22
<Sermo in masculinitate et feminitate>
23
Dicamus ergo quod opiniones[*] opiniones] [omnipotens] opiniones P quas dixerunt antiqui in causa marita-
24
tis et feminitatis sunt tres. Vna est Dimocratis[*] Dimocratis sc. Democriti] denocians P qui dicit quod
25
causa maritatis et feminitatis est exitus spermatis ab omni men-
26
bro maris et femine et quod uincit[*] uincit] uincerit P habebit formam maris[*] formam maris] formam membri marum P et
27
femine[*] in ms. femine [menbra], menbra del.] fre? femine P. Opinio secunda est Empedoclis[*] Empedoclis] Empediclis P qui dicit quod
28
causa maritatis et feminitatis est calor et frigus[*] in ms. [frūs] matricis, et frigus scr. sup. lin., frūs del.] firmatricis P matricis. Si sperma
29
cecidit in matrice frigida erit femina si in calida erit masculus.
30
Opinio tertia est quod causa in matrice est[*] in matrice est] est in matrice P et dicebant[*] dicebant] debant P quod quando
31
in dextra masculus quando[*] quando] om. P in sinistra femina et Aristoteles laudat[*] laudat] louidat??? P sen-
32
tentiam Democratis[*] Democratis] Democritis P magis quam alias quia ipse solus considerauit
33
rem in hac intentione essencialiter scilicet sperma. alii uero extrinseca
34
scilicet partes matritis et prima questio huius intencionis est si causa
35
generationis maris et[*] et] om. P femine contingat ex spermate[*] ex spermate] expermate P in matrice
36
sit[*] sit] vel sit P ex[*] ex] in P spermate ante casum in matrice et Aristoteles contradicit opini-
37
onibus eorum: et argumentum[*] contradicit opinionibus eorum: et argumentum] contradicit opinionibus eorum et argumentis. primum argumentum P est conmune duabus opinionibus sed[*] sed] sed est P pro-
38
prium Empedoclis. tertium est proprium secunde. quartum est commune
39
duabus opinionibus et est proprium Empedoclis[*] Empedoclis] emple P. Argumentum primum
40
quia ipse qui dicit quod[*] quod] quod causa P maritatis et feminitatis est calor matricis
41
et sua frigiditate sequitur quod differencia inter marem[*] marem] matrem P et feminam
42
non est nisi ex calore masculi[*] masculi] matris P nec[*] nec] non P nature spermatis. et tunc oportet
43
quod non sit differentia inter marem et feminam nisi in illa[*] nisi in illa] in ulla P uirtute uel
44
menbro nisi in[*] in] om. P calore et frigore tantum. et res manifesta est[*] manifesta est] manifestum P quod mas
45
in menbris et uirtute differt a femina. et propter hoc debet esse tam[*] tam] causam P
46
diuisionis harum uirtutum res inuenta in spermate non in matrice
47
quia dicit Aristoteles quod si nos ymaginemur duas embriones perfectas et unus
48
habet menbrum maris alter[*] alter] et P femine et ymaginemur[*] ymaginemur] imaginaremur P marem in
49
matrice frigida et feminem in[*] in] et P calida. qualitas matricum non posset
50
mutare sua menbra. et sicut furnus[*] furnus] furuus P calidus et frigidus non
51
operatur[*] operatur] operantur P diuersas differans[*] diuersas differans] differat diuersas P in coctis secundum figuras eorum sic nec matrix
52
calida nec frigida. et argumentum secundum quia si causa calida ma-
53
trix et eius frigida non inuenirentur[*] inuenirentur] uenirentur P in una matrice duo filii[*] filii] folii P unus
54
masculus et alter femina. et argumentum tertium est quod uide-
55
mus marem in dextra[*] dextra] sinstra P et feminam in sinistra[*] sinistra] dextra P et forte con-
1
tra hoc rouabuntur[*] rouabuntur (sic!)] ratiocinabuntur P sustinentes hanc opinionem quia quando
2
amputabitur testiculus dexter[*] dexter] desteo P eciam fiet femina ex spermate
3
et si[*] si] om. P sinister ligetur in coitu fiet masculus. et Aristoteles dicit quod
4
istud nonquam[*] nonquam (sic!)] nunquam P uidebatur[*] uidebatur] uidebantur P et est falsum et sua racio[*] est falsum et sua racio] est fassum in sua ratio P quo ad hoc
5
est. sicut racio diuinancium qui dant rationem rebus existen-
6
tibus[*] existentibus] om. P per ea nunquam contingunt et argumentum[*] argumentum] argīa P quod iste sermo est
7
falsus quia multa animalia generant mares et feminas et non
8
habent testiculos. et argumentum quartum quia si calida et frigida matrix[*] matrix] maris P
9
esset causa menbri[*] menbri] membrii P masculi et femine exigeretur quod esset in
10
matrice uirtus informatiua[*] informatiua] informatiua aur unum membrorum in quodem esse uirtus informatiua P omnium menbrorum et si ita esset
11
aut esset femina potens generare per se uel sperma maris non est[*] est] om. P
12
nisi matteria quod falsum est. et argumentum quintum quia nisi causa istorum
13
menbrorum <scilicet uirge esset in <spermate> et neque in matrice et esset <causa aliorum> membrorum>[*] <scilicet uirge esset in <spermate> et non in matrice et esset <causa aliorum> membrorum>scr. in marg.] scilicet uirge esset in spermate et non in matrice et esset causa aliorum membrorum P maris et femine in ipso spermate. oporteret[*] oporteret] om. P quod in[*] in] om. P sinistra
14
parte crearetur[*] crearetur corr. ex creare[n]tur] crearetur P mas sine menbro maris et femine in ipso sperma-
15
te. et oporteret quod in sinistra parte crearetur mas sine menbro
16
maris[*] et femine in ipso spermate. et oporteret quod in sinistra parte crearetur mas sine menbro maris in Würzburg bis!] om. P et in dextra femina sine matrice quia menbra masculi
17
sunt diuersa a menbris femine totaliter ista sunt argumenta
18
que contradicunt eis qui dicunt quod causa maritatis et femi-
19
nitatis est proprietas matricis. sed ille qui dicit quod sua causa uicto-
20
ria menbri masculi quod exit[*] exit] erit P in spermate maris ad matricem
21
que exit[*] exit] erit P a[*] a] om. P spermate femine quia iste sermo profundatur super istam
22
opinionem scilicet[*] scilicet] om. P quod exit[*] exit] erit P a[*] a] om. P spermate a quolibet menbro tale menbrum
23
quale ipsum est. et iam declarauimus quod est falsum et etiam si nos
24
concederemus istam opinionem ponemus[*] ponemus] et ponemus P illud causa[*] causa] causam P maris et femine
25
oporteret ut aliquid istorum accideret scilicet quod quedam menbra nata sunt[*] menbra nata sunt] nati sunt P
26
in spermate maris et quedam in spermate femine uel quod mas[*] mas scr. sup. lin.] membrum maris P exit
27
ex mare et matrix ex femina et quod illorum uicerit ueniet inde
28
huiusmodi natus et impossibile est ut sint quedam menbra em-
29
brionis in spermate femine et quedam eorum in spermate maris
30
quia si ita esset non generaret animal nisi unum filium et si dixeri-
31
mus quod exit[*] exit] erit P ex spermate masculi omnia menbra masculi et ex
32
spermate femine omnia menbra femine. deinde[*] deinde] dictum P uincit menbrum
33
masculi proprium ei et menbrum femine proprium ei[*] et menbrum femine proprium ei] om. P uel econuerso
34
oportet ut accidat[*] accidat] accidet P illud ad omnia menbra. igitur non generabit nisi
35
natum masculum uel feminam tantum et uniu<er>saliter[*] in ms. uniusaliter nos non
36
inquirimus nisi causam diuersitatis istorum menbrorum in nato cum causa[*] causa] causam P
37
diuersitatis natorum quia ista duo menbra non s<unt> c<aus>e[*] quia ista duo menbra non s<unt> c<aus>e; sunt cause scr. sup. lin.] quia ista duo non sunt membra cause P diuersitatis inter marem[*] marem] matrem P
38
et feminam sed causa istius sunt res per quas fiunt ista duo men-
39
bra et illud est in primo[*] primo] prima P simplicia menbra ex quibus conponi-
40
tur[*] conponitur] oponitur P menbrum in mare et matrix in femina[*] femina] femine P. Vena[*] Vena] scilicet una P et ei consimilis
41
scilicet et ante hoc[*] scilicet et aute hoc] et aut P causa operans et causa uitalis ex quibus generabantur
42
menbra consimilia que sunt propria cuilibet menbro istorum
43
menbrorum. et propter hoc[*] hoc] secundum? P ille qui dixit quod causa maris et femine
44
est exitus menbrorum in spermate non dixit causam istius differencie
45
sed ipsam differenciam. propter[*] propter] et propter P hoc oportet ut queramus istam causam in
46
causa matteriali[*] causa matteriali] naturali causa P et operatione ista duo menbra et cum declara-
47
tum est quod iste cause siue sunt[*] sunt] sint P false siue[*] siue] siue uere P sequantur[*] sequantur] consequantur P causas naturales
48
istius intencionis. oportet ut consideremus causam illius[*] illius] istius P ex rebus
49
iam declaratis. dicamus ergo quod sperma est qui dat formam et sperma
50
femine quod dat materiam[*] materiam] n<aturam>? P scilicet sanguis menstruus. et illud erit
51
quod sperma maris maturat semen femine et dat ei substantiam[*] substantiam] ras. in P usque
52
recipiat formam et quod mas et femina non diuersificantur
53
per speciem per forcius et[*] et] om. P per debilius et iam sciuimus quod causa istius est
54
quod mas est calidior quam femina et semen illius caliditatis[*] illius caliditatis] istius calidius P sper-
55
mate femine et habet sperma maris uirtutem maturatiuam sed
1
illi[*] illi] isti P qui dicunt quod femina calidior est[*] femina calidior est] feminis est calidior est P quam mas per sanguinem qui
2
exit tempore[*] tempore] in tempore P menstrui quia multitudo exitus sanguis non est necessarium
3
argumentum caloris quia multitudo[*] quia multitudo] quod multitudo caloris P in isto loco non est nisi priua-
4
cio maturitatis. et sanguis indigestus est non calidus et non est calidus
5
nisi sanguis maturus sicut sanguis ex quo generatur sperma maris
6
et proprietas istius sanguinis est quod modicum de eo generatur ex mul-
7
to sanguine indigesto quia iste sanguis non generatur nisi post ordinem
8
digestionis plures una in singulis menbris menbrorum cibi et quo-
9
libet ordine separatur ab eo superfluitas non conueniens quous-
10
que residuum sit pars clara et munda[*] munda] mundi P. et iste sanguis est ultimus
11
cibus menbro primo scilicet cordi et illud est in animalibus sanguineis
12
sed in animalibus non sanguineis est humor equipollens sangui-
13
ni et propter istam naturam que est in isto sanguine. potest dare[*] dare] dari P
14
essenciam semini femine. et hec[*] hec] hoc est P radix quam debemus propositione. et propo-
15
sicio secunda quod menbra non diuersantur in sua forma et figura
16
nisi propter diuersitatem[*] nisi propter diuersitatem] non propter diuersitationem P uirtutis in eis. verbi gratia. quia forma oculi
17
non est nisi propter[*] propter] potest P uidere et auris propter auditum et similiter membrum
18
masculinum non est nisi propter operacionem maris et menbra[*] menbra] om. P femi-
19
ne propter operacionem femine. et cum ira[*] ira (sic!)] ita P est tunc diuersitas in uir-
20
tutibus est causa diuersitatis in menbris et non econuerso. et radix
21
tertia est[*] et radix tertia est] et radix tertia tertia est P quia res declarata est in sermonibus uniuersalibus quia non
22
fit generatio nisi quando uincit forma operatoris supra formam pas-
23
siui. Victoria qua conuertit insimile per speciem et corrupcio que
24
prohibet[*] prohibet] proibet P generationem est quando passiui forma super formam o-
25
perantem superat[*] superat] et superat P operantem antequam mutetur in speciem operan-
26
tis quia operans et operatum secundum quid sunt contraria et secundum
27
quid similia operans et operatum ergo in quantum sunt contraria
28
utrumque illorum monet reliqum[*] reliqum] reliquum P intendens mutare ip-
29
sum in sibi simile et operans uincit in maiori parte propter forti-
30
tudinem sue nature tunc[*] tunc] cum P recipit aliquam alteracionem et
31
ista alteracio habet ordines et bonitas operacionis et fortitudo est
32
quod operans dominetur super passiuum ita quod non alteretur a pas-
33
siuo alteracione sensibili et e contrario est de huiusmodi[*] huiusmodi] eius P ma-
34
licia quod recipiat alteracionem licet et[*] et] om. P operans conuertat passi-
35
uum cum hoc passiuo[*] passiuo] passiuum P et ista malicia et debilitas habet or-
36
dines. et tunc dicemus quod iam declarauimus quia sperma maris est
37
operans et semen femine est operatum. <quia femina est contraria mari et quod <qui>libet alteratio non est nisi de contrario ad contrarium et cum semen maris est <operans> et semen femine operatum>[*] <quia femina est contraria mari et quod <qui>libet alteratio non est nisi de contrario ad contrarium et cum semen maris est <operans> et semen femine operatum> scr. in marg.] et quia femina est contraria mari et quod quilibet alteratio non est nisi de contrario ad contrarium et cum semen maris est operans et semen femine operatum passiuum P semen maris recipit
38
aliquam alteracionem a semine femine et cum operans alterabitur
39
a passiuo et non inueniet[*] inueniet corr. ex inuenit, e scr. sup. lin. formam operanti simile forme operantis[*] operantis] operanti
40
in omni parte sed mutabitur secundum aliquam contrarietatem et illa
41
contrarietas aut erit conseruans ipsam[*] ipsam] om. P speciem forme operantis
42
cum alteratio fuerit medica uel non custodiens cum alteracio fuerit
43
magna. et cum ita est et forma maritatis[*] maritatis] seminitatis P est contraria forme
44
feminitatis. et mas et femina sunt unum specie tunc causa ge-
45
naracionis maris aut femine non est nisi fortitudo spermatis ma-
46
ris aut eius debilitatis[*] debilitatis] debilitas P et quia ista duo contraria[*] contraria scr. sup. lin. non habent medium. ideo om-
47
nis embrio erit[*] erit] erat P mas aut femina. et propter istam contrarietatem
48
quam habet forma embrionis in primis diuersantur menbra in mare
49
et femina quia causa diuersitatis in menbris. non est nisi causa di-
50
uersitatis uirtutum quia cum diuersatur[*] diuersatur] diuersantur P prima forma. diuersabitur
51
menbrum quod recipit illam prius scilicet cor et quando diuersatur
52
primum menbrum diuersabuntur omnia alia menbra et habe-
53
bit mas menbra propria[*] menbra propria] propriam membram(?) P et femina menbra propria quomodo
54
uero accidit illud. erit secundum quod narrabo et illud est quod sperma ma-
55
ris habet proprietatem per calorem naturalem qui est in eo quod maturat
1
semen femine et dat ei speciem essencialem et calorem naturalem similem
2
calori naturali a propri<et>ati[*] approximati corr. in a propriati, sc. a propri<et>ati] ad propriam P tali speciei. et tunc potest semen femi-
3
ne formam recipere speciei[*] formam recipere speciei] recipere formam speciei P que generabitur. Si ergo sperma maris dederit
4
semini femine calorem equalem calori apropriato maritato
5
illius speciei erit natus mas et illud erit quando generabitur san-
6
guis qui est in corde istius[*] istius] illius P nati tali modo quod sit in eo
7
tantus calor quamtus[*] quamtus (sic passim!)] quantus P in cordibus masculorum illius[*] illius] om. P speciei et quando
8
iste sanguis fuerit equalis in calore sanguinis[*] sanguinis] sanguini P cordium mascu-
9
lorum erit superfluitas sua[*] sua] suas P spermentalis[*] spermentalis] spermatal<is>? P equalis in calore et in[*] in] om. P
10
operatione spermentali superfluitati marium et tunc oportet
11
quod[*] quod] ut P habeat ex dono nature menbrum masculi ex necessitate nature.
12
Si sperma maris dederit semini femine calorem minorem naturali
13
calore[*] naturali calore] calore naturali P qui est in cordibus marium erit calor equalis calori cordium
14
feminarum quia ista contrarietas non habet medium et quando calor iste
15
cordialis fuerit simile calori cordium femine[*] femine] om. P illius speciei. et tunc
16
in nato generabuntur menbra femine causa propinqua ergo in diuersi-
17
tate menbrorum maris et femine est diuersitas nature istius super-
18
fluitatis et causa diuersitatis nature illius superfluitatis est
19
diuersitas[*] est diuersitas nature istius superfluitatis et causa diuersitatis nature illius superfluitatis est diuersitas] cum diuersitatis P caloris cordialis. et huius causa est diuersitas in operante[*] operante] operacione P
20
secundum fortitudinem et debilitatem respectu matterie quia omne
21
generare et generari multipliciter[*] multipliciter] uniuersaliter P in animalibus non est[*] non est] non est nisi P in propor-
22
cione terminata in quamtitate[*] quamtitate (sic passim)] quantitate P et qualitate inter uirtutem operan-
23
tem in mare et operatam in femina que est[*] in femina que est] que est in femina P quia si calor operan-
24
tis fuerit forcior quam debeat faciet in matteria intensionem[*] intensionem] intencionem P
25
et non maturacionem et similiter si fuerit crudus[*] crudus] conatus? P. et sic oportet ut sit
26
proporcio in quamtitate et qualitate[*] qualitate] qualiter P inter sperma maris et semen
27
femine. et propter hoc inuenimus multos homines quia in una eta-
28
te non possunt generare[*] generare] generari P et in alia possunt et alios qui cum
29
una femina generant et cura alia non et similiter accidit fe-
30
minabus. Inuenimus[*] Inuenimus] et inuenimus P etiam eos qui in una etate generant mascu-
31
los in alia[*] alia] alias P feminas et ex una muliere masculos et ex alia
32
feminas.