1
1
Liber Alkindi de intellectu
2
[et intellecto].
3
4
5
6
Intellexi quod quaeris [sci-
7
licet] scribi tibi sermonem bre-
8
uem de intellectu [et intellecto],
9
secundum sententiam Platonis
10
et Aristotelis. sed sententia
11
eorum est, quod intellectus est
12
secundum quatuor species. prima
13
est intellectus qui semper est
14
in actu. secunda est intellectus
15
qui in potentia est in anima.
16
tertia est intellectus cum exit
17
in anima de potentia ad ef-
18
fectum. quarta est intellectus,
19
quem uocamus demonstratiuum.
3
1
et hunc intellectum assimilauit Aristoteles sensui, propter pro-
2
pinquitatem sensus ad ueritatem et quia communicat cum ea
3
omnino.
4
Dixit enim Aristoteles quod forma est duae formae. qua-
5
rum una est habens materiam et illa est quae subiacet sensui;
6
et altera est illa quae non habet materiam et illa est quae sub-
7
iacet intellectui. et illa est specialitas rerum et id quod est
8
supra eam [scilicet generalitas rerum].
9
Et forma quidem, quae est in materia, actu est sensata;
10
quoniam si non esset actu sensata, non caderet sub sensu. cum-
11
que apprehendit eam anima, tunc ipsa est in anima. sed non
12
apprehendit eam nisi quia ipsa prius erat in anima in potentia.
13
cum igitur apprehendit eam anima, fit in anima in effectu. non
14
est autem in anima sicut aliquid in uase, nec sicut caelatura in
15
corpore; quoniam anima non est corpus nec circumscripta. est
16
igitur in anima, et anima est res una, quae est ipsa, non aliud
17
ab ipsa; nec etiam alia alietate praedicamentorum.
18
similiter etiam uirtus sentiens non est nisi in anima; sed
19
non est in anima ut membrum in corpore, sed est ipsa anima,
20
et ipsa est sentiens. similiter forma sensati non est in anima
5
1
ut aliud uel alterum. sensatum igitur in anima est sentiens
2
secundum quod est in anima, sicut dixit Aristoteles. sed sen-
3
satum uirtutis materialis est praeter animam sentientem. se-
4
cundum igitur quod est in materia, sensatum non est sentiens.
5
et similiter exemplificauit Aristoteles intellectum, scilicet
6
quod anima cum apprehendit intellectum, scilicet formam quae
7
non habet materiam nec phantasiam, et unitur cum anima, tunc
8
est in anima in effectu quae non erat antea in anima in effectu
9
sed in potentia. haec igitur forma, quae iam materiam non
10
habet nec phantasiam, est intellectus adeptus animae ab intel-
11
ligentia prima, quae est specialitas rerum, quae est in actu
12
semper. haec autem non fit attribuens nisi animae adeptae ad
13
recipiendum, quoniam anima in potentia est intelligens, sed
14
intelligentia prima est semper in actu. nulla enim res attribuit
15
aliquid suis receptibilibus, nisi quod erat eis in potentia et non
16
in effectu. nihil autem quod est rei in potentia exit ad effectum
17
per se ipsum; quoniam si esset per se ipsum, exiret semper in
7
1
actu, quoniam essentia sua es[se]t sibi semper et es[se]t
2
inuenta. nihil igitur quod est in potentia exit ad effectum,
3
nisi per aliud quod est in effectu. anima igitur est intelligens
4
in potentia, sed exit ad effectum per intelligentiam primam, ad
5
quam cum ipsa respexit, fit intelligens in effectu. et cum uni-
6
tur ei forma intelligibilis, non est ipsa et forma intelligibilis alia
7
et alia, quoniam non est diuisibilis ut alteretur. sed cum unitur
8
cum ea forma intelligibilis, tunc ipsa et intellectus sunt res una,
9
scilicet intelligens et intellecta. igitur intellectus et intellectum
10
sunt unum secundum quod sunt in anima. intellectus uero qui
11
est in actu semper et qui extrahit animam ad hoc ut fiat in
12
effectu intelligens, postquam fuerat intelligens in potentia, ipse
13
et intellectum ipsum non sunt res uua[*]uua corrupt for una. intellectum igitur in
14
anima et intellectus primus ex parte intelligentiae primae non
15
sunt res una; ex parte uero animae intellectus et intellectum
16
sunt res una.
17
intellectus autem, qui in simplicitate est similior animae,
18
est multo fortior quantum ad intellectum, quam sensus ad sen-
19
satum. intellectus igitur primus causa est omnium intellectorum.
20
sed intellectus secundus est animae in potentia.
9
1
intellectus igitur uel est primus omnibus intellectibus, uel
2
est secundus, et tunc animae est in potentia, interim dum anima
3
non est intelligens in effectu. et intellectus tertius quidem est
4
ille qui in effectu est animae, quem iam adquisiuit. et habetur
5
in ea ita ut, cum uoluerit, exerceat eum et faciat eum esse in
6
alio a se. sicut scriptura in scriba est properata et facilis, quam
7
iam adeptus est, et est defixa in anima sua. ipse ergo pro-
8
palat et exercet eam, quando uult. quartus uero est intellectus
9
apparens ex anima, qui, cum propalaueris eum, erit in effectu
10
in alio a te.
11
intellectus igitur secundus est ex tertio et quarto, eo quod
12
tertius est adeptio animae et fit ei ut faciat eum apparere,
13
quando uoluerit, vel prima hora suae adeptionis [in] nobis,
14
vel secunda hora suae apparitionis ex nobis. et tunc exercet
15
eum anima. ergo tertius est ille qui est animae adeptio quae
16
praecedit et cum uoluerit erit inuentus in ea. quartus uero est
17
qui est apparens ex anima in effectu.
18
hae igitur sunt partes in quas primi sapientes diuise-
11
1
runt intellectum. quantum uero ad intentionem tuam de hoc,
2
tantum sermonis sufficiat.
3
Explicit liber Alkindi philosophi de intellectu [et intellecto].