1
0
TRACTATUS I
2
0*
[PROLOGUS]
1
|I.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In nomine domini nostri iesu christi. Incipit liber in quo est
2
Maior Introductorius ABUMASAR astrologi ad scientiam
3
iudiciorum astrorum et Tractatus eius super eadem iudicia cum
4
disputatione rationali et auctentica et figure signorum atque
5
nature.
6
|I.1.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In nomine dei pii et misericordis. Laus Deo qui creavit
7
celum et terram cum omnibus que in eis sunt ex mirabilibus suis,
8
et posuit stellas ornamentum et lucernas; posuitque eas in
9
significatione ut preberent ductum rationalibus. Et posuit terram
10
receptaculum et in ea sumptus suos mensuravit. Non est igitur alius
11
Deus preter eum solum et nullum habet participem. –
12
|I.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hic est liber quem edidit GAFAR … qui dictus est
13
ABUMASAR astrologus Albalaghi in magisterio introitus ad scientiam
14
iudiciorum astrorum, et sunt VIII. tractatus. Et in unoquoque tractatu
15
dicemus numerum eius differentiarum, si deus voluerit. |I.1.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nunc autem
16
narremus differentias primi tractatus et sunt VI.
17
PRIMA DIFFERENTIA, in inicio libri et capitibus vii.
18
SECUNDA, in inventione scientie iudiciorum astrorum.
19
TERCIA, in qualitate operis planetarum in hoc mundo.
20
QUARTA, in immaginibus et naturis, et compositione
21
<naturalium>.
22
QUINTA, in disputatione pro confirmatione iudiciorum
23
et contradictione eorum qui putant quod nulla virtus sit motibus
24
planetarum, et quod nulla significatio sit eis super res que fiunt
25
in hoc mundo (ex virtute motus planetarum).
26
SEXTA, in utilitate [ac profectu] scientie iudiciorum (astrorum),
27
et quod precedens noticia rerum que fiunt in hoc mundo ex
28
virtute motus planetarum sit utilis valde.
3
29
|I.1.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, IN INITIO LIBRI ET IN CAPITIBUS SEPTEM.
30
|I.1.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dixit GAFAR … qui vocatur ABUMASAR: fuit causa que me
31
provocavit ut ederem librum introductorium ad scientiam
32
iudiciorum astrorum quia vidi editores sapientie ad hoc tendere
33
ad scientiam rerum ut possint edere ac proferre sapientiam.
34
Et cum hoc effectum fuerit eis, tunc perficitur eorum inquisitio
35
[et intentio]; quia perfectio intentionis sapientum est perfectio
36
scientie eorum ad que tendunt. – Cum igitur invenissem plures
37
libros quos ediderunt quidam antiqui ex civibus magisterii
38
iudiciorum, et nullum librum inter eos invenissem in quo
39
esset confirmatio huius artis per rationem sufficientem, nec
40
in quo esset inicium eorum que necessaria sunt inspicienti in
41
hac scientia; dumque vidissem eos diversos [ac discordes] in
42
essentia iudiciorum, ita ut quidam dicerent quod nullum opus
43
esset virtuti motus planetarum in hoc mundo; et alii dicerent
44
quod esset eis opus in mutatione temporis et eius corruptione
45
tantum. |I.1.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam etiam dixerunt quod esset eis opus in generibus
46
et in speciebus et in quatuor angulis (i.e. quatuor elementis)
47
et non in re alia; nonnulli quoque alii insimul diversas protulere
48
sententias. Quidam autem alii dixerunt quod esset eis opus
49
in omnibus rebus istius seculi: et hec est sententia Astrologorum.
50
Et non invenerim aliquem eorum in defensione sui
51
protulisse sententiam rationi sufficientem atque patentem quam
52
reciperent sapientes. Quamobrem visum est mihi edere hunc
53
librum introductorium ad scientiam iudiciorum eo ordine quo
54
soliti erant sapientes ordinare libros suos in expositione
55
scilicet eorum quorum scientia necessaria est in libris eorum,
56
–preponere scilicet que debent preponi, et postponere que debent
57
postponi.
58
Et ut incipiamus narrare vii. capita a quibus soliti
59
erant sapientes libros incipere, <cupientes> eis assimilari
60
et eorum itinere incedere atque ad eorum propositum tendere:
61
|I.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Primum igitur septem capitum est intentio libri. – Secundum,
62
utilitas eius. – Tertium, nomen editoris libri |1rb|[ms G]. – Quartum,
63
nomen libri. – Quintum, quando debet legi, i.e. ante vel post
64
quem librum. – Sextum, ex quali partium sit, i.e. utrum sit ex
65
parte operis vel ex parte sapientie. – Septimum, in divisione
66
partium libri per tractatus et differentias.
4
67
|I.1.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Intentio namque nostra est in hoc libro exponere
68
[et patefacere] scientiam omnis rei que necessaria est incipienti
69
scientiam iudiciorum astrorum. Et ideo hoc fecimus quia
70
invenimus plures libros quos iam ediderant magistri huius
71
artis in hac intentione sed non vidimus alicui eorum unum
72
librum in quo essent universa que necessaria essent in hoc
73
magisterio. Et quia erant plures hominum qui putabant quod
74
iudicia astrorum essent ab hominibus sola arbitrii sui
75
estimatione inventa et absque aliqua radice certissima per quam
76
posset aliquis operari et per quam posset experiri, et quod
77
nulla causa esset eis neque aliqua ratio [vel auctoritas]
78
super ea nec possent ratione confirmari; |I.1.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]sed omnes qui huius
79
professionis erant sequebantur antiquos qui fuerunt primo
80
tempore in omni re huius scientie; et quod nulla dicta
81
antiquorum precesserant super aliqua intentione eo quod
82
impossibile esset sapientibus huius artis aliquid de scientia
83
huius rei invenire [vel proferre]. Edidimus ergo hunc librum
84
in confirmatione iudiciorum per <rationem et auctoritatem
85
sufficientem> et patefecimus in eo causam esse planetarum et
86
signorum et eorum naturas atque significationes simplices atque
87
compositas ea scruptatione que in hoc libro est necessaria.
88
Et si ex eius scientia non invenitur, possibile est tamen
89
sapientibus huius artis per radices eius invenire.
90
|I.1.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Utilitas autem huius libri patenter apparet, quia omnis
91
qui vult incipere iudiciorum disciplinam, huius libri lectio
92
sufficiens erit ei si eum bene intellexerit, et poterit excusare
93
ceterorum librorum lectiones in scientia eorum que pertinent
94
ad iudicia et per huius libri solius lectionem poterit pervenire
95
ad significationem earum rerum ad quam per lectionem multorum
96
librorum antiquorum nequibit pertingere. Quia posui in eo
97
radices huius artis et patefeci in eo ex secretis eius
98
scientie quod multis antiquorum huius artis sapientum erat
99
occultum, et detexi interiora eorum que non poterunt latere
100
aliquem illorum qui legerit aliquid ex ea, de eis scilicet
101
que necessaria sunt ex radice scientie iudiciorum.
5
102
|I.1.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius vero sit hic liber: Iam prediximus in initio quod sit
103
GEAFAR … ASTROLOGI qui appellatur ABUMASAR. Et ideo
104
necessarium fuit sapientibus scire nomen editoris libri quia
105
cum sciverit lector quod editor libri sit sapiens in intentione
106
libri et verax in eius tractatu, recipiet dicta eius et confidet
107
in veritate eorum que legit; et quia insipientes etiam non
108
inveniunt librum cuius dominus ignoratur quin sibi eum
109
imponant, cupientes ob hoc adquirere nomen et lucrum.
110
|I.1.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nomen quoque libri est: LIBER INTRODUCTORIUS AD
111
SCIENTIAM IUDICIORUM ASTRORUM. Et ideo necessarium est
112
nomen libri quia fortassis significaverit nomen libri
113
intentionem eius.
114
|I.1.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quo tempore debet legi, aut ante vel post quem
115
librum? Sciendum est quia legitur ante omnem librum
116
iudiciorum eo quod sit introductorius ad scientiam iudiciorum.
117
Et ideo necessarium est hoc nosse quia fortassis legerit
118
aliquis aliquem librum et non intelliget eum nisi legat ante
119
eum alterum librum.
120
|I.1.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius autem partis sit ex partibus huius magisterii:
121
patet quod est partis sapientie, suntque in eo ex partibus
122
<sapientie> ea que necessaria sunt in … introductorio ad
123
scientiam iudiciorum.
124
|I.1.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si queritur: quod tractatibus dividitur? Octo.
125
|I.1.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In primo namque tractatu sunt vi. differentie, in diffinitione
126
scilicet iudiciorum et confirmatione eorum ex virtute
127
motus planetarum et qualitate operis eorum in hoc mundo,
128
et in contradictione eorum qui ea volunt annullare per
129
<rationem firmissimam et auctoritatem sufficientem> … in
130
precedenti scientia rerum per sapientiam astrorum.
131
|I.1.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In secundo quoque tractatu sunt novem differentie, in numero
132
immaginum circuli et earum nominum, et esse signorum ac
133
naturis eorum simplicibus.
6
134
|I.1.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in tertio sunt similiter novem differentie, in causa quare utuntur
135
astrologi septem planetis pre ceteris in rebus (corruptibilibus i.e.)
136
que velociter corrumpuntur, et in significatione |1va|[ms G] eorum
137
super esse quatuor angulorum (i.e. quatuor elementorum), et in
138
diffinitione iudiciorum astrorum et astrologi, in quibus scilicet rebus
139
debent aspicere magistri scientie iudiciorum, et in proprietate
140
significationum Solis et Lune et participatione planetarum
141
eis super ea que accidunt in hoc mundo.
142
|I.1.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In quarto sunt novem differentie, in naturis planetarum
143
et eorum fortunis vel infortunis secundum quod dixerunt
144
antiqui, et quicquid fuerit de contradictione nostra erga eos,
145
et quid tractavimus nos de eorum fortunis atque infortunis,
146
et de diversitate eorum esse et de eorum naturis.
147
|I.1.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In tractatu vero quinto sunt xxii. differentie, in dignitatibus
148
[seu potestatibus] planetarum in signis, ut domus, exaltationes,
149
termini ac cetera.
150
|I.1.21|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In sexto tractatu sunt xxxiii. differentie, in esse
151
signorum et proprietate significationis eorum super res que
152
efficiuntur.
153
|I.1.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septimus quoque tractatus est in esse planetarum et proprietate
154
significationis eorum super res que efficiuntur, et sunt
155
novem differentie.
156
|I.1.23|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In tractatu vero octavo iterum sunt novem differentie, in
157
<inventione> partium et earum <causa>.
158
|I.1.24|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ideoque partitur liber per tractatus et differentias,
159
quia cum partitus fuerit, licet sit gravis ad intelligendum,
160
levior tamen invenitur dum experitur, et facilius a legente
161
intelligitur.
7
162
|I.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN INVENTIONE … IUDICIORUM ASTRORUM.
163
|I.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In astris et motibus eorum due magne sunt sapientie mirabiles
164
in cogitatione et magne in estimatione. Quarum una dicitur
165
scientia omnium, que est scientia qualitatis atque quantitatis
166
circulorum altiorum et circuli planetarum unusquisque in sua
167
unitate, longitudo quoque uniuscuiusque circuli ab alio et
168
declinatio eorum ab invicem, et magnitudo eorum et quantitas
169
uniuscuiusque circuli in semetipso ac longitudo eius a terra.
170
Et quod terra sit rotunda, et circuli similiter rotundi circumdantes
171
eam. Et quod circulus superior moveatur per suam essentiam
172
et movet hos circulos et quicquid in eis est ex stellis super
173
terram in die ac nocte ab oriente in occidentem semel …
174
|I.2.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Planete autem vadunt ab occidente in orientem contra circulum
175
altiorem. Et quod plures ex circulis habeant motum convenientem
176
motui planetarum.
177
|I.2.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam prediximus hec universa in libro nostro magno
178
quem fecimus DE CURSU, in quo est mentio <motus specierum>
179
circulorum uniuscuiusque scilicet <planete in unitate circuli> sui,
180
et que sit proprietas uniuscuiusque eorum, et quis eorum sit
181
motu velocior vel tardior, et quis sit altior alio. Et quod quantitas
182
terre in parvitate erga circulum superiorem sit quemadmodum
183
punctus erga circulum. Scientia quoque eclipsis Solis et Lune
184
et eclipsis planetarum ab invicem. Hec enim scientia et omne
185
quod necessarium est ex hoc genere ex qualitate circulorum
186
et quantitate eorum atque quantitate motus planetarum et esse
187
eorum: hec dicitur scientia omnium.
188
|I.2.3c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Plurimum autem ex qualitate exterioris omnium scientie
189
et eius quantitate visu percipitur, et quod ex eo non potest visu
190
percipi, experimento necesse est ut percipiatur. Quia significationes
191
et auctoritates fiunt de eo ex tribus causis patentibus in
192
quibus est sapientum concordia, ex scientia scilicet numeri et
193
Giometrie et mensure quibus nulla dubitatio commiscetur, nec
194
prohibentur sensus a receptione eius. Et nemo contradicit huic
195
sapientie nisi qui fuerit veritati contrarius.
8
196
Et iam PTOLOMEUS edidit librum qui vocatur ALMAGESTI,
197
in quo sunt universa que necessaria sunt ex scientia esse circulorum
198
et planetarum cum omni scrutatione.
199
|I.2.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda vero species est scientia iudiciorum. Hec est
200
scientia nature uniuscuiusque planete et uniuscuiusque
201
circuli et proprietatis significationis eorum et omne quod
202
generatur et evenit ex <fortitudine> diversorum motuum et ex
203
naturis eorum in hoc mundo qui est infra circulum Lune ex
204
diversitate temporum et corruptione naturarum que sunt ignis,
205
aqua, aer, terra. Et in rebus que fiunt ex his naturis, de
206
individuis scilicet animalium et sementum atque metallorum.
207
Ex prima igitur specie sapientie astrorum, que est scientia
208
omnium, significatur secunda species que est scientia
209
iudiciorum astrorum.
210
|I.2.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Maxima autem pars scientie iudiciorum patenter apparet
211
et invenitur. Et quod non |1vb|[ms G] apparet, patenti experimento
212
significatur. Comprobatur enim ex scientia naturarum rerum,
213
et ex eo quod apparet ex fortitudine motus planetarum super
214
hunc mundum eo tempore quo fuerint in directo alicuius loci,
215
et ex longitudine seu proximitate eorum a terra. Et non
216
contradicunt huic secunde speciei ex scientia astrorum nisi
217
ipsi qui longe facti sunt a scientia et cognitione atque
218
cogitacione in esse corporum superiorum.
219
|I.2.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De experimentis igitur quibus invenitur quod diximus
220
ex confirmatione veritatis iudiciorum astrorum sunt plures
221
res, quarum quedam apparent apud universitatem vulgi, quedam
222
vero non apparent apud eos. Nam sunt (super) res apparentes
223
quas scit vulgi universitas per sua exteriora experimenta.
224
Quia inveniunt tempora ut ver, estas, autumnus atque iems
225
fieri per mutationes Solis in quartis circuli. Et inveniunt
226
naturas corrumpi atque mutari ad invicem, et confortantur
227
quedam ac debilitantur per tempora, per convenientiam scilicet
228
eorum atque discordiam erga eas. |I.2.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Igitur si nature corrumpuntur
229
per tempora, et tempora corrumpuntur per mutationem Solis in
230
quartis circuli, igitur mutatio naturarum ad invicem fit a
231
mutatione Solis in quartis circuli.
9
232
Invenimus quoque Solem operari in omni die et in omni
233
hora opus in corruptione naturarum diversum ab eius opere in
234
alio tempore. |I.2.6c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia cum <pervenerit> ad orientem alicuius loci,
235
<aut> elevatus fuerit super eos, aut declinaverit ab eis,
236
corrumpuntur nature atque complexiones eorum, et fit in aere
237
eiusdem loci ex calore et frigore et humiditate ac siccitate
238
in animalibus et sementibus atque metallis in omni hora diei
239
et noctis ex corruptione et effectu ac destructione alicuius
240
rei ex rebus aliquid diversum ab eo quod fuerat in alio tempore.
241
Quemadmodum videmus de initio motus hominum ceterorumque
242
animalium: cum pervenerit Sol ad orientem eorum, |I.2.6d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]quamdiu
243
duraverit Sol ascendens ad medium celum eorum, fit motus eorum
244
in augmentatione et fortitudine; at cum declinaverit a medio
245
celo eorum, debilitatur motus eorum ac minuitur usque ad occasum
246
Solis. Cum vero occiderit Sol, fit nox et quiescunt corpora in
247
ea, debilitantur atque laxantur ad sompnum et quietudinem
248
et colligitur universitas animalium ad domuscula atque
249
habitacula sua. Cumque ortus fuerit Sol altera die, revertuntur
250
ad esse primum ex motu. – |I.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et in seminibus motus Solis
251
apparet: quia plurimum ex eo apparet et confortatur ac proficit
252
et augetur in ortu Solis. Ut mirtus ille qui dicitur annailufar,
253
et aladrion, et alchiar (quod est quoddam genus cucumerorum).
254
Et folia algherua (que est quedam species que egerit),
255
aliaque quamplurima ex seminibus que moventur et crescunt
256
cum motu eius. Cum vero Sol occiderit, inclinantur et
257
debilitantur atque marcescunt. – Clariusque apparet opus Solis in
258
messibus ac seminibus, que non nascuntur neque crescunt nisi in
259
locis in quibus oritur super ea Sol, et ubi invenit ea …
260
calor Solis. |I.2.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In locis quoque in quibus inveniuntur metalla
261
et cetera talia, efficiuntur ipse substantie secundum proximitatem
262
eorumdem locorum a via Solis vel longitudinem eorum ab ea. Quia
263
dum fuerit Sol in directo alicuius loci, erit ibidem fortitudo
264
caloris; et cum remotus fuerit ab eo, erit ibidem frigus. Hec
265
itaque et … horum huius generis similia ex … opere Solis
266
iam fere novit universitas vulgi.
267
Invenitur etiam Lune non modica pars operis in multis
268
rerum apparens. Quia quotiens Luna ab esse in esse mutatur,
269
fit corruptio atque mutatio in animalibus et seminibus atque
270
metallis. In aqua quoque maris et in <casu natorum> ac
10
271
generatione animalium, et in initio partuum et germinatione
272
frondium. Et erit hoc secundum quantitatem augmenti seu
273
diminutionis eius luminis. Et <in sequentibus exponemus
274
diversitatem> esse illius.
275
|I.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Multi quoque diversarum gentium sciunt quicquid evenit
276
in diebus anni ex calore et frigore et ventis ac pluviis et
277
variis corruptionibus aeris ex presentia Lune in unaquaque
278
mansione ex xxviii. mansionibus. Et multi eorum cum viderint
279
unamquamque harum mansionum |2ra|[ms G] in occidente mane, dicunt:
280
aer mutabitur in hac die per ventum aut per nebulam, aut per
281
calorem vel frigus secundum quod precessit de experimentis
282
eorum in ipsis.
283
Nam et omnibus planetis inveniuntur diversa opera in
284
hoc mundo sed eorum opera apud universitatem vulgi magis sunt
285
occulta quam opus Solis et Lune. |I.2.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex his autem quibus vulgus
286
significationes accipit ex opere planetarum in hoc mundo est
287
quod videtur evenire ex diversitate esse temporum per qualitatem
288
augmentationis et diminutionis. Quia diversitas eorum in
289
augmentatione et diminutione non fit nisi per participationem
290
planetarum Soli et Lune dum venerit in quedam loca circuli.
291
Et nisi esset planetis participatio illis in hoc, non fieret estas
292
alia estate calidior neque iems ieme frigidior.
293
|I.2.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenit quoque ac scit quod diximus de corruptione
294
naturarum et mutatione earum ab esse in esse universitas vulgi
295
ex diversis gentibus et climatibus, de eis qui modicum habent
296
experimentum. Certissimumque apud eos fit ex hac parte exteriori
297
quod <malum> et detrimentum fiet secundum quantitatem mutationis
298
temporum et naturarum. At corruptiones seu mutationes rerum
299
fiunt per Solem et ceteros planetas.
300
Illi autem quorum experimenta precesserunt in prolixo
301
tempore et prolongati sunt anni eorum in ipsis partemque horum
302
didicerunt ab antecessoribus suis, sed et ipsi dum probarent
303
has res exteriores quas invenerunt ex operibus planetarum in
304
temporibus et in his naturis de corruptione, noverunt ex eis
305
res profundas et subtiles.
11
306
|I.2.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sciunt quoque et diversorum magisteriorum magistri, illi
307
scilicet qui exercent magisteria dispositionum et sapientias
308
ex universis gentibus, ut satores et agrorum cultores atque
309
arborum plantatores, pastores quoque peccorum ac ceterorum
310
animalium custodes, necnon et navium dispositores et ceterorum
311
magisteriorum disponendorum, unusquisque istorum scit de
312
experimentis subtilibus per cursus planetarum quale tempus
313
vel qualis hora sit utilior et melior, et qualis sit deterior
314
omni rei quam volunt facere, ex initio scilicet sementum et
315
plantationum et missione taurorum ad concipiendum et generandum
316
ceterorum<que> animalium … |I.2.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Satores etiam ac plantatores
317
sciunt tempora in quibus est utile seminare et plantare
318
diversas arbores ceterasque plantationes et in quibus erit hoc
319
<utile>; et unaqueque harum plantationum species in quali
320
tempore erit utilior et in quo nascetur melius aut erit fortius
321
plantantque unamquamque speciem in tempore suo in quo proficit
322
et melioratur. |I.2.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item illi qui exercent generationem animalium
323
sciunt tempus in quo est utile mittere tauros ceterorumque
324
animalium masculinos super feminas ad generandum, petuntque
325
ipsum tempus ut perficiatur earum conceptio et pariant in
326
tempore convenienti in quo erit bona [atque utilis] eorum
327
nativitas atque nutritio.
328
|I.2.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed et naute atque dispositores navium presciunt tempus
329
quo provocatur mare afflatu ventorum et excitantur unde, tempus
330
quoque in quo sedatur et quiescit omnis ventus, i.e. in quali
331
tempore ex temporibus anni, prohibentque semetipsos ab ingressu
332
maris in eodem tempore quo sciunt mare excitari per ventos
333
et tempestates undarum, et ingrediuntur eum ex temporibus anni
334
in eo tempore quo sciunt ventum esse cum illis ut ducatum
335
prebeat illis.
336
|I.2.16a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omnes isti predicunt quid sit in hoc utile vel
337
inutile, bonum sive malum, et docent hoc illos qui non bene
338
sciunt neque considerant illud [neque studuerunt in eo] sicut
339
ipsi studuerunt, et dicunt se hoc scivisse per longitudinem
340
considerationis et per experimenta quibus experti sunt
341
<diffinitiones> anni et esse eius, et cursus Solis et Lune, et
342
per presentiam Lune in ipsis xxviii. mansionibus, et ex
343
augmentacione et diminucione luminis Lune, et ex ortu atque
344
occasu planetarum in hoc.
12
345
|I.2.16b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Plurimi quoque istorum accipiunt significationes profundarum
346
rerum per hoc quod inveniunt eodem tempore ex flatu quorumdam
347
ventorum, aut ex corruptione [vel mutatione] aeris per augmentum
348
caloris et frigoris, ac temperamentum. In |2rb|[ms G] tantum ut pastores
349
peccorum fortassis dixerint in die missionis marium super feminas
350
feminas quod claritas aeris et fortitudo flatus venti septemtrionalis
351
vel alterius venti significet quod maxima pars ovium que eadem die
352
concipiunt pariant masculos aut feminas, et quod plura eorum que
353
nasc<e>ntur erunt illius et illius coloris secundum quod designaverint
354
experimenta et quod precessit ex eorum scientia et experimentis.
355
|I.2.16c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hora etiam nativitatis eorum indicant utrum liberentur vel
356
non et que eorum celerius crescunt vel moriuntur. Et fortassis
357
dixerint quod cadat in hoc anno mors in hoc vel illo genere ani-
358
malium ex variis generibus animalium secundum quod inveniunt in
359
experimentis suis de cursu Lune et mutatione aeris.
360
Similiter dispositores navium: quia expertores eorum dicunt
361
quod venti qui flant ante recessionem Solis mutantur post recessionem
362
Solis et sedantur.
363
|I.2.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Capitulum in conceptione arborum –
364
Similiter et plantatores dicunt in una specie plantationis que
365
plantantur in uno tempore, quia hec arbor portabit fructus velocius
366
illa vel tardius secundum quod experti sunt et invenerunt ac viderunt
367
ex proprietate ipsius rei per multitudinem experimentorum. Similiter
368
et … universorum magisteriorum habent in suo magisterio res subtiles
369
quas iam noverunt <et> per prolixitatem experimentorum suorum;
370
et non errant in ea et dicunt se nosse has res per prolixitatem
371
experimentorum suorum in mutatione aeris et diversitate eius et ex
372
mansionibus Solis et Lune.[*]Line 373 in Lemay’s edition: “[19 lignes omises dans la numérotation mais le texte est complet]”
392
|I.2.19a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Capitulum in signis masculinorum ac feminarum –
393
Scientia quoque earum in masculinis ac femininis est
394
ut aspiciant ventrem mulieris. Qui si fuerit plenus et rotundus
395
ac pulcher, fueritque obduratus et ipsa fuerit colore splendida
396
sciunt quod pregnans gerat masculum. Si vero fuerit in ventre
13
397
eius longitudo et laxatio ac feditas, apparueritque in colore
398
eius aliqua feditas vel macule, sciunt quod pregnans portet
399
feminam.
400
|I.2.19b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Rursum aspiciunt capita mammarum eius. Si fuerit eorum
401
color conversus in nigredinem, sciunt quod pregnans portet
402
feminam; si vero in ruborem conversus fuerit, sciunt quod in
403
ventre sit masculus, licet hoc signum in aliquibus mulierum
404
fallat. Accipiunt quoque lac mulieris inter digitos, et si
405
fuerit in lacte densitas [vel spissitas] vel conglutinatio
406
fortis, sciunt quod conceptus sit ex masculo. Si vero fuerit
407
lac fluxum et subtile et nulla conglutinatio fuerit in eo,
408
sciunt quod sit femina. |I.2.20a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Distillant etiam ex lacte mulieris
409
super speculum ferreum et ponunt in Sole subtiliter ne
410
moveatur et dimittunt ibi per spacium unius hore. Si collectum
411
fuerit donec redigatur in modum grani margarite, sciunt quod
412
pregnans portet masculum; si vero extensus fuerit, sciunt quod
413
erit femina.
414
Scientia autem earum in his que fiunt post partum
415
est aspicere (hora partus) dum parit (scilicet) mulier et cadit
416
|2va|[ms G] natus in terram. Aspiciunt caput eius, sive masculus
417
fuerit vel femina. Si fuerit super caput eius similitudo corone
418
ex subtilitate capillorum, sciunt quod natus quem pariet
419
mulier postea erit masculus qualicumque tempore pepererit,
420
post annum scilicet vel plus. |I.2.20b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si viderint super caput eius
421
duas coronas, sciunt quod pariet duos filios masculos in uno
422
ventre. Sic accipiunt significationes ab omni nato vel nata
423
super cuius caput fuerit corona dum oritur.
424
Ex his etiam a quibus significationes accipiunt a
425
nato, ut sit eius coopertorium dum pepererit eum mater sua
426
sanum – quia coopertorium nati fortassis abscidetur antequam
427
egrediatur de ventre matris sue.
428
|I.2.21|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro numerum natorum quos pariet mulier sciunt ut
429
aspiciant mulierem virginem cum pepererit primogenitum suum.
430
Cum ceciderit natus super terram et fiunt in longitudine umbilici
431
eius que coniungitur matrici nodi et spatia aspiciuntque quot
432
sint in ea ex ipsis nodis et spatiis et sciunt quia eadem
433
mulier ad unumquemque nodum et spatium qui fuerit in
434
predicta longitudine pariet unum filium, nutu dei.
14
435
Et si nichil viderint in ea, sciunt quod nichil pariet postea.
436
Quod si moverit primum partum virginitatis sue, post hoc
437
pepererit <in proximo, queretur eadem significatio>.
438
|I.2.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt etiam expertoribus pastorum ovium ceterorumque
439
animalium specierum custodum signa in omni hora per que sciunt
440
conceptionem eiusdem speciei et eius masculinum seu femininum,
441
necnon et eius colores. Et raro errant in hoc. Sciunt enim ista
442
hec omnia per prolixitatem experimentorum.
443
– Scientia Infirmitatum –
444
|I.2.23a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et medici sciunt quod accidit in differentiis anni
445
in corporibus ex victoria caloris et frigoris, humiditatis et
446
siccitatis. Sapientes namque et prudentes medicorum predicunt
447
quod fit in omni differentia ex corporibus animalium ex
448
varietate infirmitatum et febrium seu flegmonum, et diversitate
449
esse omnis morbi et infirmitatis ex fortitudine scilicet eius
450
vel debilitate, aut augmentatione vel diminutione, aut
451
prolixitate eius more vel celeritate eius recessionis, et
452
utrum sit salubris vel periculosus secundum quod vident de
453
diversitate aeris regionum et etate animalium, et ex victoria
454
quarumdam naturarum in corporibus. |I.2.23b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dicunt se has res nosse
455
ex complexione anni et diversitate aeris in eius aptatione et
456
corruptione dum mutantur tempora et corrumpuntur nature.
457
Et <hoc> fit per fortitudinem motus planetarum, utpote per
458
calefactionem fortitudinis Solis, et per humectationem
459
fortitudinis Lune. Hec enim apparet ex operibus planetarum
460
cum commixti fuerint Soli et Lune in omni differentia.
461
|I.2.23c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Medici autem in infirmitatibus et earum causis et in
462
scientia naturarum sapientiores sunt auctoribus conceptionum
463
animalium et pastoribus ceterisque aliis, et eorum magisterium
464
propius est magisterio astrorum pre ceteris magisteriis que
465
prediximus. Quia medicinale magisterium est scientia quatuor
466
angulorum (i.e. elementorum) et corporum animalium et sementum,
467
lapidum quoque et aquarum et horum complexionum, et scientia
468
proprietatum eorum et que concordant ex his aut que fiunt
469
diversa in corporibus. |I.2.24a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro magisterium astrorum est
470
scientia eorum que efficiuntur ex motibus planetarum in
471
diversitate aeris regionum et in esse civium earum, et in
472
corruptione naturarum et mutatione earum de re in rem et
15
473
earum compositione in individuis animalium et sementum ac
474
substanciarum, et scientia earum fortitudinum in augmentatione
475
et diminutione. Ab his ergo causis que prediximus fit magisterium
476
medicorum propius magisterio astrorum et dignius ceteris
477
magisteriis quorum mentio precessit.
478
|I.2.24b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam medici sciunt naturas rerum et quicquid in eis est
479
ex virtutibus universalibus et propriis per hoc quod apparet ex
480
operibus eorum in corruptione corporum |2vb|[ms G]. Post hec retulerunt
481
omnem rem ad naturam suam quam significavit experimentum
482
de hoc quod apparuit ex <virtute> et opere eorum in corporibus,
483
dixeruntque: hoc est calidum et hoc est frigidum, et hoc humidum
484
atque hoc siccum. Et proprietas uniuscuiusque eorum est ut
485
faciat hoc vel illud. Ex hac igitur parte sciverunt medici
486
naturas specierum et medicaminum et eorum proprietates, et
487
naturas infirmitatum et morborum. Deinde prenuntiaverunt quid
488
sit futurum et accidet in unoquoque eorum antequam fieret
489
per tempus.
490
|I.2.24c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Astrologi autem sciverunt fortitudines planetarum per
491
hoc quod apparet ex operibus eorum in hoc mundo. Dixerunt
492
igitur quod Sol sit calidus propter quod viderunt ex calefactione
493
eius, et Luna humida ob hoc quod viderunt ex eius opere in
494
aqua maris et in ceteris aquis. Similiter sciverunt fortitudines
495
ceterorum planetarum erraticorum, necnon et stellarum
496
fixarum per experimentum quod apparet ex <fortitudine motus>
497
eorum in hoc mundo. Et ex hac parte prenuntiaverunt quod
498
futurum esset et accideret in hoc mundo ex proprio et
499
universali. Et horum significationes acceperunt ex fortitudine
500
motus planetarum operantium in naturis et corrumpentium eas.
501
|I.2.24d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omne quod prediximus de universis magisteriorum
502
actoribus, de salinariis scilicet et navium dispositoribus et
503
de ceteris diversorum magisteriorum auctoribus, horum magisterium
504
particulare est, quia isti exercent magisterium suum in una
505
eadem specie. Sed et plura ex scientia et dispositione
506
magisteriorum suorum sciverunt per experimenta cursuum
507
quorumdam planetarum.
16
508
|I.2.25a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Capitulum in aptatione et corruptione temporum –
509
Medicorum igitur et astrologorum magisterium universale
510
est qui exercentur in omnibus speciebus que inveniuntur. Nam
511
isti noverunt magisterium per hoc quod apparet eis ex opere
512
planetarum in naturis, et ex opere naturarum in individuis
513
singularibus; et experiuntur per hoc quod inveniunt illud
514
quod absconditum est eis ex genere suo. Sed scientia astrorum
515
nobilior est et dignior atque altior [et preciosior] scientia
516
medicorum. Quia medici accipiunt significationes sanitatum
517
vel infirmitatum ac morborum et esse eorum ex parte naturarum
518
et earum compositione atque complexione atque ordinatione
519
fortitudinum que sunt in animalibus et arboribus atque
520
metallis. |I.2.25b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Astrologi vero accipiunt significationes eorum que
521
fiunt et accidunt in hoc mundo per motus planetarum et opus
522
eorum in istis naturis et in corruptione earum atque mutatione
523
de esse in esse. Planete igitur per motus suos mutant et
524
corrumpunt naturas; nature vero mutantur et corrumpuntur
525
per motus planetarum. |I.2.25c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et astrologi (ut diximus) accipiunt
526
significationes horum per planetas et per fortitudines <operis>
527
earum in naturis, medici vero per fortitudines naturarum et
528
earum corruptionem et mutationem earum ab esse in esse.
529
Et cum fit corruptio naturarum et mutatio earum per opus
530
planetarum in eis, magisterium ergo astrorum altius est
531
magisterio medicine et universis magisteriis.
532
Ex hoc intelligitur dignitas magisterii astrorum. Quia
533
magisterium astrorum <altius> est, et loca eius planete que non
534
corrumpuntur nec recipiunt [augmentum neque diminutionem]
535
effectum neque detrimentum usque ad tempus quod deus
536
voluerit. |I.2.26a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Magisterium vero medicorum et cetera magisteria
537
terrestria sunt, et loca eorum corpora et individua mobilia et
538
corruptibilia et recipientia augmentum et diminutionem et
539
effectum ac detrimentum. Magisterium ergo astrorum dignius
540
est omnibus magisteriis quantitate et altius ordine. Si ergo est
541
scientia astrorum sicut prediximus, et fuerit in |3ra|[ms G] exteriori
542
scientia motus planetarum et scientia fortitudinum eius que
543
apparent in hoc mundo per quod diximus ex <significatione>
544
multorum ex universitate vulgi et magisteriorum actoribus
545
per paucitatem experimentorum suorum et scientiam eorum in
546
multis que <fiunt> in universis his magisteriis per hoc quod
17
547
accidit in omni tempore et differentia ex differentiis anni ex
548
fortitudine caloris vel frigoris et humiditatis aut siccitatis,
549
ex diversitate motus planetarum in … cursu eorum atque mutatione
550
eorum in quartis circuli |I.2.26b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]per hoc quod iteratur super mundum per
551
motus planetarum .. et naturas temporum cum multitudine
552
experimentorum et quod pervenit ad eos de experimentis
553
sapientum astrorum ex antiquo tempore, et quod extraxerunt
554
[et invenerunt] sapientes ac philosophi per scientiam et
555
sapientiam eorum et per subtilitatem cogitationum eorum, ut
556
dicat dum viderit tempus temperatum per bonam complexionem:
557
hoc est tempus sanitatis corporum et stabilitatis eorum et
558
temperamentum naturarum eorum, et significator horum est
559
ille et ille planeta. |I.2.26c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si vero fuerit tempus inequale per victoriam
560
quarumdam naturarum, ut <dicamus>: hoc est tempus infirmitatis
561
corporum et eorum ponderositatis ac corruptionis et debilitatis
562
earum naturarum, et significator horum est ille vel ille planeta,
563
et ad eum pertinet ipsa res ex bono vel malo. Et est notum apud
564
omnes qui precesserunt ex magistris astrorum et in quo concordia
565
est apud eos per prescientiam rerum et radices experimentorum
566
et exteriora significationis atque interiora eius, quia ipse est
567
significator illius rei que refertur ad eum ex infirmitate vel
568
salute ex bono vel malo. |I.2.26d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Deinde aspiciunt ipsum planetam
569
qui significat aptationem temporis aut eius corruptionem si
570
solus fuerit significator super quedam individua animalium, et
571
fuerit esse suum sicut ipsum esse quod significavit aptationem
572
temporis vel eius corruptionem, ut <dicamus> quod <in> hoc
573
individuo sit hoc et hoc ex <incremento> et perditione, et
574
aptatione ac destructione. Et accipitur significatio omnis esse
575
eiusdem individui ex bono vel malo secundum quod accipitur
576
significatio esse temporis ex temperamento et <cetera>. Quia
577
planete qui significant totum et esse suum significant partem
578
totius. Quod si planeta significaverit ipsum tempus et esse suum
579
et quicquid fuerit in eo ex individuis et esse eorum, significabit
580
quoque unum individuum et esse suum.
581
|I.2.26e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia corpora et anime et creature … et cetere res fiunt
582
diversa secundum diversitatem fortitudinum motus planetarum
583
in esse anni et in tempore et loco; et consideratur, ex hac
584
<scientia> secundum hos ordines quos narramus ex diversitate
585
fortitudinum motus pianetarum in tempore et loco in esse anni,
18
586
et ex <casu pueri> et ex initio nativitatis hominis et eius
587
<creationis> et loci … et eius fortitudinis ac debilitatis,
588
audacie vel timoris, largitatis seu avaritie ceterorumque de
589
esse eius. Et scitur ex hac parte esse ceterorum animalium et
590
sementum atque metallorum.
591
Post hec accipitur significatio per universos motus
592
planetarum super universa esse individuorum ex <aptatione et
593
impedimento>. |I.2.27a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque precesserit scientia horum per motus
594
planetarum et esse eorum, precedet etiam ipsius <significatio>
595
super esse individuorum et prenuntiatio universorum que fiunt
596
in eis de esse eorum antequam fiant per aliquod tempus.
597
Ex hac igitur parte quam prediximus potuerunt antiqui
598
pervenire ad scientiam iudiciorum astrorum. Quod si acciderit
599
in hac scientia error, non erit hoc ex ipsa scientia vel magisterio,
600
immo erit ex brevitate scientie multorum qui aspiciunt
601
in hoc magisterio a comprehensione scientie eius pre debilitate
602
eorum ab intellectu subtilitatis causarum … |3rb|[ms G] quibus eam
603
experiuntur vel qualitatis eius, vel pre paucitate prudentie
604
eorum [et ingenii] in concordia fortitudinum motus planetarum
605
et eorum naturarum in concordia ac diversitate eorum
606
in hoc mundo, |I.2.27b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]eo quod necessarium sit magistris astrorum scire
607
obtime cursus planetarum et motus eorum, esse quoque illorum,
608
et gradus atque minuta eorum ex signis certissime in omni hora,
609
et scientiam naturarum eorum et fortitudines atque opus eorum
610
in hoc mundo in temporibus anni; compositionem quoque naturarum
611
et concordiam seu diversitatem earum, et naturas rerum et earum
612
compositionem atque complexionem seu qualitatem; necnon et
613
qualitatem incrementi et generationis et diversitatem esse
614
animalium et sementum atque metallorum, et quicquid accidit
615
in unoquoque eorum quando mutantur tempora in omnibus
616
climatibus; et cetera alia de quibus mentionem faciemus in
617
sequentibus.
618
|I.2.27c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius autem scientia fuerit brevior in his que diximus
619
ex magistris huius artis, erit imperfectus in his quibus
620
indiget in magisterio iudiciorum astrorum. Et quia multi ex eis
621
qui exercent hoc magisterium non possunt comprehendere
622
scientiam harum rerum omnium pre subtilitate ac profunditate
19
623
earum, et pre diversitate causarum ac fortitudinum earum, et
624
isti non liberantur in quibusdam horis ab errore et lapsu …
625
– Capitulum in iudicio significationum in cognitione
626
|I.2.28a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]veritatis atque erroris –
627
Et fortassis non sufficiunt etiam quidam sapientum
628
huius magisterii, dum aspiciunt in quibusdam rebus, pervenire ex
629
veritate et comprehensione earum ad hoc ut possint errorem a se
630
repellere propter brevitatem exercitii eorum in cogitatione omnium
631
rerum quarum scientia necessaria est illis in ipsa eadem intentione.
632
<Qui error antiquus est pre simulatione eius significationum>
633
et gravitate discretionis earum ad invicem.
634
|I.2.28b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter et omnes subtiles ac profunde sapientie, forsitan
635
non sufficiunt multi eorum qui utuntur eis comprehendere eas …
636
Cumque fuerit scientia huius magisterii ceterorumque
637
magisteriorum que necessaria est in prescientia rerum pre
638
profunditate quam diximus a sensibus longinqua, non debet
639
annullari quod ex eius scientia potest pertingi propter hoc
640
quod non potest pertingi. Nec ignorantia eius qui eam ignoraverit
641
vel ab <itinere> suo eam retorserit, ponenda est ratio
642
erga eum qui eam bene sciverit et veridicus in ea fuerit. |I.2.28c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nec
643
debet abici quod ex ea poterit percipere si plures nequiverit
644
comprehendere; nec prohibet eum debilitas eius in eo quod
645
nequiverit exercere quod ex ea sciverit, neque impedit eum
646
timor eorum que accidunt ei ex errore pre debillitate sua uti
647
eis que poterit ex ea scire ut per ea perficiat opus suum. Quia
648
modicum sapientie multi profectus est, et maxime in prescientia
649
rerum, i.e. in sapientia futurorum.
650
|I.2.29a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Videmus namque medicos ceterorumque magisteriorum
651
auctores errare in prescientia infirmitatum et morborum dum
652
predicunt que accid<e>nt infirmo ex gravitate morbi vel eius
653
levitate, et ex celeritate sanitatis vel eius tarditate, ex
654
eius quoque sanitate vel morte, et ex ceteris esse illius,
655
ad que scilicet istorum deveniet res eius. Sed illud modicum
656
erroris medicorum non prohibet eos ab appetitu sui magisterii
657
et ab eius dispositione et exercitio. |I.2.29b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nec gravatur reprehensio
658
[vel dubitatio] hominum erga eos. nec prohibet eos quod viderunt
20
659
ex modico erroris eorum in suo magisterio querere utilitatem
660
[et profectum] per eorum <curationem> et <adquiescere>
661
eorum medicaminibus atque accelerare ad receptionem veritatis
662
eorum in prenuntiatione eorum in his que accidunt ex aptatione
663
vel detrimento in suis corporibus per ea que precesserunt illlis
664
erga eos ex utilitate et veritate |3va|[ms G] que cognoverunt ex eis
665
in preteritis diebus per prolixitatem considerationis et
666
experimentorum.
667
|I.2.29c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter et dispositores navium non dimittunt
668
magisterium suum, nec dimittunt homines cursum maris propter
669
paucitatem erroris nautarum. Similiter ceterarum sapientiarum
670
et magisteriorum actores vix possunt evadere accidentia erroris
671
seu eventum alicuius impedimenti quod evenit ex eis. Sed propter
672
hoc non annullatur eorum magisterium.
673
|I.2.30a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et horum omnium que diximus error plus impedimenti
674
est quam error astrologorum. Quia medicus cum erraverit in
675
prescientia infirmitatum aut in curatione et medicaminibus,
676
fortassis erit hoc causa perditionis animarum. Et cum
677
erraverint naute, fortassis erit hoc causa perditionis navium
678
et eorum naufragium et eorum qui in eis sunt interitus. Et si
679
erraverint pastores et conceptionis animalium actores, erit
680
hoc fortassis provocatio perditionis eiusdem generis animalium
681
|I.2.30b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] … At vero astrologi si erraverint, hoc magis ascribitur
682
ignorantie astrologi in prescientia rei que accidet; dimittit
683
enim prescientiam in cautela et in horribilibus antequam
684
veniant. Et propter hoc fortassis erit illi dimissio prescientie
685
cautele provocatio eorumdem horribilium advenientium et
686
fortassis erit in eis perditio et forsitan non erit in eis aliquid
687
de his que diximus. Et non impedit hic error actorem suum.
688
|I.2.31a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In ceteris autem magisteriis non est ita, quia maxima pars erroris
689
eorum actorum est perditio et impedimentum absque dubio.
690
Et in hoc quoque quod diximus quedam dignitas est
691
ex dignitatibus scientie astrorum. Si ergo est magisterium
692
astrorum dignius [ac nobilius] ceteris magisteriis, et semita
693
eius magistrorum in errore in quibusdam horis est infra semitam
694
ceterorum magisteriorum auctorum, et eorum error sanior est
21
695
et minus impedimenti, eorumque veritas est maioris proficui:
696
quam equum est [et quantum decet] omnes homines intellectuales
697
et sapientes recipere astrologos, et <uti> eis et adquiescere
698
veritati eorum in his que dicunt, et exercere hoc magisterium
699
in omni quod voluerint operari, et preferre eam ceteris
700
sapientiis et dispositionibus! |I.2.31b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quantum decet actores
701
huius scientie, scilicet astronomie, exercere ex ea ad quod
702
potuerunt de arte pertingere, et ab hoc quod ex ea illis fuerit
703
occultum cessare, ad illud quoque quod eorum intellectum
704
excedit non accedere! Quia hoc magis vitio huius magisterii
705
sapientes redarguuntur, causa scilicet quorumdam insipientium
706
qui ideo student in ea aspicere ut valeant per hanc adquirere
707
divitias et <prudentiam> et augmentationem dignitatis atque
708
honoris, et ob hoc iactantur se de scientia huius magisterii
709
talia scire ad que nequeunt pertingere et quod impossibile est
710
comprehendere, nec sunt eis vires sciendi eam. Atque per hanc
711
causam multi ex universitate vulgi inveniunt occasionem repellendi
712
hanc scientiam et faciendi eam mendacem [eique contradicunt]
713
et sapientes eius vilipendunt. Accidit quoque et huic accidenti
714
simile in ceteris magisteriis. –
715
|I.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA TERTIA, IN INDICIO CORRUPTIONIS PLANETARUM
716
(Differentia tertia, in scientia qualitatis operis planetarum in hoc
717
quod fit et destruitur in hoc mundo).
718
|I.3.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Omnis qui librum edit oportet eum exponere intentionem
719
sui libri in inicio sue inceptionis. Nos autem in hoc libro ad hoc
720
tendimus [et hec est intentio nostra] ut narremus significationes
721
planetarum super res que fiunt et destruuntur in hoc mundo. Post
722
hec narrabimus naturas eorum et esse eorum.
723
Iam PHILOSOPHUS in scientia rerum nobis constituit
724
diffinitionem cui debet adherere omnis qui voluerit notitiam rerum
725
habere, |I.3.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et sunt quatuor:
726
prima: ut sciat rem de qua interrogatur et que queritur |3vb|[ms G]
727
utrum sit inventa vel non – secunda: ut sciat quid sit – tertia:
728
qualis sit – quarta: quare sit.
22
729
Res namque naturales percipiuntur per aliquem quinque
730
sensuum qui sunt visus, auditus, hodoratus, gustus et tactus.
731
Planete igitur inveniuntur per sensum visus, et nullus intellectualium
732
poterit negare eorum inventionem.
733
|I.3.2c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quid sint autem planete? Omnes antiqui philosoforum
734
ex his qui locuti sunt de rebus superioribus concordant quod
735
eorum essentia sit ex natura diversa ab his quatuor naturis que
736
sunt infra circulum Lune que sunt: ignis, aqua, aer, terra.
737
Quia si essent ex his naturis, accideret eis quod accidit his
738
naturis ex conversione earum ad invicem, et ex effectu et
739
corruptione et augmentatione ac diminutione. |I.3.2d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo dixerunt
740
philosophi quod circulus et quicquid in eo est ex planetis
741
sit ex quinta natura.
742
De qualitate <quinque> planetarum, dixerunt philosophi
743
quod ipsi planete essent corpora rotunda, lucida ac mobilia
744
motu naturali.
745
Quare autem sint? Ut efficiantur ex motu eorum
746
naturali super hunc mundum conversiones naturales per hos
747
angulos ad invicem a coniunctione horum angulorum .iiii. cum
748
natura. |I.3.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo dixerunt philosophi quod mundus terrestris sit
749
iunctus mundo celesti et eius motibus necessario. Quapropter
750
ex virtute mundi <celestis terra iungitur> mundo celesti, et
751
per motus celestes efficiuntur in hoc mundo terrestri effectus
752
et corruptio rerum iussu dei. Nam quia circulus superior
753
circumdat hunc mundum et movetur super eum cum omnibus
754
stellis que in eo sunt motu volubili et frequenti, a motu ergo
755
… planetis ab eo et per motus planetarum super eum efficitur
756
in hoc mundo terrestri qui eis iungitur calor et calescit. |I.3.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
757
cum calefactus fuerit hic mundus, fit subtilis, et <moventur>
758
per motum eius in his corporibus conversiones ad invicem, et
759
fit in eo effectus et destructio iussu dei … Hoc igitur modo
760
fit in predictis corporibus superioribus opus et vestigium
761
in hoc mundo terrestri.
762
Item etiam nullus in motibus perfectus est preter
763
motum volubilem. Quia omne quod movetur motu volubili
764
impossibile est stare eo quod non sit motui eius inicium
765
nec finis.
23
766
|I.3.3c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et res <que> moventur motu diverso et imperfecto
767
(et determinato, i.e.) habet motus earum terminum et
768
cum pervenerint ad terminum loci in quo moventur stant, et sunt
769
singularia ab invicem propter esse terminorum earum. Et motui
770
earum est finis. Igitur necesse est ut sit ei inicium.
771
|I.3.3d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum ergo sint corpora superiora, i.e. circulus et planete,
772
circumdantes hunc mundum, et moventur super mundum
773
motu equali et volubilli atque perfecto … motusque corporum
774
terrestrium sint duo, quorum unus est directus et imperfectus
775
quia petit terminos et locum, ideoque cum pervenerint ad
776
terminos suos stant. Ut motus ignis et aeris sursum, terre vero
777
et aque deorsum. Et alius motus est volubilis per quem mutantur
778
et convertuntur ad invicem. Ideoque ipsa corpora superiora
779
hunc mundum circumdantia, que moventur motu perfecto,
780
movent hec corpora terrestria que moventur motu diverso, et fiunt
781
causa motus horum corporum terrestrium ex parte motus corporum
782
superiorum, et virtus que pervenit ad hec corpora terrestria
783
est ex parte corporum celestium.
784
|I.3.3e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ex motu corporum superiorum erga corpora
785
terrestria fiunt corpora terrestria mutabilia et convertibilia
786
ad invicem, quia virtute sunt in invicem. Et per conversionem
787
eorum in invicem accidit effectus et corruptio in hoc mundo
788
iussu dei.
789
|I.3.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et experimentum huius rei est quod videmus ex opere
790
ignis cum operatur per motum suum et per proprietatem suam
791
in lignis combustionem et conversionem a re in rem. Quia
792
efficitur ex humiditate que est in lignis fumus, eo quod in
793
lignis sit fumus virtute et |4ra|[ms G] per motum ignis in eis
794
egreditur ad opus.
795
Similiter et quod efficitur a motu planetarum … est
796
in .iiii. angulis (i.e. elementis) virtute, et per motum planetarum
797
in eis egreditur ad opus.
798
|I.3.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omne corpus ex corporibus terrestribus operatur
799
in alio duobus modis: per tactum scilicet aut per aliquod medium
800
Quod enim operatur in alio per tactum est sicut operatur
801
ignis in lignis combustionem per tactum eius, et quemadmodum
802
nix operatur frigdorem (sic) tangendo quedam corpora
803
recipientia frigdorem.
24
804
|I.3.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem operatur in alio per medium fit tribus modis.
805
Primo, quod accidit ex opere hominis per voluntatem suam
806
in altero corpore per aliquod medium quod sit inter eos. Sicut si
807
moveret aliquod corpus, et a motione illius corporis moti ab
808
homine moveretur aliud corpus et corpora multa. Vel si iacularet
809
homo aliquod corpus ex corporibus quod esset remotum ab eo nota
810
longitudine, accideretque a motu iaculati corporis aliquod opus
811
ex operibus. Iamque accidit ex motu hominis … medium quod est
812
inter ipsum et aliud corpus aliquod opus in ipso altero corpore
813
ab eo longinquo.
814
|I.3.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo, quod operatur quoddam corporum per naturam
815
suam in aliis per medium propinquum. Sicut operatur ignis in aqua
816
per calefactionem per medium vas in quo sit aqua. Et quemadmodum
817
operatur nix in aqua frigdorem per medium vas in quo est aqua.
818
Tercio, quod operatur quoddam corporum per naturam suam
819
in alio per medium longinquum. Sicut lapis magnetis qui per
820
naturam suam movet ferrum et (per attractionem suam qua)
821
attrahit ad se ex nota longitudine mediante aere, et per hoc quod
822
est in eodem lapide ex natura et motione ferri et attractione
823
eius et per hoc quod est in natura ferri ex receptione motus …
824
et attractionis … propter quod iungitur … per naturam. |I.3.5d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Movet
825
quoque ipse lapis ferrum per ceteras species quas diximus.
826
Et quia cum fuerit inter eos medium propinquum, ut es et cetera
827
similia, movet eum et extrahit eum ad se, et cum tetigerit eum,
828
etiam movet eum et adheret ei. – Et fortassis movetur ferrum
829
quod sequitur lapidem iens ad eum movetque et attrahit secum quod
830
iungitur ei aut fuerit prope eum ex genere suo per hoc quod
831
venit in eum eadem hora ex virtute nature eiusdem lapidis. –
832
Nam et inveniuntur plures res ex substanciis et speciebus quarum
833
quedam operantur in ceteris ex corporibus motum et attractionem
834
ad se a longe et prope.
835
|I.3.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundum hunc modum tercium movent corpora celestia
836
corpora terrestria et corrumpunt ea atque convertuntur ad
837
invicem, propter quod est in corporibus celestibus ex virtute
838
movente et corrumpente ac convertente corpora terrestria, et
839
propter hoc quod est in corporibus terrestribus ex receptione
840
motus et corruptione atque conversione ex motu corporum
841
superiorum propter coniunctionem eorum per naturam.
25
842
Si ergo per virtutem motus corporum superiorum
843
mutantur hec corpora terrestria in invicem et accidit in eis
844
effectus et corruptio, iam efficitur a motibus eorum naturalibus
845
super hunc mundum in his quatuor angulis conversiones naturales
846
et effectus ac corruptio. Et si efficitur a motibus eorum
847
(naturalibus) effectus et corruptio in hoc mundo, tunc fit eis
848
significatio super illud quod efficitur et corrumpitur.
849
|I.3.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et quidam putaverunt quod illud quod efficitur …
850
ab alio sit unum, et quod non efficitur in re ab alio et
851
effectus et corruptionem … |I.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]diversorum de eo quod non sit in aliis
852
de individuis eiusdem speciei. Fit enim diversitas individuorum
853
et eorum qualitas secundum quantitatem motus planetarum et
854
secundum quantitatem receptionis eorum que efficiuntur.
855
|I.3.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ponamusque in hoc similitudinem ex Sole. Qui cum venerit
856
in quartam primam circuli et profectus fuerit ut abscidat eam,
857
efficitur a presencia eius in ea et a motu eius naturali super
858
nos, et quod invenitur ex cursu eius diverso apud nos ut
859
efficiatur a natura eiusdem temporis et quatuor angulorum
860
in esse quo fiunt in ea res naturales et diversarum specierum:
861
ut folia arborum et profectus earum, et ortus herbarum et
862
messium, et multe species odorifere et fructus et arbores
863
et substancie et animalia et |4rb|[ms G] effectus rei et corruptio
864
alterius. – |I.3.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et non secundum electionem eiusdem Solis fuit
865
introitus eius in hanc partem, neque effectus ipsarum rerum
866
et earum corruptio, sed propter adventum eius per motum
867
naturalem in ipsam quartam. Et ex motu eius scivimus
868
quod fuit hic effectus rerum naturalium que fiunt diversarum
869
specierum.
870
Secundum hunc modum fit effectus rerum que fiunt et
871
corrumpuntur in hoc mundo ex motibus planetarum et ex adventu
872
eorum in omnem locum ex locis circuli iussu dei. – |I.3.9c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dicamus
873
primum quod motus circuli sit a virtute prime cause, memorantes
874
dicta PHILOSOPHI ubi dicit:
875
"Cum sit circulus mobilis, necesse est ut sit motus eius
876
ex re immobili; quia si fuerit illud quod movet mobile, sequitur
877
ut sit hoc usque ad infinitum. Et circuli motus est durabilis per
878
virtutem moventis se absque essentia finis. Et cum fuerit virtus
26
879
eius absque essentia finis, impossibile est ut sit corpus, sed oportet
880
ut sit movens corpora. Et quia virtus eius est absque essentia
881
finis, non est ergo recedens neque corruptibilis".
882
Vide qualiter pertinximus Creatorem moventem res ex
883
rebus apparentibus et notis que pertinguntur sensibus: quod
884
sit scilicet sempiternus, habens virtutem absque essentia finis,
885
immobilis … et incorruptibilis altissimus. Sit nomen eius
886
benedictum et exaltatum exaltatione maxima.
887
|I.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUARTA, IN SPECIEBUS ET IN NATURIS, IN
888
COMPOSITIONE QUOQUE ET IN NATURALIBUS.
889
|I.4.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedentibus qualitatem operis
890
planetarum in rebus que fiunt et corrumpuntur in hoc mundo ex
891
his angulis quatuor. Et nunc narremus species et naturas quatuor,
892
compositionem quoque naturalem et naturale (scilicet quod efficitur
893
ex naturis).
894
|I.4.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dicamus SECUNDUM CONSUETUDINEM PHILOSOPHORUM
895
quod species humane sunt que dicuntur super omne individuum
896
ex individuis hominum: ut [homo de homine et] equus de equo,
897
et asinus de asino. Et quicquid fuerit ex rebus, ita nominantur
898
species. – Et nominantur quatuor nature: ignis, aer, aqua, terra.
899
– Et nominatur compositio naturalis: concordia partium individui
900
naturalis, et compositio omnis individui in unitate sui. –
901
Et nominatur naturale: quod nascitur [vel efficitur] ex quatuor
902
naturis ex universis individuis animalium et sementum atque
903
metallorum.
904
In naturalibus igitur, i.e. in individuis visibilibus
905
atque sensibilibus, inveniuntur quatuor res. Prima: inventio
906
essentie naturalis. Secunda: compositio. Tercia: quatuor nature.
907
Quarta: species unde fit. – |I.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia premisimus has res de quibus
908
necesse est nobis in <precedentibus> narrare, nunc narremus
909
dicta PHILOSOPHI ubi dicit:
910
"Quia omne quod habet causam, causa illius est antiquior illo
911
per ordinem, et ipsum propius est eidem cause et causam
912
novimus per ipsum. Et naturale <novimus per> naturas, naturas vero
913
novimus per naturale. Et quod accidit ex aliqua re, ipsa res ex
27
914
qua accidit antiquior est accidente per ordinem, sicut qui continet
915
et continetur". Terra ergo continens est et animalia contenta.
916
Et terra antiquior est animalibus per ordinem, nam animalia
917
continentur. Et iam fuit terra et nulla animalia in ea.
918
|I.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter etiam dicitur quod nature sint antiquiores
919
naturali per ordinem, et iam fuerint elementa et non elementata.
920
… Et non erit directio elementati nisi per temperamentum
921
elementorum, nec directio elementorum in elementatis nisi per
922
temperamentum compositionis, et non erit compositio nisi per
923
compositorem, nec elementatum nisi per causam. Et quia
924
impossibile est ut sit compositum id quod composuit semetipsum,
925
et sit elementatum idem quod elementavit suam essentiam; et si
926
ita est, necesse est ut sit causa elementans elementatum ex
927
elementis et componens compositum |4va|[ms G] ac differens inter
928
species animalium et sementum ac substanciarum ex elementis
929
et speciebus.
930
|I.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Patet igitur nunc quod Deus Creator benedictus et
931
altissimus posuerit planetis significationes et motus naturales,
932
et quia quod efficitur ex virtutibus motus eorum naturalium
933
in quatuor angulis sit compositio naturalium et differentia
934
universarum specierum ex naturis et speciebus, per hoc quod
935
est in speciebus ex differentiis. Post hec patebit in sequentibus
936
quod hoc quod efficitur in eis ex virtute Solis sit fortius in
937
compositione individuorum naturalium et differentia universarum
938
specierum ab invicem, et concordia anime vitalis cum corpore,
939
iussu dei.
940
|I.4.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Elementata autem sunt que conficiuntur ex his quatuor
941
naturis de universis individuis, et <speciebus> que principatum
942
accipiunt in naturis et figurat eas in suas substantias, et
943
diffiniuntur ex naturis diversa instrumenta donec appareat
944
[i.e. donec egrediatur] quod est in elementis ex virtute ad
945
opus. – Hoc est igitur opus specierum in universis animalibus
946
et seminibus atque metallis.
947
|I.4.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter assimilaverunt PHILOSOPHI quia assimilaverunt
948
species magistris et elementa instrumentis et dixerunt: magistri
949
ingeniosi, et elementa quasi instrumenta diversa. Et magistri
28
950
sunt diversi ut … faber et carpentarius ceterorumque magisteriorum
951
magistri. Et nullus eorum est quin sit eius instrumenta diversa.
952
Et non proficit opus eius nisi cum instrumentis que congruunt
953
eius magisterio. Quia instrumenta que congruunt <magisterio
954
cuiusdam magistri> diversa sunt ab his que congruunt carpentario.
955
|I.4.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et non referuntur magisteria ad instrumenta, sed referuntur
956
ad magistros. Quia non propter quod necesse est carpentario in
957
magisterio suo scindere ligna per serram et dolare per
958
dolabrum refertur magisterium ad serram vel ad dolabrum,
959
sed refertur ad carpentarium.
960
Et similiter diverse species sunt homo et quodlibet
961
aliud animal, lupus scilicet et avis. Et hoc quod congruit
962
rationali non congruit irrationali, et quod congruit lupo non
963
congruit avi. |I.4.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Species namque utitur ex instrumentis illis hoc
964
quod congruit sibi. Quia humana species utitur ex elementis
965
calidis humidis et instrumentis subtilibus congruentibus
966
receptioni anime vitalis ac rationalis quibus convenit sedere,
967
stare, recumbere et ceteri motus. Et utitur lupina species ex
968
elementis calidis siccis et ex ceteris elementis que congruunt
969
dentibus et ungulis et asperitati, celeritati quoque et
970
fortitudini. Et utitur species animalium ex elementis densis
971
<et> siccis his que congruunt unguibus ac pedibus animalium.
972
Et utitur species volatilium ex elementis levibus et subtilibus
973
his que congruunt pennis et alis atque volitationi. |I.4.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
974
unaqueque species exercet ex elementis quod sibi congruit et
975
utile est ei. Non autem refertur hoc opus ad elementa, sed
976
refertur ad species que principantur elementis et excellunt ea
977
dignitate, et utuntur ex eis omni quod sibi congruerit [et
978
utile fuerit]. Propter hoc retulerunt opus ad species et
979
assimilaverunt eas magistris, et posuerunt elementa ex
980
instrumentis.
981
|I.4.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et nunc narremus proprietates elementorum et
982
specierum ut patefiat nobis quid sit quod accidat elementatis
983
ex eis, et sciamus quod omne quod est in eis ex eo quod non est
984
ex proprietate sua, ipsum est quod efficitur in elementatis
985
ex fortitudine motus planetarum, nutu dei.
29
986
|I.4.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam proprietates iiii. elementorum note tres sunt:
987
Prima: scilicet quia opponuntur sibi invicem [i.e. quia sunt
988
sibi opposita]. Quia calor et siccitas que sunt in igne
989
opponuntur frigori et humiditati que sunt in aqua. Secunda
990
proprietas: convertuntur invicem. Quia terra cum fuerit
991
subtilior, convertitur et efficitur aqua; et aqua cum fuerit
992
subtilior, convertitur in aerem; aer quoque subtilior effectus,
993
convertitur in ignem. – Item ignis cum fuerit densior convertitur
994
in aerem; |4vb|[ms G] et aer cum fuerit densior convertitur
995
in aquam; aqua etiam cum fuerit densior, convertitur in terram.
996
Tertia proprietas: recipit augmentum et diminutionem. Quia fit
997
aer humidior aere, et terra siccior terra, et aqua frigidior aqua,
998
et calor infra calorem [i.e. minus calore]. Et omnia elementa
999
[seu omnes nature] recipiunt augmentum et diminucionem.
1000
|I.4.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Specierum vero sunt iterum tres proprietates proprietatibus
1001
elementorum contrarie. Prima proprietas: quia non opponuntur
1002
sibi invicem. Quia homo non opponitur in substancia ac racione
1003
sua alicui rei. Secunda proprietas: quia non convertuntur in
1004
invicem. Quia homo non convertitur ex humanitate in aliud.
1005
Tertia proprietas est quia non recipiunt augmentum neque
1006
diminutionem. Quia homo in vita et ratione non est plus nec
1007
minus alio homine.
1008
|I.4.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]He sunt proprietates elementorum et specierum, et he
1009
omnes coniunguntur in omnibus elementatis cum aliis rebus. Et
1010
omnes res in individuis elementatorum ex parte elementorum
1011
recipiunt augmentum et detrimentum et convertuntur a re in rem,
1012
et opponuntur sibi invicem. Et quod fuerit in eis ex parte
1013
specierum non erit in uno individuo infra hoc quod est in alio
1014
ex sua specie, nec opponuntur sibi invicem neque convertuntur
1015
a re in rem, neque recipiunt augmentum vel diminutionem.
1016
|I.4.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidquid vero non fuerit specierum neque elementorum, necesse
1017
est ut sit ei causa, et eius causa est fortitudo celestis.
1018
Verbi gratia: ut homo, quicquid in eo est ex proprietate
1019
iiii. elementorum est ut sit in aliqua hora calidus et in
1020
alia hora frigidus; aut aliqua hora sanus et in alia infirmus.
1021
Et in unaquaque harum opponitur alteri. – Secunda: ut convertantur
1022
ad invicem; quia mutantur a sanitate in infirmitatem et ab
30
1023
infirmitate in sanitatem. – |I.4.13c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertia vero: quia recipit augmentum
1024
et diminutionem; quia fit homo in quibusdam horis frigidior,
1025
et in quibusdam calidior. Hec sunt accidentia que accidunt
1026
homini elementato ex parte elementorum. Quod autem est in
1027
homine de proprietate ex parte speciei est quia non recipit
1028
augmentum et diminutionem; quia non est homo in vita ac
1029
ratione et morte plus aut minus alio homine; nec convertitur
1030
ab humanitate in aliud. Neque opponitur in substantia et ratione
1031
sua alicui rei. Et hoc est quod est in homine elementato ex
1032
proprietatibus specierum et proprietatibus elementorum.
1033
|I.4.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem efficitur in eo ex fortitudine motus
1034
planetarum nutu dei, de eo quod non est elementorum neque
1035
specierum, hoc patet, et est significator eius super differentiam
1036
speciei et individuorum eius ex ceteris speciebus et individuis,
1037
et significator eius super compositionem omnis individui
1038
elementati et complexionem speciei et elementorum in
1039
elementatis, et in concordiam anime vitalis et rationalis cum
1040
corpore, et ceteras res: ut pulcritudo speciei et eius feditas,
1041
et longitudo ac brevitas, et uterque sexus, masculinus scilicet
1042
ac femininus, et colores ac motus, audacia quoque et timor atque
1043
honestas morum, crassitudo etiam et macies et spissitudo ac
1044
subtilitas et cetera his similia.
1045
|I.4.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur apparet nobis quod collecta sint in uno
1046
individuo res quatuor. Quia est individuum ex individuis
1047
speciei ex qua est, et compositum ex quatuor elementis. Et
1048
patefactum est nobis <que sunt> in omni individuo ex proprietate
1049
elementorum et proprietate specierum, et que in eis sunt de
1050
|I.4.14c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]hoc quod efficitur ex fortitudine planetarum nutu dei. Et quod
1051
omnis res elementatur ex his quatuor elementis, et differentia
1052
universarum specierum et individuorum ex elementis et speciebus;
1053
compositio |5ra|[ms G] quoque individuorum elementatorum per
1054
qualitates eorum diversas, et concordia anime vitalis et rationalis
1055
in corpore ceteraque esse eorum. Cuncta hec sunt ex <fortitudine
1056
significationis motus> planetarum de hoc quod Creator
1057
posuit eis ex motibus, quorum fortitudine efficiuntur he res.
1058
|I.4.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omnes planete vii. per concordiam et diversitatem esse
1059
eorum participantur in significatione super esse omnis individui
1060
ex hoc mundo, sive parvum fuerit ipsum individuum vel
31
1061
magnum. Sed est quibusdam eorum in quibusdam generibus aut
1062
speciebus vel individuis ex significatione plus eo quod est
1063
aliis planetis. Ut est significatio Solis super vitam <sensibilem>
1064
que est omnis animalis suspirantis, proficientis et moventis.
1065
Et significatio Mercurii super speciem hominum. |I.4.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum
1066
fuerit planete ex planetis significatio universalis super aliquam
1067
rem ex rebus, deinde perfecerit significationem eiusdem rei in
1068
quibusdam individuis, participatur idem postea ceteris planetis
1069
in significatione super perfectionem partium eiusdem individui.
1070
Ut unus hominum in quo perficit Sol significationem suam
1071
<vitalem, per vitam scilicet sensibilem>, postquam perficit
1072
Mercurius significationem suam specialem in eo per humanitatem
1073
et rationem que sunt eius. Post hec participantur eis cetere
1074
planete per significationem in perfectione membrorum eius et eius
1075
<qualitatis>.
1076
|I.4.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fit igitur Soli ex individuo hominis significatio singularis
1077
<per humanitatem que est species, super vitam universalem
1078
que est sensibilitas>, et significatio super cerebrum et cor
1079
per participationem planetarum. Et Mercurii est significatio
1080
singularis per humanitatem que est species, et significatio
1081
lingue et oris per participationem planetarum. Et Saturni est
1082
significatio splenis, et Iovis significatio iecoris, et
1083
Martis significatio sanguinis, et Veneris significatio renum et
1084
decursus spermatis. Lune vero significatio stomachi. Et
1085
similiter est significatio unicuique eorum super aliquam
1086
partem ex partibus corporis donec perficiantur universe
1087
partes eius.
1088
|I.4.16a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fortassis efficitur uni planete significatio super
1089
numerum [membrorum i.e.] super aliquas partes ex partibus
1090
individui hominis per qualitates eorum propter participationem
1091
omnium eorum in eo, eo modo quem diximus. Et fit unicuique
1092
membro locus ex corpore ac natura. opus quoque et esse que non
1093
sunt alteri ex membris. Et similiter unum citrum (in mg: i.e.
1094
pomum ) habet figuram et est ei cutis et caro, acritudo quoque
1095
atque grana. Granis quoque eius sunt <cortices et infra
1096
ipsa grana> sunt alia grana. Et unicuique eorum est natura et
1097
proprietas operis. |I.4.16b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quibusdam igitur planetis est significatio
1098
hodoris quod est genus eius; et alteri significatio citrorum
32
1099
que est species eius. Deinde participabuntur omnes in
1100
significatione eius partium, fitque quibusdam significatio
1101
cutis, et quibusdam significatio carnis quousque perficiatur
1102
significatio omnium eorum in perfectione eius partium per
1103
qualitates eorum propter participationem omnium eorum in
1104
eo. |I.4.16c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter unus iacintus habet naturam et qualitatem ac
1105
figuram, colorem quoque ac claritatem, et est durior vel
1106
mollior alia substancia ex suo genere. Est quoque ei proprietas
1107
operis. Cuidam ergo planetarum est significatio substancie quod
1108
est genus eius, et alteri significatio speciei que est iacintus.
1109
Alii vero planete erit significatio altera quousque perficiantur
1110
eius partes per participationem planetarum in eo. |I.4.17a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et nisi esset
1111
participatio significationum planetarum omnium in uno individuo,
1112
non essent ei partes et qualitates et esse diversa. Et iste partes
1113
per qualitates suas non fiunt pars post partem, nec earum participatio
1114
in eo fit vicissim [i.e. per |5rb|[ms G] successionem], sed participantur
1115
omnes in significatione super partes unius individui et eius qualitates
1116
et esse eius insimul.
1117
|I.4.17b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter in omni individuo ex individuis animalium
1118
et sementum atque metallorum fit quibusdam planetarum significatio
1119
generis, et alteri significatio speciei; et participantur ipsi cum
1120
planetis omnibus postea in significatione super perfectionem
1121
eius partium per qualitates eorum. Ipsi quoque etsi participantur
1122
omnes in significatione super unum individuum, quia est
1123
unicuique eorum ex proprietate significationis super unumquodque
1124
individuorum unius speciei, e contrario quod est ei ex
1125
significatione super alterum individuum, et hoc est propter
1126
diversitatem esse eorum et eorum fortitudinem atque debilitatem
1127
in omni hora, et propter diversitatem esse horum angulorum
1128
[i.e. elementorum] recipientium eorum fortitudines. |I.4.18a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ob hanc
1129
igitur causam <vides> vincere in quibusdam horum individuorum
1130
aliquam commixtionem ex commixtionibus, et videntur unicuique
1131
individuorum qualitates et proprietates que non sunt alii ex
1132
individuis que sunt eiusdem speciei. Et omne individuum
1133
<elementatum> componitur ex quatuor elementis duobus modis:
1134
Uno ex conversione humorum qui sunt ex eorum genere
1135
efficiturque ex eis dum convertuntur alia res. |I.4.18b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut homo qui efficitur
1136
ex semine, et spica ex grano, et arbor ex ramo eiusdem generis.
1137
Et alio: sicut efficiuntur animalia et semina ac substancie ex
33
1138
quatuor elementis, non ex alia re consimili: ut herbe et plura
1139
semina ex seminibus et arboribus que non efficiuntur ex alia re
1140
de suo genere. Et substancie metallorum fiunt ex vaporibus diversis,
1141
non ex alia re precedenti. |I.4.18c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Plurima quoque ex animalibus
1142
littoris atque maris, ut musce et cinifes, vermes quoque et rane
1143
et multe species piscium. Animalia quoque aque et serpentes
1144
qui inveniuntur in arboribus salicum inter barbas et ligna. Et
1145
quidam scorpionum ac repentia terre, et animalia volatilia
1146
fiunt in quibusdam horis anni ex quatuor elementis absque
1147
generatione.
1148
Et in hac … parte fit contradictio ei qui dixerit quod
1149
non sit res nisi ex re de suo genere, <et significatio super
1150
hac dispositione, nutu dei> altissimi et sapientissimi.
1151
|I.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUINTA, IN DISPUTATIONE SUPER CONFIRMATIONEM
1152
IUDICIORUM, ET CONTRADICTIONEM EORUM QUI PUTANT QUOD NON SIT
1153
FORTITUDO MOTIBUS PLANETARUM, NEC SIT EIS SIGNIFICATIO SUPER
1154
RES QUE FIUNT IN HOC MUNDO.
1155
|I.5.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quoniam quidam contradixerunt scientie iudiciorum
1156
astrorum, et sunt decem secte.
1157
< De prima secta >
1158
Quarum prima dixit quod non esset planetis significatio
1159
super res, de his scilicet que fiunt et destruuntur in hoc mundo
1160
qui est infra circulum Lune.
1160*
Quibus diximus quia PHILOSOFI concordant quod omnis
1161
substancia que movetur motu naturali, efficiuntur ex motu eius
1162
naturali in ceteris rerum sibi coniunctarum per naturam
1163
conversiones naturales. Et si efficiuntur ex motu eius in
1164
ceteris rerum sibi coniunctarum per naturam conversiones
1165
naturales, tunc quod movetur est causa ipsarum conversionum,
1166
et ipsi sunt effectus eius.
1167
|I.5.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et probatio huius rei est quod accipitur ex motu ignis.
1168
Quia efficiuntur ex proprietate et motu eius naturali in rebus
1169
sibi coniunctis per naturam conversiones naturales, i.e.
1170
combustio. Ignis ergo est causa combustionis rerum que
1171
comburuntur per eum, et res combuste sunt effectus eius. Multe
34
1172
quoque res sunt invente ex hoc genere. – Et similiter hec corpora
1173
celestia, cum sit eis motus naturalis super hunc mundum,
1174
efficitur ex motu eorum naturali in hiis iiii. elementis sibi
1175
per naturam coniunctis conversio in invicem. Et in conversione
1176
unius eorum ad alterum fit effectus et destructio, nutu Dei.
1177
|I.5.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fit<que cum convertuntur in invicem effectus ac destructio,>
1178
et effectus ac destructio que fiunt ex eis sunt effectus qui
1179
referuntur super corpora superiora |5va|[ms G] mobilia fiuntque hec
1180
istis causa. Et motus eorum qui fit <causa effectus>, idem est
1181
<causa destructionis>, sed est ex parte effectus laudabilis,
1182
et ex parte destructionis vituperabilis. Ut lignum quod
1183
comburitur et efficitur carbo. Quod si destruitur ex natura
1184
ligni per motum ignis in eo, <ipse tamen motus> fit effectus
1185
carbonis; quia destructio alicuius rei est effectus
1186
alterius rei.
1187
Ideoque dixerunt universi ANTIQUORUM PHILOSOFI
1188
quod efficitur ex motibus planetarum naturalibus ac durabilibus
1189
effectus naturalis et durabilis, qui fit usque ad tempus quod
1190
Deus voluerit.
1191
< De secunda secta >
1192
|I.5.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda secta est eorum qui dixerunt quod essent planetis
1193
significationes super res universales, ut iiii. elementa que sunt
1194
ignis, aer, aqua, terra, et super conversiones eorum in invicem;
1195
et super genera et species universales, ut significatio eorum
1196
in intentione sensus super animal universale quod predicatur
1197
de omni corpore ex corporibus quibus est vita. Vel quemadmodum
1198
significat in intentione speciei hominem et equum atque
1199
asinum ceterasque species universales. |I.5.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Putaverunt itaque
1200
quod significarent iiii. elementa et <conversiones> eorum in
1201
invicem et mutationem eorum ab esse in esse, genera quoque et
1202
species universales, et quod non significarent individua …
1203
que fiunt ex his iiii. elementis ut <Socrates et Aristotiles>,
1204
et unus equus atque unus asinus. Nec significarent etiam partes
1205
individuorum, ut caput ac manus et pes ceteraque membra et
1206
<omne esse> eorum ut stare et sedere, infirmari et sanari et
1207
cetera esse diversa tam universalia quam particularia que sunt
1208
omni individuo ex individuis mundi.
35
1209
|I.5.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quorum dictis disputando duobus modis contradiximus.
1210
Uno, quia radix in qua est concordia apud philosofos est quod
1211
omne individuum in hoc mundo ex individuis <elementatis> sit
1212
compositum ex his iiii. elementis, ex igne scilicet et aere,
1213
aqua et terra, quia hec elementa inveniuntur in omni individuo
1214
in mundo. Quia <quod> posuit <hominem> et <speciem> est <motus
1215
qui> operatur in his elementis per causam <motus> planetarum
1216
super ea. Quia omne individuum quod fit aut corrumpitur in hoc
1217
mundo fit per motum elementorum et mutationem eorum in invicem.
1218
Et ex motu Solis ac planetarum super ea efficitur in eis ipse
1219
motus qui est mutatio et conversio. |I.5.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Planete ergo sunt causa
1220
<motus> horum elementorum et conversionis eorum in invicem,
1221
et eis significatio super genera et species sicut putaverunt. Ipsi
1222
sunt igitur causa effectus et corruptionis … – Et quia genus
1223
et species, iiii. quoque elementa et effectus atque corruptio
1224
sunt inventa in omni individuo ex individuis, et planetis est
1225
significatio super genera et species et super iiii. elementa
1226
et conversionem eorum in invicem, et super motus qui sunt
1227
initium effectus et corruptionis. Planete ergo significant individua
1228
… Et si significant individua … ipsi sunt significatores partium
1229
individuorum et esse eorum etiam.
1230
|I.5.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda ratiocinatio est quod <qualitates> dicuntur
1231
totum per partes suas, et <altera> quia sunt partes totius.
1232
Unumquodque individuum est pars ex partibus tocius speciei.
1233
Species autem fit per individua … que sunt sub ea. Quod si
1234
planete significant speciem, ipsi etiam significant unum
1235
individuum quod est eiusdem speciei. Quia si significaverint
1236
speciem hominis universalem que predicatur de omni individuo
1237
ex individuis hominum, et speciem equi que predicatur de
1238
unoquoque equo, ipsi etiam significabunt individua singularia,
1239
qui est unus homo, ut <Socrates et Aristotiles>, et unus equus.
1240
|I.5.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et si significant individua … ipsi ergo significant partes ipsorum
1241
individuorum que sunt caput et manus ac pes; et qualitates
1242
eorum que sunt albedo et nigredo ac cetere qualitatum et esse
1243
eorum que sunt infirmitas et sanitas, stare quoque ac sedere
1244
ac cetera esse, planetis igitur est significatio super individua
1245
… , et super partes individuorum (que sunt caput, manus
1246
et pes |5vb|[ms G] et super qualitates eorum que sunt albedo
1247
et nigredo et cetere qualitatum et super esse eorum que sunt
36
1248
infirmitas et sanitas, stare etiam ac sedere ac cetera esse.
1249
Igitur planetis est significatio super individua et super
1250
partes individuorum ), super qualitates quoque et esse
1251
eorum universaliter et particulariter.
1252
< De tertia secta >
1253
|I.5.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertia secta est quorumdam <disputantium> qui
1254
contradixerunt scientie … astrorum, et dixerunt quod planetis
1255
non sit significatio super rem de his que fiunt in hoc mundo
1256
et hac ratiocinatione usi sunt ut dicerent quod stelle non significarent
1257
id quod possibile est. – Sed nunc narremus <ratiocinationem>
1258
quorumdam antiquorum qui repulerunt possibile. Deinde
1259
confirmemus possibile. Postea ostendamus quod planete
1260
significent possibile.
1261
|I.5.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia quidam qui repulerunt iudicia astrorum causa
1262
possibilis hac ratiocinatione usi sunt ut dicerent quod
1263
PHILOSOFUS dixit quod esse rerum in mundo essent tria:
1264
necessarium scilicet, ut ignis calidus; et impossibile, ut homo
1265
volans; possibile vero, ut homo scribens. Et stelle significant
1266
duo principia: necessarium scilicet et impossibile. Possibile
1267
autem non significant. Ergo magisterium astrorum
1268
falsum est.
1269
|I.5.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam etiam astrologorum et multi antiquorum
1270
philosoforum qui erant <affirmantes> significationes planetarum
1271
super res que efficiuntur in hoc mundo confirmatione necessaria,
1272
cumque pervenisset ad eos hec sententia perversa et pigritarent
1273
[ac deficerent] in responsione eius, repulerunt possibile
1274
et dixerunt quod essent principia duo, necessarium scilicet
1275
et impossibile tantum. Quia scimus res per ita vel non, et
1276
eorum intentio est inventio et privatio. Nam, ita significat
1277
inventionem, non vero privationem. Et inventio est principium
1278
necessarium, privatio vero est principium impossibile |I.5.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](quos
1279
dialetici Latini modos vocant). Inventio autem et privatio
1280
sunt que vocantur propositiones contradictorie, quia cum vera
1281
fuerit una pars, mencietur altera, et impossibile est ut vera
1282
sint utraque in una re in eadem hora. Ut duo viri quorum unus
1283
dixerit: erit cras pluvia, et alter dixerit: non erit. Necesse
1284
est ut unus eorum sit verax –quod est necessarium–
37
1285
et alter mentiatur –quod est impossibile–. Similiter si quis
1286
diceret hodie: cras eveniet aliqua res; si evenerit ipsa res
1287
in crastino, ideo eveniet quia eventus eius fuit necessarius;
1288
|I.5.9c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et si dixerit: non eveniet … alter, mentietur. Et similiter
1289
si dixerit: ille ambulabit, et ambulavit, ideo ambulavit
1290
quia necessarium fuit ut ambularet … Et dixerunt quod
1291
homines <indicant secundum opus suum> in rebus … : hoc
1292
est, quod est necessarium. Quod si non fuerint operati, ideo
1293
prohibiti sunt ex opere eius quia impossibile est ut operentur
1294
illud. Omnis ergo res que fit, necesse est ut fiat, et que non
1295
fit, impossibile est ut fiat. Et non significant stelle nisi
1296
ista, et quod omnino non sit possibile.
1297
|I.5.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quorum dicta PHILOSOFUS dissolvit et affirmavit
1298
possibile per multas rationes. Postea narravit quod possibile
1299
revertitur ad necessarium vel ad impossibile.
1300
Ratiocinatio autem prima eius est in confirmatione
1301
possibilis. Quia dixit quod necessarium et impossibile sint nota
1302
in tribus temporibus per necessarium et impossibile per naturam
1303
suam; opera autem eorum sunt his econtraria, quia sunt possibilia.
1304
Ut scientia nostra in Sole quod fuerit lucidus in tempore
1305
preterito, et nunc est lucidus, eritque lucidus in futuro. Et
1306
sicut scientia nostra in igne quod fuerit calidus, et nunc
1307
est calidus, et erit calidus in futuro. |I.5.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter si dixerimus
1308
quod ignis et aer, aqua et terra quemadmodum nunc sunt, ita
1309
erant et erunt: iam novimus quod sit verum in temporibus tribus.
1310
Et hoc est principium necessarium. – Nam et principium
1311
impossibile est ut si diceres: homo volavit, aut |6ra|[ms G] homo
1312
volat nunc, et possibile est ut volet in futuro. Et similiter
1313
si diceres quod ignis fuerit frigidus, et est frigidus, eritque
1314
frigidus, … erit hoc impossibile in tribus temporibus et est
1315
mendacium. |I.5.10c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iamque <effectus> necessarium et impossibile nota
1316
in tribus temporibus per inventionem et impossibilitatem per
1317
naturam suam. – Opera autem eorum non sunt ita. Quia si dixerit
1318
homo: in transacto eram operans bonum, et ego nunc operor
1319
bonum, non poterit tamen dicere: ego in futuro operabor bonum
1320
absque dubio, quia ignorat utrum possibile sit ei hoc vel non.
1321
Igitur nescit homo quid velit operari (antequam operetur eum)
1322
certissime et absque dubio. Non ergo sunt hec necessaria sed
1323
possibilia. (Et si ita est,) possibile ergo invenitur.
38
1324
|I.5.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et secunda ratiocinatio est: quia dixit quod necessarium
1325
et impossibile, unumquodque eorum est in universa specie
1326
equaliter. Possibile autem non est ita equaliter, ob hoc quod
1327
vita sit inventa in universis hominibus equaliter, et calor
1328
equaliter est in omni igne, non recipit augmentum aliquid ex
1329
eo vel detrimentum. Et similiter universa impossibilia, eorum
1330
longitudo est equalis ab universa specie. Quia universi homines
1331
predicatur de eis equaliter quod non volet et quod ignis sit
1332
non frigidus. |I.5.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Opera autem non sunt ita, quia ex specie
1333
hominum, quidam operantur bonum, quidam vero malum,
1334
et quidam eorum operantur bonum vel malum plus aliis.
1335
Si igitur universa necessaria sunt necessaria omni
1336
speciei equaliter, et impossibilia longe sunt ab omni specie
1337
equaliter et ipsa non corrumpuntur. Opera autem eorum non sunt
1338
equalia in omni specie sed corrumpuntur et mutantur a bono in
1339
malum et a malo in bonum in tempore <et> post tempus, et ex
1340
paucitate in multitudinem et ex multitudine in paucitatem,
1341
et ipsa recipiunt augmentum et diminutionem. Sunt ergo possibilia.
1342
Igitur possibile invenitur.
1343
|I.5.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ratiocinatio quoque tertia est in inventione possibilis
1344
quod homo cogitat et consulit in hoc quod est possibile. –
1345
Ut homo cum voluerit edificare domum, cogitat in ea et in
1346
qualitate eius quod vult edificare, et consulit de eo. Et cum
1347
verificatum fuerit eius propositum super edificium, cogitabit
1348
et eliget in quali die incipiet. – Et cum voluerit peregrinari,
1349
consulit utrum peregrinetur vel non, et utrum sit ei melius
1350
peregrinari in littore quam in mari. Cumque verificatum
1351
fuerit eius propositum super peregrinationem, cogitabit atque
1352
consulet in quali die peregrinabitur. Post hec, peregrinabitur
1353
in die qua voluerit. – Cum voluerit quoque seminare, cogitabit
1354
et consulet de eo quod voluerit ex seminibus, et de loco in
1355
quo seminare voluerit. Postea eliget quod voluerit de eo quod
1356
cogitat et super quod consultus fuit. – Similiter cum voluerit
1357
societatem alicuius hominis, cogitat et consulet quis hominum
1358
erit melior, deinde eliget quem voluerit. – |I.5.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter
1359
operatur in operibus particularibus. Ut homo qui cogitat et
1360
dicit: quid comedam hodie aut quid potabo, vel quali vestimento
1361
induar hodie aut in quali palatio sedebo. Et cum fuerit sanus
39
1362
in membris et sensibus dicit: aspiciam illum vel non, et
1363
alloquar illum vel non. – In his et horum similibus possibile
1364
est electio. Horum omnium igitur possibilium initia surgunt
1365
in cogitatione, fines vero convertuntur ad opus vel ad
1366
dimissionem.
1367
|I.5.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro necessarium et impossibile inveniuntur in rebus
1368
inventione naturali in cogitatione tantum: quia homo per
1369
cogitationem scit quod vita necessaria sit homini viventi, et
1370
quod impossibile est ut volet. Et si essent res aut necessaria
1371
vel <possibilia> tantum, et necessarium ac impossibile ex
1372
necessitate, non indigerent homines |6rb|[ms G] cogitacione nec
1373
consultu. |I.5.13c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sic essent cogitacio et consultus in electione
1374
alicuius rei ex re alia frustra. Quia impossibile est homini
1375
ut cogitet cogitacione in certis, aut consulet aliquem de igne
1376
utrum comburat vel non, quia est comburens necessario. Non
1377
enim cogitat in certis dicens: utrum volet homo vel non, quia
1378
impossibile est ut volet.
1379
|I.5.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta vero ratiocinatio est quod in rebus necessariis
1380
et impossibilibus sit una fortitudo: utrum scilicet sit
1381
vel non sit omnino. Et videmus plurimis rebus duas fortitudines:
1382
videlicet utrum sit res quemadmodum est aut non sit. Ut
1383
pannus integer qui, si dimittitur super esse suum ante
1384
abscisionem, remanebit donec veterescat per dies. Si vero
1385
abscisus fuerit, recipit abscisionem. Et sicut ferrum aut plumbum
1386
et cetera que fiunt ex eis: que si dimissa fuerint, remanebit
1387
unumquoque eorum gelidum; si autem solutum fuerit, recipit
1388
solutionem. Recipit etiam solutionem minus vel plus aliis. –
1389
Et similiter aer recipit calorem et frigus modicum atque
1390
plurimum.
1391
|I.5.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur patefactum est quod possibile sit inventum,
1392
et est tribus modis: uno scilicet naturali et est facilis: ut
1393
expectatio pluvie in obductione nubium apparentium in <celo>,
1394
quia possibile est ut sit ex eis pluvia magis quam
1395
non sit. |I.5.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et alio per obtationem et est difficilis: ut speratio
1396
quorumdam ignobilium et pauperum hominum in inventione
1397
regni et nobilitatis. In his et horum similibus possibile est
1398
ut non sit rex magis quam ut sit. Quod si fuerit rex, erit per
1399
forte accidens. |I.5.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertius vero possibilium modus est equalis,
1400
et ipse est qui fit per cogitationem: ut mulier pregnans
40
1401
que sperat quod pariat masculum, quia non est speratio
1402
eius plus illius timore quod pariat feminam.
1403
Et ex possibilibus quedam apparent in corporibus
1404
propter receptionem rei et eius contrarium. Ut aqua que
1405
possibile est ut sit frigida, post hoc calescat et recipit minus
1406
frigus aut plus frigore, et calorem minus vel plus calore …
1407
|I.5.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sicut homo membris sanus, quia possibile est ut cogitet utrum
1408
surgat vel non surgat, et utrum loquatur vel non loquatur,
1409
et utrum aspiciat vel non aspiciat. Deinde eliget unum istorum
1410
et faciat eum propter quod est in anima ex fortitudine
1411
cogitacionis in eodem et electionis unius eorum, et propter
1412
quod est in corpore ex possibilitate receptionis operis.
1413
|I.5.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem cessaret PHILOSOFUS ex confirmatione
1414
possibilis, dixit quod revertatur ad necessarium et impossibile.
1415
Ut si quis diceret: ambulem cras vel non, quia res et eius
1416
contrarium possibilia sunt ei. Cum autem ambulaverit, efficitur
1417
eius ambulatio <necessarium> quia antequam ambularet erat
1418
ambulatio possibile ei; cum vero ambulavit, ablata est ab eo
1419
possibilitas et effecta est in diffinitione necessarii. Quod si non
1420
ambulaverit in crastino, efficitur in diffinitione impossibilis,
1421
quia ambulatio non fuit ei apta.
1422
|I.5.17a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia igitur patefactum est nobis esse possibile,
1423
patet nunc quod sit planetis significatio super tria principia
1424
que sunt necessarium, possibile et impossibile. – Dicimus
1425
quoque quod omne individuum in hoc mundo ex individuis
1426
animalium et sementum ac metallorum sit compositum ex iiii.
1427
elementis, ex igne scilicet et aere, aqua et terra, quia sunt
1428
inventa in omni individuo. Et unumquodque elementorum
1429
istorum recipit augmentum et diminutionem et conversionem in
1430
invicem. Quia fit calor infra calorem, et aer humidior aere, aqua
1431
quoque frigidior aqua et terra siccior terra, et convertuntur
1432
etiam in invicem. |I.5.17b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si igitur in omni elemento est singulariter
1433
fortitudo per quam recipiens est corruptionem, et individua
1434
sunt composita ex his iiii. elementis, est ergo in individuis
1435
fortitudo |6va|[ms G] recipiendi augmentum et diminutionem et
1436
convertendi in invicem. Et per motum signorum ac planetarum
1437
super ea, fit motus eorum ac receptio <corruptionis et
1438
compositionis>. Signa ergo et planete sunt significantia esse
41
1439
quatuor elementorum et corruptionis eorum atque compositionis
1440
in individuis, nutu dei.
1441
|I.5.18a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]<Animal namque quod est homo, quia> est compositum
1442
ex anima vitali et rationali et ex iiii. elementis. Et iam dixit
1443
PHILOSOFUS quod planete sint animati et quod sint eis anime
1444
rationales. Significant itaque per animam rationalem et vitalem
1445
<quod sint animati>, et per motus eorum naturales <significant>
1446
concordiam anime rationalis et vitalis in corpore, nutu dei,
1447
quemadmodum precessit in precedentibus. Anime igitur
1448
rationali est fortitudo cogitationis et electionis, corpori vero
1449
fortitudo receptionis possibilium. |I.5.18b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem significaverint
1450
planete concordiam anime vitalis ac rationalis et corporis,
1451
iam significant necessarium et impossibilia ac possibilia.
1452
Quia homini animato est vita, que est necessaria; et impossibile
1453
ex volatu; et possibile, quia recipit infirmitatem et sanitatem,
1454
et calorem ac frigus, humiditatem quoque et siccitatem, et est
1455
in eo ut cogitet in rebus multis et eligat unam earum. |I.5.18c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
1456
fortitudo per quam eligit rem ex alia re per cogitationem
1457
in ea est homini infra omnia animalia. Possibilitas vero
1458
receptionis rei ex suo contrario est corporibus. Opera autem
1459
nostra fiunt per precedentia cogitationis nostre in re quam
1460
volumus operari. Cumque fuerit precedens in cogitatione
1461
quod opus rei et eius contrarium sit possibile, operabimur
1462
unum eorum et consulemus de eo.
1463
|I.5.19a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ASTROLOGUS autem aspicit res in quibus est fortitudo
1464
possibilitatis ad receptionem rei et eius contrarium ad quod
1465
revertitur res in eo, et non aspicit proprietatem earum. Quia
1466
non aspicit astrologus in magisterio astrorum utrum sit ignis
1467
comburens vel non, quia scit quod comburat; nec aspicit in
1468
significationibus planetarum utrum sit nix frigida aut non,
1469
quia scit quod frigida sit. Sed aspicit utrum comburat ignis
1470
cras corpus ex corporibus recipientibus combustionem aut non,
1471
et utrum refrigeret … aliquam rem ex rebus recipientibus
1472
frigus vel non, et utrum sit cras pluvia vel non, utrum quoque
1473
eligat homo ut alloquatur … illum aut non, aut ambulet cras
1474
vel non. Aspicit enim in his rebus utrum possibile est ut sit
1475
vel non sit. |I.5.19b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque significaverint planete per motus suos
1476
… aliquam ex rebus quod non fiet, erit impossibile ut fiat. Cum
1477
vero significaverint effectum rei ex rebus in hora significationis
1478
insimul et equaliter, erit effectus eius ex necessario. Et si
42
1479
significaverint quod fiet in tempore futuro, significatio
1480
eius super effectum eiusdem rei fit per fortitudinem usque
1481
ad tempus quo fiet. |I.5.19d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque fuerit res, efficitur effectus
1482
eius ex necessario. Et similiter homo quem non prohibuerit
1483
a locutione aliquod impedimentum, est in eo locutio per
1484
fortitudinem usque ad tempus quo loquitur; et cum fuerit
1485
locutus, efficitur locutio in eodem tempore ex necessario.
1486
Ignis quoque etsi fuerit comburens, combustio tamen est in eo
1487
antequam operetur per fortitudinem. Cum autem combusserit,
1488
efficitur combustio ex necessario.
1489
|I.5.20a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nunc igitur patefactum est nobis quod planete sint
1490
significatores super possibile et super electionem. Et hoc fit
1491
in duobus. Uno scilicet in compositione, ut possibile quod est
1492
in individuo hominis ad receptionem rei et eius contrarium, et
1493
<receptionem rei ad semetipsum>. Et secundo in rebus qu(a)rum
1494
significant effectum in tempore futuro, sicut diximus. |I.5.20b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
1495
sicut planete significant possibile atque electionem que est
1496
hominis, similiter significant quod homo |6vb|[ms G] non eligat
1497
nisi quod significaverint planete. Quia electio eius ad rem et
1498
eius contrarium fit per animam rationalem que complectitur
1499
anime vitali in individuis per significationes planetarum.
1500
|I.5.20c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut homo in cuius corpore est receptio possibilium ad
1501
motum et eius dimissionem, ut surgat vel non surgat; et in
1502
fortitudine anime est electio unius istorum aut dimissio eius,
1503
et iam pervenit ad diffinitionem necessarii vel impossibilis,
1504
quia possibilia et electio pervenit ad unum eorum absque dubio.
1505
Nisi quod homo non eligit nisi quod significaverint planete
1506
ex necessario vel impossibili. |I.5.21a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Receptio itaque possibilium
1507
invenitur in his iiii. elementis que sunt infra circulum
1508
Lune, et in corporibus compositis ex eis … Electio vero que
1509
fit per cogitationem in rebus est homini infra omnia animalia
1510
quia est ei anima rationalis per quam cogitat in re aut in
1511
eius contrario, post hoc eligat unum eorum ad repellenda a
1512
semetipso secundum quantitatem sue scientie impedimenta et
1513
horribilia per ipsam electionem. |I.5.21b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ceterorum vero animalium
1514
opera fiunt per naturam eorum, quia non est eis anima rationalis
1515
per quam fit cogitatio. – Planetis autem etsi sunt eis anime
1516
rationales, non eligunt tamen nec indigent electione propter
1517
longitudinem eorum ab impedimentis.
43
1518
< De quarta secta >
1519
|I.5.22a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta etiam secta eorum qui contradixerunt significationibus
1520
planetarum fuerunt quidam qui aspexerunt in scientia totius
1521
– que est scientia circulorum et esse eorum– dixerunt quod
1522
planetis non sit significatio super res que fiunt et eveniunt in hoc
1523
mundo ex individuis animalium et sementum atque
1524
metallorum et quod eorum significatio esset super corruptionem
1525
[vel mutationem] temporum tantum. |I.5.22b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et nequiverunt isti qui
1526
aspexerunt in scientia totius negare hanc quantitatem ex fortitudine
1527
operis planetarum, quia hoc ex eius opere invenitur et apparet,
1528
et eius repulsio est dedecus patens. <Quamvis> non repulerit
1529
scientiam iudiciorum et confirmationem significationum
1530
planetarum super corruptionem [ac mutationem] temporum nisi
1531
qui fuerit modice scientie in naturis planetarum et quod oritur
1532
ex mutatione eorum in invicem. |I.5.22c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia sapiens ad hoc quod diximus
1533
scit quod corruptio naturarum et diversitas esse earum fit per
1534
corruptionem [seu mutationem] temporum, et corruptio [sive mutatio]
1535
temporum fit per fortitudinem <motus> planetarum. Et res
1536
que eveniunt in hoc mundo fiunt per corruptionem elementorum
1537
per mutationem temporum ab esse in esse. Planete ergo per
1538
fortitudinem <motus> eorum, et per mutationem temporum
1539
ab eis et mutationem eorum ab invicem, iam significaverunt quod
1540
accidit in hoc mundo.
1541
|I.5.23a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iamque putaverunt omnes PHILOSOFI quod planetis sit
1542
significatio super res que fiunt in hoc mundo. Et erant omnes
1543
exercentes hanc secundam speciem ex scientia astrorum in omni
1544
re de esse et motibus eorum ex <rebus propinquioribus> … Et hoc
1545
patet ex operibus eorum apud eum qui noverit eorum intentionem.
1546
Et ideo hoc fecerunt quia sunt altiora omnibus corporibus
1547
et digniora. |I.5.23b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc indubitatum est apud PHILOSOFOS quod
1548
per fortitudinem motus eorum sit effectus et corruptio in hoc
1549
mundo, nutu dei. Et dicunt quod oportet eum qui aspicit in hac
1550
specie scientie astrorum ut aspiciat post ipsam in hac secunda
1551
specie ex scientia astrorum, quia sunt due scientie coniuncte
1552
una alteri. – |I.5.23c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scientia autem secunda est fructus scientie prime.
1553
Quia sapiens cum noverit qualitatem motus circulorum et
1554
planetarum qualitatesque eorum, erit eius fructus ut sciat
44
1555
significationes ipsorum motus atque esse super res que fiunt
1556
in hoc mundo. Et cum nescierit quid significent planete per
1557
motus suos, non erit tunc fructus prime speciei ex scientia
1558
astrorum. |I.5.23d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et erit esse |7ra|[ms G] eorum qui aspexerunt in prima
1559
scientia et nescierunt hanc scientiam sibi coniunctam sicut
1560
esse eorum apud quos sunt species et medicamina confecta et
1561
nesciunt qualiter utantur eis neque cui rei proficiant eadem
1562
medicamina et eedem species ex curationibus et repulsione
1563
infirmitatum. |I.5.24|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter enim sciunt isti esse planetarum et
1564
loca eorum ex signis, sed nesciunt quid significet unusquisque
1565
planeta in signo suo et in esse suo. Et nichil excusationis
1566
est eis in repulsione <huius scientie> ex scientia astrorum
1567
nisi quod sint quidam qui non exercuerunt semetipsos in ea
1568
repuleruntque eam. Quia si confirmarent eam, vituperarent eos
1569
homines eo quod dimiserint scientiam eius, et dicerent eis
1570
quod due sunt species scientie una alteri iuncta, et unam
1571
e(a)rum nostis alteram vero ignoratis.
1572
< De quinta secta >
1573
|I.5.25a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta quoque secta est quorumdam qui aspexerunt in
1574
scientiam totius et annullaverunt scientiam iudiciorum astrorum
1575
ex parte experimentorum, et dixerunt quod iudicia planetarum
1576
non sint vera. Quia res pertinguntur per experimenta, et minus
1577
quam potest percipi veritas rei per experimenta est dum invenitur
1578
… <bis> … in uno esse. |I.5.25b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc impossibile est in planetis. Quia
1579
planeta cum fuerit in aliquo loco ex signis et fuerint ceteri
1580
planete aspicientes eum vel coniuncti ei, non revertuntur ad
1581
ipsum esse ex ipsis signis … nisi post millia annorum, et non
1582
pervenit vita unius hominis ad tantam quantitatem annorum.
1583
Quomodo ergo possibile est homini ut inveniat planetas bis
1584
super unum esse quatenus probet ex reditione eorum ad loca
1585
sua quid significent?
1586
|I.5.26|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quibus diximus quia antiqui noverunt naturas planetarum
1587
et eorum significationes ex rebus [multis ac] diversis quarum
1588
quedam sunt particulares apparentes, quedam vero universales.
1589
Nam <universales> apparentes sunt quemadmodum invenitur ex
1590
opere Solis in calefactione, ac Lune in humiditate et putredine
1591
… ex operibus planetarum in corruptione vel mutatione aeris
45
1592
in omni die ac nocte. Universales vero quemadmodum invenitur ex
1593
eorum significatione in revolutione annorum mundi et nativitatum
1594
ex diversitate esse in calore et frigore, et temperamento in sanitate
1595
et infirmitate, morte quoque ac peregrinatione et ceteris esse
1596
universalibus et particularibus.
1597
|I.5.27a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et he sunt res apparentes quas pertingit eas philosofus
1598
ex hominibus in modico tempore cum probaverit planetas
1599
aliquorum annorum et esse eorum respectu planetarum aliorum
1600
annorum, de <esse> eorum in signis igneis vel terreis, aut
1601
aereis sive aquaticis, in quali loco fuerint ex signis, postquam
1602
sciverit naturam signorum et eius significationes. Et similiter
1603
fecerunt antiqui qui observaverunt planetas. Quia aliquis eorum
1604
non observavit planetas mille annis neque quingentis nec
1605
pervenit vita alicuius sapientis eorum ad hos annos. Sed erat
1606
vir sapiens ex eis per probationem probans planetas quodam
1607
tempore ex vita sua. |I.5.27b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sciens loca in quibus inveniret eos in
1608
ipsis temporibus suis et scribens loca eorum ex signis et annos
1609
<probationis sue>, cumque transirent super probationem illam
1610
anni multi, iterum <incipiebant> quidam sapientum eiusdem temporis
1611
et probabant planetas et mirabantur, [hoc est considerabant]
1612
quid esset inter loca eorum tempore probationis sue, et inter loca
1613
eorum tempore probationis eorum qui fuerunt ante eos, eorum
1614
scilicet in quorum probatione esset fiducia, ut scirent veritatem
1615
huius rei. – |I.5.28|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et per huius operis similitudinem invenit sapientissimus
1616
PTHOLOMEUS … loca planetarum. Quia aspexit probationes
1617
planetarum … annis multis et aspexit quid esset inter probationem
1618
suam et probationem ipsorum antiquorum ex diversitate
1619
scivitque eum et scrutatus est scrutatione <sufficienti>
1620
donec scivit eum et scivit causas eorum, et certa facta sunt
1621
ei loca eorum per hoc quod precessit ex probatione antiquorum
1622
|7rb|[ms G] erga eos.
1623
|I.5.29|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam si PTHOLOMEUS et omnes antiqui qui scrutati sunt
1624
veritatem locorum planetarum … observarent eos dum essent in
1625
summitatibus circulorum suorum brevium, aut in loco noto ex eis,
1626
deinde congrueret locus planete ex circulo suo brevi simili loci
1627
eius ex circulo remoti cuspidis. Post hec dimitterent eos quousque
1628
rediret planeta ad eumdem locum ex circulo suo brevi et
1629
circulo suo remoti cuspidis. Postea iterum probarent alia vice,
46
1630
non inveniretur veritas locorum planetarum omnino nec
1631
sciretur numerus circulorum planetarum neque summitates
1632
omnis circuli [i.e. altitudines eius] neque oppositiones eorum
1633
[i.e. inferiores partes ipsorum circulorum] nec cetera loca
1634
<eorum, sed> per observationem plurimam in decursu <multorum>
1635
annorum ac diversorum temporum, sciverunt loca planetarum per
1636
cursum eorum in unoquoque anno, orbes quoque et numerum
1637
circulorum eorum necnon et <ultimas altitudines> omnis circuli et
1638
<eorum> descensiones ceteraque loca atque esse eorum.
1639
|I.5.30|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter et omnes sapientes in omni quod dubium fuit
1640
eis ex naturis planetarum et eorum <significatione>, aspexerunt
1641
loca atque esse eorum in quibusdam signorum in aliquo temporum
1642
inveneruntque eis significationes super res notas, sciveruntque
1643
ipsas significationes et scripserunt eas et posuerunt loca et esse
1644
eorum exempla per que probarent. Post hec scrutati sunt ipsas
1645
significationes quidam ex sapientibus post annos multos
1646
consideraveruntque loca planetarum in tempore suo per hoc
1647
quod invenerant antiqui et invenerunt eis significationes super res
1648
notas significationi prime congruas; posuerunt quoque et ipsas
1649
significationes exempla et ammirationes. Post hec aspexerunt
1650
philosofi ipsas res quas significaverant planete bis et ter,
1651
probaveruntque super eas quod eis fuit occultum ex significatione
1652
eorum, sicque verificatum est eis quod voluerunt ex significationibus
1653
planetarum.
1654
|I.5.31|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam si scrutarentur significationes eorum dum redirent ad
1655
loca sua post millia annorum, non patefieret eis aliquid omnino.
1656
Sed patefactum est eis quod voluerunt ex significationibus
1657
dum scirent in hora post horam [vel in tempore post tempus,
1658
i.e. in variis temporibus] in annis multis atque diversis loca
1659
planetarum et eorum significationes … super res. Et similiter
1660
sapientes ideo invenerunt res occultas quia probaverunt eas
1661
per hoc quod apparuit ex eis ex eodem genere. Quia narratio
1662
vera ex aliqua rerum multis vicibus in diversis temporibus et
1663
manifeste significationes super eas constant pro aspectu et
1664
inventione presenti.
47
1665
|I.5.32a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]< De sexta secta >
1666
Sexta secta est quorumdam arithmeticorum qui pigritati
1667
sunt aspicere numerum stellarum et equationem planetarum ex
1668
libro in quo est scientia totius certissime, i.e. in libro ALMAGESTI
1669
(quem PTHOLOMEUS edidit, per quem possent inveniri loca
1670
planetarum certissime), sed numeraverunt loca planetarum per
1671
AXIGET … (i.e. per libros cursuum) varios (quos nos Latini CANONES
1672
appellamus), inveneruntque unumquemque planetam dum
1673
numerassent [i.e. dum equassent eum] per quosdam horum librorum
1674
in gradibus notis quorumdam signorum. Cum vero numerassent
1675
ipsum planetam in alio libro, invenerunt eum in alio gradu ex
1676
signo. Et hac de causa dixerunt quod iudicia non essent vera.
1677
|I.5.32b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Atque in defensione sue sententie his duabus rationibus
1678
usi sunt. Quarum una dixerunt quod homo cum voluerit equare
1679
planetas per quosdam librorum eorum cursus, quia in numero illo
1680
per quem equantur planete ex mediis cursibus atque equationibus
1681
eorum est quedam propinquitas parcium (causa abreviandi divisa),
1682
ut secunda (scilicet minuta) vel tercia acciditque per
1683
longitudinem dierum ut cadat in locis graduum planetarum
1684
error. – |I.5.32c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Alii vero dixerunt quod iudicia fiunt |7va|[ms G] vera
1685
secundum veritatem graduum <planetarum>, et nullus planetarum
1686
invenitur secundum veritatem gradus sui in signo suo. Quia
1687
cum inventus fuerit aliquis planetarum in quibusdam signis in
1688
gradu noto per quosdam libros, invenitur locus eius per alterum
1689
librum ab eodem gradu diversum et nescitur quis eorum
1690
sit veracior. |I.5.32d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum ergo gradus planetarum ex signo suo certissime
1691
nequiverit inveniri, non erit aptum iudicium super eum. Et hi
1692
quidem erraverunt et non persteterunt ex veritate in libro cursus
1693
super aliquid [putaveruntque] et ratum est in sensibus
1694
eorum quod eorum error posset ingredere super <auctores>
1695
iudiciorum.
1696
|I.5.33a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quorum nos sententiis duabus rationibus contradiximus. Una
1697
qua diximus quod astrologus cum voluerit de aliqua re iudicare,
1698
in hoc debet confidere. Aspiciat scilicet naturam planetarum
1699
ac proprietatem eorum et dominum signi uniuscuiusque
1700
eorum, et sue exaltacionis atque dominos triplicitatis sue,
1701
locum quoque eius ex angulo et succedentibus eius necnon et
48
1702
casum eius ab angulo, et presenciam eius in domo substancie,
1703
et domo fratrum et in ceteris domibus circuli, eorumque
1704
significationes super climata et cetera universalia significationis
1705
que sunt eis. Postea iudicet secundum quantitatem significationis
1706
eorum super hec omnia.
1707
Gradibus vero planetarum est significatio particularis
1708
qua utuntur astrologi in quibusdam rebus propriis. Si autem
1709
fuerit in loco planete error ex minutis vel gradu uno, non
1710
impedit hoc magistrum <iudiciorum>.
1711
|I.5.33b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et alia ratio: Quia oportet eum qui exercet magisterium
1712
<astrorum> ut cum dederit ei calculator loca planetarum
1713
ex signis in quibusdam temporibus, indicet quod ipsa loca in
1714
quibus sunt planete significant hoc vel illud. Certitudo vero
1715
gradus planetarum in quali loco sint ex signis suis secundum
1716
veritatem erit super calculatores [i.e. ab eis exigetur]. |I.5.33c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Probatio
1717
quoque medici est quod debet indicare naturam uniuscuiusque
1718
medicaminis et cui rei sit utilis, quibus etiam infirmitatibus
1719
proficiat. Inquisitio vero specierum in regionibus et earum tritura
1720
atque confectio non est a medicis exigenda, sed magis ab
1721
actoribus specierum. – Et similiter pertinet ad defensorem
1722
iudiciorum (astrorum) et confirmatorem eorum que significant
1723
planete patefacere quod sit planetis opus in hoc mundo per
1724
rationes, et indicare opus eorum et quid significent per naturas
1725
suas atque proprietates, et per adventum eorum in directo
1726
locorum atque per loca eorum in omni signo.
1727
Ad calculatorem vero pertinet verificare gradus eorum.
1728
|I.5.33d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod si aliquis eorum ignoraverit veritatem huius rei, erit hoc vicium
1729
calculatoris, quia ignoravit quod debuit discere ex suo magisterio.
1730
Licet ipsi qui <abreviaverunt ex scientia> totius … equationes
1731
planetarum per aziget (i.e. per librum) particulares, <abreviaverunt>
1732
rem debilem … Quia cum scrutati fuerint radices eorum, invenient
1733
in eis ex <confusione> et diversitate quod non poterit eos
1734
ducere ad veritatem rei. |I.5.33e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fortassis equaverunt <planetam>
1735
per unumquemque eorum, postea considerantes loca eorum
1736
ex signis eorumque coniunctiones ad invicem, et invenerunt
1737
inter quod exivit eis ex eorum numero et inter ipsum quod
1738
vident aspectu <et> exit eis per probationem que fit per certa
49
1739
instrumenta aliquid longe ex diversitate. Nam et est eis in
1740
hac perturbatione <que sunt> causa diversitatis eorum sollicitudo
1741
a vituperatione iudiciorum astrorum.
1742
|I.5.34a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prohibuit autem nos narrare quid sit in unoquoque
1743
ipsorum librorum ex <confusione> perseverantia qua volumus
1744
manere in dilectione <quorumdam> fratrum nostrorum qui utuntur
1745
eis et adquirunt per eos. Ea vero in quibus oportet actores
1746
iudiciorum habere fiduciam omnesque qui exercent numerum
1747
planetarum tam velocium quam tardorum sunt loca eorum que
1748
inveniuntur per probationes certissimas in omni tempore per
1749
machinamenta armillarum scilicet et instrumenta que sunt in libro
1750
ALMAGESTI constituta |7vb|[ms G] quia per eadem instrumenta
1751
inveniuntur loca eorum secundum visum inventione certissima
1752
in cuius veritate seu rectitudine nulla est dubitatio. |I.5.34b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Oportet ergo
1753
aspicientem in … iudiciis astrorum ex hoc libro primum discere
1754
omnem rem que necessaria est ex qualitate scientie circulorum
1755
et planetarum et qualitate motus ceterorumque esse eorum.
1756
< De septima secta >
1757
|I.5.35|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima namque secta est eorum qui repulerunt hanc
1758
scientiam eo quod aspexissent in ea et impossibile fuit eis
1759
pervenire ad id quod voluerunt, suntque invidentes huius
1760
magisterii sectatores super scientiam eorum in ipsa, et repellunt
1761
scientiam magisterii astrorum propter invidiam eorum et quia
1762
pigritantur ab eius scientia.
1763
Istis igitur non est contradicendum ratione cogente,
1764
cum sit eorum negatio ad hoc magisterium non ex scientia.
1765
Nam negator non debet alloqui nisi per quod vincit eum et
1766
cogit venire ad veritatem constantem.
1767
< De octava secta >
1768
|I.5.36a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava quoque secta est eorum qui se iactant de medicinali
1769
scientia ut adquirant per eam, non autem medici probi et sapientes
1770
in magisterio medicine qui iam legerunt libros antiquorum in scientia
1771
medicine ac sciverunt radices magisterii eorum et diversitatem
1772
elementorum seu naturarum ac temporum, corruptionem
50
1773
quoque eorum et cetera que sunt illis necessaria in magisterio
1774
eorum ex rebus singularibus et rebus compositis. |I.5.36b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Isti noverunt
1775
dignitatem scientie iudiciorum astrorum et sciunt quod scientia
1776
astrorum sit principium scientie medicine, et utuntur magisterio
1777
iudiciorum astrorum <in> magisterio medicine usu frequenti
1778
in cognitione dolorum et augmentatione eorum atque diminutione,
1779
et in temporibus curationis multiplicaturque eorum recta inventio
1780
in magisterio eorum et liberantur infirmi per manus eorum ac
1781
multiplicabitur profectus hominum per eos.
1782
|I.5.36c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam vero ex medicis numeri, ex his videlicet quorum
1783
imperitia habundat, ratio autem eorum abreviatur in scientia
1784
quorumdam que necessaria sunt illis. Ad hoc enim tendunt in suo
1785
magisterio ut preponant adquisitionem et postponant scientiam.
1786
Denique contradixerunt scientie iudiciorum et dixerunt quod non
1787
sit motibus planetarum fortitudo in hoc mundo, et quod magisterium
1788
medicine sit inventum ac fixum [et stabile]. Annullaverunt igitur
1789
magisterium iudiciorum secundum quod putaverunt et firmatum
1790
est eis magisterium medicine. – |I.5.37a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et isti sunt quidam ex medicis qui
1791
dum aliquis eorum aspiceret in medicina, in scientia videlicet
1792
particulari, ut collirium et reparatio fractionis cetereque curationes
1793
infirmorum. Et ideo didicerunt hoc modicum ex scientia
1794
memoriter et in modico tempore, et sunt insipientes in eo quod
1795
<consequitur> ex hoc etiam, quia non <elegerunt lectionem>
1796
librorum antiquorum in magisterio medicine et eius divisionibus,
1797
nec noverunt naturas rerum neque naturas temporum et
1798
<mutationes> seu diversitates eorum, nec etiam noverunt
1799
diversitatem <partium>. Et fortassis legerunt modicam particulam
1800
ex quibusdam libris.
1801
|I.5.37b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Qui sunt ergo istis similes ex medicis qui affirmant
1802
magisterium medicine quia adquirunt causa illius et repellunt
1803
scientiam iudiciorum astrorum propter <ignorantiam> eorum
1804
in ea? Et non solum hanc scientiam repellunt, verum etiam
1805
omnem scientiam repellunt in cuius scientia necessaria est
1806
<cognitio>. Et si isti essent qui legerent libros medicorum, scirent
1807
quod … iudicia astrorum essent eis utilis [ac proficua] in
1808
magisterio suo et quod essent illis necessaria.
51
1809
|I.5.38|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam dixit YPOCRAS in libro AERUM dum mentionem
1810
faceret de diversitate aerum et |8ra|[ms G] elementorum [seu naturarum]
1811
quod res quas diximus de corruptione aerum sit … scientia
1812
astrorum, et quod scientia astrorum non sit modica pars de
1813
scientia medicine. Et ideo sapientissimus ille dixit: Quia medici
1814
accipiunt significationes rerum ex diversitate <temporis> et
1815
corruptione elementorum [seu naturarum]. Et hec diversitas
1816
atque corruptio non fit nisi per fortitudinem motus Solis ac
1817
planetarum. Et hoc est ex scientia astrorum. Et medici necessario
1818
indigent scientia astrorum ut sciant per eam radices sui
1819
magisterii certissime.
1820
|I.5.39a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Oportet quoque medicum illum infirmum curare cui iam
1821
previdit astrologus ex significatione stellarum quod eius vita
1822
nondum finivit, et quod proficiat sibi cura et liberetur ab
1823
infirmitate sua. Si vero astrologus non viderit sibi vitam aut
1824
quod non liberetur ab infirmitate illa, frustra curabit eum
1825
medicus quia nulla utilitas nec ratio erit curationi eius in
1826
illo. |I.5.39b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam dies noti, i.e. dies cretici [i.e. quando determinatur
1827
infirmus], qui necessarii sunt medicis in cognitione esse infirmi
1828
et eius fortitudinis atque debilitatis, augmentationis quoque
1829
ac diminutionis, nonnisi per cursum Lune sciuntur et per
1830
complexionem eius cum planetis.
1831
IPOCRAS quoque et GALIENUS medici necnon et omnes
1832
antiqui sapientum medicorum dixerunt <in libris suis> quod
1833
scientia astrorum sit causa scientie medicine. |I.5.39c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed hec secta horum
1834
medicorum qui nescierunt quod radix magisterii eorum esset
1835
<ex stellis>, vituperaverunt scientiam iudiciorum astrorum. Cum
1836
ergo vituperaverint magisterium <astrorum>, iam vituperaverunt
1837
magisterium suum, quia magisterium <astrorum> est causa
1838
magisterii medicine. Porro secta horum medicorum nescierunt hanc
1839
probationem et erraverit eorum sensus a scientia illius.
1840
< De nona secta >
1841
|I.5.40a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nona secta est universitas vulgi. Et isti in contradictione
1842
… iudiciorum dividuntur in duas sectas. Quarum una est eorum
1843
qui nesciunt dignitatem iudiciorum ceterarumque scientiarum,
1844
neque dignitatem prescientie rerum, digniorque hominibus
1845
est apud eos qui fuerit plus substancia, fitque dignitas
52
1846
substancie apud eos plus dignitate scientie. Et dicunt quod
1847
homo cum fuerit dives, habens substanciam, non impedit
1848
eum si fuerit imperitus in scientia astrorum et medicine
1849
ceterarumque scientiarum, |I.5.40b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]probantes probatione falsissima,
1850
quia probaverunt sapientiam per substanciam. Et hec est
1851
probatio erroris, [probatio scilicet falsissima], quia res probantur
1852
per genus suum [i.e. per consimilem], ut sapientia per
1853
sapientiam, et substancia per substanciam, et non probantur
1854
per non consimilem sibi. Ergo non probatur sapientia per
1855
substanciam.
1856
Et nisi esset hec res quam multum [et frequenter] <audimus>
1857
a vulgo per quam etiam corrumpunt sapientes, opporteret ut non
1858
sollicitaremur animos nostros per cogitationem in dictis eorum.
1859
|I.5.40c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed nunc <locuti sumus> in contradictione eorum ita ut diceremus
1860
quod substancia … aptatur sapienti et insipienti, forti quoque
1861
ac debili, et non sit homo laudabilis super hoc quod aptatur ei
1862
ex hoc, quia hoc non est ei aptatum per sapientiam suam, neque
1863
per insipientiam, neque per fortitudinem seu debilitatem suam.
1864
Sed laudatur super sapientiam, et intellectu [atque cognitione].
1865
Quia dignitas hominis super cetera animalia non fit nisi per
1866
<sapientiam et cognitionem>, quod est instrumentum rationis,
1867
et per cognitionem rerum, que fuerunt scilicet et que future
1868
sunt. |I.5.40d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quanto magis auxerit homo scientiam in his que diximus,
1869
tanto magis augmentabit prolongationem a ceteris animalibus
1870
per hoc quod est in eo ex sapientia et cognitione ac prescientia
1871
rerum <futurarum>. Et quanto plus minuitur eius sapientia, tanto
1872
magis augebit ceteris animalibus propinquitatem … Nisi ergo
1873
esset … sapientia, non esset homini dignitas super animalia,
1874
quia omnes participantur sibi in commestione et potatione
1875
atque generatione. Per <scientiam igitur et cognitionem>
1876
effectus est homo dignior ceteris animalibus |8rb|[ms G]. |I.5.40e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Qui
1877
ergo fuerit inter homines maior sapientia et plus ratione, ipse
1878
erit ceteris dignior humanitate. Dignitas igitur sapientie et
1879
<cognitionis> in <homine> est laudabilior dignitate substancie.
1880
Et quod dignius est in homine est rerum <futurarum> scientia
1881
et hec erit plus in scientia astrorum proprie. Dignitas ergo scientie
1882
astrorum scientiarumque ceterarum in <homine> est laudabilior
1883
dignitate <substancie>.
53
1884
|I.5.41a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]< De decima secta >
1885
Decima secta est universitas vulgi etiam. Et isti
1886
repulerunt scientiam huius magisterii propter quod viderunt de
1887
multitudine erroris eorum qui se iactant de ea, eo quod vulgus
1888
recipit res per <cognitionem> apparentem. Cumque vidisset
1889
multitudinemn[*]multitudinemn corrupt for multitudinem erroris eorum qui se iactant de hac scientia in
1890
his de quibus interrogantur ex (scientia) iudiciorum astrorum,
1891
mendacem eam putantes, repulerunt et referunt magistros huius
1892
scientie ad insipientiam et dixerunt quod esset scientia cassa.
1893
Quia si esset vera, non esset error eorum qui se iactant de ea
1894
multum in his de quibus interrogantur.
1895
|I.5.41b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et isti non sunt culpandi in contradictione magistrorum
1896
huius scientie. Quia plurimi ex eis qui se iactant de ea sunt homines
1897
insipientes et imperiti atque caduci qui referunt semetipsos
1898
ad scientiam eius et sunt in ea imperiti. <Constituuntque
1899
semetipsos> ex scientia eius <quod> nesciunt et erraverunt
1900
ab intellectu et cognitione erexeruntque semetipsos a
1901
frequentatione sapientum ut discerent ab eis. Legunt autem
1902
quosdam libros obscure intentionis quos non intelligunt et
1903
libros inautenticos quorumdam in <quorum> scientia non est
1904
fiducia, |I.5.41c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]inveneruntque in una intentione duas res diversas
1905
nescientes que earum sit veracior. Cumque interrogatur ex
1906
genere eiusdem intentionis <semel>, utuntur in aspiciendo in
1907
eo omni vice radice diversa a radice prima propter paucitatem
1908
illorum scientie in naturis planetarum et eorum esse atque
1909
significationibus. Et exercent sub nomine huius magisterii varias
1910
… seductiones quibus seducunt debiles quosque ratione, ex
1911
mulieribus scilicet et ex quibusdam <mendacii auditoribus> de his
1912
qui digniores esse videntur, qui concupiscunt, <optant> atque
1913
sperant diversas species fortunarum ex substancia et dignitate,
1914
et augmentatione ex eis.
1915
|I.5.41d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fortassis pervenerit uni eorum semel verum dixisse
1916
casu verborum (apud eos scilicet qui audiunt); quod memorantes
1917
gloriantur per eum et devorant per ipsum (auditorem) dominum
1918
(videlicet interrogationis), et tradunt oblivioni quod preteriit
1919
ex multitudine erroris eorum atque mendacii in preteritis
1920
diebus.
54
1921
|I.5.41e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Isti itaque tendunt ad adquisitionem ac <prudentiam>,
1922
non ad disciplinam et sapientiam atque profunditatem in scientia
1923
huius magisterii. Quia qui voluerit tendere ad profunditatem
1924
scientie … astrorum indiget scientia rerum quas prediximus,
1925
ut sint ipse res causa introducendi ad scientiam huius magisterii,
1926
que sunt diversitas esse planetarum et scientia eorum naturarum,
1927
et concordia ac diversitas illorum, diversitates quoque climatum
1928
et esse eorum, et diversitas esse animalium et seminum atque
1929
metallorum. Et quicquid accidit in unoquoque eorum dum mutantur
1930
tempora in climatibus et cetera que diximus in precedentibus et que
1931
dicemus in sequentibus.
1932
Et impossibile est ad notitiam harum scientiarum
1933
pervenire nisi in multo tempore et cum gravi labore. Sed isti
1934
pigritantur a scientia quorumdam istorum, |I.5.42a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et ideo <culpandi>
1935
sunt in suo errore duobus modis. Uno propter paucitatem scientie
1936
ipsorum in hoc magisterio. Et alio quia eorum intentio est
1937
tendere ad profectum. Cumque aliquis magnorum interrogaverit
1938
eos, tendunt in responsione ad ipsam rem quam gratulatur et
1939
sibi congruit indicantque ei quod stelle significent ipsam
1940
rem, volentes eum letificare causa cupiditatis sue substancie
1941
et constituunt ei ad hoc tempora mendacia suspenditurque cor
1942
interrogantis per ea. Et festinant per hoc ad profectum et
1943
bonum consilium |8va|[ms G] atque augmentationem <vite> et
1944
dignitatis. Et fit eorum <narratio> omnibus ordinibus hominum
1945
secundum hunc modum quem diximus.
1946
|I.5.42b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hac de causa vituperat universitas vulgi magistros
1947
huius scientie et nominant eos blasphemando mendacesque
1948
dicunt. Atque sic tribulantur sapientes [et vituperantur] propter
1949
eos ex dictis vulgi orribilibus erga eos, ac propter occasionem
1950
insipientium qui se iactant de scientia <hac culpantur sapientes>.
1951
Non est igitur culpandus vulgus super [incredulitatem ac ]
1952
vituperationem quam exercet erga huius scientie magistros
1953
et <contra> eos (sunt) qui talia agunt.
1954
Sed magis admirandus est ille cui est aliqua cognitio
1955
vel scientia et apparuerit ei <tale esse> ex mendacio et
1956
simulatione quorumdam talium |I.5.42c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et audit eos ac recipit dicta
1957
eorum aut confidit in hoc que dicunt, vel putat quod in dictis
55
1958
eorum sit veritas. Iustumque esset et rectum ut hi qui se iactant
1959
de hac scientia exercerent semetipsos in disciplinis eorum que
1960
debent discere ante aspectum [i.e. antequam quicquam iudicarent]
1961
et per scientiam harum rerum ascenderent ad hanc scientiam
1962
nobilem ac precipuam.
1963
|I.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SEXTA, IN … SCIENTIA IUDICIORUM (ASTRORUM),
1964
ET QUOD PRESCIENTIA RERUM <FUTURARUM> IN HOC MUNDO EX
1965
<SUPERIORI> MOTU PLANETARUM SIT UTILIS [AC PROFICUA] VALDE.
1966
|I.6.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quoniam quidem multi dixerunt: licet si scientia astrorum
1967
sit vera quemadmodum putastis, est tamen scientia in qua nulla
1968
utilitas est [nec profectus], quia quod significant stelle est
1969
<prescientia eiusdem significationis>, et nulla utilitas est in ea.
1970
Et si hoc fuerit orribile, per prescientiam eius festinat … meror
1971
[et tristitia] et cogitatio in timore eius usque ad tempus quod
1972
accidet. Et non potest sapiens in magisterio <iudiciorum>
1973
astrorum repellere quod futurum est ex orribilibus.
1974
|I.6.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed et isti erraverunt et dimiserunt viam cognitionis
1975
et scientie, nescieruntque dignitatem huius scientie et eius
1976
utilitatem. Ipse autem scit utilitatem huius scientie qui scit
1977
utilitatem prescientie rerum futurarum. Licet illi qui repulerunt
1978
utilitatem huius scientie repulerunt nomen eiusdem rei tantum …
1979
ipsa autem <re> utuntur. Quia omnes homines, tam vulgus quam
1980
illi qui habent cognitionem, utuntur prescientia rerum in ipsis
1981
rebus quarum scientia est illis possibile et cavent ab horribilibus
1982
que timent.. Quod si nequiverint repellere ipsam eamdem rem,
1983
repellunt multa ex impedimentis et horribilibus que inveniunt eos
1984
ex eadem re secundum posse suum.
1985
|I.6.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam quorumdam hominum prescientia fit per causas
1986
experimentorum repelluntque a semetipsis ipsum horribile cuius
1987
(igitur) cognitionis prescientia eius precessit. Et ipsi sunt VULGUS. –
1988
Quorumdam vero prescientia rerum fit per mutationem temporum
1989
et esse elementorum [seu naturarum], premittuntque in repulsione
1990
horribilium per hoc cuius scientia eis precessit. Et hi sunt
1991
MEDICI. – Item sunt alii quorum prescientia fit per fortitudinem
56
1992
operum planetarum in hoc mundo premittuntque in repulsione
1993
horribilium secundum illud cuius scientia precessit. Et isti
1994
sunt ASTROLOGI.
1995
|I.6.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Illi autem quorum scientia precessit per experimenta sunt
1996
VULGUS qui, cum precesserit eorum scientia per experimenta
1997
quod tempus caloris aut frigoris sit futurum, precavent etiam
1998
ipsi ante adventum eorum et constituunt sibi propter calorem
1999
refrigerationes ac loca frigida, propter frigus vero calefactiones
2000
et loca tecta atque calida, atque res calidas ut eorum
2001
impedimentum repellant a se per hoc quod preparant eis ex hoc.
2002
|I.6.3c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]–Vident quoque et in quibusdam horis in celo aerem nebulosum
2003
preparatum ad pluendum secundum quod experti sunt sive in
2004
<peregrinatione |8vb|[ms G] fuerint sive in presenti>, proceduntque
2005
ante adventum pluvie ad loca que eos tegant a pluvia dum
2006
venerit, aut preparant <ingeniis hominum res> que tegant eos a
2007
pluvia dum venerit. Et cum precesserit scientia hominis quod
2008
inimicus suus velit invadere eum, precedet ante hoc tempus
2009
preparare ea per que repellet a se impedimentum eius <atque>
2010
eius invasionem.
2011
|I.6.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Universitas vero vulgi non repellunt ipsam rem ut
2012
non accidat. Sed cum noverint per experimenta longitudinis
2013
dierum vel per quasdam causas tempora rerum sibi nocibilium,
2014
<cavent> ab eis per hoc quod repellunt earum impedimenta a
2015
semetipsis ne aliquid horribile eis contingat. Quia ipse qui
2016
novit quod erit calor aut frigus vel pluvia in tempore illo
2017
vel illo, cavebit premittens illa per que repellet eorum
2018
impedimenta [et horribilia] antequam irruant super se.
2019
Non igitur repellit <effectum> caloris neque effectum frigoris
2020
nec adventum pluvie. Sed dum precederet eius scientia in eo
2021
vel in adventum eius per experimenta, machinatur ut repelleret
2022
horribilia huius rei a semetipso.
2023
|I.6.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec ergo et multa horum similia ex hoc genere in
2024
quo precessit prescientia VULGI per experimenta <preparant> eis
2025
antequam accidant et irruant super eum. Utuntur etiam huiusmodi
2026
prescientia per experimenta universi cives magisteriorum in suo
2027
magisterio, ut satores et plantatores, pastores quoque peccorum
2028
et mulierum obstetrices, et precavent ab horribilibus que timent
2029
antequam irruant super eos.
57
2030
|I.6.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MEDICI autem utuntur prescientia rerum ex parte diversitatis
2031
esse temporum et corruptione elementorum ac [naturarum seu]
2032
colerum. Et sciunt ex hoc quod nesciunt alii ex universis <magisteriis>
2033
que prediximus. Quia medici iam precessit eorum scientia per
2034
utilitatem curationis in tempore mutationis temporum ex esse
2035
in esse. Et <precedit cautela vulgi> etiam in eodem tempore
2036
ad custodienda corpora ex infirmitatibus et morbis. Quia cum
2037
fuerit in tempore veris, premittit vulgus per hoc quod invenerit
2038
in prolixitate experimentorum suorum ex corruptione complexionis
2039
corporum suorum dum mutantur tempora anni custodiam corporum
2040
ex infirmitatibus … et <curationibus>. |I.6.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et precedunt medici
2041
per prescientiam suam in corruptione ipsorum corporum dum
2042
<mutantur tempora> super eos, in eo quod exercent ex potatione
2043
medicaminum et minutione ac ceteris curationibus, timendo ne irruat
2044
super eos estivum tempus per suum calorem accidentque in corporibus
2045
eorum humores maligni … atque acuti, iungaturque acuitas
2046
ipsorum humorum cum calore aeris et vincant in complexionibus
2047
eorum calores corrumpentes corpora et infirmentur. – Et similiter
2048
anticipant in curationibus et cautela ex infirmitatibus in omni
2049
tempore anni atque diebus precavere in tempore suo ab hoc
2050
quod timent in temporibus que preveniunt cum fuerint diversa
2051
super eos.
2052
|I.6.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur petit vulgus precavere [et custodire] corpora
2053
ex infirmitatibus per curationem medicorum propter quod
2054
precessit apud eos ex scientia et experimentis, et quod plura ex
2055
corporibus infirmentur in diversitate temporum et naturarum
2056
super ea. Fiunt etiam aliquando homini infirmitates ex corruptione
2057
quorumdam humorum, excitaturque … in tempore noto ex anno
2058
vel die, incipitque cavere ab ipsis infirmitatibus antequam
2059
humores excitentur per usum medicaminum que educunt eos
2060
atque purgant et sedant pulsantque ab eo impedimentum eiusdem
2061
complexionis … totum aut partem eius secundum quod possibile
2062
est in huiusmodi simili. |I.6.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et previdet etiam medicus per quasdam
2063
occasiones per suam prescientiam cum viderit quasdam complexiones
2064
malignas iam incepisse vincere in corpore hominis, per hoc quod
2065
scit quod … conveniat ei … aut sedet eum, incipitque precavere
2066
ei ex fortitudine eiusdem complexionis maligne |9ra|[ms G]
2067
atque augmentatione per curationes que sedant aut debilitant
2068
fortitudinem illius ne excitetur super eos et excitet secum
58
2069
aliquas complexiones malignas et gravetur opus in eductione
2070
eorum atque sedatione. |I.6.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod nisi esset prescientia medici
2071
quod ipsa complexio maligna, si dimissa fuerit super esse
2072
suum, excitetur et augeatur in homine et affligat eum, non
2073
premitteret in eius eductione et sedatione quasdam curas
2074
erga eam.
2075
Iam igitur sedat peritus medicus [ac prudens] per
2076
prescientiam suam fortitudinem confectionis maligne et repellit
2077
ab homine infirmitates et dolores ac morbos per hoc quod precessit
2078
ex scientia eius in eius curatione. Nam et malignos humores ac
2079
superfluos excutiunt a corpore et extrahunt quousque non impediatur
2080
homo per eos. |I.6.6c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem sciverit medicus per quedam
2081
<experimenta> veridica a quibus accipit significationes quod ipsa
2082
infirmitas non recedat, et quod infirmus non liberetur sed potius
2083
morietur in eadem infirmitate, indicabit infirmo quod peribit.
2084
Tunc previdebit infirmus ea que necessaria sunt sibi ex aptatione
2085
rerum suarum. Prescientia ergo medici in infirmitatibus et
2086
curationibus est utilis valde.
2087
|I.6.6d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et per hoc quod diximus ex prescientia VULGI et
2088
MEDICORUM in rebus volumus probationem … SCIENTIE ASTRORUM.
2089
Quia <presciens> sapiens cum prescientia sua previderit ex
2090
fortitudine <motus> planetarum quod inveniet aliquem hominem
2091
aliquod horribile, precedet locutio eius ad eum in hoc. Quia
2092
<prescientia ex magisteriis> astrorum in hoc quod inveniet hominem
2093
ex horribilibus in tempore futuro utilis est valde. Et sunt quinque
2094
modi: unus eorum universalis et quatuor proprii.
2095
|I.6.6e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Primus namque modus est horribile quod cum sciverit homo,
2096
cavebit ab eo per hoc quod possibile sibi fuerit ex repulsione
2097
eius, et fortassis impossibile sibi erit. Et est universalis. –
2098
Secundus: horribile quod cum presciverit homo, poterit eum
2099
repellere a semetipso totum. – Tertius: est horribile quod
2100
cum precesserit eius scientia, poterit repellere per precedentem
2101
sapientiam a semetipso partem eius. – Quartus vero est horribile
2102
quod scitur per prescientiam quod eveniet ei, postea removebitur
2103
ab eo post tempus notum. – Quintus autem est horribile quod dum
2104
precesserit eius prescientia, non poterit eum a se omnino
2105
repellere.
59
2106
|I.6.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Primus igitur universalis, cuius cognitio cum precesserit
2107
ex scientia astrorum, fortassis possibile erit ei repellere, et
2108
fortassis erit ei impossibile. Et hoc scitur ex revolutionibus
2109
annorum mundi, ut pestilentie ac mortalitates universales,
2110
terremotus quoque ac bella et interfectiones, famem etiam
2111
et interitum animalium. Et tempus quo eveniet civibus climatis
2112
vel civitatis. Tunc prescientia horum eorumque similia utilis
2113
est, quia cum precesserit scientia hominis in hoc, precavebit
2114
ab eo tam sibi quam aliis per hoc quod possibile fuerit ei
2115
cavere ex eo antequam eveniat, per mutationem scilicet
2116
aut recessionem ex eodem loco aut per horum similia. |I.6.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia
2117
fortassis poterit repellere a se huiusmodi horribile per
2118
huiusmodi ingenium. Si vero nulla scientia precesserit in eventu
2119
eiusdem rei, postea repente evenerit, gravabitur eius timor
2120
dum accesserit eius horribile, sed impossibile erit ei per
2121
aliquod ingenium repellere. Tunc fortassis <amittet sensum> in eo. –
2122
Aut sicut quidam qui iam presciverunt per suam scientiam
2123
in astronomia quod quidam inimicus eorum irruat super eos
2124
quod fortassis possibile erit eis hoc repellere per aliquod
2125
ingenium, et fortassis impossibile erit eis. – Et multe alie
2126
res ex eodem genere.
2127
|I.6.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundus autem est horribile quod cum precesserit
2128
scientia hominis |9rb|[ms G] in eo, poterit eum repellere a semetipso
2129
totum. Scitur enim hoc ex nativitate hominis, aut ex
2130
revolutione <anni> illius vel eius interrogationis de esse suo,
2131
ut est infirmitas aut insurrectio quorumdam inimicorum eius
2132
super eum, aut rumores horribiles et cetere species mali atque
2133
horribilium. |I.6.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prescientia igitur utilis est valde quemadmodum
2134
precessit ex narratione nostra in eo. Quia cum viderit astrologus
2135
per prescientiam suam quod excitetur homini cuidam aliquis
2136
morbus in noto tempore anni vel diei, quod possibile fuerit
2137
repulsio talis per curationem … prenuntiabit ei astrologus hoc,
2138
premittet homo per curationem aut per medicamenta educere
2139
ipsam infirmitatem ex corpore suo aut sedare eam, et non
2140
excitabitur ei ipsa infirmitas in eodem tempore. – |I.6.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur
2141
repulit astrologus ab ipso homine horribile eiusdem infirmitatis
2142
totum per indicationem eius sibi. Aut de inimico similiter
2143
quem timet homo videtque per magisterium suum astrorum
60
2144
quod velit irruere super eum incipietque precavere ab eo
2145
antequam irruat. Cum vero irruerit super eum, non impedietur
2146
ab eo et repulit ab eo eius horribile totum.
2147
|I.6.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertius vero horribilium est quod cum <sciverit>
2148
poterit repellere a semetipso per prescientiam partem eius.
2149
Ut homo qui invenit per prescientiam astrorum quod excitetur
2150
in eo in quibusdam horis aliquis morbus, premittetque ante hoc
2151
curationem eius et sic repellet a se tempore excitationis eiusdem
2152
infirmitatis maximam partem eius per precedentem curationem.
2153
Et sicut homo qui iam novit per prescientiam astrorum quod
2154
homo patentis inimicitie petat eum et precavebit ab eo ac
2155
servabit se quadam servatione, expelletque per hanc (causam)
2156
custodiam modicam a semetipso partem impedimenti illius
2157
inimici.
2158
|I.6.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quartus quoque … quod pertingitur per prescientiam
2159
eius quod fiat, postea recedet ab eo post tempus notum. Ut homo
2160
sciens per prescientiam astrorum quod infirmabitur diebus notis
2161
… , aut sicut inimicum quem sibi scit <apparere> aliquibus diebus,
2162
postea liberabitur. Aut quemadmodum carcer quem patitur
2163
aliquibus diebus, postea liberabitur ex eo.
2164
|I.6.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quintus ex horribilibus quod cum presciverit non poterit
2165
eum repellere a se omnino est ut homo qui scit per prescientiam
2166
suam in astronomia quod moriturus sit in tali et tali hora, tunc
2167
prescientia eius utilis erit ei (valde). Quia cum presciverit quod
2168
moriatur, precedet ordinare res suas ac donationes et aptare eas,
2169
aptare quoque ea que fuerint inter eum et homines. <Hec et
2170
his similia> que necessaria sunt ei in hac intentione |I.6.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]venietque
2171
mors prescita ab eo et iam precessit in aptatione eorum que
2172
voluit ex rebus suis. Et si non precesserit eius scientia in hoc
2173
(veneritque ei mors repente et invenerit) eum diversum [atque
2174
occupatum] in esse suo ac <divisum> in rebus suis, reverteturque
2175
impedimentum hoc super successores suos ex filiis vel
2176
ceteris. Et nominabitur ipse et eius novissima in futuro in
2177
vituperatione horribili.
61
2178
|I.6.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]He igitur probationes quas diximus ostendunt quod
2179
prescientia rerum ex magisterio … astrorum sit utilis valde
2180
in repulsione rerum. Dicimus quoque quod prescientia rerum
2181
horribilium sit utilis valde. Quia cum irruerit super hominem
2182
malum repente, gravabitur eius timor atque turbatio turbabiturque
2183
eius sensus et non inveniet ingenium in eo, et fortassis excitabitur
2184
super eum ex gravitate timoris dum accidit ei ipsum horribile
2185
aliud horribile; aut fortassis amissio cautele ex eodem horribili
2186
adquiret ei augmentationem eiusdem |9va|[ms G] horribilis et fortassis
2187
morietur repente [i.e. subitanea morte] ex gravitate meroris …
2188
|I.6.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vero precesserit scientia eiusdem horribilis antequam
2189
eveniat ei, veniet ipsum horribile et inveniet eum iam quasi
2190
paratum et quasi iam de adventu eius securum iamque
2191
sciens ipsius mali causam, et preparato <ingenio> repellet a
2192
semetipso ex eo quod possibile fuerit, eritque ei hoc levius
2193
ac minus.
2194
Astrologus vero peritus [et prudens] per prescientiam
2195
eiusdem horribilis, etsi non … repulit ipsum horribile totum,
2196
machinavit tamen per prescientiam eius ad repulsionem eius
2197
quod possibile sibi fuerit ex eo. Et planete, quemadmodum
2198
significaverunt horribile quod diximus, ita significaverunt
2199
qualiter caveret ab eo et profectum etiam per eius occasionem.
2200
Astrologus vero per prescientiam suam et eius <electionem>
2201
homini in casu horribilium est causa illius custodie.
2202
|I.6.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ratio autem que fit propior intellectui vulgi in
2203
contradictione eorum qui dixerunt quod oportet hominem
2204
non aspicere in scientia astrorum quia videbit forsitan in
2205
significationibus astrorum quod aliquid horribile eveniet
2206
ei usque ad aliquod tempus, festinabitque tristari per hoc quod
2207
scivit postea inducet ei ipsa scientia in fine merorem [et tristitiam]
2208
atque cogitationem, et eo usque ad tempus quo accidet ei, |I.6.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]est
2209
ut dicamus: Quia si homo fugeret usum … rerum propter quod
2210
festinat ei de tristitia [et merore] causa earum, oporteret ut non
2211
peregrinaretur in adquisitione proficuorum et regni atque
2212
honoris. Quia antequam hoc adquirat, festinat ad eum tristitia
2213
propter extractionem substantie quam daturus est causa illius
2214
<peregrinationis>, et festinat <peregrinari> a domo sua et
2215
laborare ac cruciari, <atque propter hoc patitur impedimentum>
62
2216
et horribile ac timorem super corpus et <esse> suum. Et fortassis
2217
accidet ei in festinatione <peregrinationis> sue pars eorum
2218
horribilium que diximus antequam adipiscatur aliquid eorum
2219
quorum causa peregrinatur. – |I.6.13c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et opporteret ut non associaretur
2220
alicui homini propter adquisitionem bonorum et proficuorum,
2221
augmentationis quoque glorie et honoris, quia festinat <mutationem>
2222
faciei in petitione societatis eiusdem hominis, postea festinabit
2223
pati dedecus et deiectiones causa illius servitutis antequam
2224
proficuum adquirat ex eo. – Et opporteret ut non haberet in
2225
animo aliquid nec speraret eum; quia cum habuerit in animo
2226
aliquid et speraverit eum, festinat tristari per cogitationem et
2227
studium in eo usque ad tempus adeptionis eius.
2228
Hec omnia que dicimus et cetera que sunt eiusdem
2229
generis festinant aliquando ad hominem per inquisitionem eorum
2230
horribilia et merores; et fortassis peribit unus eorum antequam
2231
adipiscatur quod petit. – |I.6.13d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod si aliquis eorum liberatus fuerit
2232
cum hoc quod <pre manibus habuerit> et adeptus fuerit quod
2233
petierit, iam tamen festinavit ei meror et labor gravis ac
2234
timor super corpus et substantiam et <mutatio> faciei ac
2235
deiectio cum sumptibus maximis et multitudine horribilium
2236
atque impedimentorum. – At etiam si in adquisitione eius
2237
fefellerit, [i.e. si hoc adquirere nequiverit], cum hoc quod
2238
ei festinaverat ex istis horribilibus que diximus, generavit
2239
ei in fine tristitiam et penitentiam ac merorem super id
2240
quod ei evasit atque aufugiit …
2241
|I.6.13e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Meror vero que festinat ad hominem per prescientiam
2242
eius ex significationibus stellarum in quibus videt quod
2243
inveniet eum in alio tempore <in> merore qui eum succedit in
2244
fine propter multitudinem cogitationis sue in eo usque in
2245
tempus eventus eius proficiet ei. Quia cum precesserit scientia
2246
eius in hoc quod eveniet ei ex horribilibus, cogitabit aliquod
2247
ingenium in repulsione eius et in aptatione rerum suarum |9vb|[ms G]
2248
quemadmodum diximus, eritque prescientia eius in horribilibus
2249
causa repulsionis eius quod possibile fuerit ex eodem
2250
horribili.
63
2251
|I.6.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et aliud etiam: quia si precessisset eorum scientia
2252
ex significationibus planetarum quod res quas petunt non
2253
perficerentur eis nec adipiscerentur eas, dimitterent inquisitionem
2254
eorum et motum ac studium in eis, et non festinaret
2255
(ad eum) horribile et meror, nec generaret eis motio in eis
2256
cogitationem et penitentiam atque tristitiam. – Scientia ergo
2257
hominis in horribilibus que inveniunt eum, ex his scilicet que
2258
significant stelle, utilis est valde.
2259
|I.6.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item dicamus etiam rationem que fit propinquior
2260
intellectui vulgi in contradictione eorum qui putant verum
2261
quod non oporteret hominem aspicere in scientia astrorum,
2262
<quia> scientia eorum que videt in ea ex horribilibus que inveniunt
2263
eum (non proficiet ei, immo) inducit ei in fine merorem usque
2264
in tempus quo accidunt ei. Et si homo declinaret usum omnis
2265
rei que in fine inducit merorem, opporteret eum non audire
2266
cantilenam, quia dum tacuerit peritus cantor, occupabit eum
2267
in fine meror propter abscisionem gaudii et leticie in qua
2268
fuerat hora auditionis cantus. |I.6.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et oporteret eum non iungi pulcris …
2269
mulieribus nec comedere cibum boni saporis, neque potare
2270
delectabiliora ex diversis speciebus potationum, quia in hora
2271
explecionis <horum omnium> in fine sequitur meror ex eis
2272
propter defectionem eiusdem <leticie> … |I.6.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et opporteret eum non
2273
adquirere plurimam substanciam, quia festinaret mereri et tristari
2274
in servatione illius primum; postea adquireret ei inimicos et
2275
invidos et timeret ex eis. Et opporteret eum non letificari
2276
per multitudinem substancie ac puellarum dum veniret ad
2277
senectutem, quia non valet in eodem tempore delectari <in
2278
hoc quod est apud eum> causa pigritationis [et defectionis] eius
2279
a delectatione eorum invaderetque eum in fine meror.
2280
|I.6.16a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod si dimiserit exercitium astrorum quia non patitur
2281
videre in ea horribile inducetque ei in fine aspectus ac scientia
2282
eius merorem, opporteret eum non exercere aliquid ex his rebus
2283
quibus fruitur et in quibus delectatur, quia in fine inducunt
2284
tristitiam et merorem ac penitudinem propter causam
2285
abscisionis earum ab eo et pigritationis [ac defectionis] eius
2286
ab eis. Et opporteret eum secundum hanc probationem ferre
2287
semetipsum in comestionibus et potationibus super deteriora
2288
[i.e. comedere deteriora ciborum et potare deteriora potus] et
64
2289
dimittere coitum mulierum; si autem cohiret, esset hoc cum
2290
turpioribus mulierum et indecoribus. Et in tempore senectutis
2291
ferre semetipsum in paupertate et in (tristitia) omnis rei que
2292
diximus ante … fortunas, <quia> in fine predictorum non
2293
succedit aliquid de his que diximus ex merore [et tristitia]
2294
propter defectionem eius a delectatione eius et leticia.
2295
|I.6.16b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et prescientia futuri gaudii <ac leticie> utilis
2296
est valde, quia fortassis supervenerit homini repente res
2297
letificans … , cumque evenerit homini gaudium et iam
2298
preceserit eius scientia in eo, non turbabitur ad hoc, …
2300
[*]Line number 2299 missing in Lemay’s edition.nec timebitur super eum ex fortitudine gaudii perdicio.
2301
Post hec precedet <ex narratione> sua in eo quod voluerit
2302
ex dispositione in eo, si deus voluerit.[*]The rest of this chapter is missing in the Latin translation.
65
0
TRACTATUS II
66
1
|II.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] TRACTATUS SECUNDUS
2
ex LIBRO INTRODUCTORII et sunt novem differentie.
3
|II.1.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PRIMA DIFFERENTIA est in numero stellarum circuli velocium
4
ac tardarum quas probaverunt antiqui et scientia quantitatis
5
earum; et quot stelle sint in omni quantitate, et numero
6
immaginum circuli, et nomine uniuscuiusque immaginis.
7
SECUNDA, quare posite sint immagines XII. [i.e. duodecim signa]
8
digniora ceteris immaginibus |10ra|[ms G] … in significatione.
9
TERCIA, in causa numeri signorum, et quod sint XII., non
10
minus neque plus.
11
QUARTA, in ordinatione naturarum signorum.
12
|II.1.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]QUINTA, quare inceperunt ab Ariete pre ceteris signis.
13
SEXTA, in scientia (significationis) signorum mobilium et
14
fixorum atque communium.
15
SEPTIMA, in scientia quartarum circuli, et causa signorum
16
mobilium et fixorum atque communium. Et causa numeri
17
signorum et quod sint XII. Et quare inceperunt ab Ariete.
18
Et in ordinatione naturarum eorum, et scientia triplicitatum
19
eorum secundum quod narravit HERMES AIDIMON.
20
OCTAVA, in scientia signorum masculinorum et feminorum.
21
NONA, in scientia signorum diurnorum ac nocturnorum.
67
22
DIFFERENTIA PRIMA.
23
|II.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia sapientes antiqui, PTHOLOMEUS scilicet et qui
24
fuerunt post ipsum de his qui solliciti fuerunt de qualitate circuli
25
superioris, scrutati sunt eum scrutatione (valida et) sufficienti ut
26
scirent proprietatem eius et quantitatem illius inveneruntque
27
eum circumdantem terram ex universis partibus. Et invenerunt
28
quantitatem terre erga eum ut quantitas puncti erga circulum.
29
Qui autem voluerit huius rei scientiam aspiciat in libro
30
ALMAGESTI quia patet hoc in eo.
31
Hic vero circulus circumdat circulos plures numero, in
32
quibus sunt plurime stelle. Probaverunt autem ex eis sapientes
33
M.XX.VIIII. stellas. Septem ex eis sunt velociores motu qui
34
sunt Saturnus, Iuppiter, Mars, Venus, Mercurius, Sol et Luna.
35
|II.1.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hi sunt septem planete diversos habentes cursus. Et
36
unicuique eorum est circulus diversus a circulo socii sui.
37
Cetere vero M.XX.II stelle sunt motu tardiores, et
38
nominantur stelle fixe. Et he M.XX.II stelle quas probaverunt
39
sapientes sunt in uno circulo, et motus uniuscuiusque earum
40
est similis motui alterius, et in omni centum annis vadunt
41
unum fere gradum.
42
|II.1.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Posueruntque has stellas in sex ordinibus, ipsas scilicet
43
que plus sunt lumine posuerunt in ordine primo et sunt XV.
44
– Illas vero que infra has sunt in lumine posuerunt in secundo
45
ordine et sunt numero XLV. – Et que sunt infra has in lumine
46
posuerunt eas in tercio ordine, et sunt CCVIII. stelle. – Iterum
47
que sunt infra has in lumine posuerunt eas infra in quarto
48
ordine, et sunt CCCCLXXIIII. stelle. – Rursum que sunt infra
49
has in lumine posuerunt eas in v. ordine et sunt CCXVII. stelle.
50
– Que autem sunt infra has in lumine posuerunt eas etiam
51
infra et in .vi. ordine, et iste sunt XLVIII. stelle. – |II.1.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed et V.
52
ex eis sunt similes nubilo et vocantur nubilose. – Novem
53
quoque ex eis dicuntur tenebrose. Est quoque una stella que
54
dicitur ADUEBA. – He sunt M.XX.II. stelle.
68
55
Deinde posuerunt has M.XX.II. stellas in XLVIII. imaginibus
56
quarum unamquamque imaginem nominaverunt quodam nomine,
57
|II.1.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]super quod est apud antiquos concordia. Ex his vero stellis sunt
58
CCCLX. stelle in XXI. imaginibus a via Solis in septemtrionem
59
declinantibus.
60
Quarum imaginum prima est URSA MAIOR. – Secunda post
61
ipsam est URSA MINOR. – Tercia DRACO. – Quarta ALMULTAHAB,
62
[i.e. succensus]. – Quinta ALGAWAR. – Sexta ALICLIL ASSAMELI,
63
[i.e. corona septemtrionalis]. – Septima ALGETHIALE ROBATEIH,
64
[i.e. genu flexus]. – Octava ALLAUZEUAH, et dicitur ALNASR ALWACHE,
65
[i.e. vultur cadens] – Nona GALLINA. – |II.1.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Decima CASIEPIA. – Undecima,
66
qui defert CAPUT ALGOL. – Duodecima RETINENS HABENAS.
67
– Tercia decima SERPENTARIUS … – Quarta decima SERPENS ALHAWE.
68
– Quinta decima ALGOL. – Sextadecima AQUILA, qui et dicitur VULTUR
69
VOLANS. – Septimadecima DELFINUS. – Octavadecima EQUUS PRIMUS.
70
– Nonadecima, EQUUS SECUNDUS. – Vigesima, MULIER QUE NON NOVIT
71
VIRUM. – Vicesima prima, TRIANGULUS |10rb|[ms G]. Et he imagines vocantur
72
imagines septemtrionales.
73
|II.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et CCCXLVI. stelle sunt in XII. imaginibus in via Solis. Quarum
74
imaginum prima est ARIES, TAURUS, GEMINI, CANCER, LEO, VIRGO,
75
LIBRA, SCORPIO, SAGITTARIUS, CAPRICORNUS, AQUARIUS, PISCIS. Et he
76
vocantur imagines signorum.
77
|II.1.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CCCXVI. vero stelle sunt in XV. imaginibus declinantibus a via
78
Solis versus meridiem. Quarum prima est FATHAS [i.e. FETON].
79
– Et secunda ALGEBBAR. – Tercia, FLUMEN. – Quarta, LEPUS. – Quinta,
80
CANIS MAIOR. –Sexta, CANIS MINOR. –Septima, [ARCHA NOE vel] NAVIS.
81
– Octava, ASSUGEA [i.e. AUDAX]. – Nona, ALKES, [i.e. vas].– Decima,
82
CORVUS. – Undecima, <CHEITHOS>. – Duodecima, LUPUS. – Terciadecima,
83
TURRIBULUM. – Quartadecima, CORONA MERIDIANA. – Quintadecima,
84
PISCIS MERIDIANUS. Et he nominantur imagines meridiane.
85
|II.1.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]He sunt XLVIII. imagines. Et omnes iste imagines surgunt
86
in intellectu [sunt enim intellectuales, i.e. intellectu] et cogitatione
87
(percipiuntur) tantum. Et narrabimus de his dum narraverimus
88
proprietatem figurarum signorum et esse eorum, et quid ascendat
89
in faciebus eorum de unaquaque … harum imaginum. Significationes
90
autem earum super res inveniuntur (in alio libro) extra
91
hunc librum.
69
92
|II.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN QUA NARRABIMUS QUARE
93
POSITE SINT IMAGINES XII. DIGNIORES SIGNIFICATIONE
94
PRE CETERIS IMAGINIBUS CIRCULI.
95
|II.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum essent imagines que sunt in circulo XLVIII. et
96
essent XII. ex eis in cingulo circuli signorum, constituerunt has
97
XII. imagines ut iste essent exercende, posueruntque eas locum
98
omni rei in circulo … ex velocioribus et tardioribus. Et posuerunt
99
eas digniores significatione pre ceteris.
100
|II.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam contradixerunt huic constitutioni quidam
101
et dixerunt: Cum sint imagines circuli XLVIII., quare retulerunt
102
(significationes) ad has XII. pre ceteris imaginibus XXXVI. et
103
ceteris stellis que sunt in circulo, posueruntque hec XII. loca
104
ceteris, et posuerunt eas digniores ceteris in significatione?
105
– Quibus diximus quod iam posuerunt omni imagini ex his xlviii.
106
significationem super esse mundi; sed posuerunt significationem
107
universalem istis XII., et posuerunt istis XXXVI. significationem
108
propriam.
109
|II.2.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc fecerunt propter plures causas. Una namque
110
harum causarum est quia cum esset circulus signorum circumdans
111
hunc mundum, moveturque super eum in die ac nocte semel,
112
et fuit motus seu rotatus huius circuli super medium suum, et
113
hoc medium rotatur super punctum mundi qui est terra, et
114
effectus atque corruptio inveniuntur in hoc mundo ex rotatu
115
huius circuli super eum, et hee XII. imagines sunt in medio
116
huius circuli, cetere vero imagines remote sunt de medio eius
117
versus septemtrionem aut versus meridiem, posuerunt has
118
imagines .xii. digniores significatione universali super effectum
119
et corruptionem que fiunt in hoc mundo pre ceteris imaginibus
120
XXXVI. Et posuerunt ceteris imaginibus significationem propriam.
121
|II.2.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Significatio itaque universalis est significatio unius signi super
122
res plurimas (ac) diversas specie; ut homo, equus atque asinus
123
et cetera. Significatio vero propria est ut ea que significant
124
unam speciem, hominem scilicet solum, aut asinum solum, vel
125
speciem alterius rei solam.
70
126
|II.2.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda causa est quia cum per motum Solis et ortum
127
eius atque occasum accidit in nobis ex effectu et corruptione
128
atque operibus quod non ignorant sapientes, –secundum quod
129
precessit ex narratione nostra–, et eius opus plus ceteris planetis
130
apparet in hoc mundo; et ipse rotatur in his XII. imaginibus,
131
ipse quoque sunt ei locus, posuerunt has imagines que sunt
132
locus Solis digniores significatione |10va|[ms G] universali pre
133
ceteris imaginibus que sunt in circulo, posueruntque eas
134
loca ceteris et retulerunt ad eas ceteras imagines atque
135
stellas.
136
|II.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia vero causa est quia cum invenissent Solem
137
currentem in his XII. imaginibus, et per abscisionem eius
138
has XII. imagines fit perfectio anni cum suis differentiis,
139
que sunt ver, estas, autumnus, hiems; et per presentiam eius
140
in unaquaque harum imaginum XII. scitur inicium uniuscuiusque
141
temporis ex his IIII. temporibus, medium quoque eius ac finis,
142
et per mutationem quoque … in unaquaque earum significat
143
effectum unius rei et destructionem alterius: posuerunt his
144
XII. imaginibus significationem universalem super effectum
145
et corruptionem in hoc mundo. Et posuerunt ceteris imaginibus
146
significationem propriam.
147
|II.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta vero causa est quia cum invenissent unumquemque
148
planetam ex istis VI. cursu velocioribus euntes per motum Solis
149
et in eius itinere nisi sit eis latitudo, si autem fuerit eis latitudo,
150
declinant a via Solis per quantitatem sue latitudinis, cumque
151
venerit unusquisque horum VI. planetarum velocium ad aliquam
152
imaginem ex his xii. imaginibus, accidit in hoc mundo ex
153
mutationibus, ex effectu scilicet et corruptione, secundum
154
quantitatem significationis nature eiusdem imaginis et eiusdem
155
planete, posuerunt his xii. significationem universalem, et ceteris
156
imaginibus significationem propriam.
157
|II.2.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta autem causa est quia cum invenissent unamquamque
158
stellam ex his stellis cursu tardioribus que sunt in aliqua xxxvi.
159
imaginum … posuerunt has XII. significatrices esse huius mundi
160
universalium, et posuerunt ceteris imaginibus XXXVI. significationes
161
esse proprii, posueruntque eas sequentes has XII. in significatione
162
ac retulerunt has imagines XXXVI. et ceteras stellas circuli, tam
71
163
velociores quam tardiores ad hec XII. et posuerunt hec XII.
164
loca omni quod est in circulo ex imaginibus et planetis.
165
Et nominate sunt he imagines XII. signa. Et nominatur
166
dimidium huius circuli: cingulum circuli signorum.
167
|II.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Divisumque est hoc cingulum per CCCLX. partes, invenitque
168
unumquodque signum XXX. partes, i.e. XXX. gradus. Et
169
posuerunt unumquemque gradum LX. minuta, et unumquodque
170
minutum LX. secunda, et unumquodque secundum LX. tercia.
171
Et similiter diviserunt quarta et quinta … ac decima … ad
172
ea que secuntur. Et ideo diviserunt hoc cingulum
173
per CCCLX. gradus quia in hoc numero est universitas
174
partium ut medietas, et tercia, et quarta, quinta quoque
175
et sexta, septima et octava, nona ac decima. Et est
176
numerus prope dies anni Solis. –
177
|II.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA TERCIA, IN CAUSA NUMERI SIGNORUM,
178
ET QUOD SINT XII., NON MINUS NEC PLUS.
179
|II.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia quidam de his qui diverse a nobis senserunt
180
contradixerunt dictis antiquorum ex numero signorum et dixerunt:
181
Cur putastis quod signa sint XII., non minus nec plus? Quibus
182
diximus quod ARATHIS, (i.e. Aristelis) Philosophus qui patefecit
183
has imagines XLVIII. que sunt in circulo et earum nomina, et
184
laudaverunt [atque auctorizaverunt] eius sententiam omnes
185
sapientes et antiqui et concordaverunt (cum eo) super hoc
186
propter causas quas narravit in quibusdam librorum suorum
187
[quarum expositio prolixa est], et hic de eis narrare longum,
188
fiuntque XII. ex eis in cingulo circuli signorum. Hac de causa
189
dixerunt quod signa sint XII.
190
|II.3.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Causa autem philosophalis propter quam dixerunt
191
antiqui quod signa sint XII., non minus nec plus, est quia
192
invenerunt res que fiunt et destruuntur in hoc mundo compositas
193
ex quatuor elementis, ex igne scilicet et aere, aqua et terra.
194
Et omni individuo quod efficitur ex his elementis .. |10vb|[ms G] et
195
destruitur sunt tria esse: inicium scilicet, et dimidium ac
196
finis. Quatuor igitur elementa, in numero suorum esse trium,
197
fiunt XII. – Et hec XII. esse fiunt per <significationes> signorum
198
et numerum eorum. Cum igitur essent signa per numerum suum
72
199
significantia iiii. elementa in numero eorum esse trium …
200
xii. sciverunt quod signa essent xii.
201
|II.3.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo facta sunt signa significantia super IIII.
202
elementa et esse eorum tria, quia signa sunt loca planetarum.
203
Et hec signa non <recipiunt> corruptionem <in> semetipsis, sed
204
significant … effectum et corruptionem <in elementis> … Elementa
205
vero non recipiunt corruptionem ex semetipsis, sed recipiunt
206
corruptionem per diversitatem temporum super ea, et per
207
complexionem eorum ad invicem, ac victoriam eorum in invicem.
208
|II.3.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ob hanc igitur causam sciverunt quod signa essent significantia IIII.
209
elementa, et quod numerus eorum sit secundum numerum esse
210
elementorum in inicio effectus individuorum, et in medio
211
ac fine eorum. Et hoc est quod tibi volo exponere …
212
Cum essent IIII. elementa composita, que sunt ignis,
213
terra, aqua, aer, et quicquid generatur ex esse eorum tribus
214
– que sunt inicium et medietas ac finis – XII.: et erant
215
significantia IIII. elementa et quicquid generatur ex tribus
216
esse eorum XII. signa que sunt Aries, Taurus, Gemini, Cancer,
217
Leo, Virgo, Libra, Scorpio, Sagittarius, Capricornus, Aquarius,
218
Piscis, fuit Arietis significatio super ignem, et Tauri super terram,
219
et Geminis super aerem, Cancri vero super aquam, quousque
220
perfecta est significatio quatuor signorum ad quatuor elementa.
221
|II.3.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Post hec inceperunt alia vice in significatione, posueruntque
222
eam similem prime … et secunde … fuitque significatio
223
Sagittarii super ignem, et Capricorni super terram, Aquarii
224
vero super aerem, et Piscis super aquam. Facte sunt itaque
225
signis IIII. que sunt Leo, Virgo, Libra ac Scorpio significationes
226
super esse IIII. angulorum que sunt ultime. |II.3.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Factaque sunt
227
ex eis tria ignea que sunt Aries, Leo, Sagittarius; et tria
228
ex eis terrea que sunt Taurus, Virgo, Capricornus; tria vero
229
ex eis aeria, i.e. Gemini, Libra, Aquarius; et tria ex eis aquatica
230
que sunt Cancer, Scorpio, Piscis.
231
Facta est igitur significatio uniuscuiusque signorum
232
super res que inveniuntur in hoc mundo secundum quod ego
233
exponam, si Deus voluerit. – Facta est itaque ARIETIS, quod est
234
primum signorum, significatio super essse caloris et siccitatis
235
ignee et naturalis ac temperate per quam fit inicium motus et
73
236
effectus animalium atque incrementum. Et facta est LEONIS
237
significatio super … calorem et siccitatem igneam, scilicet
238
impedientem et minus fortis a temperamento. Et facta est
239
SAGITTARII significatio super … calorem et siccitatem igneam
240
perdentem ac destruentem animalia et semina.
241
|II.3.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et facta est significatio TAURI super frigus et siccitatem
242
terrestrem minus … temperatam super omnem terram <donec sit>
243
in ea semen. Et facta est significatio VIRGINIS super esse frigoris
244
et siccitatis terrestris minus temperata super omnem terram
245
<calidam> germinantem quasdam species et non germinantem
246
quasdam. Et facta est significatio CAPRICORNI super esse frigoris
247
et siccitatis terrestris <destructionis> et super omnem terram
248
que non germinat.
249
|II.3.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et facta est GEMINIS significatio super esse caloris
250
et humiditatis temperantem significantem effectum, et super
251
omnem flatum hodoriferum et aerem temperatum confortantem
252
individua animalium et seminum. Et facta est LIBRE significatio
253
super esse |11ra|[ms G] caloris et humiditatis que fuerit minus
254
temperata et super omnem aerem densum, nocibilem atque
255
commixtum, et super spiritus et vapores densos ac nocibiles
256
animalibus. Et facta est AQUARIO significatio super esse caloris
257
et humiditatis impedientis, et super omnem aerem perimentem
258
et destruentem animalia, et super omnem vaporem et spiritum
259
ex quo fit destructio et casus, et cetera his similia.
260
|II.3.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et facta est CANCRI significatio super esse frigoris et
261
humiditatis temperate significantis effectum, et super aquam
262
dulcem qua fit nutrimentum et vita animalium et sementum. Et facta
263
est SCORPIONIS significatio super esse frigoris et humiditatis
264
que est minus temperata et super omnem aquam corruptam in qua
265
fuerit pars salsuginis et corruptio saporis modicum de ea
266
que potest nutrire et in qua est utilitas quorumdam animalium
267
et sementum et non nutrit nec proficit quibusdam. Et facta est
268
PISCIS significatio super <frigus et humiditatem> [nocibilem]
269
destruentem et perimentem animalia et sementem, et super omnem
270
aquam [amaram et] fetidam que non nutrit, et nulla utilitas
271
est in ea.
74
272
|II.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Facta sunt igitur IIII. signa <mobilia> significantia
273
esse omnis rei temperate qua fit … effectus. Et facta sunt
274
quatuor signa <fixa> significantia esse omnis rei mediocris infra
275
temperamentum recipientis partem effectus et non recipientis
276
partem eius. Reliqua vero quatuor signa facta sunt significantia
277
super omnem <aquam> [nocibilem] destruentem et perdentem.
278
Facta est igitur unicuique signorum ex his XII. significatio
279
super naturam et proprietatem alicuius rei diversa a
280
significatione alterius. |II.3.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ob hanc causam omnia tria signa
281
faciunt triplicitatem amicabilem et concordem.
282
Aspice igitur hec elementa quam admirabili ordine
283
(sint creata atque) ordinata. Quia sunt ex eis duo leviora et
284
sublimiora que sunt aer et ignis, et sunt duobus ordinibus:
285
levia et leviora levioribus. Levis est enim aer, et levior
286
illo est ignis. Alia vero duo elementa sunt ponderosa et
287
spissa atque inferiora que sunt aqua, terra; et sunt in duobus
288
ordinibus: spissum scilicet et spissius spisso. Nam spissa est
289
aqua et spissior illa est terra. Facta sunt itaque aquatica
290
spissa et inferiora, opposita terrestribus que sunt spissiora
291
spissis. Et facta sunt omnia aeria levia ac sublimiora, opposita
292
ignitis que sunt leviora levibus.–
293
|II.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUARTA, IN ORDINATIONE NATURARUM SIGNORUM.
294
|II.4.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam etiam de illis qui aspexerunt in rebus naturalibus
295
contradixerunt huic ordinationi et dixerunt: Quare inceptum est
296
in ordinatione significationis signorum ab igne, postea a terra,
297
deinde ab aere, deinde ab aqua? Et quamobrem non posuerunt
298
ignem, postea aerem, deinde aquam, post hec terram, secundum
299
quod sunt in ordine naturali?
300
Diximus quod ex <qualitatibus> quedam sunt simplicia,
301
que sunt calor et frigus, siccitas et humiditas. Quedam vero
302
ex elementis composita, que sunt ignis, aer, aqua, terra. Hec
303
autem quatuor elementa etsi sunt composita, unumquodque
304
eorum tamen refertur ad angulum, [i.e. ad qualitatem].. que vincit
305
in eo, quia calor vincit in igne, et siccitas in terra, frigus quoque
306
in aqua, et humiditas in aere magis vincit … |II.4.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex istis vero IIII.
307
simplicibus, duo sunt agentia opposita, que sunt calor et frigus,
75
308
et duo patientia opposita, que sunt siccitas et humiditas. Agentia
309
namque, ab uno eorum fit motus animalium, i.e. a calore; et ab
310
alio fit eius destructio, i.e. a frigore. Patientia vero, que sunt
311
siccitas et humiditas, una harum <qualitatum> est plus apta,
312
[i.e. fortior] alia in recipiendo efficientie; humiditas vero
313
|11rb|[ms G] infra siccitatem est in recipiendo efficientiam. |II.4.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum
314
igitur essent elementa quatuor simplicia super hoc esse,
315
inceperunt ab igne propter plures causas.
316
Una quia vincit in igne calor, et quia non accidit … nec
317
efficitur animal nisi per calorem naturalem que accidit in eadem
318
re, posuerunt eum in summitate prima, et posuerunt aquam
319
in qua vincit frigus in summitate altera, quia <cum> calor
320
operetur effectum per calorem naturalem que efficitur in
321
animalibus, frigus igitur <quod> est oppositum calori operatur
322
corruptionem eiusdem effectus.
323
|II.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda causa fuit quare inceperunt a calore, quia calor
324
est principium effectus et … corruptionis. Primum enim fit res,
325
postea destruitur. Ideoque inceperunt a calore quia est principium
326
effectus posueruntque eum in summitate prima, et posuerunt
327
frigus principium corruptionis in summitate altera.
328
|II.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia quoque causa est quod esse <que> referuntur ad
329
animalia sunt inter effectum et corruptionem. Posuerunt itaque
330
has <qualitates> agentes effectum et corruptionem in summitatibus
331
que sunt calor et frigus, et posuerunt <qualitates patientes> in
332
medio, que sunt siccitas et humiditas.
333
|II.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta vero causa est quia omnis effectus et destructio
334
que accidunt in hoc mundo qui est infra circulum Lune accidit
335
per significationes corporum superiorum. Et ignis est altior et
336
subtilior his qualitatibus IIII. et propior illis corporibus superioribus
337
et circulo Lune que est significatrix esse nostrum universal<e>.
338
Propter has ergo causas posuerunt ignem in quo vincit
339
fortitudo caloris in prima summitate dum ordinarent naturas
340
signorum; et posuerunt aquam in qua vincit fortitudo frigoris
341
in summitate altera. |II.4.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem posita sunt agentia in summitatibus
342
que sunt sunt calor et frigus, remanserunt patientes in medio
76
343
que sunt siccitas et humiditas. Et quia vincit in terra siccitas
344
et in aere humiditas, posita est terra in ordinatione sub igne,
345
et posuerunt aerem sub terra.
346
Et hoc fecerunt propter duas causas: propter affinitatem
347
scilicet angulorum ad invicem, quia siccitas terre affinis est calori
348
ignis, et humiditas aeris affinis est frigori aque. |II.4.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Alia vero quia
349
calor cum esset fortior agentibus, et siccitas fortior patientibus,
350
vinceretque in igne calor et in terra siccitas, ceperunt a fortiori
351
agentibus qui est ignis posueruntque eum in summitate prima.
352
Deinde posuerunt sub eo fortiorem patientibus que est terra,
353
quia siccitas infra calorem est in fortitudine. – Aerem autem
354
posuerunt sub terra … et super aquam in ordinatione. Et ideo
355
positus est aer super terram, ut fierent agentes –que sunt calor
356
et frigus– in summitatibus, et patientes –que sunt siccitas et
357
humiditas– in medio.
358
|II.4.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ob hanc ergo causam inceperunt in ordinatione naturarum
359
signorum ab igne, postea a terra, deinde ab aere, post hec ab aqua,
360
et dixerunt: Aries significat ignem, et Taurus significat terram,
361
et Gemini significat aerem, Cancer vero significat aquam. Et
362
similiter cetera signa in significatione secundum hanc
363
ordinationem.
364
|II.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA V, IN QUA NARRABIMUS QUARE INCEPERUNT AB
365
ARIETE INFRA CETERA SIGNA.
366
|II.5.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam dixerunt: Cum omne rotundum careat capite, quare
367
inceperunt ab Ariete posueruntque eum inicium signorum? Quibus
368
diximus quia cum sint predicte qualitates simplices quatuor, que
369
sunt calor et frigus, humiditas et siccitas; et cum composite fuerint
370
he quatuor simplices, quedam earum significat effectum et quedam
371
corruptionem. Et cum in quibusdam |11va|[ms G] temporibus anni
372
efficiantur et accidant res, in quibusdam vero corrumpantur,
373
posuerunt inicium ex signo quod cum intrat Sol, fit natura
374
eiusdem temporis concors [ac congrua] nature elementi compositi
375
significantis inicium effectus et incrementi, iuventutis quoque
376
ac puericie. Ex his autem quatuor qualitatibus simplicibus due sunt
377
agentes, que sunt calor et frigus, et due patientes, que sunt
77
378
siccitas et humiditas. |II.5.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Apparet autem opus uniuscuiusque harum
379
agentium in effectu et corruptione in aliqua patientium. Calor
380
namque quotiens operatus fuerit in siccitate, fit ex eis
381
ariditas [et insensibilitas], et quietudo ac mors. Et hoc
382
congruit nature ignis. Et quotiens operatus fuerit in humiditate,
383
fit ex eis … effectus, incrementum et vita, et hoc
384
congruit nature aeris. –
385
Frigus etiam cum operatum fuerit in humiditate, efficitur
386
ex eis durabilitas et temperamentum. Et hoc congruit nature
387
aque. Cum vero operatum fuerit in siccitate, erit ex eis finis
388
et superfluitas mali. Et hoc congruit nature terre. Et quod
389
significat ex his IIII. compositis motionem et effectum,
390
incrementum quoque ac vitam, est compositio caloris et
391
humiditatis.
392
|II.5.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Post hec aspexerunt esse <temporum> inveneruntque quod
393
Sol dum ingreditur primum punctum Arietis, mutatur tempus per
394
calorem et humiditatem temperatam. Et elevatur super eos, incipitque
395
dies augmentari donec abscidat Sol tria signa, que sunt Aries,
396
Taurus, Gemini, pervenitque dies ad finem augmentationis sue,
397
et nox ad finem diminutionis. Cum vero intraverit Sol primum
398
minutum Cancri, mutatur tempus per calorem et siccitatem |II.5.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et
399
incipit dies minui et nox augmentari quousque abscidat Sol
400
tria signa que sunt Cancer, Leo, Virgo; et minuitur dies dum
401
fuerit Sol in Cancro quemadmodum augebatur dum erat Sol in
402
Geminis; et minuitur dies dum fuerit Sol in Leone sicut augebatur
403
dum erat Sol in Tauro; minuitur etiam dies cum fuerit Sol in
404
Virgine quemadmodum augebatur dum Sol esset in Ariete. Cum
405
autem pervenerit Sol ad finem Virginis, pervenit calor ad
406
suam perfectionem et equantur nox et dies.
407
|II.5.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vero fuerit Sol in inicio Libre, mutatur aer per
408
frigus et siccitatem, et incipit dies minui ac nox augeri quousque
409
abscidat Sol tria signa que sunt Libra, Scorpio et Sagittarius.
410
Et minuitur dies cum Sol fuerit in Libra quemadmodum
411
augebatur cum fuerat in Ariete, et minuitur dies cum Sol fuerit
412
in Scorpione sicut augebatur cum fuerat in Tauro; et minuitur
413
dies cum Sol fuerit in Sagittario quemadmodum augebatur cum
414
esset in Geminis. |II.5.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem venerit Sol in finem Sagittarii,
78
415
pervenit nox ad suam perfectionem in longitudine, et dies ad
416
perfectionem suam in brevitate. Erit enim longitudo < diei >, cum
417
Sol fuerit in fine Sagittarii quemadmodum erat < brevitas noctis >
418
cum Sol esset in fine Geminorum.
419
|II.5.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque intraverit Sol primum minutum Capricorni,
420
mutabitur aer per frigus et humiditatem, et incipit dies augmentari
421
et nox minui quosque abscidat Sol tria signa que sunt Capricornus,
422
Aquarius, Piscis. Augetur enim dies cum Sol fuerit in Capricorno
423
quemadmodum augebatur cum Sol fuerat in Geminis; et augetur
424
dies cum Sol fuerit in Aquario sicut augebatur cum esset in
425
Tauro; et augetur dies cum Sol fuerit in Pisce sicut augebatur
426
cum esset Sol in Ariete. |II.5.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem pervenerit Sol ad finem
427
Piscis, equabitur dies et nox, et pervenit Sol ad locum unde
428
ceperat postquam absciderit cingulum circuli signorum,
429
qui sunt CCCLX. gradus, que sunt XII. signa in CCCLXV. diebus
430
et quarta unius diei minus pars ex CCC. (sic) |11vb|[ms G] partibus
431
unius diei, secundum quod putavit PTHOLOMEUS. Et hec est
432
quantitas anni Solis. Fitque annus XII. mensium secundum
433
numerum signorum. Et fiunt dies uniuscuiusque mensis ex
434
eo secundum numerum dierum quibus abscidit Sol aliquod
435
signum ex signis.
436
|II.5.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenerunt igitur esse anni iiii., primum calidum humidum
437
secundum naturam aeris. Et in eo incipit effectus rerum, et
438
germinat semen, educitque terra flores suos et frondescunt arbores.
439
Et hoc tempus assimilatur nature puericie ac iuventutis, et est
440
inicium effectus. Et hoc est quod vocatur ver. Et secundum est
441
calidum siccum, comburens et destruens, simile nature ignis.
442
Et in eo maturescunt omnes fructus < arborum et sementum >. Et hoc
443
est quod nominatur estas. Tercium vero est frigidum siccum, simile
444
nature terre. Et in eo destruuntur omnes <fructus arborum ac
445
sementum>. Et hoc est quod nominatur autumnus. Quartum quoque
446
est frigidum humidum … simile nature aque. Et ipsum est quod
447
nominatur hiems.
448
|II.5.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et unicuique istorum temporum iiii. est inicium et medietas
449
ac finis. Inicium vero unicuique temporum est ipsum signum
450
ad quod cum < venerit Sol et ceperit intrare > in eum, mutatur
451
tempus a natura in naturam. Et medietas illius est signum secundum
79
452
quod succedit ipsum signum. Finis vero illius est signum tercium
453
ab eo. Posuerunt igitur principium in numero signorum ex inicio
454
signi in quod cum intraverit Sol, erit in eo inicium temporis
455
calidi humidi per naturam et compositionem suam qua
456
significat effectum et corruptionem. |II.5.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et erit natura signi
457
in sua essentia significans calorem naturalem per quem fit
458
incrementum animalium et motus eorum, secundum quod
459
narravimus in complexionibus elementorum, et in simili natura
460
eiusdem hore temporis incipit effectus rerum et incrementum
461
sementum et producunt arbores fructus suos. Et in introitu
462
Solis … inicium huius signi incipit dies augeri super noctem.
463
Et hoc est signum quod vocatur Aries.
464
|II.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SEXTA, IN CAUSA SIGNORUM MOBILIUM ET
465
FIXORUM ATQUE COMMUNIUM.
466
|II.6.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum essent esse anni quatuor, i.e. ver, estas, autumnus,
467
hiems, et in unoquoque horum temporum abscidit Sol tria signa; est
468
quoque unicuique horum temporum inicium et medietas ac finis,
469
inicium autem eius fit per mutationem Solis in inicium alicuius
470
quartarum circuli: et signum quod intraverit Sol et fuerit
471
in inicio alicuius quartarum mutatur in eo tempus ad alteram
472
naturam extra eam in qua erat, nominatur mobile. Signum autem
473
quod eum succedit est fixum, quia Sol cum intraverit in eo,
474
figitur natura eiusdem temporis. Signum vero commune est
475
ipsum in quo dum intraverit Sol, commiscetur natura eiusdem
476
temporis … in quo est cum natura temporis ad quod mutatur.
477
|II.6.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ob hanc ergo causam vocatur Aries mobile quia Sol cum
478
intraverit in eo, mutatur tempus ex hieme in naturam veris.
479
Et vocatus est Taurus fixus, quia cum Sol intraverit in eum
480
figitur natura temporis veris. Et nominatum est signum Geminorum
481
commune quia cum Sol intraverit eum, commiscetur natura
482
finis temporis veris cum < inicio nature > temporis estatis. Nominatur
483
quoque Cancer mobile quia cum intraverit Sol in eum, mutatur
484
tempus ex natura veris in naturam estatis. Et nominatus est
485
Leo fixus, et Virgo communis, Libra quoque mobilis, et Scorpio
486
fixus, et Sagittarius communis, Capricornus mobilis, et Aquarius
487
fixus, Piscis vero communis, propter causas quas diximus.
80
488
|II.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VII, IN SCIENTIA QUARTARUM CIRCULI, ET IN CAUSA
489
SIGNORUM MOBILIUM, FIXORUM ATQUE COMMUNIUM, ET CAUSA IN
490
NUMERO SIGNORUM ET QUOD SINT XII., ET CUR INCEPERUNT AB
491
ARIETE IN ORDINATIONE EORUM NATURARUM, ET SCIENTIA EORUM
492
TRIPLICITATUM SECUNDUM QUOD DIXIT |12ra|[ms G] HERMES AAIDIMON.
493
|II.7.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dixit HERMES AAIDIMON: Quia dum sciremus quod
494
divisio universalis sit per ordinem antiquior particulari, et quod
495
omne inicium sit proficiens et augmentans, omnis vero finis
496
inproficiens et minuens; et vellemus scire esse signorum et
497
naturas eorum ac numerum, et unde esset eorum inicium: necesse
498
fuit nobis scire eorum quartas, esse quoque eorum atque naturas et
499
unde sit inicium eorum ante omnia, ut sciamus ab eo cetera que
500
necessaria sunt.
501
Et quia dum aspiceremus in esse quartarum circuli,
502
invenimus utraque equinoctialia fieri cum Sol fuerit in fine
503
Piscis et in fine Virginis; |II.7.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]cumque intraverit in inicio Arietis
504
auget dies super noctem et ascendit Sol in circulo signorum,
505
cum vero intraverit in inicio Libre minuitur dies a nocte et
506
descendit Sol in circulo signorum. Invenimus quoque universas
507
res ex animalibus et sementibus ac metallis proficere et augeri cum
508
augmentatione diei et ascensione Solis, et decrescere [ac minui]
509
cum diminutione diei et descensione Solis: |II.7.2c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]scivimus itaque quod
510
inicium in numero signorum fit ab Ariete. Et quia augmentatio
511
diei incipit dum ingreditur Sol inicium Arietis, fit perfectio
512
eius cum venerit Sol in inicium Cancri qui est finis temporis
513
veris et inicium estatis, diminutio quoque diei que incipit
514
cum Sol fuerit in inicio Libre perficitur cum fuerit Sol in
515
inicio Capricorni. Hec est ergo finis temporis autumni et inicium
516
hiemis. Dicunturque Aries et Cancer habere augmentationem
517
et fortitudinem, Libra vero et Capricornus diminutionem et
518
debilitatem.
519
|II.7.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Patuit igitur nobis quod circuli sit quatuor differentie:
520
ver scilicet et estas, autumnus et hiems. Nam tempus veris est
521
frigidum humidum, et tempus estatis calidum siccum, et tempus
522
autumni frigidum siccum, hiemis vero tempus frigidum humidum.
523
Et invenimus unicuique harum quartarum tres coniunctiones et
524
tres imagines, unamquamque scilicet imaginem diversam ab altera,
525
tria quoque esse diversitate dissimilia, que est mutatio diei
81
526
et < noctis > ac mutatio temporis. Nam mutatio diei fit
527
ab augmentatione in diminutionem et ex diminutione in
528
augmentationem. Et mutatio … ex ascensione in descensionem
529
et ex descensione in ascensionem. Mutatio vero temporis ex
530
inicio in medium et ex medio in finem. |II.7.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Imagines autem in quas
531
dum < intraverit > Sol fit mutatio temporis ac diei ex natura in
532
aliam dicuntur mobiles; et imagines quas < diximus quia > cum
533
intraverit Sol in eas patet fortitudo temporis et eius stabilitas
534
dicuntur fixe. Porro tercie imagines dicuntur communes, quia
535
cum fuerit Sol in prima medietate earum, fit tempus congruum
536
quarte transacte, cum vero fuerit in medietate altera, fit tempus
537
congruum < secunde > quarte, |II.7.3c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]mutabiturque tunc fortitudo
538
temporis in < augmentatione vel diminutione >. Augmentatio
539
autem est in Pisce et Geminis, diminutio vero in Virgine et
540
Sagittario.
541
Cum igitur invenissemus in omni quarta ex quartis
542
circuli tres coniunctiones et tres imagines ac tria esse diversitate
543
dissimilia, constituissemusque omnem quamque quartam ex eis
544
tres modos, et ipsos tres modos multiplicassemus in quatuor quartas
545
fuerunt XII., unusquisque eorum signum ex signis fuitque numerus
546
signorum XII., quatuor ex his mobilia, et quatuor fixa,
547
quatuor vero communia.
548
|II.7.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque verificatum nobis esset numerus signorum
549
voluissemusque scire naturas eorum, reversi sumus ad naturam
550
quartarum circuli. Et invenimus cum fuerit Sol in quarta prima,
551
fit tempus calidum humidum, et in quarta secunda frigidum
552
siccum, in tercia vero quarta calidum siccum, et in quarta IIII.
553
frigidum humidum. Patuit igitur nobis quod secunda quarta, que
554
est Cancer, Leo et Virgo, sit acucior his quartis et siccior;
555
et in medietate huius quarte |12rb|[ms G], quando scilicet est Sol
556
in XV. gradu signi Leonis, fit calor et siccitas fortior quam
557
poterit esse. Cumque sciremus quod Leo esset calidior signis
558
et siccior, cum essent Sagittarius et Aries ex eo super
559
unam triplicitatem, positi sunt ei congrui per calorem et
560
siccitatem. Et quia nichil calidior nec siccior igne, posita
561
sunt ( hec tria signa ) Aries scilicet et Sagittarius ac Leo
562
ignea.
82
563
|II.7.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Etiam invenimus de precedentibus quod inicium quartarum
564
circuli sit calidum humidum, finis vero eius frigidum humidum.
565
Cum ergo facta esset triplicitas Arietis calida sicca, et est prima
566
triplicitas, scivimus quod ultima triplicitatum sit frigida humida
567
que est Cancer, Scorpio et Piscis. Novimus igitur iam nunc naturam
568
Arietis et Cancri eorumque triplicitatum et remanserunt nature
569
triplicitatum Tauri et Geminorum. Iamque novimus quod non
570
sint duo atque eadem frigida calida, nec duo calida frigida,
571
neque duo signa invicem succedentia unius nature. Non igitur
572
erit Arietis natura, que est calida sicca, sequens naturam calidam
573
humidam, sed sequitur eam natura frigida sicca propter
574
congruitatem unius temporis alteri, quia tempus frigidum siccum
575
est post tempus calidum siccum, propter affinitatem siccitatis
576
cum calore. |II.7.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Facta est itaque triplicitas Tauri frigida sicca.
577
Et remansit ad perfectionem … quatuor naturarum natura
578
calida humida, factaque est natura Geminorum et eius triplicitatis
579
calida humida. Igitur iam patuit nobis quod Aries et eius
580
triplicitas sit calida sicca ignea, et Taurus et eius triplicitas frigida
581
sicca terrestris, Gemini vero et eius triplicitas calida
582
humida aerea, et Cancer et eius triplicitas frigida
583
humida aquatica.
584
|II.7.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem astrologorum asserere voluerunt quod
585
Aries esset calidus humidus, et super hoc hac ratione usi sunt
586
qua dixerunt quod finis triplicitatum sit < calidus > humidus
587
secundum naturam finis differentiarum anni et secundum naturam
588
finis quartarum diei. Et similiter Aries cum sit inicium signorum,
589
natura ergo eius est calida humida secundum naturam inicii
590
differentiarum anni et secundum naturam prime quarte diei.–
591
Quorum dictis contradiximus duabus rationibus. |II.7.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Una qua
592
diximus quia divisio naturarum signorum si inciperet ex natura
593
inicii differentiarum anni et ex natura inicii quartarum diei,
594
posset fieri quod dixistis. Sed incepta est divisio naturarum
595
inicii signorum et eius triplicitatis ex natura dimidii temporis
596
estivi, et ex dimidio diei quod congruit nature estatis, et ex
597
natura motus signorum in medio celi, quia motus eorum in
598
eodem loco fit super omnia climata equaliter. Et ideo positum
599
est inicium ex die potius quam ex nocte, quia dies est
600
significator effectus et motus.
83
601
|II.7.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In secunda vero ratione diximus quod humiditas magis
602
vincit in natura prime differentie anni quam calor. Et res referuntur
603
ad naturam que magis vincit in eis. Quod si natura Arietis referretur
604
ad naturam eiusdem temporis, opporteret ut referretur ad naturam
605
humiditatis, non ad calorem.–
606
Igitur iam patuerunt nobis nunc quarte circuli, et signa
607
mobilia et fixa atque communia, et numerum eorum atque inicium,
608
et compositio naturarum eorum atque eorum triplicitates. –
609
|II.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN SCIENTIA SIGNORUM MASCULORUM
610
AC FEMINORUM.
610*
|II.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia concordia masculi et femine efficitur effectus;
611
<masculus quoque est calidus agens>, et femina frigida
612
patiens; et omne masculinum preponitur in ordine et positione,
613
deinde sequitur feminina: Arietis ergo, cuius est significatio super
614
calorem et opus, est natura masculina. – Tauri vero cuius est
615
significatio frigoris et receptio < effectus > est natura feminina.
616
– Deinde Geminorum masculina – et Cancri |12va|[ms G] feminina. Et
617
similiter cetera signa XII. secundum hunc modum: primum
618
masculinum, postea femininum.
619
Quidam etiam posuerunt divisionem signorum
620
masculinorum et feminorum secundum aliam divisionem
621
extra istam. Dixerunt namque quod oriens sit calidus, et
622
calor significat masculinitatem. Signum ergo quod oritur in
623
oriente est calidum et masculinum. Et quia feminina sequitur
624
masculinum per ordinem, erit signum secundum ab ascendente
625
femininum, et tercium ab eo masculinum, et similiter
626
cetera signa.
627
|II.8.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quibus diximus quod ordinatio prima est naturalis et fixe
628
significationis in masculinitate et femininitate, et secunda ordinatio
629
est accidentalis quia est velocior corruptione et mutatione ex esse
630
in esse. Ordinatio ergo naturalis est veracior ordinatione accidentali
631
in significatione. – Si autem concordaverint in significatione
84
632
masculinitatis et femininitatis, erit hoc veracior; si vero diversa
633
fuerint, erit signum significans masculinum et femininum
634
naturaliter dignius significatione quam accidentale, <licet>
635
antiqui fortassis usi sunt ordinatione accidentali in significatione
636
super masculinitatem et femininitatem (naturalem primum)
637
<in proprietate rerum>.
638
|II.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA NONA, IN SIGNIS DIURNIS ET NOCTURNIS.
639
|II.9.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum hec xii. signa etiam moverentur super nos in … die
640
ac nocte semel, et cum essent dies ab ortu Solis ex circulo
641
emisperii usque in occasum eius ab emisperio, et nox ab occasu
642
eius ex circulo emisperii usque in ascensionem suam ex emisperio;
643
et natura diei esset calida, natura vero noctis frigida, nox
644
quoque sequeretur diem: posuerunt … signum calidum, quod est
645
Aries, diurnum, Taurum vero frigidum quod eum succedit,
646
nocturnum. Deinde Gemini diurnum et Cancrum nocturnum; et
647
similiter cetera signa, primum diurnum, postea nocturnum.
648
|II.9.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem de his qui nesciunt res naturales et earum
649
ordinationem posuerunt IIII. ex his diurna, que sunt Aries et Cancer,
650
Leo et Sagittarius; et quatuor ex his nocturna, que sunt Gemini
651
et Libra, Capricornus et Aquarius; et quatuor commixta cum diurnis
652
et nocturnis, que sunt Taurus et Virgo, Scorpio et Piscis. Posuerunt
653
itaque Cancrum, quod est signum femininum secundum quod
654
dixeramus in ordinatione naturali, diei. Et posuerunt Geminos et
655
Libram atque Aquarium, que sunt signa masculina in ordinatione
656
naturali, noctis. Et posuerunt Taurum et Virginem, Scorpionem
657
quoque et Piscem, que sunt signa feminina in ordinatione naturali,
658
commixta cum die ac nocte. Dixeruntque ea in die esse diurna,
659
et in nocte nocturna, et nichil rationis protulerunt, sed hoc dixerunt
660
in libris suis absolute. Et est incongruum ei quod dixerunt
661
antiqui ex ordinatione naturali in signis diurnis atque nocturnis. –
85
0
TRACTATUS III
86
1
|III.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]TRACTATUS TERTIUS in quo sunt VIIII. differentie.
2
|III.1.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PRIMA DIFFERENTIA, de causa exercitii VII. planetarum …
3
in significatione rerum universalium extra ceteros planetas
4
circuli, et in proprietate operis uniuscuiusque planete in
5
esse quatuor elementorum.–
6
DIFFERENTIA SECUNDA, in diffinitione iudiciorum astrorum
7
et astrologi.–
8
TERCIA DIFFERENTIA, in proprietate significationis Solis super
9
temperamentum aerum et elementorum [seu naturarum] et
10
compositionum, et participatione planetarum ei.–
11
DIFFERENTIA IIII., in proprietate significationis Lune super
12
augmentationem aque maris et eius diminutionem.–
13
QUINTA DIFFERENTIA, in causa augmentationis maris et diminutionis.–
14
VI. DIFFERENTIA, in fortitudine augmentationis maris et eius
15
debilitate, et <similitudine> vel paucitate eius aque.–
16
VII. DIFFERENTIA |12vb|[ms G] quod Luna sit causa augmentationis
17
maris et diminutionis, et in contradictione illorum qui aliter
18
sentiunt.–
19
VIII. DIFFERENTIA, in diversitate esse marium, et in figura
20
marium in quibus apparet ipsa augmentatio vel diminutio,
21
et in quibus non apparet hoc, et in proprietate operis Solis in
22
maribus.–
23
NONA DIFFERENTIA, in significatione Lune super animalia
24
et semina atque metalla per augmentationem sui luminis et eius
25
diminutionem.–
87
26
|III.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, DE CAUSA QUARE UTUNTUR ASTROLOGI
27
VII. PLANETIS IN SIGNIFICATIONE RERUM UNIVERSALIUM EXTRA
28
CETERAS STELLAS, ET IN PROPRIETATE OPERIS UNIUSCUIUSQUE
29
EORUM IN QUATUOR ELEMENTIS.
30
|III.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia quidam dixerunt: Quare facti sunt vii. planete velociores
31
digniores significatione super res universales pre ceteris stellis
32
tardioribus, et he tardiores participantur planetis (velocioribus)
33
in mutatione eorum in signis, et in ascensione eorum super nos
34
atque occasu eorum a nobis, in <ortu> quoque et in <occasu> et
35
in rebus multis de esse eorum atque naturis, et in significatione
36
effectus et corruptionis?
37
|III.1.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]At nos diximus quod antiqui iam dixerunt quod omnis
38
res que accidit in hoc mundo fit ex fortitudine motus signorum
39
et planetarum super nos. Signa vero sunt significantia super
40
quatuor elementa secundum quod precessit ex dictis nostris in
41
secundo tractatu. Planete ergo omnes tam veloces quam tardiores
42
per motus suos super nos in circuitu, ipsi sunt significantes
43
super illud quod generatur et provenit ex istis elementis iiii.
44
Verumptamen ipsi invenerunt septem ex istis stellis existere
45
velocioris motus et pluris diversitatis quam alie in dispositionibus
46
suis super nos. |III.1.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Propter multitudinem igitur diversitatis … earum
47
et velocitatem motuum ipsarum, fit quod patiuntur ab eis ex
48
mutationibus in hoc mundo plus quam patiuntur a reliquis stellis
49
tardi cursus.
50
Ex hoc ergo modo facte sunt istis stellis vii. significationes
51
communes super diversitatem dispositionum et super causas
52
mutationis et super mutationem que accidit in hoc mundo.
53
Et omnes que ex eis sunt velocioris cursus et permutationis in
54
signis et pluris diversitatis in dispositionibus suis et mutationis
55
in seipsis, sunt pluris significationis super res velocis mutationis
56
et generationem et corruptionem.
57
Et quoniam Luna pluris mutationis est quam stelle alie et
58
diversitatis in dispositionibus suis, facta est significatior super res
59
communes velocis motus et permutationis, super inicium operationum
60
quam alia ex stellis septem. Stellis vero fixis sunt significationes
61
super omnem rem propriam tarde generationis et corruptionis.
88
62
|III.1.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et causa secunda est quoniam propterea quod orbis et
63
quod in eo est ex stellis est assidui motus super hunc mundum,[*]Line number 64 missing in Lemay’s edition.
65
et iste stelle fixe sunt in orbe uno, et motus cuiusque earum
66
similis est motui comparis sui et longitudo omnis stelle a compare
67
suo super dispositionem unam, non addens propinquitatem
68
neque longitudinem super quod fuit et super quod non cessat,
69
et sunt tardi motus, pauce diversitatis in dispositionibus suis.
70
Et iste stelle septem sunt multe diversitatis in dispositione et
71
sunt velocioris motus quam stelle orbis, et unicuique stelle
72
ex eis est orbis diversus ab orbe comparis sui, et currunt in
73
via alia a via comparis sui et e diverso a cursu eius. |III.1.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
74
dispositiones cuiusque earum sunt diverse a dispositionibus
75
comparis sui in corpore suo et suo motu, et sunt velocium
76
mutationum et permutationis de loco ad locum et de
77
dispositione ad dispositionem sicut est directio et statio,
78
et retrogradatio et ascensus et descensus et ortus et occasus.
79
Et iste stelle septem non quiescunt a motu et diversitate
80
dispositionis super hunc mundum, et iste mundus non quiescit
81
a … generatione et corruptione et mutationibus ex <motibus>
82
orbis et stellarum eius: sciverunt per multitudinem motuum harum
83
… stellarum velocis cursus et diversitatis in dispositionibus suis
84
quod eis sunt significationes communes super omnem rem in
85
hoc mundo ex rebus velocium mutationum et generationis et
86
corruptionis, et quod stellis fixis tardi motus, paucarum
87
mutationum sunt significationes super res proprias tarde
88
generationis et corruptionis.
89
|III.1.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quoniam signa sunt significantia super elementa
90
iiii., et <generatio> est causa mutationis eorum et conversionum
91
ipsorum de re ad rem secundum quod diximus in dictione prima
92
et secunda huius nostri libri, et iste septem in eis sunt pluris
93
operationis, et eis est plus mutationis et conversionis quam aliis,
94
et sunt diverse essentie et nature et dispositionis fit unicuique
95
earum in quibusdam elementis de proprietate operationis
96
in mutationibus et conversionibus et generatione et corruptione
97
diversum ab eo quod est alii.
89
98
|III.1.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et non est unaqueque earum pluris operationis nisi
99
in elemento quod similatur nature eius ad quod comparatur.
100
Plurimum autem mutationis Solis et Martis, et conversionis
101
utriusque et operationis amborum est in elemento caliditatis
102
et siccitatis ignee que similatur nature utriusque. Et plurimum
103
mutationis Mercurii et Saturni et resolutionis utriusque et
104
operationis amborum est in elemento frigiditatis et siccitatis
105
terrestris que similatur nature amborum. Et plurimum mutationis
106
Veneris et Lune et Caude et conversionis earum et operationis
107
ipsarum est in frigiditate et humiditate aquosa que assimilatur
108
nature earum. Et plurimum mutationis Iovis et Capitis et
109
conversionis amborum et operationis utriusque est in natura
110
caliditatis et humiditatis aerie que assimilatur nature
111
amborum.
112
|III.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Solis autem operationis plurimum est in elemento
113
caliditatis ignee significantis super generationem. Et plurimum
114
operationis Martis est in elemento caliditatis ignee corrumpentis.
115
Sed plurimum operationis Mercurii est in elemento frigiditatis
116
et sicccitatis[*]sicccitatis corrupt for siccitatis terrestris significantis super generationem,
117
et plurimum operationis Saturni est in elemento frigiditatis
118
et siccitatis terrestris corrumpentis, ex qua non nascitur
119
neque generatur aliquid. Plurimum autem operationis Veneris
120
et Lune est in frigiditate et humiditate aquosa vivificante
121
animalia et plantas. Et plurimum operationis Caude est in
122
frigiditatibus corrumpentibus. Et plurimum operationis Iovis
123
est in caliditate et humiditate aeria generante <rectificante>
124
animalia et plantas. Et plurimum operationis Capitis est in
125
caliditate et humiditate aeria in qua est quoddam corruptionis.
126
DIFFERENTIA SECUNDA, IN DIFFINITIONE IUDICIORUM ASTRORUM
127
|III.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ET ASTROLOGI ET IN QUALI RE ASPICIT ASTROLOGUS.
128
|III.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam diximus in eis que sunt premissa quod virtuti
129
motuum stellarum est operatio in hoc mundo, et diximus qualitatem
130
inventionis illarum operationum que sunt ex virtutibus motuum
131
earum. Scientia autem ipsarum fortitudinum dicitur SCIENTIA
132
IUDICIORUM ASTRORUM. Homo vero sapiens in motibus eorum
133
dicitur ASTROLOGUS. Diffiniamus ergo unumquemque eorum per
134
diffinicionem veracem ut appareat nobis eius interpretatio.
90
135
|III.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dicamusque quod diffinitio scientie iudiciorum astrorum
136
est: scientia <eorum que> significat fortitudo <motus>
137
planetarum ex tempore noto super tempus illud et super
138
tempus futurum diffinitum. Ipsa autem scientia quam diximus
139
in diffinitione est ut genus, cetera vero que eam sequuntur sunt
140
velut differentie.
141
|III.2.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro quod diximus in diffinitione: "eorum que
142
significat fortitudo <motus> planetarum", hoc ideo diximus
143
quia est fortitudini <motus> planetarum opus in hoc mundo.
144
Plurimi autem hominum negaverunt posse fieri aliquid ex rebus
145
quod significaret aliud quod non esset de eo. Quibus diximus quod
146
concordia sit apud antiquos quod id quod significat aliquan rem
147
sit aliud extra eam. Quemadmodum videmus in rebus inventis:
148
ut tonitruum et fulgur que significant pluviam et sunt aliud
149
quam pluvia. Et fumus significat ignem et est aliud quam ignis.
150
Paries … quoque significat eum qui edificavit et paries est
151
aliud extra edificatorem. Plures res significant etiam aliquam
152
rem ex rebus cum non sint ipse res. Et hoc patet sapientibus.
153
|III.2.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter planete significant per fortitudinem suorum
154
motuum id quod accidit in hoc mundo et sunt extra ipsum
155
accidens quod significant.
156
Quod autem diximus in diffinitione: "tempus notum"
157
et cetera que sequuntur, volumus intelligi per hoc tempus
158
in quo significatur per fortitudinem motus planetarum super
159
id quod significant in tempore illo de esse rerum, et quod
160
significant de his que fiunt post tempus ex temporibus futuris.
161
Eo quod astrologus peritus in iudiciis astrorum aspicit in
162
quibusdam temporibus notis in aliqua rerum dicitque quod
163
motus planetarum in hoc tempore significent quod ipsa res
164
fiat in tempore significationis eiusdem per hoc et hoc esse,
165
et post hec per annum aut per aliud tempus diffinitum, erit
166
|13ra|[ms G] esse eius ita et ita. Iam igitur accepit significationem
167
ex tempore noto super rem in suo eodem tempore atque in
168
tempore futuro.
91
169
|III.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ASTROLOGUS itaque est sapiens in esse planetarum
170
et eorum significatione et indicator eorum que fiunt ab eis
171
ex tempore noto in eodem suo tempore et in tempore
172
(futuro ac) diffinito. Igitur <scientia> est ut genus, et cetera
173
que eam sequuntur sunt veluti differentie. Stelle autem
174
|III.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]etsi significant omnem rem in hoc mundo, impossibile tamen
175
est nobis scire <totum> propter impossibilitatem nostram
176
ab eo, quia significatio stellarum super res que sunt in hoc
177
mundo fit tribus modis:
178
PRIMO: Esse quo fit subtilis et profunda <significatio> planetarum
179
in eis quousque non possint comprehendi scientia, nec res quas
180
significant per esse <suum> super eas ex speciebus et individuis. –
181
Et SECUNDO: Quod scitur de esse planetarum in significatione
182
earum et non sufficimus scire quantitatem sive qualitatem rerum
183
significatarum propter debilitatem nostram in eis et gravitatem
184
earum super nos.
185
TERCIO vero: Quod scimus ex significatione eorum super eas et
186
scimus quantitatem atque qualitatem ipsarum significatarum.
187
|III.2.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Primus autem modus eorum de quibus scire nobis
188
impossibile est ex <significatione> planetarum, nec scimus etiam res
189
quas significent per eadem esse, sunt significationes planetarum
190
super differentias specierum ex generibus, et differentias
191
individuorum ex speciebus, et scientia omnis speciei ex
192
speciebus animalium que sunt in terra et in mari, omnis
193
quoque speciei sementum et metallorum in mundo, et omnis
194
individui ex individuis harum specierum et omnis <temporis>
195
aut lapillorum in campestribus, et quantum proficit et augetur
196
omne individuum ex individuis in omni die. |III.2.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia his omnibus
197
sunt quantitates et qualitates, et planete sunt significatores
198
ipsarum quantitatum et qualitatum, sed nos non possumus
199
eas scientia comprehendere, neque ipsas significationes que
200
sunt planetis super easdem res. Individua quoque … que
201
inveniuntur (et apparent habent) res apparentes ex operibus
202
et qualitatibus, et impossibile est nobis scire significationes
203
stellarum super eas et nulla differentia est inter eos ex qualitate.
204
Ut est innuitio vel infestatio, aut <incurvatio> sive recubitus
92
205
vel supinatio, surgere quoque vel sedere et quicquid fuerit ex
206
similibus horum operum particularium et subtilium. Aut
207
differentia eorum que fuerint inter duas qualitates cum
208
fuerint ex uno genere fuerintque in duobus individuis diversis
209
et fuerit differentia que est inter eos ex eadem qualitate occulta.
210
|III.2.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut duo individua que sibi participantur in albedine aut in
211
nigredine vel in croceo … aut in magnitudine oculi sive parvitate
212
eius, vel in latitudine oris seu in longitudine vel brevitate,
213
aut in lenitate aut in <quibusdam qualitatibus>, in dulcedine
214
scilicet aut in amaritudine, vel in hodore aut in fetore, vel
215
in quibusdam qualitatibus que fiunt in uno genere fueruntque
216
in duobus individuis diversis et unaqueque harum qualitatum
217
diffinitur per suam diffinitionem et invenitur differentia que
218
est inter utrasque per subtilitatem sensus. – Hoc igitur et
219
quicquid fuerit ei simile, etsi planete significent eum et
220
differentias que sunt inter eas, est tamen ex subtilitate ac
221
funditate eorum <significationis> quod <totum> nescimus, nec
222
est nobis necessitas ad hoc in magisterio astrorum. Quia intentio
223
actoris huius magisterii in sua scientia est aliud extra hoc.
224
|III.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo: significationes planetarum super unam speciem
225
|13rb|[ms G] aut super numerum hominum unius civitatis, vel super
226
numerum arene unius loci noti, aut super mensuram aque in
227
flumine singulari vel numerum <eius commixtionis, vel nemoris>
228
in quibusdam campestribus, aut mensionem vasti heremi in
229
longitudine ac latitudine, vel omnis rei que est eis ex quantitatibus.
230
Hec et his similia ex rebus diffinitis essentie ac loci, etsi scimus
231
modum significationis planetarum super quantitatem et qualitatem
232
eorum, et scimus numerum eorum vel mensuram aut mensionem
233
eorum ex eorum <significatione>, non possumus tamen numerare
234
ea, neque mensurare vel metiri propter gravitatem eorum super
235
nos. Nec est magistro iudiciorum astrorum ad scientiam horum
236
istorumque similium necessitas.
237
|III.2.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]At vero tertium quod potest scientia nostra comprehendere
238
per significationes planetarum super eum et scit qualitatem
239
et quantitatem significate rei: est significatio eorum super
240
scientiam generum et specierum (et) inventa, et super esse
241
quatuor elementorum que sunt ignis, aer, aqua, terra, et eorum
242
corruptione [seu mutatione], et super inicium effectus omnis
93
243
individui et eius corruptionis et esse illius atque eius qualitates
244
quorum similia scire nobis possibile est de exteriori fortitudinum
245
motuum planetarum. – Hec est enim intentio magistri huius
246
scientie.
247
|III.2.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ut breviter dicam, dico quod sint planetis esse et
248
motus ac fortitudines diverse, et est unicuique istorum esse
249
significatio super aliquam rerum. Sed quedam significationum
250
eorum sunt apparentes super res quarum inventio atque
251
comprehensio possibile est, quedam vero fiunt subtiles et
252
longinque significantes res profundas quarum cognitio et narratio
253
de eis est impossibile. Quicquid ergo ex significationibus
254
planetarum fuerit subtile et longinquum … super res … quas scire
255
nobis impossibile est propter subtilitatem ac profunditatem
256
earum non est nobis ad scientiam earum in hoc magisterio
257
necessitas. |III.2.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam utimur in hoc magisterio ex significationibus
258
planetarum his quorum (est) scientia et inventio et narratio
259
de eis, necnon et de his que significantur ab eis, possibile
260
260 est nobis scire.
261
|III.2.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius probatio est quod scimus … per mutationem Solis
262
in quartis circuli, fit mutatio temporis ex natura in aliam; et
263
quia per motum eius in omni signo et in omni gradu mutatur
264
tempus ab esse in esse. Et qualitas eiusdem mutationis in tempore
265
patet. Scientia quoque eorum significationum super hoc quod
266
diximus ex mutatione <temporum> est nota. <Ea> autem <quorum>
267
significatio <nescitur> sed est <mutatio eorum> que significat …
268
quia scimus quod Sol cum fuerit in signo suo bis vel ter seu decies
269
aut minus <vel plus> hoc, mutabitur aer quadam mutatione. Scimus
270
etiam quod cum moverit circulus superior Solem <quater vel
271
quinquies>, aut quod fuerit <in eo> ex motu ascendens vel descendens,
272
quod accidat ex mutatione [vel corruptione] aeris per calorem
273
et frigus <et> mutatio eiusdem ex diversitate esse eius, esse
274
diversum ab esse quo fuerat in tempore altero et accidant in
275
animalibus et sementibus atque metallis mutationes effectus et
276
corruptionis. |III.2.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter accidit in eis omnibus de corruptione
277
ex <fortitudine motus> planetarum ceterorum, sed impossibile est
278
nobis scire quantitatem nec qualitatem eiusdem corruptionis
279
et diversitatis. – Hec et his similia ex significationibus
280
planetarum et rerum significatarum, etsi ignoraverit magister
94
281
<astrorum> veritatem quantitatum seu qualitatum eorum, non eum
282
impediet hoc in magisterio suo, quia intentio magistri scientie
283
iudiciorum astrorum in opere suo est accipere significationem
284
ex fortitudinibus <motus> planetarum |13va|[ms G] super res que
285
efficiuntur in hoc mundo ex generibus et speciebus inventis, et esse
286
quatuor elementorum et mutatione eorum in invicem, et inicio
287
effectus individuorum atque eorum corruptione, esse quoque eorum
288
quorum similium scientia possibile est ex apparitione significationum
289
planetarum et inventionum eorum. Hec est enim intentio magistri
290
huius scientie.
291
|III.2.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia (auxiliante Deo) iam tractavimus de diffinitione
292
iudiciorum astrorum atque astrologi, et in quali re aspicit
293
.. astrologus, nunc tractemus de sex rebus que hanc sequuntur.
294
Dicamusque quod sint iudiciis astrorum initium et radix atque
295
rami, auctoritas quoque et fructus atque perfectio.
296
Initium igitur iudiciorum ammirabile est cognitio
297
dignitatis scientie per res que fiunt et sollicitudo in eis. –
298
Et radix illius est scientia quantitatis et qualitatis <motus>
299
corporum superiorum. – ramus vero <est scientia harum rerum>
300
ut iudicetur per eas super res que fiunt in hoc mundo corruptibiles.
301
– auctoritas vero iudiciorum est veritas que fit per precedentem
302
scientiam per esse planetarum et exercitium eorum in re cuius
303
scientia queritur ex rebus que fiunt.
304
|III.2.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Adquisitio autem huius scientie fit per studium et
305
laborem. Iamque apte convenit quibusdam hominibus proprie in
306
quibusdam horis vera dixisse in rebus que fiunt per arbitrium
307
et <rationem>. Ab hinc ergo visum est nobis incipere narrationem
308
scientie esse planetarum. Deinde ponamus <iudicia eis sequentia>,
309
ne quis putet quod <iudicia> astrorum sint veluti absque ratione
310
inventa per arbitrium et cogitationem, absque scientia locorum
311
planetarum, esse quoque ac significationum eorum. – fructus
312
autem <veritatis> est profectus et <utilitas, et eius occasio>
313
est (apud eos et) ab illis qui noverunt dignitatem veritatis.
314
– Utilitas vero veritatis est perfectio. Et omne quod caret
315
perfectione est imminutus. Res autem non surgunt nisi per
316
perfectionem.
95
317
|III.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA TERCIA, IN PROPRIETATE SIGNIFICATIONIS SOLIS
318
SUPER TEMPERAMENTUM AERUM ET ELEMENTORUM [SEU NATURARUM]
319
ET COMPOSITIONUM, ET IN PARTICIPATIONE PLANETARUM EI. –
320
|III.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem ex eis qui diverse senserunt a nobis
321
putaverunt quod temperamentum elementorum [seu naturarum],
322
eorum duratio atque stabilitas, compositio quoque animalium et
323
sementum ac substantiarum non essent ex parte Solis et planetarum,
324
sed elementabantur [vel efficiebantur] per semetipsa absque
325
causa. Et alii dixerunt quod <compositis> esset alia causa
326
extra planetas.
327
|III.3.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fuit autem de contradictione nostra –erga eos qui
328
putaverunt quod temperamentum elementorum [ac naturarum]
329
et eorum stabilitas non esset ex Sole et planetis, sed esset in eis
330
fortitudo qua elementantur [et efficiuntur] per semetipsa absque
331
causa– (quod diximus) quia non sit <compositum> nisi per
332
compositorem, et quod impossibile sit ut sit ipse <compositor>
333
qui composuit semetipsum, aut sit <elementator> ipse qui
334
elementavit semetipsum. Quia si esset hoc ita, esset <compositor>
335
componens simile sibi, et elementatum elementans simile sue
336
essentie, et non esset his elementis conversio in invicem sed
337
essent in <uno> esse. – Sed videmus ea converti et mutari,
338
et invenimus ea in rebus <elementatis> que efficiuntur et
339
corrumpuntur. |III.3.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ab hoc ergo scimus quia non corrumpuntur neque
340
convertuntur a semetipsis, et quod hoc sit ex opere alterius rei
341
in eis atque ideo corrumpuntur et convertuntur. –
342
Item etiam si res efficerentur ex se absque alia causa, esset
343
res dum inveniretur in aliquo tempore non corrumperetur nec
344
destrueretur sed esset perseverans in esse suo. Quia res non destruit
345
semetipsam nec corrumpit se. Cum ergo invenissemus <ei factorem>
346
postquam non esset factum, et invenissemus <eum> destrui post
347
effectum, novimus quod causa effectus et corruptionis sit res alia
348
absque ea. Iam igitur nunc patuit vere quod causa effectus … sit res
349
extra ipsam rem, et quod non efficiatur ex semetipso |13vb|[ms G] sed
350
ex natura que est in ea per quam recipit effectum ab alia.
96
351
|III.3.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dicamus ergo quod Sol per participationem planetarum ei
352
est causa temperamenti elementorum [et naturarum] et compositionis
353
individuorum <elementatorum>, per hoc quod posuit eis Creator
354
omnipotens … ex fortitudine naturali secundum quod diximus,
355
hoc est quemadmodum posuit igni combustionem per suam
356
naturam, estque <eius calor> causa omnis rei que comburitur per
357
eum, et frigus aque est causa omnis rei que refrigescit per eam,
358
plures quoque res naturaliter operantes <extra> hunc modum.
359
Similiter posuit luminare diurnum, i.e. Solem, causam luminis
360
et diei atque caloris universalis qui est in hoc mundo, et causam
361
compositionum naturalium. Quia loca in quibus est superfluum frigus
362
propter longitudinem Solis ab eis, aut in quibus est superfluus calor
363
propter propinquitatem eius ex eis, non componitur in eis animal.|III.3.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
364
Sed componuntur animalia in locis que non prolongantur ex motu eius
365
nec approximantur ei valde.
366
Et hoc est quod locus cuius longitudo ex <motu> Cancri,
367
qui est <motus> Solis estivalis in septemtrione LXVI. graduum,
368
cum addideris super eum declinationem … que est XXIIII. graduum
369
fere, erunt LXXXX. gradus. In hec loca nullum componitur animal
370
neque semen propter longitudinem eius a <motu> Solis et ex
371
fortitudine frigoris eius. Quia cum abierit Sol ad signa meridiana,
372
non oritur super eos sex mensibus, coagulanturque ibidem vapores
373
et non elevantur in sublime, flant quoque in eodem loco in hieme
374
et estate venti validi et non componitur ibidem aliquid ex
375
animalibus et sementibus.
376
|III.3.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et huius rei indicium accipitur a MARI ARMENO cuius
377
longitudo est in septemtrione ex <motu> Cancri XXI. graduum.
378
Gravantur enim in eo venti validi et gravantur [denseque fiunt]
379
tenebre quousque non possint homines in eo navigare. Si ergo
380
hic locus qui <ex motu> Solis estivali propior est illo loco
381
quem diximus et impossibile est ut aliquis naviget in eo, aut
382
fiat in eo aliquid propter gravitatem frigoris ac tenebrarum
383
(eius), quomodo erit possibile ut in loco qui est in perfectione
384
longitudinis a Sole componatur animal vel semen, cum hoc quod
385
in eo est ex frigore ac tenebris et <flatu ventorum validorum>?
386
|III.3.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Accipitur etiam et huius rei indicium, secundum quod
387
diximus, de eis qui sunt in septemtrione in extremis ARMENIE,
97
388
quia nequeunt apparere pre nivibus sex mensibus. Et hoc fit cum
389
fuerit Sol in signis meridianis. Et plura ex animalibus que sunt
390
apud eos moriuntur in ipsis … mensibus. Plures etiam ex avibus
391
eorum manent in receptaculis suis quatuor mensibus, nec extenduntur
392
nec victum querunt. – Longitudo vero eiusdem loci est in
393
septemtrione … XLV. graduum.
394
|III.3.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item accipitur etiam indicium a MARI quod dicitur ASEMI.
395
Quia cum intraverit Sol inicium Scorpionis quousque veniat ad
396
inicium Piscis, quia in his quatuor mensibus nequeunt homines
397
navigare in eo, eo quod Sol prolongatur ab eo et flant in eo venti
398
validi. – Et hec loca que diximus sunt in parte septemtrionis.
399
Loca autem meridiana combusta ex gravitate caloris, ex
400
quibus est ille locus cuius latitudo est a linea equalitatis XVIIII.
401
graduum, non componitur in eo animal neque semen, propter
402
gravitatem caloris qui est in eo, ideo quia Sol ex quo fuerit in
403
quinto gradu Virginis usque dum venerit ad V. gradum Piscis,
404
appropinquat eis et comburit omne quod ibidem fuerit.
405
|III.3.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Laci quoque qui sunt nutrimentum Nili in hac regione
406
combusta, et in ea est MARE (quod dicitur) AZINGI, quod est
407
mare in quo nullum est animal pre gravitate caloris aque illius
408
et eius densitate, eo quod Sol cum ortus fuerit |14ra|[ms G] super hoc
409
mare, attrahuntur ad eum per calorem eius partes eiusdem
410
aque que sunt in eo subtiliores, fitque densa aqua eiusdem maris
411
et salsa, et calescit valde, ac propter densitatem aque et eius
412
salsuginem, remanet in eo ipse calor tota nocte. Hac de causa
413
fit aqua eiusdem maris densa et salsa, nequeunt eum homines
414
navigare, neque fit in universo illo mari aliquod animal.–
415
Et in ipsis partibus etiam sunt plura loca in quibus non
416
componitur animal propter gravitatem caloris qui est in eis.
417
|III.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur patuit in hoc quod diximus quod loca a quibus
418
prolongatur Sol et gravatur eius frigus, vel quibus appropinquat
419
et gravatur eorum calor, quod sint superflua in calore et frigore,
420
et quod non componitur in eis animal neque semen, et quod per
421
temperamentum eius fit <incrementum> elementorum et
422
naturarum [seu elementatorum]. Et si Sol ascenderet ad circulum
423
stellarum fixarum, destruerentur elementa et elementata. Et rursum
98
424
si descenderet ad circulum Lune, destruerentur etiam, eo quod in
425
longitudine vel proximitate eius fit destructio elementorum
426
et elementatorum. Hac de causa posuit Deus altissimus
427
Solem in medio vii. planetarum ut fieret per motum eius
428
naturalem super hunc mundum terrestrem temperamentum
429
elementorum et elementatorum.
430
|III.3.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenimus etiam omnibus locis et regionibus necnon
431
et civibus eorum esse diversum et quicquid accidit in eis; et
432
hoc fit secundum quantitatem proximitatis Solis ex eis aut
433
longitudinem eius ab eis. – Cuius rei indicium est quod ATTORC,
434
[i.e. terra … ] propter longitudinem eorum a motu Solis dum ascendit
435
et descendit, multiplicantur in eis nives vincitque humiditas et
436
frigus in terra eorum. Laxantur ob hoc corpora civium eius …
437
et fiunt eorum compages occulte non apparentes pre multitudine
438
carnium eorum, et facte sunt facies eorum rotunde eorumque oculi
439
parvi … et capilli lenes, colores quoque eorum albi cum rubedine,
440
|III.3.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]vincitque super naturas eorum frigus. Et hoc fit propter frigus
441
aeris eorum, quia complexio frigida generat carnes plurimas.
442
Rubedo autem colorum eorum fit quia frigus colligit calorem
443
et apparere eum facit donec videatur. – Et huius rei indicium
444
est quod videmus in his quorum corpora habundant multis
445
carnibus et eorum colores fuerint albi, cum passi fuerint frigus,
446
rubescunt eorum facies atque labia et digiti eorum manuum ac
447
pedum, quia <color sanguinis> qui est in eis aspersus colligitur a
448
frigore. – Ex qualitate vero animi civium huius regionis est ebitudo
449
et abscisio pietatis, paucitas quoque … sapientie et multitudo
450
oblivionis.
451
|III.3.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ETHIOPES autem qui morantur in regionibus quibus
452
opponitur ex signis quod est inter motum Arietis usque in
453
(caput) Cancri, quia Sol in sua ascensione ac descensione cum
454
fuerit in his signis et mediaverit celum, fit super cent capitum
455
eorum, calescitque aer eorum et comburit eos, multiplicaturque
456
calor et siccitas in eis. Hac de causa facti sunt eorum colores
457
nigri et eorum capilli crispi; corpora quoque eorum sicca –sunt
458
enim macri– et eorum nature sunt calide. Et similiter sunt eorum
459
animalia et arbores. Qualitas vero animi civium huius plage
460
est levitas et paucitas ingenii et intellectus.
99
461
|III.3.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]At hi qui longiores sunt a <motu> Cancri versus
462
septemtrionem, ut est BABILONIA et que sunt <huiusmodi> ex
463
regionibus, quia Sol non prolongatur a cent capitum eorum nec
464
fit eis proximus, sed eius motus equatur super eos, fit aer eorum
465
bone complexionis et locus eorum temperatus. Non est igitur in
466
eo gravitas caloris |14rb|[ms G] neque frigoris. Colores quoque eorum
467
et corpora atque nature sunt temperata, sensus vero eorum [et ratio]
468
atque animi qualitas sunt bone, habundatque in eis sapientia
469
et intellectus et presciencia rerum et honestas qualitatis animi.
470
Et hec est terra prophetarum et sapientum …
471
|III.3.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed et diversitas est inter (cives) uniuscuiusque horum
472
locorum quos diximus in corporibus et speciebus ac coloribus, in
473
sapientia quoque et ratione atque animi qualitate dissimilis <valde>
474
propter diversitatem … eorum ex motu Solis et diversitatem
475
temporum anni et eorum mutationem. Et sicut fiunt hec loca que
476
diximus diversa, ita fit unicuique loco ex eis proprietas que non
477
erit alteri. Et similiter omnis civitas ex civitatibus, et omnis
478
locus ex locis de quibus nullam fecimus mentionem. Istis scilicet
479
et civibus eorum est proprietas et natura, in diversitate specierum
480
hominum ceterorumque que fiunt in eis ex animalibus et sementibus
481
atque metallis, et ex calore atque frigore, aquis quoque et
482
fontibus, et ex (substantia et) fide, habitu quoque atque animi
483
qualitate ceterisque rebus (unicuique scilicet civitati vel loco)
484
est aliqua res que non est alteri ex civitatibus. |III.3.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc invenitur
485
et apparet in locis et provinciis, in tantum ut inveniatur
486
etiam diversitas in locis vicinis et ad invicem propinquis. Et hoc
487
fit secundum quantitatem proximitatis Solis et longitudinis eius
488
ab eis in motu suo, et ex motu stellarum fixarum super cent
489
capitum eorum.
490
Sed he proprietates invente quas diximus esse omni
491
civitati et loco in aliqua rerum, etsi inveniuntur frequenti
492
inventione per substantias suas, invenimus tamen eas corrumpi
493
atque mutari omni anno in augmentatione seu diminutione.
494
Qua de causa novimus quod hec mutatio non esset ex proprietate
495
motus Solis, neque ex positione stellarum fixarum in directo
496
ipsorum locorum, sed ex coniunctione Solis in cursu suo cum
497
stellis fixis ac (planetis) erraticis, et ex complexione fortitudinum
498
planetarum erraticorum in mutatione eorum in signis cum stellis
100
499
fixis que sunt in cent eorumdem locorum. |III.3.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex hac igitur parte
500
scivimus quod sit ceteris planetis participatio cum Sole in
501
significationibus super aerem et super differentias individuorum
502
ex speciebus et super compositionem omnis individui et eius
503
effectus, super naturas quoque civitatum et esse earum civium
504
et quicquid fit in eis ex rebus. Sed significatio Solis est magis
505
universalis super aerem et super compositionem individuorum
506
et animarum vitalium earumque complexionem cum corpore,
507
creationem quoque [ac mores] animique qualitatem, et fidem
508
et <substantiam>, metalla quoque ac semina et incrementum
509
… <Maxima> vero pars significationis (ceterorum) planetarum
510
est super habitum civium eius et super cetera esse eorum. |III.3.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex
511
<operibus> quoque eius in <aere> est quod aer non lucet nisi per
512
Solem et Lunam, et per absentiam eorum obtenebratur. Et cum
513
prolongatus fuerit ab eo Sol refrigescit, cum vero appropinquaverit
514
ei calescit. – Et similiter invenimus opus Lune ceterorumque
515
planetarum in calefactione aeris et eius subtilitate.
516
|III.3.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo dixit IPOCRAS MEDICUS in libro alaceb quod
517
lumen stellarum subtiliorem reddit densitatem noctis, quia nox
518
densa est valde nequeuntque eam visus penetrare, sed claritas
519
stellarum reddit ipsam densitatem subtiliorem, et sic penetrant
520
eam oculi. Et si hoc non esset ita, destrueretur omne corpus
521
animatum ex <densitate> noctis. In die autem Sol per suum
522
calorem calefacit aerem et reddit eum subtilem atque rarum.
523
Propterea enim creavit Deus … stellas mobiles atque lucentes
524
ut redderent aerem subtilem per lumen suum et calefacerent,
525
eumque per motus suos delicatum facerent, [i.e. facerent
526
subtiliorem] ut reciperet naturam effectus et corruptionis.
527
|III.3.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenimus quoque res fieri et corrumpi |14va|[ms G] in loco.
528
Et locus recipit corruptionem ex quatuor elementis per
529
corruptionem temporis et mutationis eius super eum.
530
Corruptio vero temporum et mutatio eorum ex esse in
531
esse fit per motum Solis in XII. signis. Necesse est ergo ut
532
fiat et corrumpatur … causa motus Solis in XII. signis quia
533
per motum eius in signis fit diversitas temporis, et per
534
diversitates temporis fit diversitas elementorum [et naturarum],
535
per diversitatem vero elementorum fit effectus
536
et corruptio …
101
537
|III.3.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex rebus autem que fiunt et accidunt in hoc mundo
538
quedam fiunt in tempore noto ex temporibus anni, quedam
539
vero fiunt in omni tempore ex temporibus anni et eius diebus.
540
Res vero que fiunt et accidunt in tempore noto ex anno sunt
541
quemadmodum invenimus tempore veris in quo accidit de esse
542
temperamenti aeris et effectu multorum <ex sensibilibus,
543
germinantibus> aliquid quod non fit in alio <tempore> anni.
544
Et similiter accidit in estate ex calore atque corruptione aeris et
545
corporum ac maturatione frugum, effectum quoque <unius rei>
546
et destructionem <alterius> quod non invenitur in alia quartarum
547
anni. |III.3.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter in autumno et hieme, invenimus unicuique
548
quarte effectum rei et destructionem alterius quod non fit in alia
549
quartarum anni. Et hoc fit quemadmodum videmus in fructibus
550
et arboribus atque herbis et pluribus ex seminibus. Quod enim
551
fit in vere destruitur in autumno, et quod fit in estate destruitur
552
in hieme.
553
Invenimus etiam quod omnis differentia ex quatuor
554
differentiis anni fit tunc cum Sol fuerit in aliqua quartarum
555
circuli. Apparet ergo et patefactum est quod ipse res que fiunt
556
et destruuntur in quartis anni fiunt causa presencie Solis in
557
ipsis quartis. |III.3.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia invenimus Solem in omni anno cum fuerit
558
in ipsa quarta, non erit esse aeris et caloris ac frigoris …
559
ceterarumque rerum super similitudinem que fuerant prius in
560
preteritis annis, et non erit ita in sequentibus [i.e. in futuris]
561
annis, sed erit hoc diversum in augmentatione vel diminutione.
562
Scimus itaque quod eadem diversitas fit a coniunctione
563
planetarum Soli. Et si esset Sol solus causa diversitatis aeris
564
et temporum, esset omnis quarta similis alteri, et esset omnis
565
res similis alteri essentque quarte omnis anni similes quartis
566
ceterorum annorum. Est ergo planetis participatio cum Sole
567
in significatione super effectum et corruptionem, nutu Dei.
568
|III.3.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Res autem que fiunt in temporibus anni et omnibus
569
diebus eius sunt ut generatio hominum et mutatio eorum, et
570
dispositio esse eorum sine quibus non sunt una die in universo
571
anno. Igitur iam patuit quod hec, effectus scilicet et corruptio,
572
fiant per universalem motum, per motum scilicet circulorum
102
573
et planetarum. Et sicut movent circuli et quicquid in eis
574
est ex planetis hec corpora terrestria motu frequenti, ita
575
effectus et corruptio fit frequenter in hoc mundo, usque ad
576
tempus quod Deus voluerit …
577
|III.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUARTA, IN PROPRIETATE SIGNIFICATIONIS
578
LUNE SUPER ACCESSIONEM ET RECESSIONEM MARIS.
579
|III.4.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam prediximus in precedentibus ex significationibus
580
planetarum et Solis super res que accidunt in hoc mundo, et
581
quod non sit in hoc mundo compositio alicuius nature ex naturis
582
nisi per causam motus Solis et participationem planetarum ei …
583
|III.4.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et nunc volumus narrare proprietatem significationis Lune
584
super … aquam et terram.
585
Facta est autem significatio Solis et Lune in hoc mundo
586
fortior <significationibus> ceterorum planetarum, et plus apparens,
587
propter duas causas. Una quod Sol clarior est planetis … Quia
588
quedam eorum, etsi sunt maioris quantitatis, tamen sunt longiores
589
a nobis; quedam vero, etsi sunt prope nos, sunt tamen minoris
590
quantitatis. |14vb|[ms G] Et Luna est prope nos plus ceteris.
591
|III.4.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Secunda vero causa est quod planete sint lumina lucentia et
592
non sunt eis radii. Ideoque quod apparet in hoc mundo ex opere
593
eorum apparet per fortitudinem <motus> eorum atque claritatis.
594
Luminaribus vero sunt radii fortis operationis in hoc mundo
595
ipsaque operantur in nobis per motus ac radios eorum, et
596
ipsa applicant naturas planetarum ad hunc mundum in quatuor
597
elementis.
598
Et putavit IPOCRAS in libro alaceb quod Luna sit media
599
inter corpora celestia et terrestria, et ipsa applicat ex corporibus
600
superioribus ad corpora terrestria ipsaque est que corrumpit
601
aerem. Propter has ergo duas causas facta est fortitudo luminarium
602
clarior in hoc mundo <ex> fortitudine motus ceterorum planetarum.
603
|III.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iamque narravimus Solis fortitudinem in temperatione
604
aeris, et compositionum ceterarumque rerum. Lune vero
605
significatio fortior est super aquas et <mare> ac terras,
606
esse quoque animalium et corruptionem corporum, sanitatem
103
607
etiam et infirmitates ac dies infirmitatum qui sunt dies
608
critici, et esse diversa ac nascentia, et arbores ac semina,
609
fructus quoque et omnia hodorifera, ceterasque res quas
610
narrabimus.
611
Significatio namque eius super <mare> est quemadmodum
612
videmus accessionem ac recessionem (aque maris) iunctas Lune,
613
<et> ipsa est causa eiusdem accessionis et recessionis que fiunt
614
in <mari>. Nam et quidam qui aspexerunt in rebus naturalibus
615
dixerunt quod quedam maria augentur ex quo separatur Luna
616
a Sole usque ad dimidium mensis –que est impletio–, et minuitur
617
… <per> diminutionem Lune usque in finem mensis –quod dicitur
618
(arabice): almuhac (quod vulgus Latinorum vocat interlunium).
619
Quedam vero eorum (incipiunt, i.e.) accedunt et recedunt in
620
omni die ac nocte cum ortu Lune et perventione eius usque
621
ad medium celum, et (recedit cum descensione Lune a medio
622
celi, et finitur cum) eius occasu.
623
|III.4.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc invenitur in MARI FERIS, [i.e. Persida] et in
624
MARI INDIE eundo ad Acin, et in MARI ACIN atque in omni
625
insula que est inter hec loca. In MARI quoque quod est INTER
626
CONSTANTINOPOLIM ET FRANCIAM et in insulis eius. Nam et
627
tempora accessionis et recessionis est in omni die ac nocte cum
628
pervenerit Luna ad aliquem circulorum emisperii maris, i.e. ad
629
aliquem ortum eius, et elevata fuerit (super eum), movet eum
630
per naturam suam et proximitatem suam ex aqua maris. Incipitque
631
<mare> veniens cum Luna augmentari, et non desinit esse ita
632
quousque pervenit Luna ad medium celum in eodem loco. Et
633
tunc pervenit accessio ad perfectionem suam. |III.4.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque descenderit
634
Luna ex medio celi eius, recedit aqua et revertitur ad mare. Et
635
non desinit ita esse … donec pervenit ad eius occasum, et tunc
636
pervenit recessio ad suam perfectionem.
637
Rursum cum recesserit Luna ex occidente eiusdem loci,
638
incipit accessio ibidem secundo, et non desinit veniendo augeri
639
quousque pervenit Luna ad angulum terre, et tunc pervenit
640
accessio ad suam perfectionem secundo in eodem loco. Deinde
641
incipit recessio secundo redire. Et non desinit … redire aqua
642
ad mare donec pervenit Luna ad emisperium orientis eiusdem
643
loci reverteturque <recessio> in simile quod fuerat primum,
104
644
|III.4.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]fiuntque in omni die ac nocte, et secundum quantitatem cursus
645
Lune in eis, in omni loco maris due accessiones et … recessiones.
646
Quia Luna cum fuerit in aliqua die in gradu ex
647
gradibus circuli, postea orta fuerit super aliquem locum maris,
648
incipit accessio in eodem loco maris. |15ra|[ms G] Cumque venerit
649
ipse gradus in circulum emisperii eiusdem loci post unum diem,
650
erit Luna iam recedens ab eodem gradu per quantitatem cursus
651
eius equalis in die ac nocte, oriturque super ea post ortum
652
eiusdem gradus per quantitatem eius cursus in eadem die ac
653
nocte. |III.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia terra est rotunda et mare circumdat eam in circuitu,
654
et Luna <movetur> super eam totam in … die ac nocte et secundum
655
quantitatem cursus eius in eis, ergo quotienscumque se moverit
656
circulus uno gradu, fit locus Lune circulus emisperii alicui loco
657
ex locis maris, et fit idem locus etiam alteri loco medium celum
658
et occidens alteri loco, atque angulus terre alteri, et inter
659
unumquemque horum angulorum … super esse alterum alteri loco.
660
Fit igitur in mari in una hora in quibusdam locis inicium accessionis,
661
et in alio loco inicium recessionis, atque in alio loco alterum
662
esse in accessione et recessione.
663
|III.4.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Inicium autem accessionis non fit … apud universos
664
habitatores maris, tam in littoribus quam in insulis et pedibus
665
maris, esse unum. Quia hi qui fuerint in corde maris inveniunt
666
in inicio accessionis aque motum ex inferiori parte maris in
667
superiori eius, et vident ei inflationes et excitantur in eo
668
venti validi atque unde, sciuntque per hoc quod hoc sit inicium
669
accessionis. Cum vero fuerit in tempore recessionis, minuentur
670
venti atque unde et sedabitur inflatio ex aqua, sciuntque
671
quod iam recessit aqua. – |III.4.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hi vero qui morantur in littoribus …
672
et insulis ac pedibus <maris>, et qui fiunt prope ea, inveniunt
673
apud se in tempore accessionis aque motum et discursum
674
ex inferiori eius ad superiora illius, deinde currit postea
675
aqua que fit super faciem horum locorum et in superioribus
676
eius et gravabitur discursus aque ex mari ad eos et inflabitur
677
atque elevabitur supra <terras> eorum. Et non desinit sic esse
678
quousque recedat reverteturque tunc aqua ad mare, et exibit
679
ex ipsis pedibus atque insulis et minuetur. Apparet namque
680
augmentum aque et eius cursus, adventus quoque eius et
681
recessus in littoribus et in pedibus <maris>. In corde autem
682
maris non invenitur hoc.
105
683
|III.4.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Venti quoque qui fiunt in aqua et exeunt ex ea cum
684
inicio accessionis, non fit hoc nisi in locis <in> quibus fit
685
inicium accessionis et in locis qui fuerint prope ei. In
686
littoribus vero et in pedibus <maris> atque in locis longinquis
687
a corde maris, <non semper> excitantur in eis venti.
688
Non est etiam idem tempus quo patet inicium accessionis
689
et recessionis civibus littorum … et <pedibus maris>, et tempus
690
inicii accessionis et recessionis que fiunt in mari, sed variantur
691
varietate maxima quousque putant plurimi hominum, ob hoc quod
692
vident ex multitudine diversitatis eius inicii in locis diversis, quod
693
Luna non sit causa accessionis et recessionis eo quod inicium
694
fortitudinis accessionis in <mari> non fit nisi in omni loco
695
profundo et lato, multarum aquarum ac densarum super cuius
696
terram etiam vicerit duritia <et> multitudo montium, et erit locus
697
Lune eis quasi circulus emisperii, fuerintque ipsa loca propiora
698
cent Lune et eius itineri. |III.4.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque inceperit accessio in his locis
699
in aliquo tempore, coniungitur ceteris aquis maris, sed non
700
pervenit accessio ad littora et pedes marium nisi etiam transierit
701
ex inicio accessionis in mari in locis que diximus aliquod tempus
702
ex temporibus secundum quantitatem propinquitatis et longitudinis
703
<littoris> …
704
In pedibus vero marium |15rb|[ms G] que viciniora sunt locis in
705
quibus fit inicium … accessionis, apparet (fortitudo) accessionis
706
in eis antequam appareat in locis qui longiores sunt … |III.4.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem
707
prolongata fuerint littora maris et pedes eius et <cetera> ex
708
locis in quibus fit inicium accessionis, non pervenit ad ea
709
accessio nisi prope expletionis in mari. Et similiter recessio.
710
Evenit ut fiat accessio in quibusdam insulis et littoribus
711
longinquis a locis in quibus incipit accessio tempore recessionis
712
in mari. Et evenit tempus eorum recessionis tempore inicii
713
accessionis maris. Hoc enim non fit nisi propter longitudinem
714
ipsorum locorum ex locis in quibus fit inicium … accessionis
715
ac recessionis.
106
716
|III.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA V, IN CAUSA ACCESSIONIS ET RECESSIONIS.
717
|III.5.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quoniam plura locuti sunt antiqui in causa accessionis
718
et recessionis, et diversi diversa de hoc senserunt, pretermittamus
719
nunc narrationem eorum diversitatis, eo quod non sit in ea
720
utilitas, et dicamus quod congruit DICTIS PHILOSOPHORUM in eis.
721
Dicamusque quod accessio et recessio fit per coniunctionem
722
trium rerum: quarum una est esse loci aque, secunda esse aque,
723
tercia vero motio aque a Luna.
724
|III.5.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima namque est ut congregetur aqua in locis profundis,
725
longis ac latis, sitque cursus eius per aliquod tempus et sint in eis
726
montes in locis plurimis et diversis, viceritque super plura loca
727
eiusdem terre duritia et densitas partium in quibus colliguntur
728
venti multi. Quia in terris duris ac densarum partium et
729
in locis montium congregantur venti plus quam in terris
730
mobilibus.
731
|III.5.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda ut congregentur aque multe in simili horum
732
locorum, et stent prolixo tempore et non apparet in eis quod
733
descendit in eis ex fluminibus, neque quod exit ex eis. Quia
734
aque cum steterint prolixo tempore, efficiuntur spisse ac salse
735
saporis atque amare, ceterorumque saporum. Et nascuntur in
736
eis vapores densi et venti propter salsuginem aque et eius
737
amaritudinem, et ob hoc quod ascendit ad eam ex vapore
738
<terre>. Nam vapor auget in eadem aqua … … moveturque aqua
739
tota et calescit … <ponderositate> sua ac solvitur et incipit moveri
740
veniens cum Luna. |III.5.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque mota fuerit aqua per motionem Lune
741
que movet eam … resolvitur et spirat, atque indiget loco maiori
742
primo loco. Et auget ipsa aspiratio in motu aque et reflectuntur
743
venti qui sunt in superiori aque maris ad inferiora eius, et
744
iungitur ipsa motio (eorum) ventis qui in terra maris sunt
745
erigunturque venti qui sunt in ea <qui sunt> in profundo maris,
746
ut exeat ex <parte locorum>, erigiturque ventus per motum eius
747
et elevationis aque in sublime, spiratque aqua et elevatur atque
748
eructat fitque ex ea accessio. Et non desinit aqua ascendens moveri
749
et spirare per motionem Lune que movet eum et per ascensionem
750
eius. |III.5.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ventus movet aquam etiam et elevat eam, exeuntque
751
ipsi venti primum quamprimum et solvuntur ac spirant quamdiu
752
perseveraverit Luna ascendens eundo ad medium celum. Cumque
107
753
fuerit Luna in medio celi, tunc perveniet accessio ad suam
754
perfectionem. Atque ob hanc causam fiunt in mari inicio
755
accessionis venti validi vehementer. Cum autem descenderit Luna
756
ex medio celi, revertitur aqua per naturam suam ad locum suum,
757
fitque recessio. Rursum cum pervenerit Luna ad angulum occidentis
758
incipit accessio venire quousque pervenit Luna ad angulum terre.
759
Post hec revertitur aqua usquequo pervenit Luna ad circulum
760
emisperii orientis. Cumque apparuerit Luna ex circulo emisperii,
761
revertitur <aqua> ad simile quod fuerat.
762
|III.5.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem diximus de esse terre maris et aquarum,
763
ideo diximus quia terra maris et aque eius sunt diversi esse.
764
Loca enim que non sunt profunda nec dura, nec fuerint in eis
765
montes, erunt vapores eius ac venti non multi. |15va|[ms G] Loca
766
vero que fuerint profunda, longa atque lata, et fuerint aque
767
eius dense, salse et amare, erunt multi venti et vapores in
768
ipsis locis. Hac de causa fit inicium fortitudinis accessionis.
769
Victoria enim aque non fit nisi ex omni loco profundo ac lato
770
in cuius terra vicerit densitas partium aut multitudo montium.
771
|III.5.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque inceperit fortitudo accessionis ex simili horum locorum
772
pre multitudine vaporis et ventorum qui sunt in eo, iungitur
773
hoc aque maris fitque in eo toto accessio propter hoc quod est
774
in eo ex vapore et ventis que generantur ex salsugine et
775
amaritudine eius ac fetore, et per hoc quod in Luna … ex natura
776
movente ipsam aquam <totam>, et per hoc quod patitur <mare
777
totum> ex fortitudine motus aque que est in ipsis locis in quibus
778
fit inicium fortitudinis accessionis.
779
|III.5.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum fuerit terra maris paucorum montium, aut fuerit
780
mobilis [ac penetrabilis], transieritque aqua ex ea ad <alteram>
781
aliorum marium et locorum, aut fuerit in ipsa aqua apparens
782
quod defluit ex aquis ad eam, aut quod exit ex ea, vel fuerit
783
aqua mobilis, subtilis ac mutabilis … ut flumina et fontes. Non
784
enim multiplicatur congregatio ventorum in eis quia solvitur
785
et spirat … aqua et exit particulatim [una pars scilicet post
786
aliam] primum quamprimum cum motu aque et eius mutatione
787
dividiturque et non colligitur in hac aqua ex vento quod elevet
788
eam. Cumque elevata fuerit super eam Luna et moverit eam,
789
non erit in ea accessio et recessio, sed erunt in ea venti et unde.
108
790
Hac de causa non apparet in multis marium nec in aliquo …
791
fluminum seu foncium accessio et recessio.
792
|III.5.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item etiam aque currentes sunt subtiles ac delicate.
793
Cumque moverit eas Luna et caluerint, non remanet in eis
794
idem calor propter subtilitatem eorum. Et rursum cum fuerint
795
solute, non addit eadem solutio in eis nisi rem modicam, et non
796
fiunt in eis venti nisi pauci valde. – Aque vero dense et salse,
797
propter salsuginem et amaritudinem earum, fiunt in eis <fetor> et
798
venti ac <vapores> plurimi. Cumque fuerint mote et caluerint … ,
799
remanet isdem calor in eis propter densitatem earum et resolvitur,
800
auget eadem resolutio in <aqua eius> augmentationem maximam,
801
et erit hoc causa fortitudinis accessionis, quemadmodum
802
diximus.
803
|III.5.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Causa autem inicii accessionis, cum pervenerit Luna
804
ad angulum occidentis, et durationis eius quousque veniat
805
Luna ad angulum terre, fit hoc tribus modis:
806
Uno scilicet quia linea orientis est in directo linee
807
occidentis et omnis gradus quo elongatur Luna ex oriente
808
ascendens ad medium celum est in directo omnis gradus quo
809
elongatur Luna ex occidente descendens ad angulum terre,
810
fitque longitudo ipsius gradus ex occidente similis longitudini
811
gradus qui est in directo eius ex oriente. Omnis ergo quarta que
812
est ex oriente in medium celum est in directo eius et congrua
813
omni quarte que est ex occidente in angulum terre. A concordia
814
igitur quarte que est ex ascendente in medium celum cum quarta
815
que est ex occidente in angulum terre, evenit ut sit in una
816
earum ex accessione et adventu aque ex oriente simile quod
817
est in altera.
818
|III.5.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo vero, quia fiunt ascensiones signorum in omni
819
regione in medio celi et angulo terre similes eorum ascensionibus
820
in circulo directo. Linea ergo gradus medii celi est in directo
821
gradus anguli quarti, et linea gradus ascendentis est in
822
directo gradus occidentis. Cumque ortum fuerit signum in
823
oriente per quosdam gradus, cum venerit ad occidentem,
824
revertitur dum occidit ad esse signi quod oritur in oriente,
825
quia occidit |15vb|[ms G] per similes ascensiones illius signi
109
826
quod oritur, et operatur in occidente sicut operatur signum
827
quod ascendit in oriente. Et proficiscitur ad medium celum
828
et angulum terre per similes ascensionum eius in circulo
829
directo. Ideoque cum venerit Luna ad gradum occidentis … et
830
non desinit accessio durare quamdiu Luna duraverit prolongata
831
ex occidente quousque applicetur ad angulum terre, quemadmodum
832
duraverat ex quo prolongata fuerat ex oriente … |III.5.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett][Tertio]
833
… et occidente. Erit enim unius longitudinis a nobis.
834
Cumque ceperit venire ex oriente, venit accessio cum eo. Et
835
quanto magis elevata fuerit Luna et appropinquaverit medio
836
celo nostro, erit accessio veniens quousque applicetur ad medium
837
celum. Similiter quoque cum venerit ad nos ex occidente, erit
838
inicium accessionis. Et non desinit ita esse quousque veniat ad
839
directum linee medii celi –qui est angulus terre– pervenitque
840
<ad eum eius perfectio>. Recessio vero erit in (hac) secunda …
841
quarta (prima enim quarta et secunda quarta) opposita (sunt
842
sibi) –quia unaqueque earum est in directo alterius. Cumque
843
fuerit in una earum recessio, erit in altera quarta que est in
844
directo eius similiter.
845
|III.5.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam quoque putaverunt quod accessio ac recessio
846
fiant in aquis dulcibus: ut in <aqua> CIVITATIS ALBASRAH, et
847
CIVITATIS ACIN … ac multorum locorum ex pedibus <maris> et
848
insulis, quorum aque sunt dulces fitque in eis accessio et recessio.
849
Quibus diximus quod aque Albasrah et Acin ceterorumque
850
locorum quorum esse est ut esse eorum, aque quoque eorum
851
sunt dulces: sunt <receptacula fluminum> aquarum dulcium que
852
currunt ad ea ex locis et plagis aliis extra mare, suntque iuncte
853
aque maris salse, inveniturque in eis aquis et in his que fuerint
854
eis similibus ex aquis dulcibus accessio et recessio propter
855
coniunctionem earum cum aqua maris. Et si non iungerentur
856
he aque dulces aque maris, non inveniretur in eis accessio
857
et recessio.
858
|III.5.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et aqua accessionis fit calida, recessionis vero
859
est frigida. Et hoc fit quia tempore accessionis exit aqua de
860
profundo maris et ipsa calida, augetque ei motus eius et motus
861
Lune que movent eum calorem. Et ob hanc causam fit aqua
862
accessionis calida. Et quicquid fuerit ex accessione vincens ac
863
plus, erit calidius. Et hoc fit propter multitudinem motus eius
110
864
et multitudinem egressionis aquarum que sunt in profundo maris.
865
Cum vero venerit ipsa <accessio> in locis longinquis ex
866
profunditate maris, ut littora et insule ac flumina <profundissima>
867
ac <loca planiora>, refrigescit revertiturque cum eodem frigore
868
ad mare. Ideoque fit aqua recessionis frigida.
869
|III.5.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem operatur Luna … ipsum est opus nature aque.
870
Quia Luna cum pervenerit ad aliquem locorum significantium
871
accessionem, erit ibidem inicium accessionis quousque perveniat
872
Luna ad perfectionem sue significationis super accessionem in
873
eodem loco, ibique perficitur accessio. Et cum pervenerit
874
fortitudo accessionis ad suam perfectionem, in eadem hora
875
revertitur aqua per naturam suam ad locum unde exierat.
876
Et hec est recessio.
877
|III.5.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod in ordinatione naturali, cum fuerit Luna
878
super terram, erit accessio et recessio, unaqueque earum … altera
879
vice, eritque tempus unius eorum equale tempori alterius …
880
Quod si fecerit moras Luna super terram plus quam sub terra,
881
erit tempus accessionis et recessionis que fit cum
882
fuerit Luna super terram prolixior ea que fit cum fuerit sub
883
terra. Si vero fecerit Luna moras sub terra <plus> quam super
884
terram, erit accessio et recessio que fit cum fuerit sub terra
885
<plus> ea que fit dum fuerit Luna super terram.
886
|III.5.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque volueris scire numerum horarum accessionis
887
et recessionis et Luna super terram, scito gradum cum quo
888
oritur Luna et gradum cum quo occidit, et verifica hoc. Quia
889
fortasssis |16ra|[ms G] … precedet aut excedet in ortu et occasu gradum
890
in quo est per longitudinem propter causam eius latitudinis.
891
Scito ergo ipsum gradum, et accipe quod fuerit inter ipsum
892
gradum <et> gradum eius occasus per gradus ascensionum et
893
serva eum. Deinde pone omnes xv. gradus ex eis horam equalem,
894
et quod non perfecerit xv. … pone eum <partem> unius hore. Et
895
quo pervenerint, ipse erunt hore accessionis ac recessionis naturalis
896
quamdiu duraverit Luna super terram.
897
Cumque volueris scire horas solius accessionis, aut
898
horas solius recessionis, accipe dimidium harum horarum, quia
899
ipse sunt hore accessionis et recessionis naturalis, cuiuscumque
111
900
earum volueris scientiam. |III.5.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod si fuerint significatores
901
accessionis fortes, augentur hore accessionis super hanc
902
medietatem per quantitatem fortitudinis motus aque. Si
903
vero fuerint significatores accessionis debiles, minuentur
904
hore eius ab hac medietate per quantitatem debilitatis
905
motus aque. Et quod remanserit ad perfectionem horarum
906
servatarum, ipse sunt hore <accessionis>
907
Item cum voluerimus scire quantitatem accessionis
908
et recessionis et Luna sub terra: accipe ex gradu <qui occidit
909
cum ea> usque ad gradum <qui oritur cum ea> per gradus
910
ascensionum, et fac per eum quemadmodum fecisti per
911
Lunam dum esset super terram.
912
|III.5.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod loca maris sint diverse latitudinis propter
913
diversitatem latitudinum regionum. Cum ergo volueris scire
914
horas accessionis et recessionis in aliquo locorum maris, scito
915
<ipsum locum> et eius ascensiones; deinde <scito> ascensionem
916
Lune per <ascensionem> eiusdem loci.
917
Porro fortitudo accessionis et recessionis et debilitas
918
earum, multitudinem quoque aque earum et paucitatem eius,
919
augmentum quoque <eius> et diminutionem, et que eorum sit
920
prolixioris temporis: in huius rei scientia sunt multi modi
921
quos memorabimus, si Deus voluerit.
922
|III.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] DIFFERENTIA VI, IN SCIENTIA MULTITUDINIS ACCESSIONIS
923
AC PAUCITATIS EIUS.
924
|III.6.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam prediximus ante hoc quod tempus accessionis
925
(et recessionis) que fit cum fuerit Luna super terram fit simile
926
tempori recessionis que fuerit post ipsam, et tempus accessionis
927
que fuerit dum Luna sub terra simile tempori recessionis que
928
fuerit post ipsam. Nisi forte accidat ut sit tempus accessionis
929
dum fuerit Luna super terram prolixius tempore recessionis que
930
est post ipsam, vel sit … accessio et Luna sub terra prolixius
931
tempore recessionis que fuerit post illam … simile illi quod
932
augmentatum fuerat in tempore <recessionis> fere. Et cum
933
minuitur ex tempore accessionis aliquid, augetur simile huic
112
934
in tempore recessionis que fuerit post ipsam, donec fiant ambe
935
similes eis quas diximus.
936
|III.6.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Illud etiam quod diximus accidere ex prolixitate
937
temporis accessionis vel brevitate eius, aut prolixitate temporis
938
recessionis seu brevitate eius, aspice. Si fuerint significatores
939
multitudinis aque accessionis et eius fortitudinis atque
940
victorie eius plures, durabit accessio quousque recedat Luna
941
a gradu accessionis diffinito, per spacium fere unius hore,
942
aut plus vel minus modicum. Et hoc fit propter fortitudinem
943
motus aque et <celeritatem> cursus eius, non ex significatione
944
Lune, augebiturque tempus accessionis prolixitatem ob hanc
945
causam. – Cum vero fuerint significatores accessionis debiles,
946
erit recessio aque ante applicationem Lune ad locum accessioni
947
diffinitum per spacium fere unius hore, aut plus vel minus.
948
Et hoc erit propter debilitatem motus aque et paucitatem
949
cursus eius, minueturque tempus accessionis [propterea] hac
950
de causa, non causa significationis Lune.
951
|III.6.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro scientia fortitudinis accessionis |16rb|[ms G] et
952
eius debilitatis, multitudinis quoque ac paucitatis aque eius
953
aspicitur ex VIII. rebus. Quarum prima est: longitudo Lune
954
a Sole, et augmentatio vel diminutio luminis eius. Secunda:
955
augmentatio equationis Lune super medium cursum eius, vel
956
diminutio eius ex eo. Tercia: locus Lune ex circulo augis, et
957
longitudo seu propinquitas eius ex terra. Quarta: ascensio …
958
vel descensio in circulo declivo, et pars latitudinis eius.
959
Quinta: presencia Lune in signis septemtrionalibus vel
960
meridianis. Sexta vero: dies quos nominant marinarii qui sunt
961
in occidente, et cives Egipti eiusque confinium "dies augmentationis
962
seu diminutionis aque". Et hi sex modi sunt ex proprietate
963
significationis Lune.
964
Septimus autem modus est scientia fortitudinis
965
accessionis et eius debilitatis ex longitudine diei et noctis,
966
seu brevitate eorum. Et est ex proprietate significationis
967
Solis. –Octavus vero: scientia ventorum accessionem
968
confortantium.
113
969
|III.6.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima namque causa est in scientia multitudinis aque
970
accessionis seu paucitatis eius ut aspicias in esse Lune. Quia
971
sunt ei quatuor loca in quibus esse eius ac significatio fiunt
972
diversa super multitudinem aque accessionis et eius <paucitatis>.
973
Et hoc fit secundum quantitatem esse eius ex Sole.
974
Primus locus est coniunctio eiusdem Lune cum Sole. Secundus:
975
cum fuerint inter ipsam et Solem 90. gradus et fuerit tunc in
976
corpore Lune dimidium luminis et ipsa aucta lumine, –qui est
977
primus quartus aspectus–. Tercius: cum fuerit in oppositione Solis.
978
Quartus vero: cum fuerint inter Lunam et Solem 90. gradus, hoc
979
est quando remanet in corpore eius dimidium luminis et fuerit
980
<minuta>, qui est secundus quartus aspectus.
981
|III.6.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum enim fuerit Luna iuncta Soli, erit aqua accessionis
982
fortis et multa, ac prolixi temporis. Et erit tempus recessionis
983
minus illo, eo quod cum coniuncta fuerit Luna Soli, addit
984
eius coniunctio cum eo in fortitudine Lune, quia est Soli
985
in fortitudine accessionis opus etiam. Cumque fuerint coniuncti,
986
confortabitur significatio Lune fitque commotio aque ab ea
987
in eadem hora plus illa que fuerit ante coniuncitonem eius
988
cum Sole. – Et similiter Luna quotienscumque coniuncta
989
fuerit alicui planetarum significantium fortitudinem accessionis
990
augebitur eius fortitudo confortabiturque motus accessionis
991
a fortitudine Lune. Et fit aqua accessionis <augmentata>,
992
quia Luna cum iuncta fuerit Soli, erit in eadem hora fortior,
993
et magis apparet eius opus in accessione quam cum coniuncti
994
fuerint ei ceteri propter causam quam diximus, et quia est
995
Soli in Luna ex opere quod non est alicui planetarum in eo
996
simile, quia augmentatio et diminutio eius luminis <est ex eo>
997
et <plus motibus> eius fit secundum quantitatem prolongationis
998
seu propinquitatis eius ex eo. Atque ob hoc, quotienscumque
999
fuerit ex Sole super notam longitudinem, totiens <operabitur>
1000
eadem hora in accessione mutationem in fortitudine seu debilitate
1001
eius. Quia cum fuerit post coniunctionem et prolongata fuerit ab
1002
eo … secundum quantitatem prolongationis eius minuetur fortitudo
1003
accessionis ab ea quantitate qua fuerat in coniunctione, minuiturque
1004
tempus eius atque augetur in tempore recessionis usquequo
1005
perveniat Luna ad primum quartum aspectum Solis, hoc est
1006
quando fiunt inter Lunam et Solem 90. gradus et erit
114
1007
in corpore Lune dimidium luminis eius. Tunc pervenit
1008
diminutio accessionis ad suam perfectionem ex < his
1009
significationibus>.
1010
|III.6.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque transierit Luna quartum aspectum Solis, fit
1011
in corpore Lune ex lumine plus suo dimidio |16va|[ms G]. Et tunc
1012
incipit accessio augeri in multitudine aque eius et in fortitudine
1013
sua ac prolixitate temporis sui. Et non cessabit augere
1014
accessio fortitudinem quantum plus auxerit corpus Lune
1015
lumen usquequo perveniat Luna ad impletionem. Tunc erit
1016
aqua accessionis <elevata valde> et perdurabit tempore prolixo,
1017
pervenitque accessio ad suam perfectionem et erit tempus
1018
recessionis modicum. |III.6.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vero transierit Luna <preventionem>
1019
Solis et minuerit ex lumine suo, minuitur fortitudo accessionis
1020
et augebit debilitatem et minuitur tempus more eius. Et non
1021
desinit aqua accessionis ita minui et debilitari usquequo
1022
perveniat Luna ad secundum quartum aspectum Solis, quo
1023
scilicet fiunt inter ipsam et Solem 90. gradus euntem ad
1024
Solem. Tunc pervenit diminutio accessionis ad suam perfectionem
1025
ex <his significationibus>. Sed erit accessio cum fuerit Luna
1026
in hoc secundo quarto aspectu debilior ea que fuerat dum
1027
Luna esset in primo quarto aspectu, quia Lune lumen minuitur
1028
in hoc tempore.
1029
|III.6.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem transierit Luna hunc locum et appropinquaverit
1030
Soli, fueritque inter eam et ipsum minus 90. gradibus, augebitur
1031
aqua accessionis et confortabitur ac multiplicabitur prolongabiturque
1032
eius tempus. Et non cessabit aqua accessionis esse multa et fortis
1033
quamdiu duraverit Luna iens ad Solem usquequo coniungatur ei.
1034
Tunc perveniet augmentatio accessionis ad suam perfectionem
1035
et confortabitur, eritque aqua eius multa. Post hec incipiet
1036
secunda vice in diminutione accessionis quemadamodum
1037
diximus primum.
1038
Erit itaque, secundum quod diximus, tempus coniunctionis
1039
et preventionis tempus multitudinis aque et victorie … accessionis,
1040
et in utrisque quartis aspectibus; sed in primo quarto aspectu
1041
erit aqua accessionis fortior ac prolixioris temporis quam erit
1042
in secundo quarto aspectu.
115
1043
|III.6.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec ordinatio naturalis quam diximus quod fit in
1044
uno mense similis est ei quod videmus ex ordinatione accessionis
1045
et recessionis que fiunt in die ac nocte. Quia in die una et
1046
nocte una secundum quantitatem cursus Lune in eis fiunt due
1047
accessiones et due recessiones. Sed in tempore unius accessionis
1048
fit motus aque augmentatus et vincens, tempore vero <accessionis
1049
alterius> fit motus aque debilis et minuens. Et similiter in uno
1050
mense, sunt duo tempora in quibus erit aqua accessionis
1051
vincens, fortis ac prolixi temporis, que sunt coniunctio et
1052
preventio, et duo tempora in quibus pervenit aqua
1053
accessionis in diminutione ad suam perfectionem, et erit
1054
debilis ac minuens, pauci temporis, que sunt duo quarti
1055
aspectus.
1056
|III.6.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundus modus est ut eques Lunam. Si fuerit quod
1057
exit de equatione eius super medium cursum eius addendum,
1058
erit accessio in ipsis diebus fortis et augens. Et non cessabit augeri
1059
quamdiu augebitur equatio Lune super medium cursum eius.
1060
Si vero fuerit equatio Lune de medio cursu eius minuenda,
1061
minuetur … accessio. Et si non exierit de eius equatione quod
1062
possit augeri super medium cursum eius vel ex eo minui, erit
1063
aqua accessionis nec augens nec minuens super notum terminum
1064
ex <istis significationibus>. – Si vero fuerit equatio quam addis
1065
vel minuis ex medio cursu Lune modica, erit augmentacio
1066
vel diminucio accessionis modica; et si fuerit multa, erit
1067
hoc multum.
1068
|III.6.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et secundum hoc opus quod fecimus ex equatione Lune
1069
scitur etiam augmentatio |16vb|[ms G] aquarum atque accessionum et
1070
diminutio earum in fluminibus … defluentibus. Quia cum fuerit
1071
equatio Lune augenda super medium cursum eius, et fuerit hoc
1072
in diebus inundationum fluviorum … augentur in ipsis diebus.
1073
Si vero fuerit equatio Lune ex medio cursu suo minuenda,
1074
minuentur aque eorum. Et si non exierit quod possit augeri vel
1075
minui erunt <aque> fluviorum … non <augentes nec minuentes>.
116
1076
|III.6.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercius quoque modus est locus Lune ex circulo augis
1077
et longitudo seu propinquitas eius a terra. Hoc est ut aspicias
1078
Lunam. Si fuerit iam transiens caput sui augis per 90 gradus
1079
usquequo perveniat in CCLXX. gradus, erit descendens in circulo
1080
augis sui; et erit aque accessionis in his diebus fortis et
1081
vincens. Si vero fuerit e contrario, i.e. si fuerit Luna ascendens
1082
in circulo augis sui, erit aqua accessionis debilis et modica
1083
ex hac parte.
1084
|III.6.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quartus modus est ut aspicias ascensionem Lune ac
1085
descensionem eius in circulo declivo et <parte> eius latitudinis.
1086
Quod si fuerit Luna descendens, erit accessio multa et fortis.
1087
Et si fuerit ascendens, erit accessio modica et debilis.
1088
|III.6.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quintus modus est ut aspicias Lunam. Si fuerit in
1089
signis septemtrionalibus, que sunt ab initio Arietis usque in
1090
finem Virginis, erit accessio in <mari septemtrionali> vincens
1091
et fortis, eo quod Luna sit in directo eius. Et si fuerit Luna
1092
in signis meridianis, erit accessio in septemtrionali mari debilis.
1093
Et hoc fit propter longitudinem Lune a cent eius [i.e. a rectitudine
1094
eius]. <MARE autem MERIDIANUM> contrarium est his que diximus.
1095
Quia cum fuerit Luna in signis meridianis, que sunt ab initio
1096
Libre usque in finem Piscis, erit in <mari meridiano> fortis
1097
accessio et multitudo aquarum. Si vero fuerit Luna in signis
1098
septemtrionalibus, erit debilitas accessionis et paucitas aque
1099
in <mari meridiano>.
1100
|III.6.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hoc est quoque universale iudicium, ut aspicias scilicet
1101
Lunam. Que si fuerit in cent alicuius loci marium, [i.e. si fuerit
1102
in directo eius] … erit accessio ibidem fortis et valida, et
1103
maxime si fuerit Luna augmentata in suo lumine iam transiens
1104
primum quartum aspectum fueritque descendens. Accessio vero
1105
que fuerit cum Luna fuerit in circulo emisperii alicuius loci
1106
<marium> usquequo perveniat ad medium celum eiusdem loci
1107
erit fortior accessione que fuerit dum Luna fuerit inter occidentem
1108
usque ad quartum. – Sed et presencia Lune in signis aquaticis
1109
humidis, aut cum planetis … descendentibus, vel coniunctio eius
1110
cum eis auget similiter in fortitudine accessionis et in aqua
1111
fluminum ac foncium. Coniunctio autem Lune cum planetis
1112
ascendentibus modicam facit aquam accessionis … fluminum
1113
quoque ac foncium.
117
1114
|III.6.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sextus modus est dierum quos vocant marinarii qui
1115
sunt in parte occidentis et CIVES EGIPTI eiusque confinium "dies
1116
augmentationis seu diminutionis aque". Nam erant aspicientes
1117
dies mensis arabum (lunaris), qui sunt XXVIIII. et partes unius
1118
diei, dividebantque eos in quatuor partes, eratque unaqueque pars
1119
prope septem dies et dimidium nominabantque unamquamque
1120
harum partium quodam nomine. Nam ab initio vigintiseptimi
1121
diei mensis lunaris usque in tres dies et dimidium de sequenti
1122
mense transeuntes, nominant ipsos dies: "dies diminutionis aque".
1123
Et post tres dies et dimidium inicii mensis usque in perfectionem
1124
XI. dierum eiusdem mensis lunaris, ipsos [VII. dies et dimidium]
1125
nominant "dies augmentationis aque". Et <ex post XI.> dies
1126
usque in … XVIII. dies et dimidium, nominant "dies diminutionis".
1127
Et post XVIII. dies et dimidium usque in perfectionem
1128
|17ra|[ms G] XXVI. dies, nominant eos "dies augmentationis
1129
aque".
1130
|III.6.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt ipsi MARINARII EGIPTII et eorum successores
1131
quod in his diebus quos vocant dies diminutionis aque, fit
1132
accessio debilis et modica, et fit recessio fortior. Et in diebus
1133
quos vocant dies augmentationis aque, fit aqua maris in eis
1134
fortis et multa, et quod recessio sit debilior. Interrogavimus
1135
autem plures ipsorum marinariorum qui sunt in parte orientis
1136
qui sunt sapientes in esse maris de his diebus putaveruntque
1137
quod in his diebus quas vocaverunt dies augmentationis aque
1138
non invenissent aquam in eis omnibus augmentatam, nec
1139
invenissent eam in omnibus diebus quos vocant dies diminutionis
1140
aque imminutam. Sed dixerunt quod in diebus augmentationis
1141
aque augetur aqua in una die vel in duobus, et in diebus
1142
diminutionis aque, similiter minuetur.
1143
|III.6.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quoniam nos invenimus ex augmentatione aque et
1144
eius diminutione in his diebus quorum memoriam fecerunt EGIPTII,
1145
–invenimus augmentationem scilicet in aquis fluminum … quorum
1146
aque fiunt ex fontibus– quod cum fuerint hi dies quos vocaverunt
1147
dies augmentationis aque, spirat aqua et elevatur augeturque in
1148
his locis, et in diebus quos vocaverunt dies diminutionis aque,
1149
revertitur aqua in fontibus et minuitur.
118
1150
Et putaverunt quidam marinarii qui sunt in parte orientis
1151
quod debilitetur et minuatur aqua … maris ad X. dies transeuntes
1152
ex mense, et ad <XX.> qui remanent ex eo. In secundis
1153
vero decenis erit aqua accessionis in eis debilior quam sit
1154
in decenis primis. Et hoc fit propter diminutionem
1155
luminis Lune.
1156
|III.6.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septimus modus est in proprietate significationis
1157
Solis super multitudinem aque accessionis et eius paucitatem,
1158
fortitudinem vero eius vel debilitatem per auxilium eius erga
1159
Lunam. Quia Luna, etsi est ei proprietas in significatione
1160
accessionis et recessionis, esse tamen eius ex planetis sex,
1161
et presencia eius in signis humidis, coniunctio quoque eius
1162
cum quibusdam <planetis> fixis fortassis confortabit eius
1163
significationem super eam. Et iam prediximus hoc in
1164
precedentibus. |III.6.18a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nunc autem dicimus quia invenitur in mari
1165
orientali et in ceteris maribus in quibus apparet accessio et
1166
recessio, quod in quibusdam temporibus fit accessio diei fortior
1167
accessione noctis, et in quibusdam temporibus fit accessio noctis
1168
fortior accessione diei. Et hoc fit ex presencia Solis in signis
1169
septemtrionalibus aut meridianis. Quia cum fuerit Sol inter
1170
initium Arietis et finem Virginis, erit dies longior nocte,
1171
eritque accessio diei fortior accessione noctis. Cum vero fuerit
1172
Sol inter inicium Libre et finem Piscis, erit nox longior die
1173
accessioque noctis erit fortior accessione diei. Et tunc longior
1174
fit nox cum fuerit Sol in fine Sagittarii. |III.6.18b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum autem fuerit
1175
Sol in inicio Capricorni et inceperit dies augmentari,
1176
tunc aqua accessionis maris que fit in die incipit confortari
1177
et magnificari per longitudinem temporis, et non desinit ita
1178
esse quousque perveniet Sol ad finem Piscis, quod est tempus
1179
equinoctialis vernalis. Cumque fuerit hoc tempus, erit (aqua)
1180
accessionis que fuerit in die in fortitudine prope eam que
1181
fuerit in nocte ex hac significatione, et erit longitudo temporis
1182
eorum prope equalitatem. Cumque fuerit Sol inter inicium
1183
Arietis et finem Virginis, tunc accessio que fuerit in die
1184
erit fortior ea accessione que fuerit in nocte in eodem tempore,|III.6.18c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
1185
fortiorque erit accessio diurna … cum fuerit Sol in fine
1186
Geminorum et pervenerit dies ad perfectionem suam in longitudine.
119
1187
Cumque fuerit Sol in fine Virginis, quod est tempus
1188
equinoctialis autumnalis, erit accessio diei in fortitudine prope
1189
accessionem noctis in multitudine aque ac prolixitate temporis.
1190
Item cum fuerit Sol in illis tribus signis meridianis,
1191
que sunt |17rb|[ms G] ex inicio Libre usque in finem Sagittarii, erit
1192
accessio noctis fortior accessione diei. Et fortior quam esse
1193
poterit accessio noctis ex hac parte cum fuerit Sol in fine
1194
Sagittarii, quando pervenit <dies> ad perfectionem suam
1195
in longitudine.
1196
>|III.6.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem diximus quia accessio diei erit fortior
1197
accessione noctis cum fuerit dies prolixior nocte, et quod
1198
accessio noctis erit fortior accessione diei cum fuerit nox
1199
prolixior die, hoc fit duabus causis. Una ex auxilio Solis erga
1200
Lunam, que est longitudo more Solis super terram. Et secunda,
1201
prolixitas more Lune super terram.
1202
|III.6.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam causa prima, que fit ex adiutorio Solis erga
1203
Lunam, quod cum fuerit dies prolixior nocte, tunc erit mora
1204
Solis per diem super terram plus mora eius sub terra, ac pre
1205
prolixitate more eius per diem super terram auget in solutione
1206
aquarum que fiunt in superficie maris atque in profunditate
1207
eius. Cumque fuerit tempus accessionis et partes aque fuerint
1208
solute, magis recipiet opus Lune, eritque aqua accessionis
1209
plus, et motus eius fortior. – Ob hanc igitur causam erit aqua
1210
accessionis in die prolixa (et) fortior, et plus aqua accessionis
1211
que fuerit in ipsis noctibus. Accessio autem que fuerit
1212
in tempore cuius dies fuerit prolixior nocte Lunaque fuerit
1213
inter angulum occidentalem et angulum terre erit debilior
1214
accessione que fuerit in eodem tempore cum Luna fuerit inter
1215
orientem et medium celum.
1216
|III.6.21a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et secunda causa est que fit ex causa … more Lune
1217
super terram, quod nox cum fuerit prolixior die, fueritque Luna
1218
orta in nocte, et proprie inter inicium noctis et medium eius,
1219
erit tunc in signis prolixarum ascensionum, eritque mora eius
1220
super terram in signo orientali, durabitque ob hoc motus aque
1221
ac propter durabilitatem motus eius multiplicabitur solutio
1222
eius partium eiusque elevationis ex profunditate maris ad eius
120
1223
superiora, eritque aqua accessionis in nocte in augmentatione
1224
noctis super diem fortior et plus aqua accessionis diei. Sed
1225
cum fuerit hec accessio in eodem tempore in nocte Lunaque
1226
fuerit in quarta tercia, i.e. inter occidentem et angulum quartum,
1227
non erit fortitudo aque accessionis in eo ut fortitudo accessionis
1228
que fit cum Luna fuerit super terram. |III.6.21b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quanto plus fuerit
1229
Luna tempore accessionis in signis prolixarum ascensionum,
1230
prolongabitur in eis durabilitas eius, et erit accessio in
1231
eodem tempore plus et fortior ac prolixioris temporis. Facta
1232
est igitur nunc fortior quam poterit esse aqua accessionis et
1233
magis vincens ex his duabus causis quas diximus cum fuerit
1234
Sol in Sagittario et Geminis. <Et> cum fuerit Sol in Geminis
1235
erit aqua accessionis in die vincens et fortior accessione
1236
noctis. Et cum fuerit Sol in Sagittario, erit aqua accessionis
1237
in nocte vincens et fortior aqua accessionis diei. Cum vero
1238
fuerit Sol in inicio Arietis et inicio Libre, erunt aque
1239
accessionis diei ac noctis equales in fortitudine.
1240
|III.6.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Evenitque ex hac parte ut sit esse fortitudinis accessionis
1241
et eius debilitatis, necnon et eius equalitatis in uno anno quo
1242
abscidit Sol xii. signa simile ei esse quod diximus … in omni
1243
mense. Quia fortitudo accessionis que fit in <die> Sole
1244
in Sagittario et Luna super terram simile fortitudini accessionis
1245
que fuerit tempore coniunctionis Solis et Lune. Et
1246
fortitudo accessionis in die, Sole in Geminis et Luna super
1247
terram est similis fortitudini accessionis que fuerit tempore
1248
impletionis, i.e. cum fuerit Luna in oppositione Solis.
1249
Accessio vero que fit, Sole in inicio Arietis et Libre |17va|[ms G]
1250
est similis fortitudini accessionis que fit in omni mense
1251
et Luna in quartis aspectibus Solis, in primo scilicet quarto
1252
aspectu vel secundo.
1253
|III.6.23|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omne in quo precessit narratio nostra ex commemoratione
1254
augmentationis aque accessionis ex tempore in tempus, et ex eius
1255
diminutione, non erit ipsa augmentatio nec ipsa diminutio equalis
1256
quantitatis … sed fit diversa. Quia fortassis auxerit in quibusdam diebus
1257
accessio aliquid, et augebit antea vel postea plus eo vel minus. Et
1258
similiter diminutio. Scito hoc.
121
1259
|III.6.24|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hee sunt igitur vii. significationes naturales ac singulares
1260
quas diximus. Et est unicuique earum significatio singulariter
1261
super multitudinem aque accessionis et eius paucitatem,
1262
fortitudinem quoque eius ac debilitatem necnon et equalitatem.
1263
Scito has significationes. Quia cum collecta fuerint omnia
1264
testimonia hec que significant multitudinem aque accessionis
1265
(et fortitudinem eius ac debilitatem) in aliquo temporum
1266
erit aqua accessionis multa et fortis ac vincens et prolixi
1267
temporis. Si vero collecte fuerint partes eorum, erit infra
1268
primam, et quanto plus minus fuerint testimonia significationis
1269
accessionis, tanto plus erit accessio debilior. Et si collecta
1270
fuerint omnia testimonia equalitatis accessionis in aliquo
1271
tempore, erit aqua accessionis equalis. Si vero quidam
1272
significatorum significaverit augmentationem aque accessionis
1273
et quidam significaverint eius diminutionem, erit aqua
1274
accessionis equalis etiam. Item si collecta fuerint testimonia
1275
in paucitate aque accessionis in aliquo tempore, significent
1276
perfectionem paucitatis aque accessionis et eius debilitatem,
1277
si Deus voluerit.
1278
|III.6.25|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octavus autem modus est in fortitudine aque
1279
accessionis et recessionis ex significationibus accidentalibus.
1280
Nam et de septem modis naturalibus iam tractavimus in
1281
precedentibus, et quod sex ex eis sint ex proprietate significationis
1282
Lune, et septimus ex confortatione Solis erga eam. Et nunc
1283
narremus (quod) significatio que accidit confortationi accessionis
1284
et recessionis et multitudini eius aque seu paucitate eius ex
1285
ventis accidentibus in aere.
1286
|III.6.26|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod mari sint duo venti. Quorum unus est ventus
1287
proprius qui fit in corde <maris> qui et confortat accessionem.
1288
Et iam mentionem fecimus de hoc vento dum tractaremus de …
1289
accessione et recessione. Secundus vero est … universalis in quo
1290
participantur cives <littoris atque maris> in omnibus locis.
1291
Et hic flat ex partibus diversis, ut ab oriente et occidente,
1292
de septemtrione quoque ac meridie et inter <utraque> loca
1293
que diximus. Scito hos ventos et partes a quibus flant
1294
venti. Et scito ipsum ventum qui flat ex parte qua fit cursus
1295
accessionis, et ventum qui flat ex parte qua fit cursus
1296
recessionis.
122
1297
|III.6.27|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod Lune longitudo et motus circuli qui
1298
movet eam fit ex oriente in occidentem, et quod cursus
1299
accessionis fit versus partem qua movet circulus Lunam, et
1300
quod pars cursus recessionis fit ex occidente in orientem. Ventus
1301
autem qui flat ex parte qua oritur Luna confortat cursum aque
1302
accessionis, ventus vero qui flat ex parte qua occidit Luna
1303
confortat cursum recessionis. Et iam prediximus in precedentibus
1304
quod fortitudo accessionis et recessionis que fiunt cum Luna
1305
fuerit in medietate <superioris> circuli, quod tempus unius earum
1306
sit simile tempori alterius … ex parte significationis Lune
1307
naturalis. Sed accidunt eis in quibusdam horis quedam accidentia
1308
eritque Luna in medietate circuli <superioris> aut in medietate
1309
circuli <inferioris>, et tempus unius eorum longius <ac> brevius
1310
tempore alterius.
1311
|III.6.28|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quod accidit accessioni in longitudine temporis sui
1312
|17vb|[ms G] fit duobus modis. – Primo, cuius causa fit tempus accessionis
1313
prolixum: ut sint significatores multitudinis aque ac fortitudinis
1314
eius multi. Durabitque motus aque accessionis et fortitudo cursus
1315
eius ac victorie eiusque <calefactionis> quousque transeat tempus
1316
naturale quod significabit Luna, prolongabiturque ob hoc tempus
1317
accessionis. Et iam mentionem fecimus de his significatoribus
1318
in precedentibus, – Secundo est ut sint in tempore accessionis
1319
venti fortes ac validi confortantes cursum aque accessionis,
1320
prolongabiturque ob hoc tempus accessionis etiam. Cumque
1321
coniuncte fuerint he significationes, erit superfluitas in
1322
longitudine temporis accessionis.
1323
|III.6.29|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Brevitas quoque temporis accessionis fit duobus modis.
1324
Uno: ut sint significatores fortitudinis aque accessionis pauci,
1325
eritque aqua accessionis pauci motus et debilis cursus, ac pre
1326
debilitate motus eius fit perfectio accessionis in inicio
1327
significationis naturalis que significat perfectionem accessionis
1328
vel ante eum per aliquod tempus. – Secundo: ut sint venti validi
1329
prevenientes cursum aque accessionis, faciuntque eam redire,
1330
ac sic minuitur tempus accessionis a significatione naturali.
1331
Cumque coniuncte fuerint utreque significationes, erit superfluitas
1332
in brevitate temporis accessionis.
123
1333
|III.6.30|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prolixitas vero temporis recessionis fit duobus modis.
1334
Uno: ut sit tempus accessionis transacte breve, augeturque in
1335
tempore recessionis prope eum quod minus fuerat ex tempore
1336
recessionis naturalis, prolongaturque ob hoc tempus recessionis …
1337
Cumque collecte fuerint he significationes erit prolixitas
1338
in tempore recessionis.
1339
Brevitas quoque temporis recessionis fit duobus modis.
1340
Uno: ut sit tempus accessionis que precesserat prolixum,
1341
minueturque tempus recessionis quantum ad quantitatem naturalem.
1342
Secundo: ut sint in tempore recessionis venti validi prevenientes
1343
eius cursum, <eritque> tempus recessionis <multum> …
1344
|III.6.31|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hi sunt octo modi in prolongatione temporis accessionis
1345
et recessionis et eorum brevitate. Et hoc est iudicium universale,
1346
ut dicamus scilicet quod accessio sit inicium et hoc est
1347
quod operatur Luna per naturam suam. Recessio autem post
1348
accessionem est reversio aque ad mare per naturam suam.
1349
Cumque prolongatum fuerit tempus accessionis, abreviabitur
1350
tempus recessionis que fuerit post eam. Cum vero adbreviatum
1351
fuerit tempus accessionis, prolongabitur tempus recessionis que
1352
fuerit post eam. Venti quoque quorum flatus convenit cursui
1353
accessionis <et> recessionis, qualicumque earum convenerit,
1354
ipse ventus auget in fortitudine eius et in prolixitate sui
1355
temporis. Venti vero qui preveniunt cursui, cuiuscumque
1356
earum fuerit, debilitant eam.
1357
|III.6.32|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod aqua accessionis, cum pervenerit ad
1358
quasdam … insulas et pedes <maris>, fortassis revertetur <post>
1359
recessionem aqua accessionis tota ad mare, et fortassis revertetur
1360
pars eius. Et fortassis revertetur tempore recessionis plus aqua
1361
accessionis que iam exierat de mari. Quia accessio cum
1362
pervenerit ad quasdam <insulas> aut quosdam pedes <maris> et
1363
non fuerit retenta aqua <maris> in <locis> ad que venit, revertetur
1364
aqua accessionis quemadmodum est ad mare, i.e. tota. Et si
1365
retenta fuerit in quibusdam locis ex ea aliquid, revertetur
1366
ad mare pars aque accessionis. Et si in ipsis <insulis> ac
1367
pedibus <maris> ad quos pervenit aqua accessionis maris
1368
funduntur aque ex fluminibus … diversis extra aquam maris,
1369
educit recessio secum ex ipsis aquis que defluunt in ipsa loca,
124
1370
eritque aqua eiusdem recessionis in eodem tempore plus ac
1371
fortior … aqua accessionis.
1372
|III.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] DIFFERENTIA SEPTIMA, IN EO QUOD LUNA SIT CAUSA ACCESSIONIS
1373
ET RECESSIONIS, ET IN CONTRADICTIONE EORUM QUI ALITER SENTIUNT.
1374
|III.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quoniam quidam negaverunt quod Luna, per ascensionem
1375
suam et occasum, et per adventum eius ad loca que diximus, sit
1376
causa accessionis et recessionis |18ra|[ms G], et dixerunt quod ex natura
1377
maris sit ut spiret ex semetipso, cumque spiraverit mare erit
1378
accessio, et cum non spiraverit erit recessio, parque est in hoc
1379
ortus Lune et eius occasus, et quod Luna non sit causa earum.
1380
Et dixerunt etiam: si esset Luna causa accessionis et recessionis,
1381
necesse esset ut essent in fluminibus … et fontibus accessio
1382
et recessio.
1383
|III.7.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et usi sumus contra eos qui hec putaverunt quatuor
1384
rationibus. Una qua diximus quia si accessio et recessio essent
1385
per naturam maris et eius spirationem … esset aqua <maris>
1386
semper super unum esse notum, nec augens nec minuens,
1387
et non esset in aliquo tempore fortior … quam in alio tempore,
1388
nec essent diversa tempora inicii ac perfectionis eorum. Quia
1389
opus rerum naturalium non fit diversum, nec mutatur ab esse
1390
suo quo est. Et nos e contrario videmus omne hoc. Quia
1391
videmus fortassis aquam accessionis in tempore fortiorem ..
1392
quam in alio tempore, et fortassis videmus eam debiliorem.
1393
|III.7.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fit namque diversitas esse accessionis secundum quantitatem
1394
… esse Lune quemadmodum diximus. Videmus quoque
1395
accessionem in quibusdam temporibus incipere in inicio diei,
1396
et in alio tempore super unam horam transeuntem ex die,
1397
deinde <fit> diversum esse inicii accessionis et recessionis
1398
et earum perfectionem secundum quantitatem diversitatis
1399
ascensionis Lune et eius occasus ceterorumque esse eius,
1400
scivimusque ob hoc quod Luna sit causa accessionis et
1401
recessionis, et causa ceterorum eius esse.
125
1402
|III.7.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: quod res que spirant ex semetipsis indigent
1403
loco maiori loco earum in quo sunt. Quod si aqua maris spirat
1404
ex semetipsa absque causa Lune, tunc dum spirat indiget loco
1405
maiori loco suo in quo est … in mari, et reversio aque ad eum
1406
fit cum elevatione Lune et eius descensione atque occasu.
1407
Et hoc non est in natura motus aque. Et si hoc ita est, Luna
1408
ergo est causa accessionis et recessionis.
1409
|III.7.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia, qua diximus quod natura aque sit ut vadat
1410
inferius, ad profundum scilicet maris. Et nos videmus eam in
1411
tempore accessionis moveri sursum, quia elevatur ex profundo
1412
maris ad superiora eius, post hec vadit ad littora, deinde pulsat
1413
se invicem cum gravi pressura quousque elevetur. Et hoc non
1414
est in natura aque, ut moveatur scilicet sursum. Cumque
1415
vidissemus eam moveri sursum, et non esset idem motus ex
1416
natura sua, scivimus quod esset ei movens quod esset causa
1417
motus eius. Quod si non fuerit Luna causa motionis eius,
1418
necesse est ut sit alia causa extra Lunam. Et hoc … non invenitur.
1419
Nulla ergo est causa motui aque accessionis preter Lunam, sicut
1420
diximus in precedentibus ratione sufficienti.
1421
|III.7.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta vero ratio est, in contradictione eorum qui dixerunt
1422
quod Luna si esset causa accessionis et recessionis, necesse esset
1423
ut esset in fluminibus … et fontibus accessio et recessio, qua
1424
diceremus quod proprietas que fit in <recessione> non invenitur
1425
in toto. Et flumina … ac fontes sunt ut pars, maria vero sunt
1426
ut totum. Invenitur igitur in fluminibus..et fontibus, que sunt
1427
ut pars, ex proprietate quod non invenitur in <mari> quod est
1428
ut totum. Quia aque <maris> sunt … dense ac salse, aque vero
1429
fluminum … ac fontium sunt mobiles, currentes, subtiles ac dulces.
1430
Quemadmodum igitur proprietas fluminum … et foncium est diversa
1431
a proprietate <maris>, ita esse unius eorum est diversum ab esse
1432
alterius. Et iam prediximus in precedentibus qua de causa non fit
1433
in aquis currentibus …
126
1434
|III.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN DIVERSITATE ESSE MARIUM … IN
1435
QUIBUS APPARET ACCESSIO ET RECESSIO, ET IN QUIBUS NON
1436
APPARET HOC, ET IN PROPRIETATE OPERIS SOLIS IN <MARI>.
1437
|III.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus de accessione et recessione et esse |18rb|[ms G]
1438
eorum. Et nunc narremus de <mari> narratione universali
1439
quemadmodum narraverunt de eis quidam PHILOSOPHORUM qui
1440
dixerunt quod Luna operetur in universis maribus diversa opera,
1441
sed apparet in quibusdam infra quasdam propter diversitatem esse
1442
eorum et … eorum aquarum.
1443
Nam tria genera sunt marium. (I) Uno scilicet in quo non
1444
fit accessio nec recessio. (II) Secundo, in quo non apparet accessio
1445
nec recessio. (III) Tercio vero in quo apparet accessio atque
1446
recessio.
1447
|III.8.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](I) Maria quoque in quibus non fit accessio nec recessio
1448
sunt similiter tria genera marium. – Quorum [lm] primum
1449
sunt aque que non stant in prolixo tempore, nec fiunt dense neque
1450
salse, nec densantur in eis venti, quia forsitan pergit … ad quedam
1451
loca per quasdam occasiones et efficitur ut lacus, et minuitur aqua
1452
ex eo in estate atque augetur in hieme, apparetque in eo
1453
augmentum de eo quod defluit in eum ex aqua fluminum ac foncium,
1454
et diminutio eius quod exit de eo. Et hec aqua et quicquid fuerit
1455
ei similis ex aquis, non fit in eis accessio nec recessio. Quia per
1456
hos motus qui fiunt ex augmentatione aque et eius diminutione
1457
non colliguntur nec densantur in eo venti.
1458
|III.8.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett][2m] Secundum genus marium est eorum que prolongantur
1459
a motu Lune et eius mucematah [i.e. que non sunt in directo eius
1460
sed prolongantur ab eo] maxima longitudine. Non erit in eo
1461
accessio nec recessio.
1462
[3m] Tercium genus est aquarum in quarum terra vincit
1463
mobilitas. Quia cum fuerit terra mobilis, penetrat aqua ipsam
1464
terram et [transit] ex ea in aliam ex maribus et solvuntur …
1465
venti qui fiunt in terra eius primum quamprimum, non eritque
1466
in ea accessio nec recessio, et vincunt in ea venti. Et plusquam
1467
erit hoc in pedibus <maris> et in insulis.
1468
|III.8.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](II) Maria etiam in quibus … apparet accessio et recessio
1469
sunt trium generum. [lm] Primum in quo fit Luna in
1470
directo unius littorum eius et non erit in directo alterius littoris
1471
propter longitudinem spacii quod est inter utraque littora, et erit
127
1472
littus … in cuius directo … est Luna succedens ex <terris> loca
1473
inhabitabilia. Et ideo non invenitur in eo accessio nec recessio.
1474
Ut est mare AUCHIANOS in quo non apparet accessio nec
1475
recessio pre latitudine eius et propter longitudinem unius littorum
1476
eius a motu Lune, et ab habitatione ac <presencia> hominum.
1477
Quia <maria quorum littora succedunt > habitationes, inveniunt
1478
homines in eis <accessiones>. Et cum non successerint eius littora
1479
habitationes, non inveniuntur in eo.
1480
|III.8.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett][2m] Secundum: <Aque> cuius littora sunt nota perveniencia
1481
ad habitacionem, et fuerit … in directo eorum vel prope eius
1482
rectitudinem, et non fuerint ei pedes et insule in quibus extendatur
1483
aqua. Cumque pervenerit Luna ad quartas significantes accessionem
1484
et moverit eius aquam, … movetur et spirat non apparebit accessio
1485
eiusdem maris neque eius recessio, sed erunt in eo unde et venti
1486
validi. Et hoc fit in lacis et in insulis ac pedibus <maris>
1487
qui sunt abscisi a mari.
1488
[3m] Tercium est aquarum que defluunt in invicem,
1489
cumque fuerit tempus accessionis, spirat aqua superior et defluit
1490
inferius, et non apparebit eius augmentatio.
1491
|III.8.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](III) Maria vero in quibus fit et invenitur in eis accessio
1492
et recessio sunt maria que fiunt prope rectitudinem Lune, et erit
1493
cursus eius per aliquod tempus, et erunt littora eius succedentia
1494
habitationem, eruntque ei pedes et insule in quibus extenditur
1495
aqua tempore accessionis, et vincit in terra eius duritia et
1496
multitudo montium. Cumque fuerit tempus accessionis, spirat
1497
aqua eius et eructat atque |18va|[ms G] expanditur super littora eius,
1498
et perveniet ad eius pedes atque insulas, acceditque ac recedit.
1499
Quemadmodum accedit et recedit MARE FERIS et MARE INDIE,
1500
ac MARE ACIN, et mare quod est INTER CONSTANTINOPOLIM ET
1501
FRANCIAM, ceteraque maria quorum hec est figura.
1502
|III.8.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]His itaque rebus fit diversitas esse marium in accessione ac
1503
recessione secundum quod narraverunt <sapientes> de his
1504
qui aspexerunt in sapientiis naturalibus. Iam igitur patuit nobis
1505
figura aquarum que non accedunt nec recedunt, et in
1506
quibus non apparet accessio et recessio …
1507
|III.8.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et patet nobis probatio huius ex rebus plurimis naturalibus
1508
que inveniuntur per naturam suam movere cetera ex corporibus
1509
super maximam longitudinem ex eis absque suo tactu. Quemadmodum
128
1510
videmus lapidem magnetis movere ferrum et attrahere ad se per
1511
naturam suam. Et quemadmodum videmus annafth album (quod)
1512
attrahit ad se ignem ex maxima longitudine. Et sicut lapis …
1513
qui attrahit acetum, et sicut lapis olivarum qui attrahit ad se oleum.
1514
|III.8.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam quemadmodum videmus hec corpora que diximus operari per
1515
naturam suam in ceteris corporibus super maximam longitudinem
1516
attractionem et motionem sursum ac deorsum, ad dextram atque
1517
sinistram, ita et Luna per naturam suam movet aquam maris
1518
salsam super quamdam longitudinem a se. Et ex natura illius
1519
aque est ut recipiat motum a Luna plus receptione aquarum
1520
dulcium. Deinde movetur in tempore accessionis sursum ex
1521
inferiori parte maris ad eius superiora.
1522
|III.8.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Inveniuntur quoque Soli opera diversa in universo esse
1523
<maris> in gravitate et multitudine atque excitatione undarum eius
1524
in quibusdam temporibus anni, et in lenitate eius atque sedatione in
1525
alio tempore secundum quantitatem proximitatis motus eius super
1526
eum vel longitudinem eius ab eo.
1527
|III.8.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Narraverunt namque nobis plurimi marinariorum sapientum
1528
in esse maris ex diversitate esse MARIS FERIS et INDIE res quas
1529
narrare decrevimus …
1530
Nam mare FERIS et INDIE sunt insimul mare unum,
1531
eo quod unum iungatur alteri. Sed opponuntur sibi per esse
1532
suum. Quia mare Feris multiplicantur eius unde et confortatur
1533
atque gravatur eius navigacio dum lenitur mare Indie et
1534
alleviatur eius navigacio et pauce fiunt eius unde. Et lenitur
1535
mare Feriz et pauce fiunt eius unde et alleviatur eius navigacio
1536
dum excitatur mare Indie … et fluctuant eius unde et obtenebratur
1537
atque gravatur eius navigacio.
1538
|III.8.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et incipit primum gravitas maris FERIS tempore
1539
introitus Solis in signum Virginis et proximitatis eius ex
1540
equinoctio autumnali. Et non cessant omni die multiplicari
1541
eius unde, confliguntur quoque eius aque atque gravatur eius
1542
superficies quousque veniat Sol ad Piscem. Et fortior erit
1543
gravitas superficiei eius, multitudinis quoque undarum eius atque
1544
gravitatis earum in fine temporis autumni, quando <ingreditur>
1545
Sol in Sagittarium. Cumque fuerit prope equinoctium <autumnale>,
129
1546
incipiunt minui unde, et lenitur superficies eius atque alleviatur
1547
eius navigacio quousque revertatur Sol ad Virginem, leniorque
1548
erit eius superficies et levior eius navigacio in fine temporis
1549
veris dum fuerit Sol in Geminis.
1550
|III.8.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MARE autem INDORUM est <huic> e contrario. Quia dum
1551
fuerit Sol in Pisce et prope <solsticium> vernale, fiunt in eo
1552
tenebre et eius aque fiunt dense, multiplicanturque eius unde
1553
quousque |18vb|[ms G] nullus hominum possit navigare in eo propter
1554
tenebras ac gravitatem eius. Et non desinit ita esse usque ad
1555
<tempus> equinoctii autumnalis. Gravioresque erunt tenebre
1556
eius et gravior erit eius navigacio in fine temporis veris dum
1557
ingreditur Sol in Geminos. Cum autem intraverit Sol signum
1558
Virginis, minuuntur eius tenebre eiusque unde pauciores erunt,
1559
leniturque eius superficies atque alleviatur eius navigacio
1560
quousque ingreditur Sol signum Piscis. Leniorque erit
1561
superficies eius dum fuerit Sol in Sagittario. – Sed MARE
1562
FERIZ potest navigari omni tempore anni. MARE vero INDORUM
1563
non <possunt> homines navigare dum excitatur pre tenebris et
1564
gravitate eius navigacionis.
1565
|III.8.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et propter diversitatem esse eorum et excitationem
1566
uniuscuiusque eorum in tempore diverso a tempore alterius,
1567
<nominatur> secundum naturam <temporum> in quibus excitatur.
1568
Nam MARE FERIZ vocatur per naturam colere nigre, eo quod
1569
<excitatur> in inicio temporis autumni, et (propter) gravitatem ac
1570
fortitudinem excitationis sue in fine huius temporis. Et <perseverat
1571
in eodem esse suo> usque in finem hiemis. MARE quoque INDORUM
1572
nominatur per naturam colere rufe, eo quod <excitetur> in inicio
1573
temporis <estatis>, et confortatur [atque aggravatur] eius
1574
<excitatio> in fine eiusdem temporis, <perseveratque in eodem
1575
suo esse> usque in finem temporis estatis.
1576
|III.8.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et determinant sapientes marinariorum unumquodque
1577
eorum marium per terminum apud eos notum. Et dicunt quod
1578
inicium termini MARIS FERIZ sit, <versus> orientem, ex loco qui
1579
vocatur "FUHAT DEGELAT ALAAURA". Finis vero eius pervenit ad
1580
INSULAM qui dicitur (esse) inter MACREN et CARMEN, et ab hoc
1581
loco computatur initium MARIS INDIE, cuius terminus est versus
1582
occidentem "FUHE DEGELAT ALAAURA" usquequo pervenit <sub>
130
1583
EDEN. Et sunt in orientali parte maris Feriz ex civitatibus regio
1584
FERIZ et CARMEN et MACREN, et in occidentali <regione> Arabum
1585
que sunt DUO MARIA (sicut enim vocantur) et OMEN et <ALMECCETH>
1586
et SOCOTHRA, quousque veniat <sub> Eden qui est finis INSULE ARABUM.
1587
Et ibidem est locus qui dicitur BRACHIUM –et est via intrans in mari
1588
<usque in mare termini sui> et ASSEM atque EGIPTI et ROMANORUM,–
1589
et <eorum> que succedunt littus occidentis maris Feriz in quibus
1590
inveniuntur grana margaritarum … optimarum.
1591
|III.8.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro MARIS INDIE terminus est versus orientem ex Insula
1592
que est inter CARMEN … et eius finis est REGIO ACIN. Et termini eius
1593
inicium versus occidentem Mare Eden, et finis eius REGIO AZINGE.
1594
In orientali vero parte Maris Indie sunt ex civitatibus REGIONES INDIE
1595
et CHIMER et … AZINGE plurimeque gentes Indorum diverse.
1596
Et super omnes pluit in estate preter superiora regionum
1597
eorum que sunt <in occiduo> eiusdem maris: ut regiones TUBAT et
1598
CHEBIL ac cetere civitatum. Et sunt ibidem loca littorea et
1599
campestria seu arenosa et deserta narrata per longitudinem
1600
ac latitudinem inhabitabilia, et super hos … pluit in estate,
1601
sed et nives patiuntur in hieme propter frigiditatem
1602
aeris eorum.
1603
|III.8.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et in occidente maris Indie dum transierint navigantes
1604
in <maria> ab Eden, prima <insula> ad quam veniunt vocatur regio
1605
<BARBALA> et est habitabilis estque in ea quedam gens <Ethiopum
1606
ex Azinge> qui iunguntur regionibus ALCEUDEN [i.e. Nigrorum ]. Et in
1607
eadem parte occidentali sunt REGIONES AZINGE et <AZEBE>. Hi
1608
omnes quos diximus de his qui sunt in hac parte occidentali sunt in
1609
insulis. Et nullus eorum … pervenit ad TERRAM que scitur esse |19ra|[ms G]
1610
IUNCTA TERRIS, quia <invenimus> has gentes in septemtrione ac
1611
meridie horum duorum marium, et <horum> qui morantur in his
1612
regionibus ex (illis) gentibus.
1613
|III.8.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Qui voluerit Regiones Acin abscidit petens orientalem
1614
partem maris Indie, deinde <vadit> super eum quousque pervenit
1615
ad Acin. Et qui voluerit Azinge vadit in occidentali parte
1616
eius, donec veniat ad <loca> que voluerit ex Azinge. Et qui
1617
voluerit Regiones <Azebe?> reflectitur ad orientalen partem
1618
eius usquequo veniat ad totum, deinde redit ad occidentalem
1619
plagam <Azebe>. Et ideo capiunt hoc iter quia dum absciderint
131
1620
regiones Azinge petentes regiones <Azebe> perveniunt ad
1621
tenebras pre quibus non apparet eis lumen diei nisi quantitate
1622
sex horarum in omni die. Ideoque tendunt ad orientalem
1623
plagam maris Indie usque ad totum, deinde pergunt versus
1624
occidentalem plagam eiusdem maris usquequo
1625
perveniunt ad <Zebe>.
1626
|III.8.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec sunt universa que narraverunt nobis sapientes
1627
marinariorum de esse horum duorum marium. Estque unicuique
1628
marium esse diversum ab esse alterius maris in omni tempore
1629
anni secundum quantitatem eius climatis, eiusque latitudinis ac
1630
longitudinis a motu Solis in eodem tempore. Sed non tendimus
1631
ad hoc, [nec est nostra intentio] narrare esse omnium marium.
1632
<Narravimus> autem diversitatem … horum duorum marium
1633
ut indicaremus quia quemadmodum facta est Soli in unoquoque
1634
horum marium, FERIZ scilicet et INDIE, proprietas operis diversa
1635
ab opere alterius, ita est ei in omni mari in omni tempore ex
1636
temporibus anni ex proprietate operis aliquid quod non sit
1637
et in ceteris maribus.
1638
|III.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA NONA, IN SIGNIFICATIONE LUNE SUPER ANIMALIA
1639
ET SEMINA ATQUE METALLA IN AUGMENTATIONE SUI LUMINIS AC
1640
DIMINUTIONE EIUS.
1641
|III.9.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam diximus in precedentibus proprietatem significationis
1642
Lune super accessionem et recessionem et super cetera esse earum,
1643
et quod Luna sit causa spiracionis aque maris. Et non sola hec aqua
1644
salsi maris est que elevatur et deprimitur cum elevatione Lune
1645
et eius descensione, augetque ac minuitur per augmentationem
1646
seu diminutionem sui luminis, verumetiam plures species
1647
ceterorum generum. Quia invenimus plures res quamdiu duraverit
1648
Luna in augmentatione sui luminis et in mucemata alicuius
1649
locorum [i.e. in directo eorum], augetur in eis augmentatio
1650
maxima. Et quamdiu duraverit Luna in diminutione sui luminis,
1651
aut descendens a cent capitum eorum, non augetur in eis nisi
1652
augmentatio modica.
132
1653
|III.9.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc invenitur in plurimis speciebus ex animalibus
1654
et arboribus atque herbis et metallis. Nam corpora animalium
1655
in tempore augmentationis Lune … fiunt fortiora, eritque in
1656
eis calor et humiditas, effectus quoque et incrementum vincet
1657
in eis. Post impletionem vero fiunt corpora debiliora et frigus
1658
vincet in eis, eruntque commixtiones que sunt in corpore
1659
hominis, ut sanguis et flecma et cetera, quamdiu duraverit in
1660
augmentatione luminis sui in superficie corporum ac venarum
1661
et augebunt <exteriora> corporum … humiditatem et pulcritudinem
1662
cum vero minuitur lumen Lune, fiunt hi humores in profundo
1663
corporis ac venarum, et augebit superficies corporis
1664
siccitatem.
1665
|III.9.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc patet sapientibus medicorum. Nam et plura de
1666
esse infirmorum sciuntur ex augmentatione luminis Lune et
1667
eius diminutione. Quia illi qui infirmantur in inicio mensis,
1668
erunt corpora eorum ad repellendas infirmitates ac morbos
1669
forciora; qui vero in fine mensis infirmantur, erunt corpora
1670
eorum erga infirmitatem |19rb|[ms G] debiliora. Et a diversitate esse
1671
corporum in augmentatione luminis Lune et eius diminutione
1672
fiunt etiam infirmitates diverse. Esse namque infirmorum omni
1673
die scitur ex cursu Lune … et ab applicatione eius ad sextilem
1674
vel quartum aspectum seu oppositionem eius loci ad dextram
1675
vel ad sinistram …
1676
|III.9.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et marinarii et illi qui volunt scire nubilum …
1677
aspiciunt applicationem Lune ex eodem tempore ad hos dies et
1678
loca nota que nominavimus, sciuntque ex eis esse ventorum et
1679
nubilorum atque pluviarum et rorum, caloris quoque ac frigoris.
1680
Capilli quoque animalium, quamdiu duraverit Luna in augmen
1681
tatione sui luminis acceleret eius ortus et spissantur atque multi
1682
plicantur. Et cum minuitur Luna, tardat eius ortus et non spis
1683
santur neque multiplicantur.
1684
|III.9.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est etiam opus Lune in homine vivo. Quia dum prolixius
1685
sederit homo aut dormierit in lumine Lune in nocte, generatur
1686
in corpore suo pigritia et laxatio et excitatur in eo catharrus
1687
et dolor capitis. – Cum etiam apparuerint ei carnes animalium
1688
in nocte, corrumpit [ac mutat] hodorem earum atque saporem.
1689
Nam et quicquid fuerit ex rebus animalium frigidum humidum
133
1690
album, ut lac et cerebrum et albedo ovorum ceterarumque
1691
rerum frigidarum humidarum, est Lune in eis opus patens. Quia
1692
in animalium mammis multiplicatur lac et habundat ex inicio
1693
mensis usque in dimidium eius quamdiu duraverit Luna aucta
1694
lumine. Cum vero minuerit lumen eius, minuitur … et non habundat
1695
[neque multiplicabitur]. |III.9.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter cerebra capitum animalium
1696
augentur in eis efficiunturque in inicio mensis plus quam
1697
efficiuntur in fine eius. Similiter etiam albedo ovorum. Quia
1698
ova que coagulantur in ventribus avium tempore augmentationis
1699
luminis Lune fiunt maiori albedine et plus quam in fine mensis.
1700
|III.9.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro in die ac nocte cum fuerit Luna super terram in quarta
1701
orientali aut in cent alicuius locorum, habundat lac mammarum
1702
ovium eorum et augetur, necnon et cerebra animalium eorum.
1703
Quod si acciderint in ventribus avium ova in eodem tempore,
1704
erit albedo eorum plus albedine ovorum que fiunt in ventribus
1705
earum extra eamdem horam ex die vel nocte. Cumque recesserit
1706
et absens ab eis Luna fuerit, minuitur ex omni quod diximus.
1707
Et si consideraverit hoc homo, inveniet quod diximus palam.
1708
|III.9.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Inveniuntur quoque pisces in <mari> et in pelagis et
1709
in aquis currentibus, cum fuerit ex inicio mensis lunaris usque
1710
ad impletionem et exeunt de receptaculis suis et de profundo
1711
gurgitum ac marium et augent pinguedinem ac magnitudinem.
1712
Cumque fuerit post impletionem usque ad coniunctionem,
1713
ingrediuntur sua receptacula et in profunditate aquarum ac
1714
marium et non crassantur. In die autem ac nocte quamdiu
1715
duraverit Luna veniens ab oriente in medium celum, erunt
1716
apparentes et exeuntes de receptaculis suis et augent
1717
crassitudinem. Cum vero recesserit Luna a medio celi,
1718
revertuntur ad receptacula sua et non augentur eorum
1719
corpora et non crassantur nisi modica crassatione.
1720
|III.9.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter repentia terre. Egressio eorum a
1721
receptaculis suis in prima medietate mensis fit plus quam
1722
egressio eorum in alia medietate. Et quicquid fuerit ex eis
1723
<lingens> vel mordens, in prima medietate mensis erit fortioris
1724
operis in … morsu et inquisitione ac studio huius rei, et erit
1725
venenum eorum fortius quam erit in alia medietate. Lupi
1726
quoque in prima medietate mensis fortiores sunt [et plus
1727
parati] ad inquisitionem venationis quam in alia medietate.
134
1728
|III.9.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam arbores et plantationes cum plantate fuerint Luna
1729
augmentata lumine, aut veniente ad medium celi, accipiunt et
1730
crescunt, germinant ac pregnantur et accelerant nasci, germinare
1731
ac fructum ferre. Si vero fuerit Luna minus lumine aut remota
1732
a medio celi, non festinant nasci et tardabit fructum ferre et
1733
fortassis exsiccabitur. Nam et plura seminum destruuntur etiam,
1734
eorum scilicet que induuntur, ut linum, quia comburit ea atque
1735
abscidit cum fuerit Luna apparens in nocte.
1736
|III.9.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Proprietas quoque est … Lune super fructus et omnia
1737
hodorifera, messes etiam et olera atque uvas. Quia quamdiu
1738
duraverit Luna aucta lumine quousque impleatur, eorum
1739
incrementum atque augmentatio erit plus eorum augmentatione
1740
et incremento in altera medietate mensis. Et hoc patet agricolis
1741
et satoribus ac plantatoribus. Et non solum sapientibus … eorum
1742
est hoc notum, sed etiam universitati eorum. Quia inveniunt
1743
hoc in speciebus fructus et olerum, ut pescharii et botefles
1744
et prune et cucumeres … et cetere species olerum … et sentiunt
1745
patenti sensu quod hec ex inicio mensis usque ad dimidium
1746
eius crescunt et augentur … plus quam … in fine mensis. |III.9.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in
1747
hora qua oritur Luna et fit in directo eorum ex die ac nocte,
1748
crescunt et augentur plus quam … crescunt in ceteris horarum
1749
diei ac noctis.
1750
Almaadin quoque [i.e. loca in quibus efficiuntur metalla],
1751
ex inicio mensis usque ad impletionem, efficiuntur in <eis
1752
substancie> augeturque eorum claritas … ac munditia plus quam
1753
efficiuntur et augentur dum minuitur Luna usque ad coniunctionem
1754
plusque apparet opus eius in substantiis <mobilibus>. Et hoc
1755
patet et notum est apud eos qui exercent opus metallorum.
1756
|III.9.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt itaque Lune proprietates multe in corruptione
1757
[seu mutatione] corporum, animalium scilicet et sementum ac
1758
metallorum inventa apud eos qui consideraverint [et scrutati
1759
fuerint] ea, quarum mentionem non fecimus quia non tendimus …
1760
nisi ad hoc ut indicemus quod sit Lune in corruptione [seu
1761
mutatione] rerum quedam proprietas que non est alteri
1762
ex planetis.
135
0
TRACTATUS IV
136
1
|IV.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]INCIPIT QUARTUS TRACTATUS et est NOVEM differentiarum
2
|IV.1.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PRIMA DIFFERENTIA, in naturis vii. planetarum cursu velocium
3
secundum quod narravit PTHOLOMEUS.
4
DIFFERENTIA SECUNDA, in naturis planetarum et in fortunis atque
5
infortunis eorum secundum quod narraverunt UNIVERSI ASTROLOGI.
6
DIFFERENTIA TERTIA, in contradictione nostra erga eos qui putaverunt
7
quod nature planetarum et eorum fortune atque infortune eorum
8
(non) cognoscerentur (nisi) per colores eorum.
9
DIFFERENTIA QUARTA, in inventione fortunarum ac malorum
10
secundum PHILOSOFOS.
11
DIFFERENTIA QUINTA, in scientia qualis planetarum sit fortuna
12
et qualis malus.
13
DIFFERENTIA SEXTA, in diversitate esse fortunarum et malorum,
14
et mutatione unius eorum in naturam alterius.
15
DIFFERENTIA SEPTIMA, in naturis planetarum, et mutatione eorum
16
a natura in naturam, et fortitudine seu debilitate naturarum
17
eorum <in quibusdam temporibus>.
18
DIFFERENTIA OCTAVA, in masculinis planetarum et eorum femininis.
19
DIFFERENTIA NONA, in planetis diurnis ac nocturnis.
137
20
|IV.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, IN NATURIS PLANETARUM VII. CURSU
21
VELOCIUM SECUNDUM QUOD NARRAVIT PTHOLOMEUS.
22
|IV.1.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quoniam plures ex <divitibus> Grecorum fuerunt sapientes post
23
ALEXANDRUM filium Philippi, vocabaturque unusquisque eorum
24
PTHOLOMEUS, fueruntque numero X. … et una mulier, erantque
25
|19vb|[ms G] descendentes in Egyptum, et fuerunt anni regni eorum
26
CCLXXV., fueruntque universi sapientes. Ex quibus fuit Ptholomeus
27
qui edidit LIBRUM ALMAGESTI super <causam> motus circuli
28
et quicquid in eo est ex planetis. Et quia quidam eorum edidit
29
LIBRUM IN IUDICIIS ASTRORUM referens eum ad PTHOLOMEUM
30
actorem Libri Almagesti, dicitur quoque quod ille qui edidit
31
Librum Iudiciorum ipse edidit Librum Almagesti |IV.1.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]nesciuntque
32
veritatem huius rei ex suo <mendacio>.
33
Sed ille qui ex eis edidit LIBRUM IUDICIORUM narravit
34
in libro suo naturas planetarum et eorum causas. Incepitque
35
ut diceret quod Sol calefacit in suavitate ac mora, et quod
36
opus eius sit in hoc evidentius ac <fortius> opere ceterorum
37
planetarum propter magnitudinem eius, et quia quanto magis
38
elevatur a cemt capitum nostrorum, augetur nobis calor.
39
Et putavit quod natura Lune sit humida propter
40
proximitatem circuli eius a terra et propter receptionem
41
vaporum qui ad eam elevantur ex ea.
42
Et putavit quod Saturni natura sit frigida sicca propter
43
longitudinem circuli eius ex calore Solis, et longitudinem
44
eius ex humiditate … terre.
45
Et putavit quod Martis natura esset calida sicca,
46
eo quod color eius similis est igni et quia est prope Solem,
47
|IV.1.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]quia est sub eo erigiturque calor eius ad eum et calefacit
48
eum.
49
Et putavit quod Iuppiter sit equalis complexionis,
50
eo quod sit circulus eius inter circulos Saturni et Martis,
51
et propter hanc causam est natura eius calida humida equalis,
52
[i.e. temperata],
53
Et putavit quod Veneris natura sit calida humida
54
equalis; calor scilicet eius ex propinquitate … eius a Sole,
55
humiditas vero ex vapore humido <qui contingit eam ex terra>.
138
56
Putavit quoque quod natura Mercurii sit in quibusdam
57
horis sicca, et in quibusdam humida: siccitas scilicet eius
58
propter propinquitatem eius a Sole et quod non elongatur ex
59
eo prolongatione maxima, humiditas vero eius propter
60
proximitatem circuli eius ex circulo Lune.
61
Hoc est quod putavit PTHOLOMEUS in naturis planetarum,
62
et hec est ratio qua usus est super hoc. |IV.1.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Sed nos dicamus
63
nunc quid sit in eius dictis pungendum, [i.e. reprehensione
64
dignum].
65
Nam quod putavit ex SOLE et calefactione rerum ab
66
eo in suavitate et mora, hoc invenitur ex suo opere.
67
Quod autem dixit quod natura LUNE sit humida propter
68
proximitatem circuli eius a terra et receptionem vaporum qui
69
eriguntur ex terra (ad eam): hoc repellitur a sapientibus eo
70
quod spacium quod est inter faciem terre <et> propiorem locum
71
in quo fit Luna sit centum millia … et XXVIII. millia … et LXIIII
72
miliariorum fere, ea mensura qua fit unum miliarium trium
73
milium cubitorum. Et hoc patet in Libro in quo narrantur
74
longitudines corporum superiorum ab invicem, |IV.1.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et quod non plus
75
elevantur vapores a superficie terre … secundum quod narravit
76
PHILOSOFUS, quam XVI. asthari – sthari enim quadringentorum
77
cubitorum est; nam XVI. asthari faciunt duo miliaria et decimam
78
ac tertiam decime unius miliarii … fere. Longitudo vero
79
Lune, quando magis prope est faciei terre est, (ut diximus),
80
centum milia … et XXVIII milia … et LXIIII miliariorum fere. Unde
81
ergo [vel quomodo] applicatur vapor terre ad Lunam quousque
82
corrumpat [vel mutet] naturam eius? Rursum etiam si Luna reciperet
83
vapores, <corrumperetur> eius natura. Et si corrumperent naturam
84
eius vapores, accideret ei quod accidit corporibus inferioribus
85
… ex conversione et corruptione [vel mutatione]. Ergo non
86
perveniunt ad Lunam vapores, nec recipit aliquid ex eis.
87
|IV.1.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Naturam quoque MARTIS dixit esse |20ra|[ms G] calidam siccam
88
comburentem, eo quod color eius sit similis colori ignis et
89
quia patitur calorem Solis eo quod sit super eum. Posuitque
90
naturam Solis similem nature ignis quia movetur sursum,
91
et quia calefacit per naturam suam quicquid appropinquat
92
ei aut patitur calorem eius sicut operatur ignis.
139
93
Et hec narratio falsa est apud eos qui aspexerint in
94
sapientiis naturalibus. Quia ipsi putant quod calor qui invenitur
95
ex Sole fit ex motu eius super nos. Et Sol non operatur in
96
circulo et in planetis sicut operatur ignis in his rebus inventis.
97
|IV.1.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter … omnes planete, nullus eorum refertur per
98
per naturam suam ad calorem nec ad frigus, neque ad humiditatem
99
neque ad siccitatem, quia non sunt compositi ex uno horum
100
elementorum. Et similiter etiam non recipit aliquid eorum,
101
quia non recipit corpus aliquid ex corporibus de his elementis
102
nisi quod fuerit compositum ex eis. Planete autem omnes
103
diversi sunt ab hoc, quia sunt corpora simplicia. Planete
104
ergo non recipiunt aliquid ex his quatuor elementis, nec est
105
hoc in <naturis> eorum. Nam si planete reciperent calorem
106
ex Sole et calescerent sicut corpora que videmus apud nos,
107
corrumperentur [ac mutarentur] proculdubio eorum colores
108
ad combustionem, aut essent iam combusti per multitudinem
109
dierum et annorum.
110
|IV.1.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Narravitque de VENERE quod esset equalis complexionis, et
111
quod natura eius sit calida humida: calida scilicet … ex proximitate
112
Solis, humida vero ex eo quod contingit eam ex vapore humido
113
qui elevatur (ad eam) ex terra. Quod autem putavit quod contingit
114
eam vapor humidus qui elevatur ex terra … dum vapor non pertingit
115
ad circulum Lune, unde [vel quomodo] pertingit ad circulum
116
Veneris? |IV.1.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod vero dixit quod eam contingat modicum caloris ex
117
Sole, et quod sit per naturam suam calida propter proximitatem
118
eius a Sole: quod si natura Solis est similis nature ignis, calefacit
119
omne quod prope se fuerit, et Mars factus est calidus siccus
120
propter proximitatem eius a Sole, oporteret ut calor et siccitas
121
vinceret super naturam Veneris, et quod non esset eius natura
122
humida omnino, quia Sol exicat humiditatem eius propter proxi
123
mitatem eius ex eo.
124
|IV.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Deinde narravit de SATURNO quod putavit eum esse
125
frigidum siccum, et putavit quod eius frigus esset propter
126
longitudinem eius a … Sole et quod eius siccitas accideret
127
propter longitudinem eius ex humiditate vaporis terre. Et iam
128
annullavimus in precedentibus quod sit Soli opus in corporibus
129
planetarum ex calefactione, aut quod planete cum prolongati
140
130
fuerint a Sole refrigescant in semetipsis, cum vero appropin
131
quaverint ei, calescant in semetipsis, aut quod contingat vapor
132
terre planetas donec humectentur propter proximitatem eorum
133
ex ea vel siccentur propter prolongationem eorum ex ea. Non
134
est ergo frigus Saturni et eius siccitas propter longitudinem eius
135
a Sole et a vapore terre.
136
|IV.1.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Narrans quoque IOVEM putavit quod esset equalis com
137
plexionis, eo quod circulus eius esset inter Saturnum frigidum
138
et Martem calidum, et quia participati sunt et complexi in
139
sua natura, ideo effectus est temperatus. Posuitque naturam
140
Iovis recipientem calorem ac frigus. Et iam frustravimus in
141
precedentibus quod sit Mars calidus per semetipsum, et Satur
142
nus frigidus per semetipsum, et quod sit aliquis planetarum
143
recipiens aliquam naturam ex his quatuor elementis. Iuppiter
144
ergo non recipit naturam caloris, nec frigoris, neque aliquid
145
ex his per semetipsum, non calidum scilicet |20rb|[ms G] nec frigi
146
dum neque humidum nec siccum, ut calor et frigus, humiditas
147
ac siccitas que inveniuntur apud <eos>.
148
|IV.1.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De MERCURIO quoque narravit quod esset siccus in
149
quodam tempore et humidus in alio, siccitas scilicet eius ex
150
proximitate Solis, humiditas vero eius esset de proximitate
151
circuli eius ex circulo Lune humido, et quod contingeret eum
152
vapor terre eumque humectaret. Sed quod narravit de siccitate
153
eius propter proximitatem circuli eius ex circulo Solis: si
154
esset hoc ita, opporteret ut esset Venus siccior Mercurio,
155
quia circulus eius est Soli propior quam circulus Mercurii.
156
Et iam sepe annullavimus quod Sol calefaceret corpora
157
planetarum vel siccaret. Quod vero dixit quod humiditas
158
eius esset propter proximitatem circuli <ex circulo> Lune,
159
et quod vapor terre contingeret eum et humectaret: iam
160
frustravimus quod sint planete humectantes invicem, aut quod
161
vapor qui elevatur ex terra applicetur ad circulum Lune. Qualiter
162
ergo transit eum usquequo perveniat ad circulum Mercurii?
141
163
|IV.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN NATURIS PLANETARUM ET FORTUNIS
164
EORUM ATQUE MALORUM SEU COMMIXTIS EX EIS, SECUNDUM QUOD
165
PUTAVERUNT UNIVERSI ASTROLOGI.
166
|IV.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dum vellemus narrare naturas planetarum et eorum fortunas
167
atque infortunas, eorumque qui sunt commixti ex eis secundum
168
quod putavit UNIVERSITAS ASTROLOGORUM, incepimus narrare
169
quatuor elementa, necnon et humores qui componuntur (ex eis),
170
naturas quoque ac proprietates eorum narratione absoluta. Et ideo
171
hoc fecimus quia ipsi putaverunt quod ideo sciverunt fortunas
172
planetarum eorumque infortunas necnon et eos qui commixti
173
sunt ex eis dum probarent naturas eorum ad naturas quatuor
174
elementorum ac (quatuor) colerum (ex eis) compositarum.
175
Iamque invenerunt … in eis. Sed probatio qua probaverunt ea
176
est probatio falsa, quia seducti sunt in probatione sua et
177
erraverunt a tramite veritatis.
178
|IV.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fuitque inceptio eorum qua inceperunt ut dicerent
179
quod sapientes antiqui convenerunt in hoc quod res scilicet que
180
inveniuntur infra circulum Lune sint <ex> quatuor <elementis>
181
et quod accidit ex eis <est ex quatuor> commixtionibus compositis
182
et individuis singularibus. Quatuor namque elementa sunt ignis,
183
aer, aqua, terra; commixtiones vero que componuntur ex eis
184
sunt colera rufa et sanguis, flecma et colera nigra. |IV.2.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et universitas
185
antiquorum convenit quod elementis quatuor … <proprie> non
186
sint colores neque sapores, et quod colores ac sapores
187
sint omni rei que efficitur ex eis. – Quoniam putaverunt
188
quod igni nullus sit color certissime, et quod illud quod
189
videmus ei ex colore sit secundum quantitatem corporis quod
190
recipit opus ignis, et quod proprietas eius sit calor, et opus
191
eius sit combustio. – Aer vero est corpus carens colore, sed
192
recipit colores, et eius proprietas est humiditas et … quod sit
193
creans ac germinans res. |IV.2.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Aque quoque nullus color est certissime,
194
sed eius color <fit> secundum quantitatem rei in quo sit aqua,
195
et quod proprietas eius sit frigus et opus eius alimentum
196
rerum. – Terra etiam nullius coloris est certissime, sed
197
quod videmus ex colore eius fit secundum quod efficitur in ea
198
ex vaporibus et mutationem [seu corruptionem] eius ab eis;
199
proprietas vero illius est siccitas, et opus eius est durabilitas
200
rerum. |IV.2.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– … Ignis igitur et aer nullum habent saporem, terra
142
201
vero et aqua diversi saporis sunt, quia unicuique |20va|[ms G] loco
202
ex terra est sapor diversus a sapore alterius loci, et hoc fit
203
secundum quantitatem diversitatis vaporum qui fiunt in ea.
204
Porro aque sapor invenitur secundum <quantitatem saporis>
205
loci in quo fuerit ipsa aqua. Quia cum fuerit ipse locus bonus,
206
erit aqua que fuerit in eo dulcis [et boni saporis]; si vero
207
fuerit locus ille salsus, erit sapor aque que fuerit in eo salsus.
208
Non est igitur his iiii. elementis color neque sapor certissime,
209
sed est eis natura et proprietas secundum quod
210
prediximus.
211
|IV.2.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem antiquorum concordati sunt cum eis in
212
hoc quod dixerunt ex natura et proprietate horum elementorum,
213
et discordaverunt in coloribus ac saporibus. <Nam quidam>
214
putaverunt quod quibusdam horum elementorum esset color atque
215
sapor, et quibusdam esset color et non esset eis sapor,
216
quibusdam vero non esset sapor neque color, sed essent recipientia
217
<colorem, atque saporem>. Elementa igitur quibus sunt colores
218
ac sapores sunt aqua et terra, et quod color aque sit albedo
219
et eius sapor dulcedo. Color vero terre est fuscus … et eius
220
sapor amaritudo atque acredo.
221
Et quidam dixerunt quod sapor terre est dulcedo,
222
et hac ratione usi sunt super hoc quod dicerent quod terra
223
germinet res, et si esset eius sapor amaritudo, non germinaret
224
aliquid … |IV.2.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod vero habet colorem et caret sapore est ignis
225
eiusque color est rubedo. Et confirmaverunt sententiam suam
226
per ignem qui videtur accendi in <quibusdam corporibus, i.e. in
227
ramis quorumdam frutectorum>, aut qui fulget ex fulgore. Et
228
dixerunt quod licet sit diversus color ignis quem videmus in
229
aere a diffinitione certe rubedinis que sit igni per augmentationem
230
seu diminutionem modicam secundum quantitatem corporis
231
in quo <est> color ignis, rubedo tamen est ei propior omnibus
232
coloribus. – Quod autem caret sapore et colore sed recipit
233
colores atque sapores est aer. Quia recipit ex coloribus
234
oppositiones, ut albedo et nigredo et ceteri colores qui sunt
235
inter utrosque. Et per medietatem que est inter rem que habet
236
saporem et gustum … scitur sapor. |IV.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed nunc dimisimus narrare
237
de his <quatuor> elementis et esse eorum, quia non ad hoc
238
tendimus in hoc loco ut scrutemur aliquid ex ea, et nisi necesse
143
239
esset nobis de eis narrare in <precedentibus>, non faceremus
240
de eis mentionem.
241
|IV.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De commixtionibus autem compositis que sunt colere:
242
colera scilicet rufa et sanguis, flegma et colera nigra, erant
243
antiqui concordantes quod unicuique harum … commixtionum
244
sit natura et proprietas, color quoque et sapor. Nam colores
245
percipiuntur visu … calorem vero et frigus, siccitatem atque
246
humiditatem putaverunt posse percipi colore et gustu ac tactu.
247
Proprietates namque rerum percipiuntur per opera earum que
248
apparent in tempore in quo appropinquant quedam rerum ad
249
invicem, aut contingunt se invicem. |IV.2.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam color colere rubee est
250
color ignis et eius sapor est amaritudo. Natura vero eius est
251
calor … et eius opus combustio. Et hoc convenit nature ignis et
252
eius proprietati. Sanguinis vero color est rubedo et eius sapor
253
est dulcis; natura quoque eius calor et humiditas, et proprietas
254
operis eius quod creat res. Et hoc congruit nature aeris
255
et eius proprietati. Et color flegmatis est albedo, et sapor
256
eius salsugo; et natura eius frigus et humiditas, proprietas
257
vero eius est frigus et opus eius alere res … Colere nigre
258
color est fuscus et quasi niger, et eius sapor agredo; natura
259
quoque eius est frigida sicca, proprietas vero eius est siccitas
260
et opus eius retentio |20vb|[ms G] rerum. Et hoc congruit nature terre
261
et eius proprietati.
262
Hoc est quod narraverunt ex naturis elementorum et
263
commixtionum. |IV.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Deinde probaverunt super <hec> res probatione
264
incongrua in qua erraverunt. – Dixerunt itaque quod planete omnes
265
reciperent colores. Cumque voluerimus scire naturas eorum, sciemus
266
hoc ex eorum coloribus. Quia sunt corpora simplicia, carentia
267
saporibus, quia sapores non sunt nisi omni corpori composito ex his
268
elementis. Non est <enim> necesse in scientia naturarum eorum gustus.
269
Sunt quoque longe positi a nobis et impossibile est nobis
270
percipere naturas eorum tactu. Percipiuntur autem nature eorum,
271
calor scilicet et frigus, humiditas et siccitas, secundum quod
272
recipiunt colores, secundum quod precessit ex dictis eorum:
273
quod nature rerum percipiuntur per colorem. |IV.2.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dixerunt quod
274
pertinguntur quedam res ex quibusdam, et accipimus per hoc
275
quod presens fuerit et prope nos significationem eorum que
276
absentes et longe fuerint a nobis. Et hec elementa et commistiones
144
277
sunt prope nos, planete vero longe sunt a nobis, accipimusque
278
per naturam elementorum et commixtionum et per colores
279
eorum significationem super naturam horum planetarum, quia
280
commixtiones et cetera individua que efficiuntur ex his <quatuor>
281
elementis, eorum colores et cetere qualitates efficiuntur ex
282
fortitudinibus planetarum secundum quantitatem eorum naturarum
283
atque colorum. Percipiuntur enim nature eorum atque colores
284
per concordiam coloris eorum cum colore harum <quatuor>
285
commixtionum. Quia cuius planete colorem viderimus concordare
286
cum colore … harum commixtionum, scimus quod natura eiusdem
287
planete sit concors nature eiusdem commixtionis et nature eiusdem
288
elementi cui ipsa commixtio concordat per naturam et proprietatem.
289
Et si fuerit color planete diversus a colore quatuor commixtionum,
290
commiscemus <ei>, [i.e. queremus ei complexionem] et
291
ponemus naturam eius secundum quod congruit eius colori
292
dum fit commixtio.
293
|IV.2.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dixerunt itaque: Cum sit color colere nigre fuscus et
294
nigredo, natura quoque eius <nature> terre, frigida scilicet
295
sicca, color vero Saturni est fuscus et nigredo, novimus quod
296
esset <ei> concors per naturam frigoris et siccitatis, et per
297
proprietatem <eius> atque opus. – Rursum dixerunt: Quia cum
298
vidissemus colorem colere rufe similem colori … ignis, et eius natura
299
esset calida sicca, colorque Martis similis colori eorum, scivimus
300
quod esset <ei> concors <per naturam in> calore ac siccitate …
301
|IV.2.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter diximus quod natura Solis sit calida sicca,
302
et hoc propter duas causas. Una quia similis est colori carbonum
303
bene succensorum, iudicavimusque quod natura eius sit calida
304
sicca quemadmodum iudicavimus de natura Martis. Secunda,
305
quia calor patet ex opere eius per calefactionem eius in corporibus
306
et exicationem humiditatum que sunt in eis.
307
|IV.2.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De Venere quoque dixerunt: Quia cum vidissemus
308
colorem eius <ex> albedine et pallore, et fuit hic color diversus a
309
coloribus harum naturarum compositarum, miscuimus colorem eius
310
et retulimus naturam eius ad id quod congruit colori eius dum
311
commiscerentur. Nam propter croceum colorem qui est in ea, qui
312
est similis colori colere rufe, retulimus eam ad calorem, et ab
313
albedine que est in ea, eiusque color assimilatur colori flegmatis,
145
314
retulimus eam ad humiditatem. Cumque temperaretur in ea albedo
315
et pallor, retulimus <eam> ad calorem et humiditatem equalem
316
[i.e. temperatam]. Et hoc congruit nature sanguinis |21ra|[ms G] atque
317
aeris <et> eorum proprietati atque operi.
318
|IV.2.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item de Iove dixerunt: Quia cum vidissemus colorem eius
319
similem albedini et quasi commixtum pallore modico, miscuimus
320
eum quemadmodum miscuimus naturam Veneris, et diximus
321
quod natura Iovis sit calida humida temperata. Et hoc congruit
322
nature sanguinis et aeris eorumque proprietati …
323
|IV.2.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Rursum de Luna dixerunt: Quia cum vidissemus colorem
324
eius similem albedini, et vidissemus in ea fuscationem modicam,
325
retulimus naturam (albedinis) que est in ea ad <humiditatem>, et
326
… fuscationem que est in ea ad <frigus>, diximusque quod natura
327
Lune sit frigida humida. Et hoc congruit nature flegmatis atque
328
aque (et eorum proprietati).
329
|IV.2.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De Mercurio quoque dixerunt: Quia cum vidissemus eum
330
recipientem colores, quia fortasis viderimus eum viridem, et
331
fortassis viderimus eum fuscum, et fortassis erit diversus ab
332
his duobus coloribus, et hoc totum in horis diversis ex tempore,
333
cum sit ipse ex emisperio super unam altitudinem, diximusque
334
quod Mercurius, propter quod recipit diversos colores sit
335
diverse nature. Sed quia invenimus eum colori fuscum, qui est
336
color terre, magis propior quam ceteris coloribus, diximus quod
337
natura Mercurii <sit> nature terre que est siccitas …
338
|IV.2.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque poneret UNIVERSITAS MAGISTRORUM scientie
339
astrorum naturas planetarum secundum hunc modum ex parte
340
colorum, aspexerunt naturam uniuscuiusque planete, et quem
341
viderunt habere naturam calidam et humidam, vel frigidam humidam,
342
dixerunt quod hec sit natura effectus et incrementi ac vite,
343
nominaveruntque hunc fortunam. Item aspexerunt unumquemque
344
planetam cuius natura est calida sicca, vel frigida sicca, et dixerunt:
345
hec est natura corruptionis et mortis, nominaveruntque eum
346
malum. Et omnem planetam qui est diverse nature nominaverunt
347
fortunam cum fortunis et malum cum malis. |IV.2.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque esset
348
natura Saturni … frigida sicca, et natura Martis calida sicca,
349
posuerunt eos malos. Et cum esset natura Veneris ac Iovis
146
350
calida humida, et Lune frigida humida, posuerunt hos fortunas.
351
Mercurius vero, quia erat diverse nature, posuerunt eum cum
352
fortunis fortunam et cum malis malum. Solis autem naturam cum
353
invenissent congruam nature Martis in calore et siccitate, sed
354
invenissent eum planetam diei, et natura diei est fortuna, posuerunt
355
eum ideo <fortunam> in quibusdam horis, et <malum> in aliis.
356
|IV.2.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hoc est quod putavit UNIVERSITAS ASTROLOGORUM
357
ex naturis planetarum et causis eorum, et de his qui sunt ex eis
358
fortune … seu commixti …
359
|IV.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] DIFFERENTIA TERTIA, IN CONTRADICTIONE NOSTRA QUOD
360
SCIANTUR NATURE PLANETARUM ET EORUM FORTUNE ATQUE
361
INFORTUNE EX COLORIBUS SUIS.
362
|IV.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam diximus in ea differentia que istam precedit
363
quod putavit universitas astrologorum ex naturis planetarum
364
et eorum fortunis atque malis seu commixtis utrisque. Quod
365
hec sciverunt ex parte colorum planetarum dum probarent eos
366
per colores commixtionum et quatuor elementorum.
367
Quibus contradiximus quatuor rationibus. |IV.3.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Una qua
368
diximus quod color Saturni sit diversus a colore colere
369
nigre, et a colore terre, eo quod Saturnus sit
370
plumbei coloris. Et hoc diversum est ab utrisque coloribus
371
quibus assimilastis colorem Saturni. – Iuppiter vero, etsi
372
in colore eius est pallor, non refertur tamen eius color ad
373
albedinem, quia albo colori si misceatur quislibet colorum
374
corrumpitur [ac mutatur] a diffinitione albedinis ad ipsum
375
colorem qui ei commixtus est. – Porro Venus, |21rb|[ms G] proprie
376
<viriditas> apparet in colore eius et non est color eius perfecte
377
albus. |IV.3.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Martis vero natura si ideo facta est calida quia similis
378
est colori ignis, iam scimus quod Sol calidior est Marte.
379
Opporteret ergo ut rubedo Solis esset plus rubedine Martis.
380
Et hoc non videmus ita. – Mercurius quoque, licet videmus
381
eum diversum colore, non tamen hoc fit propter diversitatem
382
eius nature, sed hoc fit quia dum aspicimus eum fit prope
383
circulum emisperii aptanturque inter nos et ipsum, tempore
384
quo eum aspicimus, vapores diversi. – Iam vero non refert
385
Lune colorem ad albedinem nisi qui caret sensu visus.
147
386
|IV.3.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda, qua diximus quod oportet rem probari per
387
genus suum, [i.e. per consimilem sibi], et non probantur per
388
contrarium generis sui. Quia corpora terrestria sunt composita
389
ex quatuor elementis, corpora vero planetarum non sunt
390
composita ex eis sed sunt corpora simplicia. Oportet ergo
391
ut non <opponantur> unum alteri, et non <operetur> natura
392
corporum superiorum per calorem et humiditatem, neque per
393
frigus et siccitatem similem nature corporum terrestrium
394
per concordiam coloris.
395
|IV.3.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertia qua diximus quia non pertingimus naturam alicuius
396
corporum que sunt infra circulum Lune aut ex corporibus plane
397
tarum per colorem suum. Et super hoc introduximus probationes
398
rerum inventarum infra circulum Lune. Et diximus quod videmus
399
corpora convenientia invicem per colorem <aliquorum duorum
400
corporum> quorum color sit albedo vel nigredo, aut rubedo ceteri-
401
que colores. Nam videmus quoddam istorum alteri contrarium per
402
naturam et proprietatem. |IV.3.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex quibus est nix et annora [que est
403
calcis, i.e. res que efficitur ex creta]: harum itaque colores
404
utrique albi sunt, sed natura nivis frigida est, natura vero calcis
405
calida. Videmus quoque aloen et algulinar, [quedam scilicet
406
species medicaminis qui dicitur esse flos mal<o>granatorum
407
agrestium] quorum color est rubeus, sed natura algulinar est
408
frigida, natura vero aloe calida. Plures etiam res inveniuntur
409
secundum quod diximus. Nam si nature rerum invenirentur
410
per colores earum, postquam videremus duo corpora unius
411
coloris, opporteret ut nature eorum ac proprietates non essent
412
diverse. Annullaturque ex hac parte quod possit pertingi natura
413
alicuius rerum inventarum que sunt infra circulum Lune et earum
414
proprietates, aut natura planetarum seu proprietates per colores
415
eorum.
416
|IV.3.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta qua diximus quia putastis quod Saturnus et Mars
417
sint mali, et ipsi per naturam suam sicut putastis concordant
418
nature duorum elementorum … que sunt ignis et terra, et nature
419
duarum commixtionum que sunt in nobis, i.e. colera nigra
420
et colera rubea. Et per hec duo elementa et commixtiones
421
efficitur effectus et vita atque incrementum, et quicquid fuerit
148
422
apud <nos> ex natura effectus et vite et fortuna: et putastis
423
quod Saturnus et Mars sint mali? Negavimus itaque quod sit
424
causa in malitia Saturni et Martis quod dixerunt. – Et nos
425
reddemus rationem in fortunis et malis, ac naturis eorum,
426
si deus voluerit.
427
|IV.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUARTA, IN CONFIRMATIONE FORTUNARUM
428
ET MALORUM SECUNDUM PHILOSOFOS.
429
|IV.4.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia sapientes antiqui erant iniungentes omni rei
430
ex rebus inventis et elementatis que sunt infra circulum Lune
431
fortunam et infortunam, et nominabant eas per hoc. Nam quicquid
432
esset ex concordia et effectu et temperamento et convenientia seu
433
congruitione, complexione quoque elementorum et |21va|[ms G]
434
compositione eorum in individuis elementatis, et durabilitate
435
[seu stabilitate] individuorum et salvatione atque pulcritudine …
436
eorum, humanitatem quoque et <sapientiam ac scientiam> et
437
cognitionem, adquisitionem substantie et honoris, gloriam et
438
bonum ac leticiam, usum etiam bonorum et delectationem et cetera
439
queque fuerint ex hoc genere nominabant fortunam. – Quicquid
440
vero fuerit ex corruptione [seu confusione] editionis vel
441
compositionis, et discisione ac perditione, feditatem quoque et
442
debilitatem, infirmitatem et morbos inseparabiles, paupertatem
443
etiam et deiectionem ac despectum, tristicias [merores] et
444
susurrationes, laborem quoque et mendacium et omnem rem que
445
fuerit ex hoc genere, erant hec omnia nominantes infortuna
446
[vel mala].
447
|IV.4.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam narravimus in precedentibus qualitatem <omnium>
448
planetarum per motus suos in hoc mundo terrestri eis per
449
naturam coniuncto. Nunc autem dicamus quod invenimus unicuique
450
VII. planetarum in semetipso motus diversos. Et hoc fit propter
451
multitudinem circulorum eius, et propter diversitatem esse
452
ipsorum circulorum.
453
Uniuscuiusque enim planete motus in semetipso est
454
motus naturalis atque equalis, nec augetur motus eius in aliquo
455
temporum super motum suum in alio tempore. – Sed uniuscuiusque
456
eorum <motus> etsi … est in semetipso motus equalis, motus
457
tamen eius in suo circulo brevi, et motus eius circuli brevis
149
458
in circulo egressi cuspidis, motus quoque (eius) circuli egressi
459
cuspidis in circulo signorum est diversus a <circulo> alterius
460
ex .vii. planetis. |IV.4.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sunt diversi ab invicem in magnitudine
461
ac brevitate eorum corporum, et in diversitate eorum colorum,
462
et in longitudine circulorum ab invicem et in <fortitudine>
463
eorum ac longitudine eorum a nobis. Propter diversitatem ergo …
464
eorum ab invicem <super nos facta est> unicuique planete natura
465
et proprietas diversa a natura et proprietate alterius
466
ex planetis.
467
|IV.4.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De naturis autem planetarum dixerunt PHILOSOFI quod
468
sint corpora rotunda, simplicia, <naturalem motum> ac rotundum
469
habentia. Proprietatem vero uniuscuiusque eorum sciverunt per
470
hoc quod efficitur ex fortitudinibus <motus> eorum in <quibusdam>
471
speciebus diversis ex generibus et … individuis singularibus
472
diversis ab invicem, et effectu eorum atque corruptione.
473
Nominaveruntque partem horum operum … apud nos fortunam
474
cum sint proprietates <motus> planetarum, non ex natura eorum.
475
Quia omnes per naturam suam non sunt fortune nec mali. Sed
476
vocantur fortune vel mali per hoc quod apparet ex proprietate
477
motus uniuscuiusque eorum in his quatuor elementis sibi per
478
naturam coniunctis.
479
|IV.4.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ob hoc dixerunt PHILOSOFI quod elementatum sit aliud
480
quam elementans. Novimus autem elementans per elementatum.
481
Et erant individua specierum animalium et sementum atque
482
metallorum in elementis potentialiter, non elementatum. Et quod
483
differentia diversarum specierum ex generibus et compositio quatuor
484
elementorum in individuis specierum fiunt per <fortitudinem
485
motus> planetarum … Quod si fortitudines <motus> eorum
486
significant differentiam specierum ex generibus et concordiam
487
elementorum et eorum compositionem in individuis nature
488
<singularis>, iam fortunant et infortunant. |IV.4.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia humanitas et
489
brutum animal erant in genere et in elementis <equaliter>, et nulla
490
dignitas erat uni super alterum in hoc [i.e. nullum erat dignius
491
altero] nullaque erat inter hec divisio. Elementata sunt igitur
492
et composita, et facta est divisio inter species et individua
493
eorum a <fortitudine motus> eorum. Factaque est humanitas
494
ad ioconditatem et delectationem et <tristiciam> ac cogitationem
495
et scientiam |21vb|[ms G] rerum que erant et que future sunt. Et
150
496
factum est animal brutum ad <celeritatem> et laborem et
497
duritiam [seu torporem] et decollationem. |IV.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Atque <ab hoc>
498
fortunaverunt et infortunaverunt, quia per <fortitudinem>
499
eorum prelata est dignitas individuorum diversarum specierum …
500
in pulcritudine et feditate, et fortitudine ac debilitate, et in
501
bonitate ac malitia, bono quoque hodore et in fetore, impedientes
502
animalia vel proficientes eis, et in ceteris esse diversis quibus
503
fortunata sunt et infortunata.
504
|IV.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Diversitas autem <quantitatum> individuorum terrestrium
505
ad invicem … per unam ex tribus. Prima per hoc quod invenitur
506
<visibiliter> ex diversitate motus planete et esse eius <per> motum
507
alterius planetarum et esse eius. – <Secunda>: secundum
508
quantitatem receptionis IIII. elementorum que efficiuntur ex eis
509
in eodem tempore. Quia res efficiuntur a motu planetarum in
510
his quatuor elementis secundum quantitatem sui esse ac motus
511
in eodem tempore, et secundum quantitatem receptionis horum …
512
<efficientium> ex planetis <per> motum. – <Tertia: Omne>
513
concordans [i.e. quod dicitur ad placitum] |IV.4.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]<quia> dicitur idem
514
planeta in eodem tempore fortuna, et ipse res que efficiuntur ex
515
motu et esse eius fortune; hora vero qua recipit ex eo e contrario,
516
[i.e. diversum seu contrarium] perfectionis et concordie,
517
dicitur planeta malus et ipse res male.
518
|IV.4.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur patuit nobis atque apparuit quod ex planetis
519
circuli sint fortune et infortune [i.e. mali], et quod fortuna vel
520
infortuna ex eis est quod fit in differentia specierum diversarum
521
ex uno genere, et ex eis est quod fit in compositione uniuscuiusque
522
ex individuis unius speciei, et quicquid est in ea ex qualitatibus
523
diversis ab aliis quemadmodum invenitur in dignitate quorumdam
524
individuorum super quedam propter quasdam proprietates et esse
525
que referuntur ad ipsum individuum, et quod non est alteri ex
526
individuis eiusdem speciei.
151
527
|IV.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUINTA, IN SCIENTIA QUALIS PLANETARUM
528
SIT FORTUNA, ET QUALIS MALUS.
529
|IV.5.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam prediximus in precedenti differentia quod sint
530
in circulo fortune et mali. Volumus quoque patefacere quales
531
sint fortune et quales sint mali.
532
Dicimusque quod compositio individuorum fit per
533
temperamentum naturarum. Et temperamentum naturarum fit per
534
temperamentum <temporum>, temperamentum vero <temporum>
535
efficitur a fortitudine motus quorumdam planetarum qui presunt
536
eidem tempori in quo est ipsum temperamentum. Quisquis ergo
537
fuerit ex planetis de his a quibus accipitur significatio super
538
temperamentum temporis et effectum ac vitam in hoc mundo est fortuna.
539
Et quisquis fuerit ex eis quo accipitur significatio super <corruptionem>
540
temporis per calorem et frigus et super destructionem et perditionem
541
et cetera horum similia, est malus.
542
|IV.5.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ex hac parte sciverunt antiqui qualis planetarum
543
esset fortuna et qualis esset malus, qualisque esset commixtus,
544
et qualis esset calidus vel frigidus qualisque esset humidus
545
vel qualis siccus, aut qualis esset masculinus seu femininus,
546
diurnus seu nocturnus ac cetera que referuntur ad eos per que
547
nominantur planete propter hoc quod invenerunt ex <fortitudine
548
motus> eorum in hoc mundo in esse temporum per temperamentum
549
et aptationem, aut per superfluitatem et destructionem. Non quod
550
sint in semetipsis calidi aut frigidi, humidi vel sicci, aut diurni
551
vel nocturni, aut aliquid de his rebus inventis que sunt infra
552
circulum Lune.
553
|IV.5.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem apparet ex operibus eorum in temporibus
554
et regionibus fit duobus modis: uno, scilicet quod singulariter
555
operatur planeta; secundo, quod participatur ei Sol in opere
556
suo. Nam … quod operatur planeta singulariter est ut
557
Saturnus qui, cum prefuerit significationi anni absque
558
aspectu Martis vel alterius planetarum, erit superfluitas
559
frigoris in hieme … in universis regionibus frigidis |22ra|[ms G]
560
septemtrionalibus, peribuntque in eis animalia et semina.
561
Et certius [ac gravius] erit frigore et siccitate
562
civibus huius plage cum fuerit ascendens ex medio
152
563
circuli augis sui. In regionibus autem ultra modum
564
calidis, in anno cuius significationi prefuerit Saturnus,
565
minuitur calor aeris eorum et refrigescit atque efficitur
566
bonus, et confortantur individua animalium et sementum
567
atque temperatur eorum complexio. Et certius erit bonus
568
eorum aer … cum fuerit Saturnus descendens.
569
|IV.5.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mars vero cum prefuerit anno absque aspectu Saturni
570
vel alterius planetarum … , minuetur frigus in tempore hiemis in
571
septemtrionalibus regionibus … et calescet aer eorum per
572
augmentationem caloris, et temperabitur complexio animalium
573
et sementum in eis. Et operatur partem horum dum invenitur … in
574
tempore hiemis in signis septemtrionalibus. In regionibus autem
575
meridianis, cum <prefuerit> anno in tempore estatis <fueritque
576
in signis meridianis>, erit in eis superfluus calor destrueturque
577
complexio animalium et sementum, et peribunt ex gravitate
578
caloris. Nam et corrumpitur aer eorum per calorem cum fuerit
579
Mars in estate in signis meridianis.
580
|IV.5.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia diximus in precedentibus quod per mutationem
581
Solis in quartis circuli fit mutatio temporis, et quod differentie
582
anni [i.e. tempora anni] fiunt diverse a differentiis alterius
583
anni <per> hoc quod est ei per participationem planetarum
584
cum Sole. Ut Saturnus qui cum fuerit de eo in hieme in
585
quibusdam complexionibus absque aspectu Martis aut alterius
586
planetarum ad eos in <fine> signorum, augebit in frigore hiemis
587
et eius longitudine, et fortassis multiplicabitur in eo flatus
588
ventorum septemtrionalium qui sunt ultra modum frigidi. Et erit
589
in ea destructio animalium et seminum, et proprie in parte
590
septemtrionali. Et eo certius si fuerit Saturnus ascendens. Et
591
cum fuerit ita a Sole in estate, minuetur calor aeris et augebitur
592
eius frigus, et erit estas brevis. Et maxime si fuerit Saturnus
593
descendens.
594
|IV.5.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item cum fuerit Mars a Sole in estate in quibusdam
595
complexionibus absque aspectu Saturni … ad eos in <fine>,
596
signorum, erit estas superflua in calore, prolixa et nocibilis, et
597
proprie in partibus que sunt inter <motum> Arietis et Cancri.
598
Et eo certius erit hoc cum fuerit Mars ascendens. Et si fuerit
599
Mars ita a Sole in tempore hiemis absque aspectu … planetarum
153
600
ad eos, erit ipsa hiems calida et brevis, et multiplicabitur
601
in ea flatus ventorum meridianorum.
602
|IV.5.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iuppiter quoque cum commixtus fuerit Soli in
603
quibusdam temporibus anni et non aspexerit eos aliquis
604
planetarum, temperabitur aer eiusdem temporis per calorem et
605
humiditatem creantem et <efficientem>, et multiplicabitur in eo
606
flatus ventorum septemtrionalium temperatorum et confortantium
607
animalia et semina. Et similiter erit opus eius in anno cum
608
ei prefuerit.
609
|IV.5.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Venus vero cum commixta fuerit Soli in quibusdam
610
temporum anni et non aspexerit eos planeta, tunc si fuerit hoc
611
in hieme et vere, temperabit eas et humectabit. In estate autem
612
et autumno, minuet eorum siccitatem. Et similiter operatur
613
in anno cum prefuerit ei.
614
|IV.5.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mercurius quoque cum commixtus fuerit Soli in
615
quibusdam temporibus anni et non aspexerit eos planeta, erit aer
616
eiusdem temporis multarum diversitatum et corruptionum per
617
ventos et per partem siccitatis (ex siccitate) que fuerit de genere
618
<Martis>, <quia> minuitur natura temperamenti eiusdem temporis.
619
Et similiter erit opus eius in anno cum prefuerit ei.
620
|IV.5.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Luna cum fuerit in prima quarta mensis erit
621
calida humida, et in secunda quarta erit calida sicca, in tertia
622
vero quarta erit frigida sicca, et in quarta erit frigida humida.
623
Et ipsa per cursum suum in uno mense in omnibus signis
624
|22rb|[ms G] movet naturam temporis anni solaris et commiscet ea
625
invicem atque confortat et temperat naturas ut queant durare
626
animalia et semina. Et cum prefuerit anno aut commixta fuerit
627
Soli in quibusdam temporibus, erit esse quartarum anni in calore
628
et humiditate, et calore ac siccitate, frigore quoque et humiditate,
629
ac frigore et siccitate, quemadmodum diximus de esse suo
630
in quartis unius mensis. |IV.5.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et dixerunt quidam quod Luna ex
631
inicio mensis usque in <preventionem> esset eius natura calida
632
humida, et ex implecione deinceps usque in finem mensis,
633
esset natura eius frigida humida. Et dixerunt etiam: Cum
634
prefuerit Luna anno, erit prima medietas anni calida humida, et
635
erit medietas secunda frigida humida. Et prima sententia est
154
636
veracior [ac rectior] quia significatio Lune super corruptionem
637
[seu mutationem] quartarum mensium atque annorum invenitur
638
cum ipsa prefuerit uni eorum … si commisceatur Soli.
639
|IV.5.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum ergo esset inventum ex operibus Saturni et Martis
640
in temporibus cum prefuerint eis frigus superfluum et calor
641
superfluus, et quotienscumque superflua fuerint hec duo
642
elementa, erit cum eorum superfluitate perditio. Ob hanc
643
igitur causam posuerunt eos malos. Quia etsi <inventum> fuerit
644
in quibusdam locis ex opere eorum frigoris vel caloris aliquod
645
temperamentum, non erit hoc temperamentum ex proprietate
646
operis eorum certissime. Saturnus autem gravius impedit quam
647
Mars, quia est frigidus siccus, et frigus ac siccitas opponuntur
648
<calori>. Mars vero, etsi superfluus est in calore et siccitate, tamen
649
impedimentum eius infra impedimentum Saturni est, quia
650
stabilimentum animalium non fit nisi per calorem et humiditatem.
651
Saturnus ergo est deterior …
652
|IV.5.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Proprietas vero Solis est opus temporum, et compositiones
653
ac <significatio> vite universalis que est quasi genus eis. Et ideo
654
propter has tres causas posuerunt eum fortunam.
655
Luna quoque, quia in mense uno perambulat omnia
656
signa et movet quatuor tempora anni et temperat naturas atque
657
confortat eas, operaturque in eis quod operatur Sol in … anno,
658
posuerunt eam fortunam. Sed Sol est fortior, et apparet eius
659
fortuna plus Luna ac ceteris planetis propter causas quas
660
prediximus.
661
|IV.5.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et proprietas operis Iovis in temporibus est
662
temperamentum et flatus ventorum septemtrionalium naturas
663
temperantium; proprietas vero operis Veneris in temporibus
664
est temperamentum et humectatio. Ideoque posuerunt eos fortunas.
665
Proprietas quoque operis Mercurii in temporibus est
666
ut corrumpat ea modicum ad ventos et siccitatem et non mutat
667
ea a natura temperamenti, ideoque posuerunt eum fortunam. Sed
668
propter multitudinem diversitatum esse illius in retrogradatione
669
et directione ac celeritate motus, et quod opus eius in temporibus
670
est corruptio eorum ad ventos et siccitatem modicam, et
155
671
venti sunt velocis motionis et corruptionis ex esse in esse;
672
siccitas vero est qualitas patiens recipiens diversitatem
673
corruptionum ex qualitatibus agentibus quemadmodum olim
674
diximus in tractatu secundo, posuerunt eum commixtum ei cui
675
commiscetur ex signis et planetis, corrumpiturque ad naturam
676
eorum et mutatur ad eam recipiens ac confortans eas. |IV.5.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dixerunt
677
quod Mercurius sit cum fortunis fortuna, et cum malis malus,
678
et cum masculis masculus et cum femininis femininus, cum diurnis
679
quoque diurnus et cum nocturnis nocturnus. Et sic <in> omni
680
signo quod ingreditur et cum omni planeta |22va|[ms G] secundum
681
similitudinem nature eiusdem signi et planete et operatur opus
682
illius. Cum autem fuerit Mercurius in <signo> solus et non
683
aspexerit eum aliquis planetarum, ostendit tunc proprietatem
684
suam et efficitur fortuna, sed recipit naturam signi in quo
685
fuerit ex calore et frigore, siccitate et humiditate.
686
|IV.5.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque vellemus scire quis horum trium planetarum
687
esset fortior et plus fortuna, cum invenissemus Venerem et
688
Mercurium inferiores, et quantum magis elongatur Venus a Sole
689
est XLVII. gradus et <minutum>, longitudo vero Mercurii XXVII.
690
gradus … invenissemusque Iovi duas proprietates fortes que non
691
sunt Veneri neque Mercurio, prima scilicet quia est superior,
692
secunda quia elongatur a Sole CLXXX. gradus, cumque invenisssemus
693
ei has duas <proprietates>, scivimus quod esset horum trium
694
plus fortuna.
695
|IV.5.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Venus quoque est supra Mercurium et longitudo eius
696
a Sole est plus quam longitudo Mercurii, et ipsa minus illo
697
comburitur et retrogradatur, factaque est Venus post Iovem
698
fortuna magis Mercurio.
699
Ex hac itaque parte sciverunt qualis planeta esset
700
fortuna et qualis esset malus qualisque esset commixtus. Et
701
quod Sol inter omnes planetas sit plus fortuna, et post ipsum
702
Luna, deinde Iuppiter, postea Venus, post Venerem Mercurius.
703
Et quod Saturnus sit deterior Marte, et quod unicuique eorum
704
sit proprietas in significatione super fortunam et infortunam
705
que non est alteri ex planetis.
156
706
|IV.5.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Plurimi autem antiquorum putaverunt quod sciverunt
707
fortunam et infortunam per experimenta. He vero fortune et
708
infortune que referuntur ad planetas aliquando fiunt diverse
709
[i.e. aliquando mutantur]. Quia Saturnus et Mars, etsi sunt mali
710
propter significationem eorum super calorem superfluum et frigus
711
superfluum in quibusdam locis, accidit tamen ex significatione
712
eorum in alio loco temperamentum, efficiunturque mali
713
significantes significationem fortunarum illis quorum aerem
714
temperant. – Fortune vero, etsi significant temperamentum in
715
temporibus anni, ac propeterea facte sunt fortune, fortassis
716
efficitur eis esse diversum efficiturque <ipsa eadem significatio eius>
717
in natura malorum. Quia planeta in uno tempore aliquando
718
movetur et mutatur per motum ex loco in locum et fit in cent
719
alicuius locorum et ascendit in quibusdam circulorum suorum
720
et descendit in altero, et fiunt diversa esse illius diversitate
721
plurima et naturali, quemadmodum diximus et dicemus.
722
|IV.5.17a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fortune quoque et mali fortassis significaverit
723
unusquisque eorum in uno tempore diversas significationes ex
724
fortuna et infortuna propter diversitatem esse <illius naturalis>
725
que fiunt … in uno tempore; et fortassis significaverint
726
mali significationem fortunarum et fortune significationem
727
malorum in individuis per mutationem eorum ex esse ad
728
diversum eiusdem esse.
729
Et quod apparet ex significatione eius ex fortuna et
730
infortuna est ex proprietate significationis planetarum, non
731
ex natura eorum. |IV.5.17b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam si planeta fortunaret et infortunaret per
732
naturam suam, esset significatio Solis super res sicut significatio
733
Martis, eo quod sint per naturam suam que refertur ad eos
734
calidi sicci, essetque planeta fortuna fortuna semper, et esset
735
malus malus semper, et non … mutaretur fortuna in malum,
736
neque malus in fortunam. Et hoc non est ita, quia Sol est fortuna
737
et Mars malus, fortuna quoque mutatur in malum |22vb|[ms G] et
738
malus mutatur in fortunam. Planete igitur non significant
739
fortunam vel infortunam per naturam suam sed … per proprietatem
740
suam. Ideoque planeta fortuna fortassis significaverit infortunam,
741
et infortuna fortassis significaverit fortunam. Et fortasse
742
significaverit planeta in uno tempore res diversas ex
743
fortuna et infortuna.
157
744
|IV.5.18a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius rei probatio est quod ignis est calidus siccus … et
745
eius proprietas est combustio. Cumque inceperit ostendere
746
proprietatem suam, <operatur> cum ostensione eiusdem
747
proprietatis multa opera diversa a combustione. Nam si
748
operaretur combustionem per naturam suam, esset omne calidum
749
siccum comburens, et non invenirentur ei multa opera. Et nos
750
invenimus huic e contrario. Quia ignis in uno tempore
751
aliquando humectat et liquefacit, calefacit et solvit, colligit
752
et dividit atque coagulat. Et humectatio ac liquefactio,
753
collectio quoque et coagulatio, hec omnia diversa sunt a
754
combustione. Et has res fortassis operatur ignis in uno tempore
755
in individuis diversis secundum quod recipitur opus eius ab
756
ipsis individuis et secundum propinquitatem seu longitudinem
757
eorum ex <ea>. Et fortassis operatur hoc in uno individuo
758
per tempus [i.e. in aliquo tempore]. |IV.5.18b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et similiter nix, eius
759
vera proprietas est refrigeratio. Et forsitan apparuerit ex opere
760
eius calefactio, quia cum ponitur nix super quedam membra
761
animalium refrigerat et retinet poros ne egrediatur ex eis
762
calor exterius densaturque calor in eodem membro et calefacit
763
eum. Iamque patuit ex opere nivis duas res oppositas, que sunt
764
refrigeracio et calefactio insimul in uno tempore, una ex veraci
765
proprietate, et secunda ex opere ipsius proprietatis. Inveniuntur
766
quoque similes harum proprietatum que sunt multorum corporum. –
767
Et similiter fortune et infortune sunt ex <opere proprietatis>
768
planetarum, non ex natura eorum. Ideoque factus est unus planeta
769
significans per proprietatem suam in uno tempore super diversas
770
res ex fortuna et infortuna. Et fortassis significaverit hoc
771
in tempore post tempus.
772
|IV.5.19a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et he proprietates que sunt planetis in fortuna et
773
infortuna sunt duobus modis. – Uno: scilicet proprietas vera
774
qua non mutatur significatio planete ab hoc quod significat
775
propter diversitatem esse illius. Et astrologi non utuntur
776
hac proprietate, que est opus fortunarum fortunam, et
777
opus malorum infortunam, in differentia specierum ex
778
generibus, etdifferentia individuorum ex speciebus, et
779
qualitate eorum compositionis. |IV.5.19b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]He autem <significationes>
780
in fortuna et infortuna que sunt planetis … diverse in
781
omni tempore, licet sint occasiones mutationis humani seminis
158
782
et sementum atque metallorum ex esse in esse, non est
783
tamen in fortitudinibus ipsarum diversitatum mutatio specierum
784
in alias donec efficiatur per eas ex humano semine non homo,
785
et ex semine equi non equus. Et similiter cetera animalia et
786
semina: non mutatur ex specie in speciem per diversitatem
787
esse planetarum, sed mutatur esse eorum in semetipsis, ad
788
apparitionem editionis et complexionis atque compositionis, vel
789
ad destructionem eorum, aut ad fortitudinem et debilitatem
790
vel ad ceteras qualitates.
791
|IV.5.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo: proprietas diversa fixa que exercetur in
792
magisterio astrorum, hoc est quod significat <planeta> ex fortuna
793
et infortuna per diversitatem sui esse ex qualitatibus diversis
794
individuis singularibus ab effectu et corruptione, et feditate …
795
et longitudine ac brevitate, aut grassitudine vel macie, aut
796
albedine vel nigredine |23ra|[ms G] aut ditatione vel paupertate,
797
aut honore et regno vel <privatione>. Nam planeta fortuna
798
significat in quibusdam horis infortunam in hac intentione,
799
planeta vero malus significat in quibusdam horis fortunam in eis
800
secundum quantitatem diversitatis esse planetarum in signis in
801
quibus fiunt ex ortu et occasu, et masculinitate vel femininitate
802
seu ceteris esse diversis que sunt eis. Et hec sunt esse que sunt
803
occasiones mutationis eorum ex fortuna in infortunam, aut ex
804
infortuna in fortunam.
805
|IV.5.21a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec quippe significatio que fit eis per hoc esse
806
est eis fixa semper. Cuius exemplum est quod Saturni proprietas
807
est infortuna [vel malum], sed cum fuerit in die super terram
808
orientalis, boni esse in semetipso et in loco suo ex signo suo,
809
convertitur ad naturam fortunarum significabitque fortunas.
810
Et quotienscumque fuerit in die super esse quod diximus, erit
811
eius significatio super fortunam fixa. Et similiter fortune, cum
812
fuerint converse in naturam malorum, significabunt infortunam.
813
Cumque … per hoc esse quo mutantur ad <eos>, erit ipsa
814
proprietas infortuna eis fixa. Iam itaque facta est proprietas
815
<planete fixa ei>. |IV.5.21b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec est diffinitio inventionis proprietatum
816
ut dicatur: quando fuerit res … erit <inventio cum eis>. Cumque
817
fuerint planete inventi per naturas suas, tunc proprietas eorum
818
in significatione super fortunam et infortunam erit inventa
819
cum eis semper.
159
820
Et omne quod narrabimus in precedentibus, dum
821
dicimus quod planete per naturam suam significant fortunam
822
vel infortunam, volumus per hoc intelligi quod significat per
823
proprietatem operis sui. |IV.5.22a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam opera planetarum in rebus ex
824
fortuna et infortuna sunt quinque modis.
825
Primo: quia efficitur ex fortitudinibus eorum in uno
826
tempore in re una fortuna et infortuna insimul, sicut <differunt>
827
plures species diversas ex uno genere in tempore uno, et erit
828
quedam pars speciei dignior alia. Aut quemadmodum <differunt>
829
multa individua ex una specie … eruntque quedam individua
830
digniora aliis.
831
|IV.5.22b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo: quia <operantur> in uno tempore fortunam et
832
infortunam in duabus rebus diversis. Quemadmodum invenitur ex
833
opere Saturni cum prefuerit anno in quibusdam partibus frigus
834
superfluum perdens, et in parte altera temperamentum, operaturque
835
(et) his similia in die una vel nocte una. Quia cum fuerit in
836
quibusdam locis ex circulo, erit quibusdam in loco diei eorum,
837
et aliis in loco noctis, significabitque his quibus est in
838
loco diei … ex fortuna vel infortuna aliquid diversum quod
839
significaverat aliis.
840
|IV.5.22c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertio: <sicut> efficitur a fortitudine planetarum fortuna
841
et infortuna in duobus temporibus diversis … quemadmodum
842
apparet ex opere Solis et planetarum. Quia cum <declinaverit>
843
ad aliquam partium, aut fuerit in cent earum in aliquo
844
tempore ex temporibus anni, ostendit opera sua in eodem loco.
845
Cum vero declinaverit ab eo, aut recesserit ex directo illius,
846
recedit opus eius ab eo, et erit opus eius in altera parte in cuius
847
directo fuerit vel prope quam fuerit.
848
|IV.5.22d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarto: quod planeta fortuna fortassis operatus fuerit
849
per proprietatem suam (opus) malorum … fortunarum. Et hoc fit
850
duobus modis. Uno, quemadmodum diximus de hoc quod accidit
851
<cum> eis in temporibus … quibusdam locis <ex> calore superfluo, et
852
in quibusdam temperamentum. Et secundo, per diversitatem esse
853
<eius> in semetipso, aut in signo <eius>.
854
|IV.5.22e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinto: quod diversitas effectus rerum fit per diversitatem
855
<motus> eorum qui inveniuntur apud nos, et quia motus eorum
856
sunt naturales, fiunt res que efficiuntur a fortitudinibus
857
<motus> eorum naturales, i.e. fortuna |23rb|[ms G] et infortuna
858
que accidit in ipsis rebus …
160
859
Ex hac igitur parte facte sunt unicuique planete V.
860
proprietates. – Iam itaque patuit nobis nunc numerus proprie
861
tatum planetarum, et qualis eorum sit fortuna et qualis malus,
862
qualis etiam commixtus. Et quod ex fortunis fortassis apparuerit
863
opus simile operi malorum … et quod fortuna et infortuna
864
sint ex eorum proprietate. Et quod res que efficiuntur ex
865
(proprietate) fortitudinibus <motus> eorum in hoc mundo
866
sint naturales …
867
|IV.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VI, IN DIVERSITATE ESSE FORTUNARUM ET MALORUM,
868
ET MUTATIONE UNIUS EORUM AD NATURAM ALTERIUS.
869
|IV.6.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedentibus qualis planeta sit fortuna
870
et qualis malus, qualisque commixtus. Et quod fortuna sit per
871
temperamentum et congruitionem, infortuna vero per
872
superfluitatem et diversitatem. Et quod sint in fortuna et in
873
infortuna diversi esse: quia unusquisque eorum aliquando mutatur
874
ab eadem significatione ad alteram per diversitatem esse eorum
875
que fiunt eis in semetipsis et in locis eorum ex signis ex
876
volubilitate circuli. Sed etsi mutantur ex esse in esse, tamen
877
quorumdam eorum infortuna plus est sua fortuna, quorumdam
878
vero fortuna plus est quam eorum infortuna.
879
|IV.6.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Temperamentum vero planete fit per esse suum in semetipso,
880
ut calor et frigus, humiditas et siccitas, ortus quoque et occasus,
881
diu(tu)rnitas ac nocturnitas et cetera esse que fiunt in essentia eius
882
[in semetipso]. Congrua significantia effectum fiunt per locum eius
883
in signo suo in quo fit ei congrua dignitas: ut domus et exaltatio,
884
terminus et triplicitas et cetere dignitates optime que sunt
885
planetis in signis de his quos narravimus in <precedentibus>.
886
|IV.6.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam planeta malus cum fuerit in esse quo temperatur eius
887
complexio aut congruit loco eius, convertitur in fortunam. Et cum
888
fuerit in contrario quod diximus, ostendet naturam malitie.
889
Fortuna vero cum fuerit in esse optimo, aut in locis
890
sibi congruis per aptationem, ostendet fortunam suam. Cum vero
891
fuerit in esse huic diverso, efficitur in natura malorum.
161
892
Et hoc quemadmodum videmus quod Saturnus cum
893
fortitudine sua in malo, cum fuerit dominus triplicitatis ascendentis
894
in nativitatibus, et fuerit in angulo boni esse et loci, significat
895
nutritionem nati et eius durationem. Cum vero fuerit mali
896
esse et loci, significat quod natus non nutriatur. Quod si fuerit
897
significator substantie aut hereditatis et fuerit (boni esse,
898
significat adquisitionem substantie et aptationem hereditatis.
899
Et si fuerit) mali esse et loci, significat amissionem substantie
900
et destructionem hereditatum et horribile [ac malum] per
901
<occasiones> earum.
902
|IV.6.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter Iuppiter cum fuerit significator nutritionis
903
fueritque optimi esse et boni loci, significat nutritionem
904
et duracionem. Cum vero fuerit mali esse ac loci, significat
905
perditionem et destructionem. Et cum fuerit significator
906
substantie et fuerit boni esse, significat adquisitionem substantie.
907
Et si fuerit mali esse, significat ablationem et amissionem.
908
|IV.6.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam igitur significavit fortuna et malus, unusquisque scilicet
909
eorum sigillatim, vitam et durationem atque adquisitiones
910
substantie et hereditatum per quedam esse, et significavit
911
in alio tempore mortem et perditionem … ablationem quoque
912
et amissionem. |23va|[ms G] Factaque est eis significatio super
913
malum in tempore quemadmodum significaverant bonum in
914
alio tempore per diversitatem esse eorum.
915
|IV.6.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nunc autem narremus esse eorum per que mutantur
916
ex esse in esse alterum. Dicamusque quod natura diei sit calor
917
temperatus, et natura noctis frigus et humiditas. Natura vero planete
918
in oriente calor et humiditas temperata, et natura eius in occidente
919
frigus superfluum. Preter Lunam solam, quia natura eius fit
920
diversa in oriente et occidente secundum quod diximus.
921
|IV.6.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque ex operibus Saturni qui cum fortitudine sua
922
in malo operatur in temporibus frigus superfluum, invenitur
923
temperamentum in locis calidis fitque civibus eorum in natura
924
fortunarum; et similiter eius temperamentum et fortuna fit in
925
die propter calorem eius, et in signis diurnis ac masculinis,
926
et cum fuerit in semetipso orientalis, aut cum fuerit in quibusdam
927
signis sibi congruentibus: ut domus aut exaltatio vel terminus,
928
aut quedam dignitates que sibi conveniunt, cumque fuerit
162
929
ita, significat fortunam. – Et secundum quod colligitur ei
930
ex his esse bonis, erit eius significatio super multitudinem
931
fortune et eius fortitudinis. |IV.6.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum minuerit ex his esse aliquid,
932
minuetur ex significatione illius fortune. Si vero fuerit in
933
loco noctis aut occidentalis, vel fuerit in signis nocturnis
934
femininis, aut in descensione sua, aut in oppositione domorum
935
suarum vel in locis malignis, ostendet naturam suam que
936
est destructio et infortuna [ac malignitas]. Et quantum plus
937
fuerit ei ex significationibus malis, tantum erit eius significatio
938
super infortunam fortior. – Et huius planete significatio super
939
infortunam [vel malum] plus et fortior quam sit super
940
fortunam, et ipse est deterior planetarum circuli.
941
|IV.6.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mars quoque est malus per naturam suam propter quod
942
significat calorem superfluum, sed aliquando aptatur ex opere
943
eius temperamentum in locis frigidis … cum prefuerit eis Mars,
944
calescit eorum aer temperaturque ibidem complexio civium eius.
945
Quando fuerit ergo Mars in loco noctis aut fuerit occidentalis
946
vel fuerit in signis nocturnis femininis, aut in signis humidis
947
frigidis, aut in locis sibi congruis ut domus et exaltatio … et loca
948
optima, significat temperamentum et bonam complexionem
949
et efficitur in natura fortunarum. Et quantum plus fuerint
950
hec esse que complectuntur ei, tantum erit significatio eius
951
super fortunam fortior. Et quando fuerit in loco <noctis> in
952
signis masculinis aut in peregrinis, vel in descensione, ostendet
953
naturam suam infortunam. Et quantum plus fuerint hec esse
954
diversa a temperamento et congruitione, tantum erit eius
955
destructio et infortuna gravior. Et huius planete significatio
956
super infortunam plus est quam super fortunam.
957
|IV.6.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iovis etiam natura est calida humida … et habet
958
significationem super effectum, estque fortuna. Et similiter dies
959
est calidior et magis temperatus … et nox ad quietudinem et
960
immobilitatem. Et Iuppiter per calorem suum temperatum
961
convenit tempori calido et temperato, factaque est dies magis
962
conveniens operi Iovis et plus apparet opus eius in eo quam in
963
nocte, estque in die dignior signis diurnis, in ortu quoque
964
et in signis in quibus est <omnis dignitas aut> esse optimum
965
<utilior> apparet magis eius fortuna. Et quantum fuerint hec …
966
plus, tantum erit eius significatio super fortunam fortior
163
967
et eo magis apparebit.|23vb|[ms G] |IV.6.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vero fuerit in loco noctis
968
aut in signis femininis vel in locis que non conveniunt sibi,
969
minuitur eius fortuna, et fortassis dabit fortunas corruptibiles
970
et recedentes aut fortunas pro quarum occasionibus inveniet
971
eum aliquid horribile. <Quia> cum coniunctum ei fuerit cum
972
his esse malignis ut sint ei … in quibusdam domorum circuli
973
<significatio> super destructionem, ut octava vel sexta aut
974
duodecima, significavitque per esse et locum suum <ex>
975
malo (quod diximus), efficitur propter destructionem sui
976
esse et per testimonium suum in ipsis domibus malignis in
977
natura malorum. Et huius planete fortuna est fortis, mutatio
978
vero eius ad naturam malorum est minus.
979
|IV.6.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sol vero, quia per opus suum in temporibus, et quia
980
compositiones non fiunt nisi in locis super quos temperatur
981
eius motus, et habet significationem super vitam universalem,
982
posuerunt eum fortunam propter has tres causas. Sed <quia>
983
operatur in quibusdam temporibus per superfluum calorem aut
984
frigus opus malorum: quia cum fuerit in directo quorumdam
985
locorum comburit eos et destruit animalia eorum atque
986
sementem, quemadmodum <operatur> in multis locis in parte
987
meridiana cum fuerit in directo eorum, et aliquando destruit
988
multa loca per frigus cum remotus fuerit ab eis et non <usa>
989
fuerint fortitudine eius caloris, peribunt animalia eorum atque
990
semina ex gravitate frigoris. Et hoc invenitur in multis locis
991
in parte septemtrionis.
992
|IV.6.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fortassis fuerint quibusdam locorum, ex longitudine
993
vel propinquitate super esse quo peribunt propter propinquitatem
994
eius ex eis aut longitudinem eius ab eis, quedam rerum in
995
quibusdam temporibus anni et non operatur hoc in alio tempore.
996
Cumque fuerit motus eius in quibusdam locorum temperatus,
997
erit aer eorum bone complexionis, et erit estas eorum non super
998
flui caloris, et eorum hiems non superflua in frigore. |IV.6.9c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Posuerunt
999
eum ideo infortunam [vel malum] per coniunctionem et opposi-
1000
tionem, et fortunam per aspectum sextilem atque trinum, in
1001
esse vero fortune et infortune commixtum ex quarto aspectu.
1002
Assimilaverunt enim coniunctionem eius cum planetis directioni
1003
eius erga loca quorum animalia et semina perdit ex gravitate
1004
caloris, et assimilaverunt oppositionem eius ultime longitudini
1005
eius ex locis quorum animalia et semina perdit ex gravitate
164
1006
frigoris. |IV.6.9d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Eius vero <quartus aspectus> assimilaverunt locis quorum
1007
destruit partem animalium in aliquo temporum anni et non des
1008
truit in alio tempore. Assimilaverunt quoque equalitatem motus
1009
eius in locis quorum calor vel frigus non est superfluus, sextili
1010
atque trino aspectui. – Et quia Sol est planeta diurnus, fit in die
1011
in signis masculinis diurnis, aut in signis in quibus est ei testimo
1012
nium, vel in locis erga quos temperatur eius aspectus significat
1013
fortunam. – Cum vero fuerit in contrario horum esse vel signis
1014
que diximus aut fuerit in locis malignis, significat destructionem
1015
et malum. Et huius planete fortuna plus est ac fortior magisque
1016
universalis et plus patet quam eius infortuna.
1017
|IV.6.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Venus quoque est fortuna humida temperata, convenit
1018
humiditatibus. Cumque fuerit in signis nocturnis femininis, aut
1019
in signis humidis, vel in quibusdam signis sibi congruis, ostendit
1020
fortunam suam. Cum vero fuerit in die <vel> signis diurnis, aut
1021
in signis masculinis vel in locis in quibus nulla dignitas est ei,
1022
minuitur eius fortuna. Quod si fuerit ei in quibusdam domorum
1023
circuli … testimonium, significat destructionem et mortem. Esse
1024
quoque eius in mutatione sua ex natura illius ad infortunam est
1025
sicut esse Iovis. – Et huius planete significatio super fortunam
1026
et usum |24ra|[ms G] bonorum et delectationem est fortior quam sit
1027
super infortunam.
1028
|IV.6.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De Mercurii autem natura iam narravimus quod sit
1029
fortuna, et quod recipiat ex omni planeta et ex omni signo
1030
suam naturam.
1031
|IV.6.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Luna vero est humida fortuna. Et ideo facta est fortuna
1032
quia movet tempora anni in uno mense et confortat naturas. Et
1033
per humiditatem suam convenit nocti. Cumque fuerit in signis
1034
humidis aut in signis femininis nocturnis, vel in signis in quibus
1035
est ei dignitas optima [atque utilis], ostendit fortunam suam.
1036
Et quantum plus fuerint illi esse convenientia sibi et congrua,
1037
tantum plus erit eius fortuna. Et quanto minus fuerint hec,
1038
tanto minus erit eius fortuna. Si autem fuerint in loco diei
1039
aut in signis masculinis diurnis, vel in descensione eius aut
1040
in oppositione domus sue, minuetur eius fortuna. Et fortassis
1041
dabit fortunas corruptibiles [et nocibiles] cum fuerit tali
1042
esse. |IV.6.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit ei cum his significationibus corruptibilibus
165
1043
[et sibi nocentibus] in quibusdam domorum circuli malignarum
1044
aliquam auctoritatem, convertitur ex fortuna sua in naturam
1045
malorum. Et quia est plus ceterorum planetarum circuli
1046
humiditate, humiditas vero, etsi est ex natura vite et durationis,
1047
multitudo tamen et superfluitas in omni re est ex genere
1048
destructionis, et quartus aspectus atque oppositio sunt contrarii,
1049
cumque coniuncte fuerint contrarietas et superfluitas in
1050
quibusdam planetarum in uno tempore, operabitur opus malorum.
1051
Luna ergo per multitudinem humiditatis sue fortassis operabitur
1052
ex quarto aspectu et oppositione opus malorum ex destructione
1053
et perditione. Et huius planete significatio super fortunam
1054
plus est quam super infortunam.
1055
|IV.6.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec sunt esse planetarum in suis essentiis … per que
1056
confirmantur significationes eorum aut debilitantur vel augentur,
1057
aut (per que) mutantur ex eis in alias. Et fortassis aptatur planete
1058
augmentatio in fortuna et malo [sive infortuna] per complexionem
1059
quorumdam planetarum sibi, quia sunt ex eis qui festinant recipere
1060
naturas fortunarum et malorum <et> complectuntur eis, et quedam
1061
ex eis recipiunt hec <tardius>.
1062
|IV.6.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam Saturnus est frigide nature, spissus et motu tardus.
1063
Et hec qualitas, i.e. frigus, est agens. Cumque significaverit
1064
aliquid boni vel mali per quedam esse illlius[*]illlius corrupt for illius in radice
1065
nativitatum, aut in tempore quarumdam inceptionum, et fuerit
1066
fortis, erit eadem res fixa et durabilis. Et cum complexus
1067
fuerit ei quidam planetarum in alio tempore de his quorum
1068
complexio significat corruptionem eiusdem significationis,
1069
non corrumpetur [nec mutabitur] ex significatione radicis
1070
nisi re modica.
1071
|IV.6.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iovis vero natura est calida temperata, et est motu
1072
tardus. Calor vero est qualitas agens. Cumque significaverit …
1073
ex rebus in quibusdam inceptionibus et fuerit fortis, erit
1074
durabile et fixum. Quod si complectitur ei postea planeta
1075
<per aliquod quod sit > diversum ab eius significatione,
1076
non recipit ab eo nisi corruptionem modicam.
1077
|IV.6.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mars quoque est velox cursu et calidus siccus.
1078
Et calor est qualitas agens, siccitas vero patiens. Cumque
166
1079
significaverit aliquam rem ex rebus in quibusdam temporibus et
1080
fuerit fortis, post hec complexus fuerit ei quedam fortunarum
1081
vel malorum, recipit ab eodem planeta partem corruptionis. Et
1082
velocius recipit corruptiones ac plus ceteris duobus planetis
1083
superioribus.
1084
|IV.6.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Sol per siccitatem suam et celeritatem eius
1085
motus ac diversitatem esse illius in temporibus recipit
1086
corruptiones [vel mutationes] ex … planetis qui complectuntur
1087
ei et reddit eas mundo …
1088
Venus vero est temperata humida. Et humiditas est
1089
qualitas patiens. Estque velox ad recipiendum corruptiones ex
1090
planetis fortunis et malis, recipitque |24rb|[ms G] universitatem
1091
complexionum planetarum qui complectuntur ei.
1092
Mercurii quoque natura est siccitas. Siccitas vero est
1093
qualitas patiens. Et recipit omnes corruptiones mutaturque a
1094
natura sua ad id quod ei commiscetur..
1095
Luna vero est significatrix humiditatis plus cunctis planetis
1096
… atque propter humiditatem eius fit velocior ad receptionem
1097
corruptionum. Et cum complectitur alicui planetarum recipit
1098
naturam eiusdem planete.
1099
|IV.6.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aspice igitur hanc ordinationem naturalem et ammirabilem
1100
qui est planetis in receptione corruptionum, et quia Saturnus,
1101
cum sit altior planetis et motu tardior atque frigidior, factus
1102
est non recipiens corruptiones ex planetis qui sibi complectuntur
1103
nisi receptione modica. Et quisquis fuerit ex planetis inferior
1104
illo est velocior ad recipiendum corruptiones et plus eas
1105
recipit. Luna vero que est inferior cunctis planetis et motu
1106
velocior, atque humectior, ideoque plus planetis recipit
1107
corruptiones, et velocior est ad receptionem eorum
1108
naturarum.
1109
|IV.6.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mali itaque, etsi significaverint fortunam, non dicuntur
1110
tamen fortune, sed dicuntur esse in natura fortunarum in re
1111
cui significaverint fortunam. Et erit adeptio eiusdem fortune
1112
per laborem et duritiam (ac tarditatem), eritque dominus
167
1113
eius odio habens eam et valde laboriosus per occasionem illius.
1114
Et fortassis non proderit ei aliquid ex fortuna sua, et non
1115
gratulabitur per eam aut <diripietur> ab aliis, vel hereditabit
1116
eam alter, aut invenient eum per occasionem illius impedimenta
1117
et tribulationes multe.
1118
<Fortune> namque etsi apparuerit ex operibus eorum
1119
destructio quemadmodum apparet ex opere malorum, non dicuntur
1120
tamen in eodem tempore mali sed dicuntur esse in natura malorum
1121
in eadem re cui significant malum. Et erit cum eodem malo
1122
patientia et <honestas vel pulcritudo> et sufficientia, propiciatio
1123
quoque et consolatio. Et fruetur parte fortune aliquando.
1124
|IV.6.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Capiti autem Draconis est significatio super principatum
1125
et super modicam fortunam, quia Luna ab eo incipit ascendere
1126
… ascensio enim et altitudo fortuna est.
1127
Caude vero est natura malorum, quia Luna ab eo incipit
1128
descendere in suo declivo circulo, et descensio est infortuna
1129
[et malum]. – Sed et Caput operatur in quibusdam temporibus
1130
opus malorum, et Cauda operatur opus fortunarum per quasdam
1131
causas quas narrabimus. – Et similiter sunt capita geuzaharat
1132
planetarum, [i.e. abscisiones circulorum, locus scilicet per quem
1133
transeunt planete viam Solis euntes a meridie in septemtrionem]
1134
et eorum Caude in fortuna et infortuna [vel malo].
1135
|IV.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VII, IN NATURIS PLANETARUM ET MUTATIONE
1136
EORUM EX NATURA IN NATURAM, ET FORTITUDINE ILLORUM
1137
NATURE INSEPARABILIS.
1138
|IV.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia planete omnes non sunt in sua essentia calidi neque
1139
frigidi, nec humidi neque sicci, sed referuntur he res ad planetas
1140
propter quod invenitur ex <significatione> eorum in hoc mundo.
1141
Nam unicuique planete est significatio super duas qualitates, quarum
1142
una est … fixa a qua planeta non mutatur, sed corrumpitur
1143
augeturque eius fortitudo vel minuitur secundum qualitatem loci
1144
illius ex circulo et ex signo suo, ex quartis quoque circuli et
1145
ceteris esse illius. |IV.7.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Altera vero qualitas que est planete fortassis
1146
remanebit ei et fortassis mutabitur ex natura illius in aliam.
1147
Et hoc fit propter ascensionem vel descensionem eius in circulo
168
1148
augis sui, aut propter multitudinem receptionis corruptionis ab
1149
eo |24va|[ms G] <et propter causas> receptionis earum, refertur
1150
planeta ad naturam quam recipit dum fit suum esse
1151
diversum.
1152
|IV.7.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De SATURNO autem iam narravimus quod id quod invenitur
1153
ex eius significatione in hoc mundo fit ex frigore superfluo.
1154
Et superfluitas frigoris fit per siccitatem. Ergo Saturnus per
1155
naturam suam est frigidus siccus. Sed natura frigoris est ei
1156
inseparabilis, et non mutatur ab ea quia est qualitas agens.
1157
Sed forte <corrumpitur> augerturque in eo vel minuitur ex eo.
1158
A natura vero siccitatis fortassis mutabitur in aliam quia
1159
est qualitas patiens, aut fortasse <corrumpitur> per augmentationem
1160
vel diminutionem. Cumque habundaverit ipsa <corruptio>,
1161
mutabitur in aliam naturam. |IV.7.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam cum fuerit Saturnus ascendens
1162
ex medio circuli sui augis, erit natura eius fixa super frigus et
1163
siccitatem. Et similiter erit cum fuerit in signo … vel in quarta
1164
frigida sicca, vel in ceteris locis frigidis siccis.
1165
Cumque collecta fuerint ei hec esse, erit superfluus
1166
in frigore et siccitate. Et cum minuerit, erit minus. Cum vero
1167
fuerit in signis calidis siccis, debilitabitur significatio eius
1168
frigoris et confortabitur eius siccitas. Et si fuerit ascendens
1169
quemadmodum diximus et fuerit in signis humidis, minuetur
1170
natura siccitatis illius. Et si fuerit cum hoc in termino planete
1171
humidi, aut in quarta humida, vel fuerit a Sole in emisperio
1172
humido, minuetur eius siccitas. Cumque collecta fuerint ei
1173
omnia hec esse in uno tempore et fuerit ascendens, mutabitur …
1174
ad humiditatem et efficietur frigidus humidus … |IV.7.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit
1175
cum hoc in signo humido, aut in termino humidi planete, vel
1176
in quarta humida, vel fuerit eius emisperium a Sole, similiter
1177
augetur eius humiditas. Quod si collecta fuerint hec omnia in
1178
uno tempore, efficitur superfluus in humiditate.
1179
Si vero fuerit in tempore descensionis sue ex circulo sui
1180
augis in signis calidis siccis, debilitabitur significatio eius frigoris
1181
et minuetur fortitudo eius humiditatis. Quod si fuerit cum hoc in
1182
quarta calida sicca, vel in termino planete calidi sicci, aut
1183
fuerit eius emisperium a Sole in simili huic esse, minuetur
1184
humiditas eius et confortabitur eius siccitas atque debilitabitur
1185
eius frigus. Et si collecta fuerint ei hec esse omnia et fuerit
1186
descendens, efficietur frigidus siccus.
169
1187
|IV.7.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]De MARTIS quoque opere invenitur in tempore calor
1188
superfluus. Nam superfluitas caloris fit per siccitatem. Et
1189
natura Martis est calida sicca. Calor enim est ei natura fixa.
1190
A siccitate vero fortassis mutabitur ab ea. Et cum fuerit Mars
1191
ascendens in circulo augis sui, erit natura eius fixa super
1192
calorem et siccitatem. Et similiter erit cum fuerit in signo
1193
vel in quarta calida sicca. Quod si multiplicata fuerint hec
1194
esse, erit superflua in calore et siccitate, Cumque fuerit in
1195
signis frigidis siccis, minuetur ex calore eius et confortabitur
1196
natura eius siccitatis. |IV.7.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit ascendens et fuerit in signo
1197
humido, aut in termino planete humidi, aut in quarta humida,
1198
vel fuerit a Sole in emisperio humido, minuetur eius siccitas.
1199
Et si collecta fuerint hec esse in humiditate Martis et fuerit
1200
ascendens, mutabitur in humiditatem efficieturque calidus
1201
humidus. Et si fuerit descendens |24vb|[ms G] ex circulo augis sue,
1202
erit calidus humidus. Quod si multiplicata fuerint esse
1203
humiditatis in eo et fuerit descendens, erit superfluus in
1204
humiditate. Si vero fuerit descendens viceritque in eo esse
1205
caloris et siccitatis, erit calidus siccus.
1206
|IV.7.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]IUPPITER est calidus humidus temperatus quemadmodum
1207
diximus ex suo opere in tempore. Qui si fuerit ascendens in
1208
circulo augis sue, erit significatio eius super calorem temperatam
1209
fortior. Et si fuerit descendens, confortabitur eius significatio
1210
super humiditatem temperatam. (In) signa autem calida aut
1211
humida sibi congrua confortant calorem aut humiditatem eius
1212
temperatam, et signa que non sunt ei congrua debilitant ac
1213
minuunt temperamentum eius in calore et humiditate.
1214
|IV.7.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SOL vero est calidus siccus. Qui cum fuerit ascendens
1215
ex … circulo augis sue, erit eius natura fixa super calorem et
1216
siccitatem. Et si fuerit descendens, erit natura eius calida
1217
humida. Et natura signorum ac quartarum circuli <corrumpunt>
1218
eius naturam, quemadmodum diximus ex <corruptione> nature
1219
aliorum planetarum.
170
1220
|IV.7.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VENUS quoque est calida humida temperata quemadmodum
1221
diximus ex opere eius in temporibus. Et esse eius in fortitudine
1222
seu debilitate illius caloris est sicut diximus de esse Iovis.
1223
|IV.7.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro in natura MERCURII vincit siccitas et commiscetur
1224
modicum frigoris. Quod si fuerit ascendens in circulo augis
1225
sue, erit siccus gravi siccitate, et complectitur ei <modicum>
1226
caloris. Si vero fuerit descendens, erit eius natura humida cum
1227
<modico> frigoris. Iam igitur recepit Mercurius quatuor naturas
1228
per diversitatem esse sui. Et similiter Mercurius per naturam
1229
suam recipit omne quod miscetur ei ex naturis signorum et
1230
planetarum.
1231
|IV.7.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LUNA autem est diverse nature secundum quantitatem
1232
diversitatis temporum anni. Quia in prima quarta mensis fit
1233
eius natura calida humida, et natura que est ei quasi inseparabilis
1234
in hac quarta est humiditas. Cumque fuerit in hac quarta
1235
ascendens in circulo sue augis, erit … in ea eius natura humida
1236
superflua magis vincens. In quarta vero mensis secunda, erit
1237
eius natura calida sicca, et natura que est ei in hac quarta
1238
quasi inseparabilis est calor. Quod si fuerit ascendens in
1239
circulo augis sue in hac quarta, erit vincens in natura eius
1240
calor et siccitas que assimilatur superflue. Et cum fuerit
1241
descendens, erit natura eius … in hac quarta siccitas. Cum
1242
vero fuerit in hac quarta ascendens, confortabitur in ea natura
1243
siccitatis … et cum fuerit descendens, erit natura frigoris in
1244
ea vincens et erit in ea modicum siccitatis. |IV.7.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in <ultima>
1245
quarta mensis, erit natura eius frigida humida, et natura que
1246
<vincit> in ea in hac quarta est frigus. Si autem fuerit ascendens,
1247
erit natura <siccitatis> in ea magis vincens, et erit in ea
1248
<modicum> humiditatis. Et si fuerit descendens, vincet in
1249
natura eius … cum <modico> caloris frigus. Porro esse Lune in
1250
loco suo ex signis, et cetera esse eius in corruptione illius
1251
nature sicut esse ceterorum planetarum.
1252
|IV.7.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Planetarum quoque trium superiorum natura, ex tempore
1253
<ortus> sui a Sole usque in stationem primam erit humida. Et
1254
ex statione prima usque in <preventionem> Solis [i.e. usque
171
1255
dum fuerint in oppositione Solis], erit natura eorum calida.
1256
Et ex hoc tempore usque in stationem secundam, erit eorum
1257
natura sicca. Et a statione secunda usque ad introitum eorum
1258
sub radiis, erit eorum natura frigida. – |IV.7.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mercurius autem et Venus
1259
ex tempore <ortus> sui, cum fuerint retrogradi usquequo dirigantur,
1260
erit eorum natura <calida>. Et ex … directione eorum quousque
1261
iungantur Soli, erit natura eorum <humida> |25ra|[ms G]Et ex coniunctione
1262
<Solis> et eorum <occasu> usquequo stent ad retrogradationem,
1263
erit eorum natura sicca. Et ex tempore retrogradationis eorum
1264
usquequo iungantur Soli, erit natura eorum frigida. |IV.7.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Natura
1265
vero Capitis est calida, et natura Caude frigida.
1266
Accidunt quoque planetis alia esse que augent vel minuunt
1267
in significatione caloris eorum vel frigoris, aut siccitatis seu
1268
humiditatis eorum.
1269
Opera ergo in fortitudine seu debilitate nature eorum
1270
quemadmodum diximus.
1271
|IV.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN MASCULINITATE PLANETARUM ET
1272
FEMININITATE EORUM.
1273
|IV.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia generatio fit per coniunctionem masculi et femine,
1274
nam masculi natura est calida et est agens, natura vero femine est
1275
humida et est patiens. Et est planetis significatio super
1276
masculinitatem et femininitatem: planete igitur calidi significant
1277
masculinitatem, et planete humidi significant femininitatem.
1278
Quia ergo natura Iovis et Martis ac Solis est calida,
1279
ideo sunt masculi. – Saturni quoque natura que est ei quasi
1280
inseparabilis quia est frigida, qualitas scilicet agens, natura
1281
vero eius diversa est siccitas, et siccitas est qualitas conveniens
1282
calori, ideo significat Saturnus masculinitatem scilicet propter
1283
hec duo <esse>. Et quia in natura illius nullus calor est, est
1284
significatio eius super masculinitatem debilior <significationibus>
1285
trium planetarum quod prediximus. Propter hanc causam
1286
fortassis significaverit pro masculinitate spados et effeminatos,
1287
et masculos qui non utuntur mulieribus … nec fit eis semen.
1288
|IV.8.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– In Mercurio autem vincit siccitas, et siccitas convenit
1289
calori, Mercurius igitur est masculus. Et quia in natura
172
1290
eius nullus calor est, ideo significat pueros qui nondum
1291
<patiuntur fragilitatem> et spados [vel eunucos]. Et quia
1292
siccitas est qualitas patiens, significat quod recipiat naturam
1293
planetarum ex masculinitate et femininitate. – Venus significat
1294
humiditatem temperatam, et propter hanc causam facta est feminina.
1295
– Luna quoque propter multitudinem humiditatis sue facta est
1296
feminina. – Porro Capitis natura est calida et masculina, Caude
1297
vero natura est frigida et feminina.
1298
|IV.8.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec autem que diximus ex masculinitate vel femininitate
1299
planetarum sunt res que referuntur ad planetas, sed fortasse
1300
<diverse> erunt eorum esse et significaverint masculini
1301
femininitatem, et feminini masculinitatem propter diversitatem
1302
eorum esse, eo quod planete orientales apparentes, –qui oriuntur
1303
ante Solem– significant masculinitatem, et occidentales, –qui
1304
occidunt scilicet post Solem– significant scilicet femininitatem.
1305
Et cum fuerint planete ex ascendente in medium celum, aut
1306
ex occidente in angulum terre: in his quartis orientalibus
1307
significant masculinitatem, in reliquis vero <partibus>
1308
occidentalibus significant femininitatem. Fiunt quoque eorum esse
1309
diversa in masculinitate ac femininitate in locis suis ex signis
1310
et domibus circuli. Et hec narrabimus in <precedentibus>.
1311
|IV.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA NONA, IN PLANETIS DIURNIS ET NOCTURNIS.
1312
|IV.9.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia ex planetis quidam sunt diurni et quidam nocturni.
1313
Ideo posuerunt eis has significationes quia aspexerunt <planetam>
1314
cuius natura est in die magis temperata quam in nocte, huncque
1315
posuerunt diurnum … <Planetam> vero cuius natura est in nocte
1316
magis temperata quam in die posuerunt nocturnum.
1317
|IV.9.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam de Saturno iam diximus quod natura eius temperetur
1318
in die, et ideo est diurnus. –Iuppiter vero propter temperamentum
1319
nature illius effectus est diurnus, eo quod dies magis temperatus
1320
sit quam nox. – Porro Martis est natura in calore et siccitate
1321
superflua, temperatur autem superfluitas caloris eius et
1322
siccitatis in nocte propter frigus noctis et eius humiditatem:
1323
Mars ergo est nocturnus. – Sol vero est planeta |25rb|[ms G] diurnus. –
1324
Et Venus est planeta in quo est humiditas, eiusque natura est
173
1325
humida conveniens nature noctis, et ideo est nocturna.
1326
Cumque fuerit occidentalis, erit fortior in significatione
1327
magisque apparebit eius fortuna, quia <occasus> congruit
1328
nature noctis et effeminationis. Cum vero fuerit orientalis
1329
et fuerit in die super terram in signis masculinis, minuitur
1330
eius fortuna et eius temperatio quia inclinatur ad naturam
1331
planetarum diurnorum et ad masculinitatem aliquantulum.–
1332
|IV.9.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In Mercurio quoque vincit siccitas, et siccitas convenit calori;
1333
dies vero est calida: Mercurius igitur cum singulariter susceperit
1334
significationem erit significatio diei magis vincens in eo.
1335
Et ipse cum oritur fit <orientalis>, cum vero occiderit, erit
1336
nocturnus. Et dum fuerit occiduus, magis apparebit eius opus
1337
et fortior erit quam dum orientalis fuerit, quia in <occasu>
1338
suo erit directus, et in <ortu> erit retrogradus. Et ipse
1339
complectitur planetis diurnis et nocturnis et mutatur in
1340
naturam eorum cum coniunctus fuerit cum eis in uno signo vel
1341
ab aliquo aspectu. – |IV.9.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et Luna <significat noctem propter
1342
frigus et> humiditatem suam, et ideo est nocturnus propter has
1343
duas causas. – Porro Caput est diurnus, et Cauda nocturna.– Et
1344
similiter capita geuzaharat planetarum et Caude eorum.
1345
|IV.9.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et he nature que sunt planetis ex diurnis et nocturnis
1346
sunt eis quasi inseparabiles, non mutantur ab eis. Sed <ortus>
1347
planetarum confortant significationem planetarum diurnorum,
1348
et debilitant significationem planetarum nocturnorum, preter
1349
Mercurium de quo diximus quia cum fuerit occidentalis …
1350
nature illius et magis significabit fortunam. Et <occasus>
1351
planetarum confortat significationem planetarum nocturnorum
1352
et debilitat significationem planetarum diurnorum.
174
0
TRACTATUS V
175
1
|V.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]TRACTATUS QUINTUS
2
ex Libro iudiciorum Astrorum qui est INTRODUCTORIUS,
3
et est XX. duarum differentiarum.
4
|V.1.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA I, in dignitatibus planetarum in signis.
5
DIFFERENTIA II, in causa domorum planetarum secundum quod
6
putaverunt … ASTROLOGI.
7
DIFFERENTIA III, in causa domorum planetarum secundum quod
8
convenit dictis PTHOLOMEI.
9
DIFFERENTIA IIII, in causa domorum <circuli> secundum quod
10
convenit dictis HERMETIS AAIDIMON.
11
DIFFERENTIA V, in causa exaltationis planetarum secundum quod
12
putaverunt quidam astrologorum.
13
DIFFERENTIA VI, in causa exaltationum planetarum secundum quod
14
putavit PTHOLOMEUS.
15
DIFFERENTIA VII, in causa exaltationum planetarum secundum quod
16
convenit … HERMETI.
17
DIFFERENTIA VIII, in (diffinitione) diversitatis terminorum planetarum
18
et esse eorum.
19
DIFFERENTIA VIIII, in terminis EGIPTIORUM.
20
DIFFERENTIA X, in terminis PTHOLOMEI.
21
|V.1.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XI, in terminis CALDEORUM.
22
DIFFERENTIA XII, in terminis <ASTHOATHOL>.
23
DIFFERENTIA XIII, in terminis INDORUM.
24
DIFFERENTIA XIIII, in dominis triplicitatum.
176
25
DIFFERENTIA XV, in faciebus et eorum dominis secundum quod
26
convenit … SAPIENTIBUS FERIZ et BEBIL [i.e. Babilonie], et MIZOR [i.e.
27
Egipti].
28
DIFFERENTIA XVI, in faciebus et eorum dominis secundum quod
29
dixerunt INDI, et nominatur aldurugen.
30
DIFFERENTIA XVII, in naubaharat signorum, que sunt novene,
31
secundum quod convenit dictis INDORUM.
32
DIFFERENTIA XVIII, in duodenariis signorum et dominis uniuscuiusque
33
… omnis signi.
34
DIFFERENTIA XVIIII, in gradibus masculinis et femininis.
35
DIFFERENTIA XX, in gradibus lucidis et tenebrosis … ac vacuis.|25va|[ms G]
36
DIFFERENTIA XXI, in puteis planetarum in signis.
37
DIFFERENTIA XXII, in gradibus augentibus fortunam.
38
|V.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA Ia, IN DIGNITATIBUS PLANETARUM IN SIGNIS.
39
|V.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum xii. signa et vii. planete exerceantur in significatione
40
super res universales velociores corruptione et effectu ac destructione,
41
et iam dixeramus in precedentibus esse uniuscuiusque eorum
42
singulariter narratione absoluta: Nunc autem incipiamus narrare
43
participationem planetarum in signis et eorum dignitates, ut DOMUS
44
et EXALTATIO, TRIPLICITATES, TERMINI et FACIES, GAUDIA quoque
45
et DESCENSIONES atque ALWABEL [que sunt oppositiones domorum],
46
et GRADUS SIGNIFICANTES BONUM AUT MALUM.
47
|V.1.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo posite sunt eis in signis he dignitates secundum
48
quantitatem <concordie> naturarum locorum cum naturis planetarum …
49
ceteris esse eorum ex ascensione et descensione eorumque corruptione
50
ex esse in esse, apparitione quoque eorum atque natura et fortitudine
177
51
in quibusdam (signorum in) locis et debilitate eorum in aliis locis,
52
presentia quoque eorum in quibusdam locorum que congruunt nature
53
eorum et que non congruunt eis ex calore et frigore, et humiditate
54
ac siccitate, masculinitate quoque ac femininitate, diu<tu>rnitate
55
ac nocturnitate, fortuna et infortuna, et mucemata eorum
56
quibusdam climatibus, [i.e. cum fuerint in directo eorum] aut
57
longitudine eorum ex eis et ceteris esse signorum et planetarum
58
secundum quod meretur omnis locus ex locis esse eiusdem
59
planete.
60
|V.1.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Post hec posuerunt ordinationem eius secundum esse
61
diversa, <sed> posuerunt partem illius secundum ordines circulorum
62
planetarum supra invicem secundum quod sunt in natura, et partem
63
secundum quantitatem concordie naturarum eorumdem locorum
64
naturis planetarum et esse eorum, ut concordia signorum aquaticorum
65
cum planetis aquaticis per naturam, et concordiam signorum
66
diurnorum cum planetis diurnis, et partem eius secundum quantitatem
67
oppositionis eorum ad invicem, ut oppositio signorum et planetarum
68
calidorum igneorum planetis et signis frigidis aquaticis, et cetera
69
his que diximus similia. |V.1.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo hoc fecerunt ita ut esset
70
unicuique … in omni esse ex esse illius … in omni signo ex signis
71
xii. ut commiscerentur significationes planetarum cum significatione
72
signorum super effectum et destructionem, et bonum seu malum.
73
– Propter has ergo causas facte sunt dignitates vii. planetis
74
in xii. signis.
75
|V.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN <CAUSIS> DOMORUM <SIGNORUM>
76
SECUNDUM QUOD PUTAVERUNT QUIDAM ASTROLOGORUM.
77
|V.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia antiqui omnes concordaverunt quod Aries et Scorpio
78
sint domus Martis, et Taurus ac Libra domus Veneris, et Gemini
79
ac Virgo domus Mercurii, et Sagittarius et Piscis domus Iovis, et
80
Capricornus et Aquarius domus Saturni, Leo domus Solis, et Cancer
81
domus Lune. – |V.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Qua de causa autem <posuerunt> hec signa domus his
82
planetis, discordia [et diversitas] est apud eos in hoc.
83
Dixeruntque quidam qui nescierunt qualitatem circuli et
84
rerum naturalium et esse eorum, quod planete erant proficiscentes
85
in omni die secundum quantitatem medii cursus eius ad unum
86
diem, et non erat eis tarditas neque retrogradatio donec ligati
178
87
sunt Soli et Lune. Et erat Sol in eodem tempore in XV. gradu
88
signi Leonis, et Luna in XV. gradu signi Cancri. Postea receperunt
89
stelle erratice domus secundum quantitates ligationis sue ex parte
90
Solis et Lune.
91
|V.2.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fuit ligatio MERCURII XXI. graduum et xxx. minuta. –
92
Et hi gradus, cum additi fuerint super gradus Solis in Leone,
93
perveniunt |25vb|[ms G] ad VI. gradus et xxx. minuta in Virgine.
94
Cum vero imminuti fuerint ex gradibus Lune in Cancro
95
retro, perveniunt ad XXIII. gradus et xxx. minuta ex
96
Geminis.
97
|V.2.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et plus longitudine ligationis VENERIS est XLVII.
98
gradus et xi. minuta. – Et quod si additi fuerint isti gradus super
99
gradus Solis, et imminuti fuerint ex gradibus Lune retro, pervenit
100
ad Taurum et Libram.
101
Et longitudo ligationis MARTIS LXXVIII. gradus – Et
102
quod si additi fuerint isti gradus super gradus Solis, aut
103
subtracti fuerint ex gradibus Lune, pervenit ad Arietem
104
et Scorpionem.
105
Et longitudo ligationis IOVIS CXX. gradus. – Et quod
106
isti gradus si additi fuerint super locum Solis, aut subtracti
107
fuerint ex loco Lune, pervenit ad Piscem et Sagittarium.
108
Et longitudo ligationis SATURNI CXXXVI. gradus.
109
– Et quod isti gradus si additi fuerint super gradus Solis, aut
110
subtracti fuerint ex gradibus Lune, pervenit ad Capricornum
111
et Aquarium.
112
Et dixerunt quia ideo addidimus hoc super locum Solis,
113
et minuimus eum ex loco Lune quia Sol est diurnus et Luna
114
nocturna. – Putaverunt itaque isti quod propter hanc causam
115
posita sunt hec signa domus his planetis.
116
|V.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec narratio destruitur. – Quia si intellexerunt per
117
hanc ligationem gradus eorum equationis, invenitur quod gradus
118
equationis planetarum … sint gradus pauci, ligatio vero eorum,
119
secundum quod dixerunt hi, gradus multi dissimiles gradibus
179
120
equationis eorum. – Et si intellexerunt per hos gradus quibus
121
dum fuerint similes inter Solem et quinque planetas, mutantur
122
eorum figure ad retrogradationem et directionem, opporteret
123
ut sit hoc secundum quantitatem medietatis graduum quibus
124
retrogradantur planete cum fuerint a Sole secundum quantitatem
125
eiusdem longitudinis. Et nos invenimus huic e contrario. Quia
126
Saturnus non retrogradatur nec dirigitur nisi cum fuerit inter
127
ipsum et Solem minus ipsis gradibus quos dixerunt per rem multam.
128
|V.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et Mars non retrogradatur nec dirigitur nisi cum fuerit
129
inter ipsum et Solem plus ipsis gradibus. – Iuppiter quoque et
130
Venus … fortasse retrogradantur vel diriguntur cum fuerit inter eos
131
et Solem infra hos gradus. – Quod si posita est ligatio secundum
132
quantitatem longitudinis <eius> ex Sole, opporteret ut ponerentur
133
ligationes planetarum superiorum omnes CLXXX. gradus. – Rursum et
134
quemadmodum posuerunt ligationes planetarum <superiorum>
135
secundum quantitatem gradus equationis eorum, ita opporteret ut
136
ponerentur ligationes planetarum superiorum secundum quantitatem
137
gradus equationis eorum: sed posuerunt hos gradus secundum
138
quantitatem quam sciverunt quod caderet in quedam loca ex
139
domibus eorum. – Non est ergo causa domorum planetarum
140
quod dixerunt.
141
|V.2.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Alii vero de (causis) domorum … tractantes alias causas
142
protulerunt, quorum dicta non prohibuit nos narrare nisi quod
143
essent vanitates et fabule. Unusquisque enim istorum ignoraverunt
144
esse planetarum et rerum naturalium. Quia circulus et quicquid
145
in eo est ex planetis, non fiunt diversi motus eorum, neque eorum
146
esse ab eo quod fuerat. Et hec omnia moventur motu … equali:
147
non addit cursus eorum in sua essentia in aliquo dierum super
148
cursum eorum in aliis diebus. – Et quod invenitur <visibiliter>
149
ex diversitate cursus eorum fit propter multitudinem circulorum
150
eorum et diversitatem motus uniuscuiusque circuli a socio suo.
151
Et hoc patenter apparet apud eum qui aspexerit in scientiis
152
superioribus. – |V.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]HERMES autem et PTHOLOMEUS actor Libri
153
iudiciorum patefecerunt causam domorum planetarum. Et
154
narrabimus hoc si Deus voluerit.
180
155
|V.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA III, IN CAUSA DOMORUM PLANETARUM SECUNDUM
156
QUOD CONVENIT DICTIS PTHOLOMEI.
157
|V.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod VII. planetis sit |26ra|[ms G] significatio super omnem rem
158
(ex rebus) velocibus effectu et corruptione in hoc mundo. Et luminaria
159
sunt magis universales [et plus] significatione super res que
160
efficiuntur et corrumpuntur pre ceteris planetis. |V.3.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam Luna
161
omnibus planetis propior est nobis et velocior motu et plus mutatione
162
in signis atque diversitate esse. Ideoque assimilatur esse illius
163
esse rerum velociorum effectu et corruptione. Planetarum vero
164
significatio magis apparet tempore almucemata [i.e. cum fuerint
165
in directo locorum vel climatum], et pre omnibus signis propiora
166
sunt mucemate nostre Gemini et Cancer. Nam Gemini est
167
signum masculinum, et ipsum est signum in quo cum fuerit Sol,
168
erit finis veris. Quia ergo est signum masculinum, et quia ipsum
169
est signum in quo quamdiu duraverit Sol erit finis temporis,
170
inconveniens nature Lune. Nam Cancer est signum femininum,
171
et ipsum est signum quod cum intraverit … erit initium estivi
172
temporis, et est humide nature, femininum. Luna namque est
173
planeta feminina, humida significans inceptiones, et Cancer est
174
propior omnibus signis femininis mucemate nostre, Luna quoque
175
omnibus planetis propior est nobis. Cancer ergo et Luna conveniunt
176
per humiditatem et per femininitatem, et per significationem super
177
inceptiones, et per propinquitatem nostram. Propter has causas
178
quatuor factus est Cancer domus Lune.
179
|V.3.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sol vero, quia per <ascensiones> suas … calescit aer, et
180
per presentiam eius in Cancro et Leone … fit estas, sed eo amplius
181
apparet natura estatis et caloris ac siccitatis ( et masculinitatis) et
182
eo gravius cum fuerit Sol in Leone, quod est signum masculinum
183
calidum siccum, et Sol per naturam suam significat calorem et
184
siccitatem ac masculinitatem. Leo quoque est medietas temporis
185
estatis et Sol est medius planetarum vii. Sol itaque et Leo
186
concordant per calorem et siccitatem ac masculinitatem, et
187
per medietatem circulorum, et per tempus estatis. Ob hanc
188
igitur causam factus est Leo domus Solis.
181
189
|V.3.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et alia causa etiam: quod Sol cum esset luminare diei
190
et Luna luminare noctis, et < per ea accipitur ultima significatio>
191
effectus et vite atque inceptionum, et ex coniunctione eorum
192
accipitur significatio eorum que fiunt in hoc mundo usque
193
ad preventionem eorum. Et similiter accipitur significatio ex
194
preventione eorum usque ad coniunctionem eorum; coniunctio
195
vero et preventio fiunt per celeritatem motus Lune et profectus
196
eius ad Solem, et magis patens erit opus eorum atque natura in
197
significationibus eorum que accidunt in hoc mundo cum fuerint
198
in his duobus signis que sunt in directo nostro. Ideo positus est
199
Cancer, signum scilicet femininum et mobile atque humidum quod
200
est in directo capitum nostrorum et significat initium temporis,
201
planete convenienti sibi per naturam humidam et feminitatem
202
ac celeritatem mutationis ex signo in signum per significationem
203
inceptionis, que est Luna. – Et positum est signum calidum, siccum,
204
diurnum ac masculinum … planete … convenienti ei per naturam,
205
qui est Sol.
206
|V.3.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque posita essent hec duo signa, Cancer scilicet et Leo,
207
domus luminarium significantium effectum et incrementum, et hec
208
duo signa sunt tempori estatis (et caloris), positi sunt Capricornus
209
et Aquarius domus Saturni, quia hec duo signa sunt tempori
210
hiemis et frigoris, et Saturnus est frigidus siccus; eiusque
211
natura est diversa a natura luminarium et opposita eis, circulus
212
quoque eius est altior omnibus circulis, ideo inceptum est
213
post luminaria ab eo, et posite sunt domus eius opposite
214
domibus luminarium.
215
|V.3.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia IUPPITER significat temperamentum, et eius
216
circulus (altior est circulis ceterorum), succedens circulum
217
Saturni |26rb|[ms G], ideo posita sunt illa duo signa que succedunt
218
domus Saturni Iovi, que sunt Sagittarius et Piscis, et facta
219
sunt ex domibus luminarium in loco triplicitatis (et fortitudinis)
220
ac dilectionis.
221
|V.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MARS quoque est malus … et eius circulus succedit circulum
222
Iovis. Posite sunt domus eius succedentes domus Iovis, que sunt
223
Scorpio et Aries, et facte sunt ex domibus luminarium in loco quarti
224
aspectus, et infortune.
182
225
|V.3.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VENUS vero, quia eius natura est temperata, et eius
226
circulus succedit circulum Solis, ideoque posite sunt domus
227
eius succedentes domus Martis, que sunt Libra et Taurus, et
228
facte sunt ex domibus luminarium in loco sextilis aspectus,
229
et dilectionis.
230
|V.3.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et duo reliqua signa data sunt MERCURIO, que sunt
231
Gemini et Virgo.
232
|V.3.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia luminarium opus magis apparet in hoc mundo,
233
posuerunt dimidium circuli Soli, quod est ex initio Leonis in
234
finem Capricorni, et alia medietas Lune, que est ex initio Aquarii
235
usque in finem Cancri, ut esset unicuique luminarium participatio
236
cum omni planeta in aliqua domorum eius que sunt in dimidio
237
circuli que refertur ad <eum>.
238
|V.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA IIII, IN CAUSA DOMORUM <CIRCULI> SECUNDUM
239
QUOD CONVENIT DICTIS HERMETIS AAIDIMON PHILOSOPHI.
240
|V.4.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia dum vellemus scire <quid esset> planetis septem ex
241
xii. signis, … invenimus unicuique quinque planetarum duas figuras
242
et duas longitudines diversas: ut <ortus et occasus>, et retrogradatio
243
ac directio; et non invenimus unicuique luminarium preter unam
244
domum … congruam figure eius, et ideo sunt <fortuna>, quia omne
245
quod figitur et confortatur et remanet super unam figuram,
246
erit ei fortius et magis fixum erit super suam speciem. Et quanto
247
plus intraverit in eum corruptio et mutatio figurarum, erit ei
248
debilius.
249
|V.4.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sed antiqui nominabant Lunam planetam Solis, quia
250
omnis planeta ex his quinque planetis non indiget lumine alterius
251
quia est ei <ortus et occasus> per lumen ipsius, Lune vero non
252
est lumen in <ortu vel occasu> et in ceteris esse illius nisi
253
per Solem, quia ipsa recipit lumen ab eo, <vel> sustentatio
254
[utpote habundantia seminis vel sanguinis quo concreatur vel
255
aliquid tale, quod nos fortasse materiam possumus dicere] non
256
potest esse absque idea [i.e. absque imagine], et non potest idea
257
ostendere aliquid absque materia, materie enim necessaria est idea,
258
idea autem principatum habet super naturam, et Luna est ipsa
259
almeda, Sol vero est idea, non <est> opus Lune nisi per Solem,
260
ideoque nominaverunt eam planetam Solis. Quocumque enim fuerit
183
261
pars aliqua Solis, et pars Lune eam sequetur. Nam domus Lune
262
iungitur domui Solis, et exaltatio Lune est post exaltationem
263
Solis, et dies Lune post diem Solis, et divisio Lune post
264
divisionem Solis.
265
|V.4.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque precessissent nobis hec omnia, incepimus
266
dividere domos circuli super planetas ex concordia substantiarum.
267
Quia omnis substantia confortat substantiam suam et est
268
conveniens atque complectens illi, et destruens oppositum sibi.
269
Cuius indicium est quod ignis non potest nutriri per vicinitatem
270
aque, quia unusquisque eorum destruit socium suum. Ignis
271
autem est confortans et conveniens igni. – Calor vero universalis
272
qui est in hoc mundo est … Sol. |V.4.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam diximus in secundo tractatu HUIUS
273
LIBRI quod dum fit in XV. gradu Leonis erit calor et
274
siccitas fortior quam esse poterit in hoc mundo. – Pre omnibus
275
ergo domibus circuli Leo dignior est <Sole>, eo quod
276
conveniat unus alteri per naturam, et fortior quam poterit esse
277
Sol in XV. gradu …
278
Cumque sciremus domum Solis et locum fortitudinis eius
279
ex eo, incepimus a domo Lune, |26va|[ms G] quia coniungitur Soli,
280
(accepimusque) XXX. gradus, que est quantitas unius signi,
281
appellavimus(que eam) partem ex partibus, et proiecimus (ipsam
282
partem, qui sunt) XXX. gradus, ex XV. gradibus Leonis … scivimusque
283
quod pre ceteris locis esset dignius Luna ipsum signum quod esset
284
conveniens nature illius et confortans eam frigidum humidum,
285
factusque est Cancer domus Lune, et facta est fortitudo illius
286
in XV. gradu …
287
|V.4.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque perfecissemus domum Solis et Lune, aspeximus
288
circulum qui succedit circulum Lune, invenimusque quod esset
289
circulus Mercurii. Proiecimus itaque utrasque partes ex xv.
290
gradu Leonis (ante), et ex XV. gradu Cancri retro, ceciditque
291
una eorum in XV. gradu Geminorum … et cecidit altera in XV.
292
gradu Virginis, que est pars sinistra. Factaque sunt Gemini
293
et Virgo domus Mercurii.
184
294
|V.4.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et invenimus circulum Veneris succedentem circulum
295
Mercurii, proiecimusque partes ex domibus Mercurii ad dextram
296
et sinistram, et ceciderunt in XV. gradu signi Tauri, et in simili
297
eius in Libra. Factaque sunt hec signa domus Veneris.
298
… Invenimus quoque circulum Martis succedentem
299
circulum Solis, proiecimusque partes a dextris et a sinistris ex
300
domibus Veneris, et ceciderunt in XV. gradu Scorpionis, et
301
in simili eius in Ariete. Et facti sunt domus Martis.
302
Et invenimus circulum Iovis succedentem circulum Martis,
303
proiecimusque partes a dextris et a sinistris ex domibus
304
Martis, et cecidit una eorum in XV. gradu Sagittarii, et altera
305
in simili eius ex Pisce. Et facti sunt Sagittarius et Pisces
306
domus Iovis.
307
Atque invenimus circulum Saturni succedentem circulum
308
Iovis, proiecimusque partes ex utraque parte, a dextra scilicet
309
et sinistra ex domibus Iovis, et cecidit una earum in XV. gradu
310
Capricorni, et altera in simili eius in Aquario. Et facti sunt
311
domus Saturni.
312
HOC MODO DIVISIT AAIDIMON DOMUS CIRCULI.
313
|V.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ex fortitudine huius divisionis et veritatis eius est quod
314
facte sunt domus Saturni, qui est deterior planetis circuli et
315
magis significans destructionem in (graviori) oppositione
316
domorum luminarium significantium effectum et incrementum.
317
Et facte sunt domus Martis, qui est infra eum in infortuna,
318
super quartum aspectum domorum eorum, quia infortuna quarti
319
aspectus infra infortunam oppositionis est. – Et quia trinus et
320
sextilis aspectus ex divisione fortunarum est, et trinus aspectus
321
fortior est sextili, Iuppiter quoque magis fortuna est quam
322
Venus, facte sunt domus Iovis super trinum aspectum domorum
323
luminarium, et domus Veneris super sextilem aspectum domorum
324
eorum. – Invenimus etiam cordam Mercurii pervenire prope
325
XXX. gradus, et est in fortuna infra Venerem. Ideoqe facte sunt
326
domus Mercurii succedentes domus luminarium per quantitatem
327
dimidii sexte fere.
185
328
|V.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam etiam posuerunt domus planetarum secundum
329
quantitatem oppositionis naturarum eorum ad invicem. – Eo
330
quod Sol et Luna dicuntur esse luminaria mundi, et Saturnus
331
narretur per tenebras, tenebre vero omni hora sunt opposite
332
lumini et lumen opponitur tenebris, ideoque posuerunt domus
333
Saturni in oppositione domorum luminarium. – |V.4.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iuppiter quoque
334
est significator substantie et hereditatis, et Mercurius significator
335
sapientie et intellectus atque discipline. Et inquisitor sapientie
336
parvipendit et pro nichilo ducit substantiam, inquisitor |26vb|[ms G]
337
vero substantie parvipendit et pro nichilo ducit sapientiam, quia
338
concupiscentia substantie et divitiarum opposita est concupiscentie
339
sapientie et intellectus. Ideoque posite sunt domus unius eorum in
340
oppositione domus alterius. Mars vero est significator timoris
341
et bellorum <ceterorumque talium>, et Venus est significatrix
342
securitatis [et quietudinis], voluptatis quoque et delectationis
343
atque gaudii, et <hec> omni hora sunt opposita timori ac <bellis
344
et cetera>, et ideo posite sunt domus unius eorum in oppositione
345
domorum alterius.
346
|V.4.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Erantque antiqui … dividentes domus super unum horum
347
modorum quatuor quos diximus. Quia quidam eorum inceperunt
348
in divisione domorum a luminaribus, deinde a circulo qui succedit
349
circulum Lune, deinde ascendendo donec venirent ad circulum
350
Saturni, quemadmodum retulit HERMES AAIDIMON. – Et quidam
351
inceperunt a luminaribus, deinde a Saturno, quemadmodum fecit
352
PTHOLOMEUS. – Et quidam posuerunt <domus malorum> in
353
oppositione domorum luminarium et in quarto aspectu eorum,
354
fortunarum vero in trino et sextili aspectu eorum, et posuerunt
355
domus Mercurii ad utramque partem domorum luminarium. Et
356
quidam posuerunt eos secundum quantitatem oppositionis naturarum
357
planetarum ad invicem. Et omnes he divisiones redeunt ad unum.
358
|V.4.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et propter oppositionem naturarum ipsorum planetarum
359
quam diximus, facta est <septima uniuscuiusque domus> <sibi
360
contraria>. – Et quia divisio domorum ciculi incepta est ex
361
domibus luminarium, eo quod sint fortiora omnibus planetis
362
circuli, facta est Soli pars in omni signo masculino, et Lune
363
in omni signo feminino. Planetis vero quinque non est ita,
364
quia est uni planete pars in utrisque domibus suis tantum, in
365
masculino scilicet et feminino. – |V.4.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et propter fortitudinem
186
366
luminarium, et quia unicuique eorum est una figura et una domus,
367
factum est unumquodque eorum in domo sua significans figuram
368
temperamenti et compositionis et incrementi. Ceteri vero planete
369
V. sunt his econtrarium quia sunt unicuique eorum due figure et
370
due longitudines, et ipse in una domorum suarum significat figuram
371
directionis et ortus, aptationis quoque et temperamenti, in altera
372
vero domo significat figuram retrogradationis et occasus ac
373
diminutionis temperamenti.
374
Saturnus itaque in Capricorno significat figuram
375
retrogradationis et occasus propter concordiam frigoris et siccitatis
376
eorum. Et in Aquario significat figuram directionis atque ortus …
377
|V.4.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et Iuppiter in Sagittario significat figuram directionis et ortus,
378
et in Pisce significat figuram retrogradationis et occasus.
379
– Et Mars in Scorpione significat figuram directionis propter
380
complexionem humiditatis Scorpionis et frigoris, et propter
381
calorem Martis et siccitatis eius. Et in Ariete significat figuram
382
retrogradationis propter coniunctionem caloris eorum et siccitatis.
383
– Venus vero in Tauro significat figuram aptationis et directionis
384
atque occasus, quia occasus <fortior> est ei et magis conveniens.
385
Et in Libra significat figuram retrogradationis et inicium ortus.
386
– Et Mercurius in Virgine significat figuram directionis et
387
occasus, et in Geminis significat figuram retrogradationis
388
et ortus.
389
|V.4.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et antiqui extraxerunt domibus planetarum partem
390
ex luminaribus et ex domibus eorum, et nominaverunt eam partem
391
nature planetarum. Hoc est: ut numeres, qualicumque hora volueris,
392
ex gradu Solis usque in xv. gradum Leonis per gradus equales,
393
et quo pervenerit, adde super eum quod perambulaverit Luna
394
in signo suo et proice eum ex signo Lune |27ra|[ms G], et quo pervenerit
395
numerus, ibidem erit pars. – Deinde accipe in eadem hora ex
396
gradu Lune usque ad xv. gradum Cancri, et quo pervenerit,
397
adde desuper quod perambulaverit Sol in signo suo et proice
398
eum ex signo Solis, et quo pervenerit numerus tuus, ibidem
399
erit eadem pars altera. – Et scito quod non <cadat> una earum
400
in aliquam domorum alicuius planete nisi ceciderit … altera
401
in domum eius alteram. Et si ceciderit una partium in domum
402
unius luminarium, cadet altera pars in domum alterius luminaris.
187
403
|V.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA V, IN CAUSA EXALTATIONUM PLANETARUM
404
SECUNDUM QUOD PUTAVERUNT QUIDAM ASTROLOGORUM.
405
|V.5.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod planetis VII. sit exaltatio et descensio in XII. signis.
406
Et omnes sapientes magisterii astro<logo>rum concordant quod
407
exaltatio Solis sit in XVIIII. gradu signi Arietis. Et exaltatio Lune
408
in tertio gradu Tauri. Et exaltatio Iovis in gradu XV. Cancri. Et
409
exaltatio Mercurii in XV. gradu Virginis. Et exaltatio Saturni
410
in XXI. gradu Libre. Et exaltatio Martis in XXVIII. gradu Capricorni.
411
Et exaltatio Veneris in XXVII. gradu Piscis. Et exaltatio Capitis
412
in tertio gradu Geminorum. Et exaltatio Caude in tertio gradu
413
Sagittarii. – Gradus vero descensionis uniuscuiusque planete
414
in oppositione signi exaltationis sue est in simili gradu
415
exaltationis.
416
|V.5.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Qua de causa autem <facta est hec proprietas> his signis
417
et his gradibus ex quibus nominatur exaltatio uniuscuiusque planete
418
pre ceteris gradibus … signi, hoc non facile potest comprehendi
419
[difficileque est <opus> eius] universitati antiquorum et
420
novissimorum. Et iam narravit PTHOLOMEUS causam exaltationis
421
planetarum in signis narratione absoluta, et non fecit mentionem
422
de causa graduum exaltationum in signis suis. – HERMES vero
423
<commemorans> causam, narravit exaltationes planetarum in
424
signis et veritatem graduum eorum certa scrutatione. Quorum dicta
425
narrabimus in <precedentibus> …
426
|V.5.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Illi autem qui se iactant de scientia magisterii <astrorum>
427
de his quorum obscurata est scientia naturarum corporum superiorum
428
et eorum <motus>, et causas effectus et corruptionis, <causati
429
sunt> in hoc ita ut dicerent quod hi planete VII. sint <oppositi>
430
in <domibus> exaltationum suarum in gradibus ad quos referuntur
431
per exaltationem, et ex ipsis gradibus ceperunt moveri … in
432
initio motionis eorum. Et erat unusquisque planeta vadens in
433
<una> die secundum quantitatem sui medii cursus in una die.
434
Remanseruntque ita prolixo tempore euntes super hoc esse.
435
Deinde ligati sunt luminaribus, et ipsi erant in Leone ac Cancro.–
436
Et fuit longitudo ligationis eorum secundum quantitatem graduum
437
quos diximus in precedentibus, factique sunt gradus exaltationum
438
planetarum in locis ex quibus ceperunt moveri in initio
439
creationis eorum, et facte sunt domus eorum secundum
440
quantitatem longitudinis ligationis eorum ex Sole et Luna.
188
441
|V.5.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem narraverunt ex causa domorum planetarum
442
quia facte sunt secundum quantitatem longitudinis ligationis
443
eorum ex luminaribus, iam narravimus destructionem eius in
444
secunda differentia huius Tractatus.– |V.5.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod vero narraverunt
445
quod facti sunt in gradibus exaltationum suarum, et ceperunt
446
moveri ex ipsis gradibus, et erant euntes in omni die secundum
447
medium cursum eorum, postea ligati sunt Soli et Lune sicque
448
diversus effectus est cursus eorum et facta est eis retrogradatio,
449
[isti hac ratione redarguendi sunt ut dicatur eis] quod … factor
450
omnipotens |27rb|[ms G] et altissimus fecit hos VII. planetas in initio
451
creationis eorum in gradibus exaltationis sue ex signis suis super
452
esse et motum quem putaverunt. Post hec voluit corrumpere
453
[vel mutare] motus eorum ab eo quo fuerant ligavitque hos
454
quinque planetas luminaribus, quare <proprietas> retrogradationis
455
et directionis per occasionem huius ligationis his tantum
456
V. planetis facta est, et non fuerit Soli et Lune retrogradatio,
457
cum sint eis ligati etiam? |V.5.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia quemadmodum sunt planetis
458
corpora colorata, et videntur per colores suos, ita oportet ut
459
sint eorum ligationes corpora colorata visibilia. – Vel qua de
460
causa non posuit eis deus altissimus hos motus diversos,
461
[absque ligatione, i.e.] ita ut non ligaret eos aliis? … Quod
462
si impossibile ei fuit hoc facere nisi per ligationem, impotens
463
fuit ab hoc. Et hec est narratio quam non credit nisi quisquis
464
fuerit insipiens et nesciverit potentiam dei omnipotentis
465
in rebus. – Glorificetur et sublimetur a dictis errantium
466
sublimatione maxima.
467
|V.5.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Rursum etiam: si isti planete V. ideo diversus est cursus
468
eorum et facta est eis retrogradatio quia ligati sunt Soli et Lune,
469
opporteret ut esset cursus Solis et Lune in omni die similis
470
medio cursui eius, quia non est eis retrogradatio. Et nos
471
invenimus <ei> diversos cursus. – Omne ergo quod diximus
472
est indicium annullationis dictorum eorum atque mendatium.
473
Nam et mendaces reddunt hos in omni quo se iactaverunt de
474
causa graduum exaltationis planetarum et de domibus eorum,
475
et de diversitate cursus eorum atque retrogradatione omnes
476
philosofi et sapientes in magisterio astrorum ex civibus FERIZ
477
et INDORUM atque GRECORUM. |V.5.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quidam eorum dicunt quod
478
planete septem inceperunt moveri ex inicio Arietis et profecti
189
479
sunt super esse quo sunt nunc, et super hoc equant planetas.
480
Et omnes concordant quod cursus <eius> non est corruptus
481
[neque mutatus] ab eo quod erat, et quod non sunt diversi
482
ab esse suo neque a motu suo super quem esse non destiterunt.
483
Et quod est unicuique eorum singulariter proprietas in sua
484
essentia et in suo <calore> atque motu.
485
Et causa qua est unicuique eorum <proprietas> per
486
esse a qua non recedit, et per quod est diversus a socio suo:
487
ut efficiatur a motu suo quicquid est ei proprie ex effectu
488
et corruptione in hoc mundo diversum ab hoc quod efficitur
489
a motu alterius.
490
|V.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VI, IN CAUSA EXALTATIONIS PLANETARUM
491
SECUNDUM QUOD PUTAVIT PTHOLOMEUS.
492
|V.6.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dixit PTHOLOMEUS auctor Libri iudiciorum: Quia dum
493
invenissemus Solem cum fuerit in Ariete incipit ascendere ad
494
septemtrionem, ad cent scilicet capitum nostrorum, et augetur
495
longitudo diei … et natura caloris; cumque fuerit in Libra, minuitur
496
dies a nocte ac descendit in meridie, et ob hoc positus est Aries
497
exaltatio Solis, et Libra, que est contraria Arietis et eius opposita,
498
posita est eius descensio.– |V.6.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Saturnus vero, quia natura eius est
499
frigida, propter frigus nature illius opponitur nature Solis
500
calide. Quia calor cum <minuerit, augetur> frigus, frigus
501
vero cum addiderit, minuitur calor. Ideo posita est Libra
502
exaltatio Saturni et Aries descensio eius, e contra quod
503
positum est Soli. – Et positus est Taurus exaltatio Lune, quia
504
cum fuerit Sol in Ariete et Luna in Tauro, erit tunc inicium
505
apparitionis luminis illius, et est etiam inicium triplicitatis
506
Lune. Et posuerunt Scorpionem descensionem |27va|[ms G] eius,
507
quia est oppositus exaltationis sue. – Et posuerunt Cancrum
508
exaltationem Iovis, quia Iuppiter per naturam suam significat
509
ventos septemtrionales equales, et cum fuerit in Cancro,
510
oriuntur venti septemtrionis qui nutriunt et incrementum prestant
511
(nutu dei) et confortatur natura Iovis. Et positus est Capricornus
512
eius descensio quia est oppositus sue exaltationis. – |V.6.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et posuerunt
513
Capricornum exaltationem Martis quia Capricornus est meridianus
514
et est oppositus exaltationi Iovi, et quia natura Martis est
515
comburens, meridiana, et cum fuerit in eo confortatur eius
516
calor. Et posuerunt Cancrum descensionem eius, quia est nadir
190
517
eius exaltationis. – Et posuerunt Piscem exaltationem Veneris
518
quia natura Piscis est humiditas, et in eo incipit humiditas
519
temporis veris. Et Venus est humida, et cum fuerit in eo,
520
confortatur eius humiditas. Et posuerunt Virginem … exaltationem
521
Mercurii. Ab eo enim incipit siccitas temporis autumni, et
522
natura Mercurii refertur ad siccitatem. Cumque fuerit in ea
523
confortatur eius siccitas. Et posuerunt Piscem eius descensionem
524
quia est oppositus sue exaltationi.
525
|V.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VII, IN CAUSA <EXALTATIONIS> PLANETARUM
526
SECUNDUM QUOD CONVENIT DICTIS HERMETIS..
527
|V.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia res quibus est inicium, sunt in inicio inceptionis
528
sue in profectu et augmentatione; et in medio eius fortiores quam
529
poterint esse; in fine vero in inperfectione et debilitate.
530
Cuius rei indicium est quod omne elementatum ex animali
531
aut semente fit in iuventute sua proficiens et augmentans, et in
532
medio eius fortior quam esse poterit, in fine vero eius inproficiens
533
et debilis … Et similiter sunt planete in inicio ortus sui et
534
in directione sua, in medio quoque, et in fine eius. Iam itaque
535
patuit nobis per hanc comparationem quod fortitudo planetarum
536
sit in medietate signorum.
537
|V.7.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam dixeramus in secundo tractatu quod Aries et
538
Cancer sint ipsa signa proficientia que augent augmentationem
539
diei et altitudinem Solis super nos, et quod Libra et Carpicornus[*]Carpicornus corrupt for Capricornus
540
sint inproficientia et imminuta in quibus minuitur dies et
541
descendit Sol a nobis. Scivimus itaque quod pre ceteris locis
542
hec signa essent digniora exaltatione fortunarum que sunt
543
augentia et proficientia … , quia non erit exaltatio duorum
544
planetarum in uno signo, quemadmodum non erit unum signum
545
domus duobus planetis. – |V.7.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque invenissemus quod Sol dum
546
intrat Arietem incipit ascendere, incipitque dies super noctem
547
augmentari, scivimus quod pre omnibus locis esset Aries dignior
548
exaltatione Solis, et quod in xv. gradu eius esset fortior
549
quam esse poterit.
550
Et iam patefecimus in differentia lilla huius Tractatus
551
quod Luna sit coniuncta Soli, et pars Lune sit post partem
552
Solis, scivimusque ideo quod signum exaltationis Lune esset
191
553
Taurus, quia succedit signum exaltationis Solis. |V.7.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et invenimus
554
oppositum lumini tenebras, et Solis est lumen et splendor,
555
Saturni vero est significatio super tenebras, pre omnibus ergo
556
locis ille locus est dignior exaltatione Saturni qui est oppositus
557
loco in quo exaltatur Sol, qui est Libra. Et fortior quam esse
558
poterit in XV. gradu ex eo. – Et invenimus locum in quo
559
perficitur diminutio Capricornum, scivimusque quod exaltatio
560
mali secundi sit in eo, et fortitudo eius esset in XV. gradu eius.
561
– Et iam novimus quod post luminaria nullus planeta sit fortuna
562
|27vb|[ms G] plus Iove, et nullus locus post Arietem est fortior Cancro,
563
iamque nobis patuit quod exaltatio Iovis sit in eo. Et fortitudo
564
eius est in XV. gradu.
565
|V.7.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque scivissemus exaltationem horum quinque
566
planetarum et loca fortitudinis eorum ex ipsis signis, voluimus
567
scire exaltationes reliquorum duorum planetarum et fortitudinem
568
eorum. Et iam precessit narratio nostra quod non sit unum signum
569
exaltatio duobus planetis; et iam invenimus quod Venus non
570
prolongatur a Sole plus XLVII. gradibus et minutis, et ipsa est
571
planeta feminina humida. Iamque scivimus quod Taurus sit
572
exaltatio Lune, et quod Piscis propter humiditatem suam et
573
naturam eius <aquaticam> sit dignius exaltatione Veneris quam
574
Gemini, factaque est <exaltatio> Veneris in XV. gradu Piscis. –
575
Et facta est fortitudo Mercurii in XV. gradu Virginis super
576
triplicitatem Tauri … |V.7.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]quia Mercurius non prolongatur a Sole
577
plus XXVII. gradibus et minutis. Et est planeta in qua est siccitas
578
super naturam inicii temporis autumni, et Taurus est signum
579
congruum Mercurio per naturam siccitatis et propter
580
proximitatem eius de exaltatione Solis, sed Taurus iam factus
581
est exaltatio Lune. Virgo ergo est dignior exaltatione Mercurii
582
pre omnibus signis <et> in XV. gradu eiusdem erit Mercurius
583
fortior quam esse poterit, quia congruit ei per siccitatem et
584
per naturam … temporis autumni. Et quod longitudo diei eius
585
et itineris eius in circulo sit similis longitudini diei Arietis
586
et eius itineris, propter concordiam itineris eius cum itinere
587
Arietis qui est exaltatio Solis. Et quod motus eius in circulo in
588
longitudine diei sit unus motus, facta est Virgo per naturam
589
suam propior Arieti quam Taurus. |V.7.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item etiam quemadmodum
590
posuimus exaltationem Saturni in signo quod est oppositum
591
exaltationi Solis propter diversitatem [et contrarietatem]
192
592
unius alteri, ita posuimus exaltationem Mercurii in contrarietate
593
exaltationis Veneris, quia locus in quo deicitur Venus, ibidem
594
erit exaltatio Mercurii, propter oppositionem sapientie (que est
595
significatio Mercurii) ludis et delectationibus (que sunt
596
significationes Veneris).
597
|V.7.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque sciremus domus in quibus exaltantur hi planete,
598
et fortitudinem uniuscuiusque istorum planetarum ex hoc signo,
599
voluimus scire terminum gradus exaltationis uniuscuiusque
600
planete in signo, redivimus itaque ad hoc quod dixeramus
601
in tractatu secundo: quod inceptio in divisione esset ex Sole,
602
et ex medio diei, et ex inicio Arietis, et ex linea equalitatis,
603
et ex medio celi. Quia Sol ascendit dum ingreditur Arietem, et
604
incipit dies augmentari, et dies est causa noctis et medius dies
605
est fortior temporibus diei. Nam et ascensiones etiam ortus
606
ascendentis mundi fiunt diverse super eos; |V.7.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]in loco autem linee
607
equalitatis ascensiones signorum in ascensione medii celi eorum
608
fit motus (eorum) unus, et per similem <circulo signorum> fit
609
motus signorum in medio celi totius mundi, et similiter gradus
610
exaltationis <planete> est omni mundo per unum esse. Ob
611
<hanc igitur causam> facta est inceptio <per> divisionem ex
612
loco circuli directi et ex medio celi (super lineam equalitatis).
613
Et iam novimus quod cum fuerit primum minutum Arietis
614
in medio celi super lineam equalitatis, erit primum minutum Cancri
615
ascendens. Ideoque dixerunt antiqui quod Cancer sit ASCENDENS
616
MUNDI. Et est dignior signo ut sit ascendens in inicio incrementi
617
mundi gradus in quo <confortatur> Iuppiter ex Cancro. |V.7.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque
618
fuerit gradus XV. ex Cancro ascendens super lineam equalitatis
619
|28ra|[ms G] erit gradus <XVIIII.> ex Ariete in medio celi. Et cum sit
620
Sol (fortior) in XV. gradu Arietis … XVIIII. gradus Arietis dignior
621
est exaltatione Solis. – Et iam novimus quod nulla causa sit in
622
circulo que non sit sapienter disposita, et quod ex scientia
623
dispositionis est ut sit IUPPITER in ascendente mundi. |V.7.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum
624
fuerit ita, erit in directo gradus Martis, et erit unusquisque eorum
625
impediens socium suum et naturam illius, et imminutus a perfectione
626
significationis sue –quia expositio gradus exaltationis planete est
627
locus apparitionis perfectionis eius nature ex <circulo signorum>
628
et applicatio eius ad perfectionem sue significationis super fortunam;
629
voluimusque ponere longitudini que est inter eos gradus notos,
193
630
accepimus huius rei indicium ex longitudine planetarum ex Sole.
631
Quia super quantitatem longitudinis eorum ex eo referuntur ad eos
632
multa ex eorum esse.
633
|V.7.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenimusque quod omnis planeta cum fuerit inter ipsum et
634
Solem minus XII. gradibus erit debilis. Et quidam eorum fortassis …
635
elongatur ab eo per XII. gradus … <divisimus> itaque hos gradus
636
(super) quantitatem longitudinis, deinde addidimus eos super
637
locum Martis per ascensiones circuli directi, et cecidit in gradum
638
xxvii.. Et si minueremus eos, caderet in gradum quartum ex
639
eo in loco remotionis et debilitatis, et esset cum hoc per naturam
640
malitie sue iens ad <directionem> fortune, impediens eum.
641
Addidimus ergo super eum ut esset gradus exaltationis in loco
642
in quo fit planeta in angulo proficiens et fortis, ostendens
643
suam naturam.
644
|V.7.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VENUS vero, propter quod opponitur signum exaltationis
645
sue signo exaltationis Mercurii <et nature> temporis, et propter
646
diversitatem eius significationis ab illo, et destructionem
647
significationis unius eorum ab altero, cum(que) fuerint oppositi
648
operabimur per eos quemadmodum operati sumus per Martem in
649
augmentatione quantitatis longitudinis super locum eius in medio
650
Piscis, et cecidit in XXVIII. gradus eiusdem. – Et cum fuerint mali
651
minus gradibus quam fortune, erunt euntes ad eas impedientes
652
eas, minuentes ex earum fortitudine. Vicesimus itaque octavus
653
gradus signi Capricorni dignior est exaltatione Martis pre ceteris
654
gradibus eiusdem, et XXVII. gradus Piscis dignior est exaltatione
655
Veneris pre ceteris. Et cum fuerit Venus ita, erit prope angulum
656
X.um, et huius loci significatio super fortunam convenit nature
657
eius fortune. Nam si minueremus ex loco eius quantitatem ipsorum
658
graduum, fieret in divisione domus perditionis et mortis, in loco
659
sue nature contrario.
660
|V.7.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MERCURIUS quoque quia gradus exaltationis sue est in
661
XV. gradu Virginis – quia domus et exaltationis eius est unum
662
signum – et cum fuerit exaltatio planete in domo sua fit in medio
663
eius fortior quam esse poterit et plus ostensione <super hoc quod>
664
prius diximus, et maxime cum fuerit proficiens in succedentibus
665
angulorum, et Iuppiter non impedit eum, sed sunt concordes ac
666
commixti, propter quod Mercurius recipit naturam illius fortune
194
667
quia unusquisque eorum est in signo exaltationis sue in simili
668
gradu socii sui. Et si adderemus super locum eius aliquid ex
669
gradibus, appropinquaret oppositioni Veneris, et fieret in
670
loco recessionis.
671
|V.7.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et SATURNUS est in quarto aspectu gradus Iovis,
672
destruens naturam illius. Et quartus aspectus est dimidium
673
oppositionis, addidimusque sex gradus que est medietas quantitatis
674
longitudinis super locum Saturni, et pervenit ad XXI. gradum
675
Libre, ibidemque est gradus exaltationis Saturni. Et factus est
676
exaltationis eius in angulo quarto, firmus, remotus a gradu
677
|28rb|[ms G] quarti aspectus Iovis, et ab oppositione gradus
678
exaltationis Solis. Et si minueremus eum ex eo, fieret in loco
679
remotionis, iens ad gradus eorum et destruens eos. Et si
680
esset Iuppiter in directione Saturni, adderemus super dimidium
681
Libre quantitatem totius longitudinis quemadmodum fecimus
682
ceteris.
683
|V.7.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro LUNA, ideo facta est gradus exaltationis eius
684
super quantitatem longitudinis a Sole et eius apparitionis
685
quia fortassis visa fuerit cum prolongata fuerit ab <ea> infra
686
XII. gradus per minuta, et fortassis visa fuerit cum perfecti
687
fuerint ei isti gradus et facta est in termino gradus XIII.
688
Factusque est gradus exaltationis sue in loco in quo fuerit,
689
et fuerit Sol in gradu exaltationis sue, erit in inicio termini
690
apparitionis sue –secundum opus apparitionis per ascensiones
691
circuli directi in loco linee equalitatis–, qui est gradus tertius
692
ex Tauro. Et cum fuerit in gradu secundo ex eo infra terminum
693
gradus inicii apparitionis. Et cum fuerit in gradu quarto ab eo,
694
erit iam transiens … ; |V.7.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]nam tunc fit eius apparitio ita, cum fuerit
695
ei dimidium latitudinis in meridie, quia aliquis planetarum
696
cum fuerit ei dimidium sue latitudinis, erit equalis esse
697
prout melius potuerit fieri in latitudine. Et si esset eius
698
apparitio super quantitatem huius latitudinis ex parte
699
septemtrionis, esset inicium termini apparitionis eius
700
in fine Arietis.
701
Et iam precessit narratio nostra quod Taurus sit
702
exaltatio Lune, et quod non sit unum signum exaltatio
703
duobus planetis.
195
704
|V.7.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum hoc etiam fieret exaltatio CAPITIS in inicio
705
signorum <tenebrosorum> qui non congruunt ei. Nam Caput
706
est locus ascensionis Lune, et Gemini locus <fortunarum>.
707
Propter concordiam ergo eorum per <fortunam> facta est exaltatio
708
eius <in eis>. Et ideo facta est eius exaltatio in gradu tertio
709
eiusdem, quia cum fuerit … Luna super hanc longitudinem, erit inter
710
eos quantitas unius signi, et fit ei dimidium sue latitudinis per
711
quam videtur in gradu exaltationis sue.
712
|V.7.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CAUDA vero est locus descensionis Lune, et Sagittarius
713
locus inferiorum. Et ideo propter concordiam eorum in una re,
714
facta est eius exaltatio in tertio gradu eiusdem.
715
|V.7.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Propter has causas ergo facti sunt gradus <exaltationis>
716
planetarum in his locis. Et ex certitudine huius operis et veritate
717
eius est quod gradus <exaltationum> planetarum superiorum
718
ceciderunt in angulos, et gradus <exaltationum> planetarum
719
inferiorum facti sunt in locis sibi congruis ut esset unusquisque
720
eorum, cum fuerit in ipsis gradibus, erit in perfectione apparitionis
721
ipsius nature. Factique sunt gradus fortunarum ante gradus
722
malorum qui sunt eis contrarii, quia inceptiones … fiunt per
723
(planetas) fortunas, deinde sequitur eas destructio que est ex
724
significationibus malorum.
725
|V.7.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem <causati sunt> in longitudine ipsorum
726
graduum in Marte et Venere ita ut dicerent: Cum fuerit Iuppiter
727
in gradu ascensionis mundi, fit in oppositione gradus Martis. Et
728
iam novimus quod mali impediant fortunas, ideoque voluimus
729
ponere longitudinem que est inter eos terminum notum.
730
Accepimusque eius indicium ex longitudine Lune a Sole et eius
731
apparitione, quia eorum significatio super id quod accidit in hoc
732
mundo plus <significationibus> ceterorum planetarum apparet.
733
Et secundum quantitatem longitudinis eius ex eo fiunt multitudines
734
corruptionum in rebus. Et invenimus perfectionem apparitionis
735
Lune tunc fieri cum prolongata fuerit ab eo [i.e. a Sole] per XII.
736
gradus |28va|[ms G] et fuerit in XIII. Addidimus itaque super medietatem
737
Capricorni XIII. per circulum directum, et cecidit in XXVIII.
738
gradu eiusdem. – |V.7.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In Venere autem fecimus quemadmodum
739
fecimus in Marte, sed addidimus super locum eius XI. gradus,
740
quia videtur cum fuerit longitudo eius a Sole minus longitudine
196
741
Martis. Et in quantitate corporis eius minus quantitate corporis
742
Martis per unum gradum. Minuimusque ipsum gradum unum,
743
scilicet ex XII., et remanserunt XI. gradus quos addidimus super
744
XV. gradus Piscis, pervenitque ad gradum XXVII., et ibidem est
745
exaltationis sue gradus.
746
|V.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN DIVERSITATE TERMINORUM PLANETARUM.
747
|V.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Invenimus terminos quinque modis. Primo, termini
748
EGIPTIORUM. Secundo, termini PTHOLOMEI. Tertio, termini
749
CALDEORUM, qui sunt cives Babilonie. Quarto, termini
750
ARSTHOATHOL. Quinto, termini INDORUM.
751
|V.8.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam ARSTHOTHO divisit unumquodque signum inter VII.
752
planetas, posuitque luminaribus partem in terminis. Et super hoc
753
hac ratione usus est qua dixit quod nulla dignitas sit planetis in
754
<domo> nisi sit Soli et Lune similiter. – |V.8.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ceteri vero quos diximus
755
diviserunt unum signum super V. planetas erraticos, et non posuerunt
756
luminaribus in eo partem. Et ideo proiecerunt divisionem eorum
757
ex terminis signorum, quia participantur planetis in
758
domibus suis.
759
|V.8.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam enim antiquorum putaverunt quod sit Soli
760
participatio cum dominis eorum in signis que sunt in medio
761
circuli, que sunt ab inicio Leonis usque in finem Capricorni.
762
Et Lune participatio in signis que sunt in altera medietate cum
763
dominis eorum que sunt ex inicio Aquarii usque in finem Cancri.
764
|V.8.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et quidam putaverunt quod Soli sit participatio in prima
765
medietate signorum masculinorum cum dominis eorum, et
766
Lune participatio in altera medietate illius. Nam in signis
767
(masculinis, ab inicio eorum usque in medium eorum est Soli
768
participatio cum dominis eorum in hac medietate, et in alia
769
medietate, i.e. a medietate signorum usque in finem est participatio
770
Lune cum dominis eorum. Et in signis) femininis, ab inicio eorum
771
usque in <medium> eorum, est participatio Lune … in altera vero
772
medietate est participatio Soli cum dominis eorum. Cumque …
773
luminaribus participatio cum planetis in his signis his duobus
774
modis quos diximus contenti sunt hac dignitate que est eis in
775
signis <ut> ponerent eis in terminis <partem>.
197
776
|V.8.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam etiam dixerunt quod ideo non posuerunt (omnes)
777
antiqui luminaribus partem in terminis quia nature sunt quinque:
778
calida scilicet sicca secundum naturam Martis, et calida humida
779
secundum naturam Iovis, et frigida sicca secundum naturam
780
Saturni, et frigida humida secundum naturam Veneris, et commixta
781
ex eis secundum naturam Mercurii. – Natura igitur Veneris est
782
concors nature Lune per humiditatem et femininitatem. Et natura
783
Martis concordat cum natura Solis per calorem et masculinitatem,
784
et propter concordiam nature eorum cum natura luminarium contenti
785
sunt eorum dignitatibus in terminis ut ponerent luminaribus in eis
786
partem. Et dixerunt quod unumquodque luminarium operatur in
787
<terminis> planete qui ei |28vb|[ms G] congruit per naturam suam sicut
788
opus eiusdem planete.
789
|V.8.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et certior divisio est istorum qui non posuerunt
790
luminaribus partem in terminis signorum. Et ipsa est super quam
791
concordaverunt omnes antiqui. – Sed unusquisque istorum, etsi
792
divisit unumquodque signum inter quinque planetas <econtrario>
793
socii sui in ordinatione planetarum suorum, et quantitate
794
graduum uniuscuiusque planete, sed universitas eorum posuerunt
795
fines signorum terminos malorum. Quia fines signorum sunt ex
796
parte inprofectionis et debilitatis, quemadmodum diximus in
797
precedentibus, et inprofectio ac debilitas sunt mala, et mali
798
digniores sunt eis.
799
|V.8.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et PTHOLOMEUS vituperavit … terminos EGIPTIORUM
800
et CALDEORUM et quantitatem graduum … uniuscuiusque planete.
801
Et putavit quod certiores [ac veraciores] ceteris terminis essent
802
quos invenit in quodam libro antiquo et dirupto, cuius dominus
803
ignoratur. Et ideo noluit eos referre ad semetipsum, <ne
804
vituperaretur> editor ipsorum terminorum sicut vituperavit
805
PTHOLOMEUS terminos aliorum.
806
Et invenimus omnes antiquos ex sapientibus astrorum
807
exercuisse in iudiciis terminos EGIPTIORUM, eo quod sint
808
rectiores. Et gradus terminorum uniuiscuiusque planete concordant
809
cum annis suis maioribus. Et narrabimus terminos uniuscuiusque
810
istorum singillatim, si deus voluerit.
198
811
|V.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIIII, in terminis EGIPTIORUM.
811*
(a)(b c)(d e)(f g)(h i)(j k)
812
|V.9.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
AriesIup viVen viMer viiiMar vSat v
813
TaurusVen viiiMer viIup viiiSat vMar iii
814
GeminiMer viIup viVen vMar viiSat vi
815
CancerMar viiVen viMer viIup viiSat iiii
816
LeoIup viVen vSat viiMer viMar vi
817
VirgoMer viiVen xIup ivMar viiSat ii
818
LibraSat viMer viiiIup viiVen viiMar i
819
Scorp.Mar viiVen iiiiMer viiiIup vSat vi
820
Sagit.Iup xiiVen vMer iiiiSat vMar iiii
821
Capri.Mer viiIup viiVen viiiSat iiiiMar iiii
822
Aquar.Mer viiVen viIup viiMar vSat v
823
PiscesVen xiiIup iiiiMer iiiMar viiiSat ii
824
|V.10.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA X, in terminis PTHOLOMEI.
824*
(a)(b c)(d e)(f g)(h i)(j k)
825
|V.10.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
AriesIup vVen viiiMer viiMar vSat <v>
826
TaurusVen viiiMer viiIup viiSat <8>Mar <iv>
827
GeminiMer viiIup viVen viiMar <vi>Sat <iv>
828
CancerMar viIup viiMer viiVen viiSat iii
829
LeoSat viMer viiVen vi<Iup> viMar v
830
VirgoMer viiVen viIup vSat viMar vi
831
LibraSat viVen vIup <8>Mer <v>Mar vi
832
Scorp.Mar viIup viiiVen <iv>Mer viSat <vi>
833
Sagit.Iup viiiVen viMer vSat viMar v
834
Capri.Ven viMer <8>Iup <iv>Mar viSat v
835
Aquar.Sat viMer viVen viiiIup vMar v
836
PiscesVen viiiIup viMer viMar <vi>Sat <iv>
199
837
|V.11.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XI, in terminis CALDEORUM (hi sunt cives Babilonie).
838
|V.11.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](Dixit) quod CALDEI sunt ille gentes que (erant) in
839
Babilone in primo tempore. Et dicitur in historiis <antiquorum ex
840
precedentibus> gentibus quod primus qui habitavit |29ra|[ms G] in ea et
841
populavit eam fuit NOE propheta venerandus. Nam post diluvium
842
abiit ipse et qui cum eo erant ad Babilonem petentes calorem.
843
Moratique sunt ibi et dilatati sunt et multiplicata est collectio
844
eorum post NOE et dominati sunt eis. Et statuerunt ibidem
845
edificia, et coniuncta est habitatio eorum DAGELA et ALFORAT,
846
[i.e. Eufrate] moratique sunt super latera eorum quousque
847
pervenerunt ex DEGELA … KASKAR, et ex ALFORAT ultra ALCUFAH.
848
|V.11.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et locus eorum est qui dicitur hodie ALCEWED [quod interpretatur
849
Nigredo].
850
Et erant divites eorum [i.e. reges eorum] <descendentes in>
851
Babilonem. Et nomen primi eorum appellabatur <IECIR>. Et erant
852
Caldei exercitus regum ipsorum. Et non cessaverunt ipsi et reges
853
eorum congregari super <ipsum> esse eorum quousque debellaret
854
eos et consummaret DARIUS PRIMUS .
855
Et omnes Caldei erant sapientes in numero astrorum
856
et iudiciorum, exercentes ea nullamque scientiam preponebant ei
857
ex omnibus scientiis. Et erant homines confluentes ad sapientes
858
eorum ex universis climatibus causa discendi numerum astrorum
859
et eorum iudicia. – Et dicitur quod qui docuit eos primitus
860
fuerit … SEM filius Noe.
861
|V.11.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et narravit PTHOLOMEUS et ceteri alii quod ipsi utebantur
862
… iudiciis astrorum terminis diversis a terminis EGIPTIORUM
863
et a terminis ceterorum. Et ponebant divisionem terminorum
864
signorum uniuscuiusque triplicitatis uno modo; ponentes scilicet
865
terminos quorumdam triplicitatum in die aliquod ex gradibus, et
866
in nocte ponebant eos econtrario. Et iam narravit eos PTHOLOMEUS
867
in Libris suis Quatuor. Deinde narravit postea quod non
868
invenerit memoriam ipsorum terminorum in libris antiquorum
869
eorum, nec fecerunt de eis memoriam antiqui antecessores,
870
scilicet eorum in quorum scientia est fiducia. Ideoque dimisimus
871
eorum narrationem in hoc libro … quia sunt termini in quibus
872
non concordaverunt antiqui eorum <qui sciverunt scientiam>
873
astrorum, et propter hoc quod est in eis ex diversitate atque
874
commixtione.
200
875
|V.12.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XII, in terminis ASTHOTHO.
876
|V.12.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](Iste enim, ut diximus, divisit unumquodque signum inter
877
septem planetas, dans luminaribus terminos. Et incipiens a domino
878
signi, deinde a planeta qui ipsum succedit in ordine circulorum
879
descendendo hoc modo: nam primum terminum Arietis dedit
880
Marti, secundum Soli, tertium Veneri, quartum Mercurio, quintum
881
Lune, sextum Saturno, septimum Iovi. Et primum Tauri Veneri,
882
secundum Mercurio, et ita per successionem planetarum usque in
883
finem signi. Sic fecit in omnibus signis. Gradus vero ipsorum
884
terminorum non notavimus quia deerant in libro quem
885
transtulimus.)
886
|V.13.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XIII, in terminis INDORUM.
887
|V.13.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et INDI posuerunt terminos masculinorum signorum
888
uno modo, et terminos femininorum signorum uno modo similiter.
889
|V.13.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ab inicio Arietis usque in perfectionem quinque graduum, est terminus
890
Martis. Et post hos usque in perfectionem x. graduum est Saturni.
891
Et postea usque in perfectionem xviii. graduum est Iovis. Et
892
postea usque in perfectionem xxv. graduum Mercurii. Et postea
893
usque in xxx. gradus est Veneris.
894
Taurus: ab inicio eius usque in perfectionem v. graduum
895
est Veneris. Et postea usque in perfectionem xii. gradus est
896
Mercurii. Et postea usque in perfectionem xx. gradus est Iovis.
897
Et postea usque in perfectionem xxv. gradus est Saturni. Et postea
898
usque in perfectionem xxx. gradus est Martis.
899
|29rb|[ms G] Gemini, Leo, Libra, Sagittarius et Aquarius sunt
900
similes Arieti. Cancer vero et Virgo, Scorpio, Capricornus et Piscis
901
similes Tauro.
902
Hec est divisio terminorum secundum quod isti narraverunt. –
903
Et certiores omnibus terminis sunt termini EGIPTIORUM.
904
|V.14.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XIIII, IN DOMINIS TRIPLICITATUM.
905
|V.14.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod triplicitas est quantitas conveniens bone
906
complexioni ideo quia eius quantitas est super lineas equales
907
ex circulo. Quia circulus signorum est super tres circulos, et est
908
circulus Arietis, et circulus Cancri, et circulus Capricorni. Et
201
909
ob hoc divisus est circulus xii. signorum triplicitatibus. Unaqueque
910
triplicitas est trium signorum.
911
Et iam narravimus etiam aliam causam de triplicitate
912
signorum in secundo tractatu.
913
Et his signis que sunt invicem triplicitas sunt domini.
914
Nam domini triplicitatis signorum masculinorum sunt
915
planete masculini. Et domini triplicitatis signorum femininorum
916
sunt planete feminini.
917
|V.14.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et incipiamus a planetis qui sunt plus testimonio
918
in triplicitate, et fortiores haiz. – |V.14.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima igitur triplicitas
919
est ex signis masculinis que sunt Aries, Leo et Sagittarius.
920
Et domini eorum in die Sol, postea Iuppiter. Et in nocte
921
Iuppiter, postea Sol. Et eorum particeps in die ac nocte
922
est Saturnus.
923
|V.14.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda triplicitas est ex signis femininis, que sunt
924
Taurus, Virgo et Capricornus. Et eorum domini in die Venus,
925
postea Luna. Et in nocte Luna, postea Venus. Et eorum particeps
926
in nocte et die est Mars. Sed et Mercurius participatur eis in
927
Virgine proprie.
928
|V.14.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tertia triplicitas est ex Geminis et Libra et Aquario,
929
que sunt signa masculina. Et eius domini in die est Saturnus,
930
postea Mercurius. Et in nocte Mercurius, postea Saturnus.
931
Et eorum particeps in nocte ac die est Iuppiter.
932
|V.14.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quarta triplicitas est ex Cancro et Scorpione ac Pisce,
933
et sunt signa feminina. Et domini eorum in die est Venus, postea
934
Mars. Et in nocte Mars, postea Venus. Et eorum particeps in nocte
935
ac die est Luna.
202
936
|V.15.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XV, IN FACIEBUS ET DOMINIS EORUM SECUNDUM
937
QUOD CONVENIT … SAPIENTIBUS FERIZ ET BABILONIE ATQUE EGIPTI.
938
|V.15.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia unumquodque signum ex signis xii. dividitur per
939
tres divisiones, unaqueque divisio ex x. gradibus, et nominatur
940
facies. Et referuntur ad aliquem planetam.
941
|V.15.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima ergo facies Arietis est Martis qui est dominus
942
eius. Et secunda planete qui Martem succedit in circulo suo.
943
Tertia facies est tertio planete ex circulo Martis.
944
Et prima facies ex secundo signo est planete quarto ex
945
circulo Martis. – Et similiter posuerunt dominos facierum signorum
946
secundum successionem circulorum <signorum> ad … invicem.
947
Et quotiens pervenerit ad Lunam, revertitur ad Saturnum … |V.15.4 fehlt|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
948
DIFFERENTIA XVI, IN FACIEBUS ET DOMINIS EORUM SECUNDUM
949
|V.16.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]QUOD DIXERUNT INDI, <QUE SUNT ADDURUGEN>.
950
|V.16.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia Indi concordant cum ceteris in divisione uniuscuiusque
951
signi per tres partes secundum modum facierum, nominantque omnem
952
divisionem ex eis durungen, et nominant dominos eorum
953
dominos addurungen. Sed non concordant cum ceteris
954
in dominis eorum. Et ponunt dominum durungen primum ex signis,
955
i.e. dominum prime faciei, domino eiusdem signi. Et dominum
956
durungen secundi domino signi quinti … Et dominum durungen tercii
957
domino signi noni ab eo. – |V.16.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Verbi gratia: ut Aries, quia x. gradus
958
primi ex eo sunt durungen |29va|[ms G] Martis domini eiusdem Arietis,
959
et x. secundi (ex eo) durungen Solis domini Leonis, et x. tercii
960
ex eo durungen Iovis domini Sagittarii … |V.16.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et similiter durungen
961
uniuscuiusque signi: primum scilicet ex eo erit domini eius,
962
et secundum domini signi eiusdem triplicitatis qui succedit,
963
qui est dominus signi quinti. Et tercium ex eo domini
964
signi eiusdem triplicitatis quod est post ipsum, qui est
965
dominus noni.
966
Et ideo posuerunt ea hoc modo quia ipsi putant quod
967
unicuique signo sint tres facies, et omni triplicitati tria signa.
968
Domini ergo harum triplicitatum sunt digniores … omni facie ex
969
eis pre ceteris.
203
970
Et divisio aliorum, de his quorum mentio a nobis precessit
971
in dominis facierum est certior [et veracior], si deus voluerit.
972
|V.17.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVII, IN NAUBAHARAT SIGNORUM,
973
QUE SUNT NOVENE, SECUNDUM QUOD CONVENIT DICTIS
974
INDORUM.
975
|V.17.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia INDI dum dividerent signa per tres facies, et
976
ponerent terciam faciem ex omni signo domino signi noni ex eo …
977
et hec nominatur naubahar. Facta est omnis novena tres gradus
978
et tercia unius gradus. Anaubahar itaque est cc. minutorum.
979
Et ideo diviserunt unumquodque signum novem divisionibus
980
quia nonum signum ex omni signo est … triplicitas et perfectio eius
981
nature. Posuerunt itaque divisionem uniuscuiusque signi super
982
numerum signorum que sunt inter ea … i.e. novem, omnis novena
983
super naturam signi ex signis. Et dominus uniuscuiusque novene
984
est dominus eiusdem signi.
985
|V.17.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima namque novena Arietis est Martis domini Arietis,
986
et secunda Veneris domine Tauri, et tercia Mercurii domini
987
Geminorum. Fit itaque novena nona Arietis domini Sagittarii
988
qui est Iuppiter. Et prima novena Tauri Saturni domini Capricorni,
989
et secunda Saturni domini Aquarii, et tercia Iovis domini Piscis, et
990
quarta Martis domini Arietis. – Et ita posuerunt dominos novenarum
991
super successiones dominorum … signorum.
992
|V.17.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est etiam ei alius modus adbreviatus ex quo sciuntur
993
domini novenarum uniuscuiusque signi. Hoc est ut aspicias signum
994
mobile quod est in omni triplicitate, eritque dominus eius
995
dominus novene <primi signorum> eiusdem triplicitatis, et dominus
996
signi secundi ab eo erit dominus novene secunde eiusdem signi.
997
Et similiter ceteri domini novenarum ipsius triplicitatis.
998
|V.17.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aries itaque et Leo ac Sagittarius: dominus prime novene
999
uniuscuiusque eorum est Mars dominus Arietis. Et dominus
1000
novene secunde Venus domina Tauri. Et dominus novene tercie
1001
Mercurius dominus Geminorum. – |V.17.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et Taurus, Capricornus ac Virgo
1002
<triplicitas>: dominus novene prime uniuscuiusque eorum est
204
1003
Saturnus dominus Capricorni. Et dominus secunde novene Saturnus
1004
dominus Aquarii. |V.17.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Gemini, Libra et Aquarius <triplicitas>:
1005
… uniuscuiusque istorum est Venus domina Libre. Et dominus
1006
novene secunde est Mars dominus Scorpionis. – |V.17.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item Cancer, Scorpio
1007
et Piscis <triplicitas>: et dominus prime novene uniuscuiusque istorum
1008
est Luna domina Cancri. Et dominus novene secunde est Sol. Ita
1009
cognoscuntur domini novenarum per successionem dominorum
1010
signorum.
1011
|V.17.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ponuntur etiam domini naubahar alio modo. Hoc est
1012
ut dividantur signa novem divisionibus secundum primum opus,
1013
deinde ponantur domini novenarum per successionem circulorum
1014
planetarum. Et ponatur prima novena Arietis Marti, et secunda
1015
Soli, tercia Veneri, quarta Mercurio |29vb|[ms G] et quinta Lune, sexta
1016
Saturno, septima Iovi, octava Marti ac nona Soli. – Tauri
1017
quoque.. prima naubahar est Veneris, et secunda Mercurii, et tercia
1018
Lune quousque finiantur eius naubaharat novem. – Deinde
1019
Geminorum inicium erit Lune, et Cancri inicium Iovis, et Leonis
1020
inicium Solis, et Virginis inicium Mercurii, et Libre inicium
1021
Saturni, et Scorpionis inicium Martis et Sagittarii inicium Veneris,
1022
et Capricorni inicium Lune, et Aquarii inicium Iovis, et Piscis
1023
inicium Solis. – Et non est concordia super has. – Prime enim
1024
sunt certiores.
1025
|V.18.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVIII, IN DUODENARIO SIGNORUM, ET DOMINIS
1026
UNIUSCUIUSQUE GRADUS EX OMNI SIGNO.
1027
|V.18.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia antiqui omnes sapientes in stellis diviserunt
1028
unumquodque signum per XII. divisiones, eritque omnis divisio
1029
duobus gradibus et dimidio, et vocatur duodecima. – Et ideo hoc
1030
fecerunt ut esset in uno signo natura xii. signorum. Eritque natura
1031
prime divisionis eius similis nature eiusdem signi, et natura
1032
secunde divisionis similis nature secundi signi ab eo, et natura
1033
divisionis tercie similis nature tercii signi. Et similiter cetere
1034
divisiones duodecim.
1035
Et est numero eius modus abreviatus. Hoc est ut
1036
aspicias quot gradus sint ex inicio signorum usque in gradum
1037
et minutum cuius duodecimam volueris scire, et multiplices eum
1038
duodecies, et quicquid collectum fuerit proicies eum ex inicio
205
1039
eiusdem signi, dans unicuique signo <duos gradus et dimidium>.
1040
Et quo perduxerit te numerus in eodem signo est natura eiusdem
1041
gradus et eius duodecima.
1042
|V.18.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]HERMES quoque et omnes antiqui erant dividentes
1043
unumquodque signum per divisionem aliam extra hanc. Hoc est
1044
ut ponatur omnis gradus ex signo super naturam alicuius signi ex
1045
signis. Primus itaque gradus ex signo fit super naturam eiusdem
1046
signi. Et gradus <duodecimus> eiusdem signi secundum naturam
1047
secundi signi, et tercius gradus eiusdem secundum naturam signi
1048
tercii ab eo, donec sit gradus duodecimus ex signo super naturam
1049
signi duodecimi … et gradus XIII. super naturam eiusdem signi, et
1050
XIIII. super naturam secundi signi. Erantque ponentes unumquemque
1051
gradum ex gradibus … super naturam signi ex signis.
1052
Nam et HERMES retulit in <libro suo> super unumquemque
1053
gradum ex omni signo <diversus modus> ex capitulis nativitatum
1054
et interrogationum. |V.18.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Alii vero erant ponentes dominos horum graduum
1055
his econtrario. Et quod retulit HERMES est certius.
1056
|V.19.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVIIII, IN GRADIBUS MASCULINIS ET FEMININIS.
1057
|V.19.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod in signis xii. sint gradus masculini et gradus
1058
feminini. Cumque fuerit nativitas vel interrogatio a masculis …
1059
erit eis hoc fortius; et cum fuerit nativitas et interrogatio a
1060
femininis et ceciderint planete in gradibus femininis, erit
1061
eis fortius.
1062
|V.19.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]A primo namque gradu signi Arietis usque in expletionem
1063
gradus septimi, sunt masculini, et usque in expletionem gradus noni
1064
feminini, et usque in expletionem xv. gradus masculini, et usque
1065
in expletionem xxii. feminini, et usque in xxx. masculini.
1066
Et in ceteris signis sicut vides in tabula: |30ra|[ms G]
1066*
(a)(b)(c)(d)(e)(f)(g)
1067
Ariesmasc viifem iim vif viim viii
1068
Taurusmasc viifem viiim xv
1069
Geminifem vimasc xif vim iiiif iii
1070
Cancermasc iifem vm iiif iim xif 4 m 3
1071
Leomasc vfem iim vif xm vii
206
1072
Virgofem viimasc vf viii<m iii>f <vii>
1073
|V.19.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Libramasc vfem vm xif viim ii
1074
Scorp.masc ivfem vim ivf vm viiif iii
1075
Sagit.masc iifem iiim viif xiim vi
1076
Capri.masc xifem viiim xi
1077
Aquar.masc vfem viim vif viim v
1078
Piscesmasc xfem xm iiif vm ii
1079
|V.19.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam quoque antiquorum erant aspicientes in signis
1080
masculinis et ponebant ab inicio eorum usque in xii. gradus et
1081
dimidium masculos, et xii. gradus et dimidium femininos, et ii.
1082
gradus et dimidium masculos, et ii. gradus et dimidium femininos.
1083
In signis vero femininis ponebant ( ab inicio ) usque in xii. gradum
1084
et dimidium femininum, deinde xii. gradus et dimidium masculinum,
1085
postea ii. gradus et dimidium femininum, deinde ii. gradus
1086
et dimidium masculinum.
1087
|V.19.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quidam posuerunt gradus uniuscuiusque signi in
1088
masculinitate et femininitate <xii. partes> secundum <numerum>
1089
signorum. Et dixerunt quod signa masculina, unumquodque eorum
1090
ab inicio sui usque in ii. gradus et dimidium masculinum secundum
1091
ipsius signi naturam, deinde ii. gradus et dimidium femininum
1092
secundum naturam secundi signi ab eo. Postea ii. gradus et dimidium
1093
masculinum secundum naturam signi tercii ab eo, deinde similiter
1094
femininum super hoc esse usque in expletionem signorum. Signa vero
1095
feminina ab inicio uniuscuiusque eorum usque in ii. gradus et
1096
dimidium femininum, deinde ii. gradus et dimidium masculinum,
1097
deinde similiter femininum. |V.19.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ita secundum hos tres modos
1098
retulerunt masculinitatem gradus signorum et femininitatem
1099
eorum. – Et quotiens collecte fuerint ex his significationibus
1100
due vel tres in masculinitate vel femininitate in uno loco,
1101
erit eis fortius.
207
1102
|V.20.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XX, IN GRADIBUS LUCIDIS ET TENEBROSIS …
1103
ET DEWET ADDIL [I.E. HABENTIBUS UMBRIS] ET VACUIS.
1104
|V.20.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Gradus namque signorum in hoc modo sunt quatuor ordinibus.
1105
–Primo: gradus (qui dicuntur) lucidi. –Secundo: <erecti> … umbrosi,
1106
vel fumosi … –Tercio: … gradus vacui, <crocei> scilicet vacui.
1107
–Quarto: dicuntur tenebrosi.
1108
|V.20.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque ceciderint planete in gradus lucidos, erit eis
1109
fortius in <significatione> bonorum, et significabunt pulcritudinem
1110
et lucem atque fortunam. |V.20.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum ceciderint in gradus tenebrosos,
1111
significant duritiam [et tarditatem] et horribile, et rem
1112
tenebrosam et malam. |V.20.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum ceciderint in gradus <erectos>
1113
vel tenebrosos [seu fumosos], aut in gradus vacuos, significat
1114
modicum horribile. –
1115
|V.20.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](Et hi gradus sunt quemadmodum vides in tabula:)
1115*
( )(a)(b)(c)(d)(e)(f)(g)
1116
AriesE iiiT vE viiiL iiiiT iiiiL vT i
1117
TaurusE iii<L> viiV iiL viiiV vL iiiE ii
1118
GeminiL viiE iiiL vV iiL viE vii
1119
CancerE viiL vE iiL iiiiT iiL viiiT ii
1120
LeoL viiE iiiT viV vL viiii
1121
VirgoE vL iiiiV iiL viT iiiiL viiV ii
1122
|V.20.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LibraL vE vL viiiE iiiL viiV ii
1123
Scorp.E iiiL vV viL viT iiL vE iii
1124
Sagit.L <9>E iiiL viiT iiiiE vii
1125
Capri.E viiL iiiT vL iiiiE iiV iiiiL v
1126
Aquar.T iiiiL vE iiiiL viiiV iiiiL v
1127
PiscisE viL viE viL iiiiV iiiL iiiE ii
1128
|V.21.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXI, IN (GRADIBUS) PUTEORUM PLANETARUM
1128*
<ET> SIGNORUM.
1129
|V.21.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia in signis sunt gradus qui dicuntur putei. Cumque
1130
ceciderit aliquis planetarum in ipsos gradus ex <signo> in semetipsos
1131
i.e. ut non cadat ante vel retro (sed in eundem), abibit eius pulcritudo
1132
[et aspectus], et debilitabitur a significatione sua. Fortune namque
208
1133
cum ceciderint in eos, erit esse earum quemadmodum narravimus
1134
ex debilitate. |V.21.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mali vero cum ceciderint in eos, debilitabitur eorum
1135
significatio et fortassis significaverit fortunam accidentalem propter
1136
debilitatem eius <super> malum, et fortassis confortabitur natura
1137
illius malitie.
1138
Iamque narraverunt antiqui loca eorum in quibus
1139
significat aptationem et destructionem, et hoc narrabimus in locis
1140
suis (si deus voluerit). |V.21.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In veritate autem graduum puteorum ex
1141
signis suis, fuit inter eos diversitas; ideo dimisimus mentionem
1142
facere de eorum diversitate, et narravimus gradus ex signis suis
1143
secundum illud in quo concordavit universitas sapientum EGIPTI
1144
et FERIZ.
1145
|V.21.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PUTEI GRADUS
1145*
(a)(b)(c)(d)(e)(f)
1146
Arietisvixixvii<xxiiii>xxviiii
1147
Taurivxiiixviiixxiiiixxvxxvi
1148
Gemin.iixiiixvii<xxii>xxx
1149
Cancrixiixvii(xxii)xxiii<xxviii>xxx
1150
Leonisvixiiixvxxiixxiiixxviii
1151
Virgin.viiixiiixvixxixxv(xxx)
1152
|V.21.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Libreiviixx(xxiii)(xxvii)xxx
1153
Scorp.viiiixxviixxiixxiiixxvii
1154
Sagit.viixiixvxxiiixxviixxx
1155
Capri.iixviixxii<xxviiii>
1156
Aquar.ixiixvii<xxii>xxviiii
1157
Piscisiiiiviiiixxiiiixxvii(xxviii)
1158
In his gradibus … quos diximus cum fuerint planete, erunt in puteis.
1159
|V.22.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXII, IN GRADIBUS AUGENTIBUS FORTUNAM.
1160
|V.22.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia antiqui putaverunt quod in circulo essent gradus
1161
augentes fortunam. Et dixerunt quod planete cum <recesserint> a locis
1162
suis <significantibus> fortunam nati, et fuerit Luna vel pars fortune
1163
in his gradibus, aut fuerint ipsi per semetipsos gradus ascendens:
1164
augent fortunam nati. Et si fuerint significantes ei casum, isti
1165
gradus movent eum in sublimationem < per aliquam quantitatem>
209
1166
Et hi sunt gradus, scilicet: xv. ex TAURO, xxvii. eiusdem et xxx. etiam.
1167
– Et in LEONE gradus iii., v. – Et in SCORPIONE gradus vii. – Et in
1168
AQUARIO gradus xx.
1169
|V.22.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et quidam dixerunt quod cum fuerit ascendens aliquis
1170
horum graduum quos narrabimus, aut fuerit Sol in die, et Luna in
1171
nocte in quibusdam eorum et fuerint in loco optimo ex circulo, et
1172
significaverint planete radicis nativitatis fortunam: perducet natum
1173
ad sublimitatem et sedem nobilitatis et regni, et dominabitur
1174
terris et civitatibus, et possidebit divitias multas. –
1175
|V.22.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hi sunt: ex ARIETE gradus xviiii. – Et ex TAURO <viii>.
1176
– Et ex GEMINIS xi. – Et ex CANCRO i., ii., iii., xiiii., xv.
1177
– Et ex LEONE gradus v., vii., xvii., <et xx.>. – Et ex VIRGINE
1178
ii., <xiii.> et xx. – Et ex LIBRA iii., v., et xxi. – Et ex SCORPIONE
1179
xii. et xx. – Et ex SAGITTARIO xiii. et xx. – Et ex CAPRICORNO
1180
xii., xiii., xiiii., et xx. – Et ex AQUARIO gradus vii., xvi., xvii. et xx.
1181
– Et ex PISCE gradus xii. et xx.
1182
|V.22.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et he res quarum mentio … precessit sunt participationes
1183
planetarum cum signis, et sunt universales super quas iam
1184
concordaverunt omnes antiqui ex sapientibus astrorum. Et
1185
sunt eis cum participationibus particularibus ex proprietate
1186
complexionum eorum ad invicem, quas narrabimus in locis
1187
suis in omni libro.
1188
|V.22.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Posuerunt |30va|[ms G] quoque INDI et quidam singularis ex
1189
sapientibus astrorum planetis cum signis participationes alias
1190
extra has quas diximus, quarum memoriam dimisimus. – Sed nos
1191
narrabimus in hoc tractatu omne quod congruit complexionibus
1192
naturarum planetarum cum signis ordinatione naturali, de his
1193
super quos concordaverunt omnes sapientes scientie astrorum.
1194
Finit TRACTATUS QUINTUS (ex Libro ABIMASAR ASTROLOGI,
1195
et est XXII. differentiarum. – Et hunc sequitur TRACTATUS
1196
SEXTUS ex LIBRO INTRODUCTORII AD SCIENTIAM IUDICIORUM
1197
ASTRORUM, et est XXX. trium differentiarum).
1210
0
TRACTATUS VI
211
1
|VI.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]IN NOMINE DOMINI MISERICORDIS ET PII.
2
TRACTATUS VI. DE LIBRO ABUMASAR QUI DICITUR
3
INTRODUCTORIUS AD SCIENTIAM IUDICIORUM ASTRORUM,
4
ET SUNT IN EO XXXIII. DIFFERENTIE.
5
|VI.1.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PRIMA DIFFERENTIA, in naturis signorum et esse eorum, et quid
6
ascendit in faciebus eorum de imaginibus.
7
SECUNDA DIFFERENTIA, in ascensionibus signorum in linea
8
equinoctiali et septem climatibus, secundum quod putavit THEION.
9
TERTIA DIFFERENTIA, in aspectu graduum <signorum >.
10
QUARTA DIFFERENTIA, in signis se diligentibus atque odientibus,
11
et (prolongantibus) atque inimicantibus, et directe ascensionis
12
atque tortuose, obedientibus quoque sibi invicem et
13
inobedientibus.
14
QUINTA DIFFERENTIA, in signis concordantibus in circulo et
15
ascensionibus, et concordantibus in fortitudine et in itinere.
16
SEXTA DIFFERENTIA, in signis que concordant sibi invicem in
17
oppositione et in sextili aspectu naturali, et non aspiciunt se
18
invicem.
19
SEPTIMA DIFFERENTIA, in signis que sibi concordant in quarto
20
aspectu.
21
OCTAVA DIFFERENTIA, in annis signorum et mensibus eorum,
22
in diebus quoque et horis eorum.
23
NONA DIFFERENTIA, in <significatione> signorum super universas
24
regiones ac provincias terrarum.
25
DECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus mobilitatem
26
atque immobilitatem.
212
27
UNDECIMA DIFFERENTIA, in signis rationalibus que significant
28
species hominum et esse eorum.
29
|VI.1.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DUODECIMA DIFFERENTIA, in divisione eorum que sunt unicuique
30
signo ex membris corporis humani.
31
TERTIADECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus pulcritudinem
32
et venustatem, et in signis que significant largitatem et
33
bonitatem, et in signis que colliguntur et implentur, et que
34
dant facilitatem, et que adquirunt et que retinent et
35
accipiunt.
36
QUARTADECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus luxuriam
37
et infirmitates.
38
QUINTADECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus religionem
39
mulierum et honestatem earum.
40
SEXTADECIMA DIFFERENTIA, in signis que significant plures
41
filios et geminos, et que significant paucos filios vel
42
sterilitatem.
43
SEPTIMADECIMA DIFFERENTIA, in signis membrorum abscisorum, et
44
in signis que sunt multe accuitatis atque iracundie.
45
OCTAVADECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus esse vocum.
46
NONADECIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus pustulas et
47
lepram et maculas rubeas, et prurigines atque impedigines, et
48
surditatem atque balbucitatem, et calviciam et tenuem barbam,
49
et … qui caret barba.
50
VICESIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus vicia oculorum.
51
VICESIMA PRIMA DIFFERENTIA, in signis significantibus disciplinam
52
|30vb|[ms G] et calliditatem, seductiones et machinamenta, et in signis
53
meroris atque tristicie, ac signis tenebrosis.
213
54
VICESIMA SECUNDA DIFFERENTIA, in signis significantibus <species>
55
avium, et omnium quadrupedium, et luporum … ac repentium terre,
56
et animalium aque.
57
|VI.1.2c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VICESIMA TERCIA DIFFERENTIA, in signis significantibus arbores ac
58
semina.
59
VICESIMA QUARTA DIFFERENTIA, in signis significantibus species
60
aquarum, et in signis significantibus ea que operantur
61
per ignem.
62
VICESIMA QUINTA DIFFERENTIA, in partibus signorum.
63
VICESIMA SEXTA DIFFERENTIA, in angulis circuli et eius quartis,
64
et in xii. domibus, et <universa significatione> earum, et causa
65
huius rei.
66
VICESIMA SEPTIMA DIFFERENTIA, in quartis circuli que referuntur
67
ad corporalitatem et incorporalitatem [i.e. que dicuntur esse
68
corporea et incorporea], et cetera.
69
VICESIMA OCTAVA DIFFERENTIA, in commixtione naturarum angulorum
70
ascendentis [sive circuli].
71
VICESIMA NONA DIFFERENTIA, in coloribus quartarum circuli et
72
xii. domorum.
73
TRICESIMA DIFFERENTIA, in quartis circuli ascendentibus et
74
descendentibus, longis ac brevibus.
75
TRICESIMA PRIMA DIFFERENTIA, in divisione quatuor elementorum
76
in rebus.
77
TRICESIMA SECUNDA DIFFERENTIA, in causa quartarum unius diei
78
ac noctis et eorum xxiiii. horarum.
79
TRICESIMA TERCIA DIFFERENTIA, in <quartis> dierum et horarum.
214
80
|VI.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, IN NATURIS SIGNORUM ET ESSE EORUM,
81
ET QUID ASCENDAT IN FACIEBUS EORUM EX IMAGINIBUS.
82
|VI.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in tractatu secundo naturas signorum
83
singulares, et narravimus in quinto tractatu participationem
84
planetarum cum signis. Et nunc volumus narrare in hoc tractatu
85
de proprietate totius significationis signorum et eorum graduum
86
quod congruit hoc libro. – In hoc autem tractatu narremus
87
quid ascendat in faciebus eorum de imaginibus.
88
Erat namque universitas astrologorum dum legerent in
89
quibusdam librorum antiquorum commemorationem eorum que
90
ascendunt ex imaginibus in omni facie ex faciebus signorum
91
putantes quod esset res nullius (utilitatis neque) significationis,
92
quia non inveniebant significationi eorum memoriam in universitate
93
librorum, nec sciebant quid significaret unaqueque imago ex eis.
94
|VI.1.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et iam narraverunt HERMES et THOLOMEUS … ceterique ex
95
sapientibus partium eorum, necnon et sapientes INDORUM in
96
<proprietatibus> suorum librorum proprietatem significationum
97
ipsarum imaginum ac rerum secundum quod accidit in hoc mundo.
98
Nam quedam pars <significationis> eorum similis
99
est creationi earum, aut nomini vel esse eorum, quarumdam
100
vero significationes longe sunt ab hoc. Sciunt autem eas sapientes
101
per magisterium astrorum et per scientiam naturarum rerum
102
superiorum ac terrestrium. |VI.1.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et narrabimus has significationes …
103
in quibus necesse est eas memorari.
104
Et non fuit intentio antiquorum [nec ad hoc tetenderunt]
105
in commemoratione harum imaginum, secundum esse quo
106
narraverunt eas, quod in circulo sint imagines similes illis in
107
descriptione et figura ac corpore donec ascenderet unaqueque imago
108
ex eis eodem habitu [vel figura] in omni facie ex faciebus signorum.
109
Sed invenerunt unicuique loco ex locis circuli, et unicuique faciei
110
ex faciebus signorum proprietatem in significatione super res
111
que efficiuntur in hoc mundo. Et invenerunt universitatem
112
hominum putantes quod nullus graduum circuli haberet per
113
semetipsum proprietatem in significatione alicuius rei, nisi sint
114
|31ra|[ms G] in eo imagines, et ipse imagines significent per proprietatem
115
suam easdem res. – |VI.1.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Retulerunt igitur antiqui significationes
215
116
locorum circuli et facierum signorum ad imagines et res
117
de quibus putaverunt quod ascenderent in faciebus signorum, ut
118
esset hoc propius intellectui aspicientium in eis. Et nominaverunt
119
easdem imagines diversis nominibus et posuerunt unicuique
120
earum esse diversum ab altera. – Nam quedam harum imaginum
121
et esse earum nomine et esse sunt prope res inventas apud nos,
122
quedam vero sunt longe a nobis, mirabiles nomine ac creatione
123
atque esse, dum in eis cogitaverit cogitator. Et ideo posuerunt
124
illis hec nomina atque esse mirabilia ut esset inter nomina
125
imaginum circuli et esse earum, et inter nomina harum rerum
126
apud nos inventarum et esse earum differentia.
127
|VI.1.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam et quidam sapientum unius regionis diversi
128
sunt ab aliis alterius regionis sapientibus in creatione harum
129
imaginum, et in figuris atque esse earum. Et invenimus hoc tribus
130
modis. Et iam narravimus eos in hoc libro.
131
(Invenimus quoque) quosdam antiquorum retulisse
132
quod sint in circulo imagines et res alie diverse ab hoc quod
133
diximus, et locuti sunt super eas multa locutione figurative
134
[quasi per allegoriam]. Sed dimisimus hoc quia incongruum erat
135
huic libro nostro. – Narravimus autem hic ex creatione et
136
formis rerum et imaginum que ascendunt in faciebus signorum
137
quod congruit huic libro, de eo in quo concordaverunt sapientes …
138
astrorum in omni tempore. – |VI.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et primum incepimus narrare imagines
139
super quas concordaverunt antiqui PERSORUM et BABILONENSIUM
140
atque EGIPTIORUM. – Post hec narravimus hoc in quo convenerunt
141
SAPIENTES INDORUM. – Deinde imagines XLVIII. quas narravit
142
ARATHIS [quem puto esse ARISTHEUM], et PTHOLOMEUS
143
philosophi. Et (in) omni imagine de his quos <commemoravit>
144
<describuntur> … stelle.
145
Et invenimus ipsas stellas ex tempore PTHOLOMEI
146
usque in hoc tempus nostrum perambulasse iam plures gradus.
147
Et per recessiones stellarum a locis suis recesserunt etiam
148
imagines a directo facierum in quibus <erat> in tempore Ptholomei.
149
Quapropter narravimus de imaginibus eas quarum ascensio
150
convenit cum faciebus signorum in hoc tempore nostro qui est
151
annus MCLX. ALEXANDRI MAGNI. Et quotienscumque preterierint
152
super eas anni multi, oportet ut verificetur ascensio imaginum
153
quas narravit PTHOLOMEUS in faciebus signorum in eodem
154
tempore.
216
155
|VI.1.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro imagines quas commemoraverunt INDI et PERSI
156
… ac ceteri, dicentes quod ascenderent in faciebus signorum, non
157
removentur a locis suis, quia putaverunt quod <significatio>
158
ipsarum imaginum ac rerum essent ex proprietate significationis
159
ipsarum facierum, nomina vero ipsarum imaginum ac rerum
160
essent ad placitum sumpta. – Quedam autem harum imaginum
161
quas narraverunt ascendunt in una facie perfecte, quedam vero
162
ascendunt in duabus faciebus, aut in pluribus.
163
|VI.1.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
ARIES
164
Arietis natura est ignea colerica, gustus eius amarus, <oblique forme>,
165
duorum colorum ac duarum <imaginum>, augens diem super XII.
166
horas et minuens ascensiones ex XXX.
167
|VI.1.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie eius mulier que vocatur <AZNE>
168
fulgida ac splendida. Et Cauda Tructe Marine que dicitur
169
Alifcar, et dicitur Chaitoz. Et inicium Trianguli. Et caput
170
Althemor, quod est Thorail. Et imago capitis eius est caput
171
canis, in eius manu sinistra candelabrum terreum, et in eius
172
dextra clavis.
173
|VI.1.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir Niger, rubeis
174
oculis et magni corporis, fortis … et magnanimus, indutus linteo
175
laneo albo … , precinctus in suo medio fune. Et est iratus,
176
stans super pedes suos, et est vigilans et memoratus.
177
|VI.1.11c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie ex <partibus> ima|31rb|[ms G]ginum XLVIII.
178
secundum quod convenit dictis PTHOLOMEI, dorsum Habentis
179
Sedem [quam puto esse Casiepiam], et eius posteriora et genua
180
ac manus illius sinistra. Et ascendit dimidium dorsi Mulieris
181
que non novit virum, usque ad posteriora et femora. Ac
182
summitates Caude. Et ascendit Tructa Secunda, et pars
183
Fimbrie lini, et posteriora ventris <Feithiz>.
184
|VI.1.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Arietis … dimidium eiusdem
185
Tructe Marine … et dimidium Triplicitatis, ac dimidium
186
Atthemor, quod est Thorail. Et dimidium Serpentis, et <Onus>
187
Messis. Et Navis. Et Eques in cuius manu est lancea. Et Mulier
217
188
pectens caput suum, et Lorica ferrea et Caput Algol. Et Gladius
189
Persei, et Perseus est portans Caput Algol, et vocatur arabice
190
<Hircus>, et perside Feilus.
191
|VI.1.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier induta
192
linteo laneo et vestimentis rubeis, habens unum pedem, et eius
193
imago assimilatur imagini Equi, habens in animo ire et
194
querere vestimenta et ornamenta ac filium.
195
|VI.1.12c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
196
PTHOLOMEI femur Habentis Sedem et crura eius ac pedes.
197
Et caput Persei et summitas palme eius dextre. Et residuum
198
<caude> Mulieris que non novit virum ac pedes eius. Et
199
Triangulum, et caput Arietis et cornua eius. Et residuum
200
Fimbrie Lini que est in reflexu. Et pectus Caithiz.
201
|VI.1.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in facie tercia Arietis Iuvenis qui dicitur Fecius,
202
et ipse est sedens super sedem stratam, habens duas imagines.
203
Et ascendit <ultra> Sedem Perseus, i.e. Feilus versus, orans
204
Deum. Et ascendit pectus Tructe et caput eius, et est <Alapar>.
205
Et posteriora eiusdem Trianguli. Et cauda Altemor quod est
206
Thorail, et alia medietas Serpentis.
207
|VI.1.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir <albi> coloris
208
et rubei, rufus capillis; et est iratus et inquietus, habens in
209
manu sua armillam ligneam et virgam, indutus vestibus rubeis,
210
subtilis in magisteriis <novis>, cupiens facere bonum et
211
non potest. Cupit autem bonum quia est facies Iovis
212
secundum quod putaverunt Indi; et non potest quia est
213
domus Martis.
214
|VI.1.13c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
215
PTHOLOMEI pectus Persei et palma eius sinistra in qua est caput.
216
Et Aldauebah que est in capite Arietis. Et corpus Arietis ac
217
caput Caithiz et manus illius.
218
218
TAURUS
219
|VI.1.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tauri natura est terrea, melancolica, acri saporis, augens <dies>
220
super horas equinoctiales, inperfecte forme … <germinans>.
221
|VI.1.15a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie eius Algebbar Aceief [i.e. gladiator]
222
habens in manu sua sinistra gladium, et in dextra <turribulum>
223
et virgam, et suspendit de se gladium, habens super spatulas
224
duos cereos qui allocuntur eum, et invocant eum nomine suo. Et
225
ascendit Navis maxima super quam est Lupus, et in ea est
226
Vir Nudus sedens, et sub Navi est dimidium corporis Mulieris
227
Mortue. Et ascendit Vir versus, et caput Canis, et est imago que
228
dicitur persice <Cethes>, cuius interpretatio est quod sit
229
imago cui caput est caput canis. Ascenditque caput eiusdem
230
imaginis.
231
|VI.1.15b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier multos
232
capillos habens in capite, pulcra, crispa, similis <calori>,
233
habens filium, induta vestimentis |31va|[ms G] que per partes invenit
234
combustio ignis. Et est sollicita petere vestimenta et ornamenta
235
filio suo.
236
|VI.1.15c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
237
dimidium Persei et eius posteriora … Arietis et eius ilia.
238
Et Locus qui est in abscisione Tauri. Et compages Caithoz.
239
Et Reflexus qui est in Flumine, et Casus Aque que est
240
in fine Fluminis.
241
|VI.1.16a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Tauri Navis. Et Vir Nudus vadens
242
versus Navim, erigens manum suam, habens clavim in manu sua.
243
Et medietas altera de corpore eiusdem Mulieris … Et dimidium
244
corporis cuius caput assimilatur capiti canis, et in manu illius
245
dextra est virga. Et Imago <Dirigens Lucernam>, in sinistra
246
vero clavis, et innuit ipse cum manu sua dextra atque
247
sinistra.
248
|VI.1.16b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendit in hac facie Vir cuius
249
vultus ac corpus assimilatur arieti, habens mulierem similem
250
forme tauri. Et digiti illius similes ungularum capre. Et Vir
251
ille est fortis in suo corpore, multi caloris stomachi ac
219
252
corporis, comestor neque cessans a comestione, indutus laneo
253
linteo veteri, cupiens populare terras et mansiones atque
254
edificare, et educere vaccas ad cultus et ad semina. Et
255
ascendit Imago <Genu Flexa> ac Versa, habens in manu sua
256
dextra virgam, erigens manum suam sinistram.
257
|VI.1.16c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
258
PTHOLOMEI ienua Persei et eius crura et pes posterior.
259
Et dorsum Tauri atque eius spina et radix manus illius.
260
Et corium quod est super ventrem illius, ac pes illius dexter.
261
Inicium quoque Fluminis ac pars medietatis illius usque
262
prope finem illius.
263
|VI.1.17a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Tauri posteriora corporis cuius
264
caput assimilatur capiti canis. Et Vir Dormiens et tenens
265
serpentem. Et duo Plaustra super que sedet iuvenis trahuntque
266
ea duo equi. Et Auriga, et Hircus <tenens crura> manu
267
sua sinistra.
268
|VI.1.17b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir habens
269
dentes et pedes valde albos ac longos, iamque apparuerunt
270
dentes eius de labiis illius, rubei coloris atque capillorum,
271
assimilaturque corpus illius corpori elefantis ac leonis,
272
commixti sensus, cogitans in malo, sedens super Thanfaceh,
273
indutus uno chot, involutus cemore nigro. Et ascendit Equus
274
<sinister>, et Canis ac Vitulus …
275
|VI.1.17c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
276
pes Persei dexter. Et humerus Retinentis Habenas et manus
277
illius sinistra, et summitas caude illius ac pes illius sinister.
278
Et collum Tauri et eius caput ac ienua, manus quoque illius
279
sisnitra ac radix cornu illius. Et summitas <Tauri> que est in
280
manu Algebar. Et inicia Fluminis, ac Reflexus qui est in
281
Flumine.
220
282
GEMINI
283
|VI.1.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Geminorum natura est sanguinea, et dulcis saporis, habens
284
colorem celi, <oblique forme>, ac multarum facierum.
285
|VI.1.19a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie Geminorum cauda Imaginis cuius
286
caput assimilatur capiti canis. Et Vir habens in manu sua virgam.
287
Et ascendit cum eo ex parte <septemtrionis> duo Plaustra
288
super duos equos, sedens super illa vir regens ea. Et caput
289
Serpentis Cornute.
290
|VI.1.19b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier pulcra,
291
religiosa, erecta in aere, cupiens petere ornamenta et filium,
292
sapiens [docta scilicet] |31vb|[ms G] suicione et eius similibus ex
293
magisteriis mirabilibus. Et ascendit cum eis Speculum
294
Forbatorum.
295
|VI.1.19c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit PTHOLOMEO
296
caput Tenentis Habenas … et pes eius dexter. Et ipse est qui
297
participatur extremitati cornu Tauri. Et aliud cornu Tauri
298
meridianum ex Tauro. Et humerus Algebar sinister ac pes
299
illius sinister. Et caput Leporis ac manus illius.
300
|VI.1.20a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Geminorum Vir habens fistulam
301
auream cum qua canit. Et <Beruleus>, et quidam vocant eum
302
Hercules, et ipse est reflexus super ienua sua. Et Serpens
303
ascendens arborem fugiens <Beruleum> [quem diximus esse
304
Herculem]. Et dimidium … Habentis cornu, et eius cauda, et
305
nota in manu illius.
306
|VI.1.20b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir ad imaginem
307
Azinge, et coloris alanca. Et iam constrinxit caput suum cum
308
ligatura plumbea, et induit se arma. Et super caput eius galea
309
ferrea, et super galeam corona sirica, et in manu illius arcus
310
ac sagitte. Et ipse diligit ludum [et delectationem] atque
311
commixtionem. Et ascendit cum eo Virgultum multorum
312
mirtorum, acbar, que sunt [genera ludorum et] ceng ad
313
percutiendum [que sunt instrumenta cantilene]. Et ipse canit
314
et accipit mirtum de virgulto.
221
315
|VI.1.20c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
316
PTHOLOMEI palma Tenentis Habenas dextra, et unus pedum
317
Tauri posterior. Et manus Algebar atque humerus eius et caput,
318
pectus quoque eius et cingulum, et ienu illius ac pes. Et pectus
319
Leporis atque posteriora illius.
320
|VI.1.21a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Geminorum Aflon, et super caput
321
eius <mirtus>, et cum eo <Chien>, i.e. cenge, [quod est quoddam
322
genus instrumenti ad canendum], <et> corde, ac Mizmar [que est
323
fistula] aurea. Et ascendit Canis Latrans, et Delfinus, que est
324
bestia marina. Et Fahed [que est lupacervaria] … Et medietas
325
prima Urse Minoris. Et cauda Cornute Serpentis involuta super
326
radicem Spice.
327
|VI.1.21b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir petens
328
arma ad induendum, habens secum <clipeum> et geabah
329
[i.e. pharetra] et sagitta in manu illius, et vestimenta
330
atque ornamenta … habens in animo componere cantum et
331
ordinare eum, gaudere quoque et ludere atque delectari
332
per varias species ludorum.
333
|VI.1.21c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
334
humerus <Tauri> posterioris et manus illius ac posteriora,
335
<pedes> quoque illius dextri. Et femora <Tauri> precedentis ac
336
pedes illius. Et cauda Leporis, atque os Canis … et pes illius
337
dexter. Et remus Navis primus ac summitas secundi …
338
CANCER
339
|VI.1.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cancri natura est aquatica, flecmatica, et sapor illius salsus.
340
|VI.1.23a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius ultima medietas Urse Minoris,
341
et Imago Perfecta, que dicitur Sathiros, involuta retro,
342
et est prope Zormuce qui percutit alchien, quod est
343
acenge, et canit fistula … Et prima Puella ex tribus Puellis
344
Virginibus. Et caput Ghanfaceh. Et cauda <Cem Leprosi>,
345
|VI.1.23b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir pulcre
346
speciei, iuvenis, indutus vestimentis et ornamentis. Et in facie
347
eius atque digitis aliquantulum tortuositatis. Corpusque eius
348
assimilatur corpori equi atque elefantis, habens pedes albos,
222
349
iamque suspendit super se diversas species frugum et folia
350
arborum. Et eius mansio est in pomerio in quo nascitur assandal,
351
[quod est genus arborum cuius lignum est hodoriferum].
352
|VI.1.23c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
353
facies Urse <Minoris>., et caput Geminorum ultimum ac precedens …
354
manus quoque illius. Et Canis Minor, residuum quoque Canis Maioris.
355
Et Chotel Navis et … remiges.
356
|VI.1.24a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in facie secunda Cancri secunda Puella ex Virginibus,
357
et similitudo nubis. Et dimidium <Canis Precedentis>, et dimidium
358
<auris> Asini. Et Asinus septemtrionalis, et dimidium Alghonface.
359
Et dimidium Cem Leprosi.
360
|VI.1.24b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Puella aspectu
361
pulcra, et super caput eius coronam … mirto rubeo, et in manu
362
illius virga lignea. Et ipsa clamat propter amorem vini et
363
cantilene ac precum in domibus orationis (et Dei cultus).
364
|VI.1.24c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
365
PTHOLOMEI (pars) capitis Urse Maioris. Et cissura Cancri
366
<posterioris>. Et Chotel Navis.
367
|VI.1.25a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Cancri tercia Puella ex Virginibus,
368
et <ipse> frequentat, iens et rediens. Et dimidium <Posterioris
369
Cordis>. Et dimidium alterum ex <aure> Asini. Et Asinus
370
Secundus meridianus. Et finis Alghofece. Et caput
371
Cem Leprosi.
372
|VI.1.25b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius <pes>
373
assimilatur <pedi> Acelhafe, et color <pedis> illius est
374
similis coloris alkasuth, iamque extendit super corpus suum
375
tunicam, habens super se ornamenta aurea, habens animo
376
venire ad navim et navigare in mari ut afferat aurum et
377
argentum ut eis faciat ornamenta mulieribus.
378
|VI.1.25c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
379
PTHOLOMEI radix colli Urse Maioris, et pes eius dexter
380
precedens. Et <aures> Cancri. Et Presepium. Et caput Audacis.
381
Et sera Navis et quod hoc succedit ex corpore illius.
223
382
LEO
383
|VI.1.26|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Leonis natura est ignea, colerica, et eius gustus amarus.
384
|VI.1.27a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ascenditque in hac prima facie illius <Cauda>, et Canis iaciens
385
cum arcu. Et Imago <Nigri>. Et dimidium Navis, et naute illius
386
in ea. Et caput Idris, qui est Serpens Niger Aquaticus. Et caput
387
Equi, ac caput Asini.
388
|VI.1.27b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in ea Arbor magne
389
radicis, super cuius ramos est Canis … et Raghmah. Et Vir
390
indutus vestibus <sublimioribus> sordidis cupiens flere ac
391
tristari super patres suos. Et ascendit cum eo Dominus Equi
392
aspicientis versus septemtrionem, cuius imago assimilatur
393
imagini urse. Et ascendit cum eo … Sagitta, et caput Canis, et
394
res similis cani.
395
|VI.1.27c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
396
PTHOLOMEI collum Urse Maioris, et eius manus sinistra
397
posterior. Et caput Leonis, ac manus eius. Et collum Audacis,
398
ac dimidium Navis.
399
|VI.1.28a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Leonis Idolum erigens manum
400
suam, clamans altiori voce sua, habens secum sonoge [que
401
sunt quedam instrumenta] saltatorum ex ere et diversi cantus.
402
Et ascendit … Satur vini, et Vas ac Vitrum et Mizmar
403
[i.e. fistula] ex cornibus capriole. Et Aneta, et duo <Catuli>,
404
et Lupus <oblique> manus, et altera dimidia Navis, et Collum
405
Idris, Serpentis scilicet Nigri Aquatici, et dimidium Equi,
406
ac dimidium Asini.
407
|VI.1.28b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir parvi
408
nasus, et super caput eius corona ex mirto albo, et in manu
409
illius arcus, <iudicatur pro> latronibus, callidus et iracundus,
410
assimilatur in fortitudine ire sue leoni, circumdatus linteo
411
laneo ad colorem leonis.
224
412
|VI.1.28c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis |32rb|[ms G]
413
PTHOLOMEI <humerus> Urse Maioris et pes eius dexter
414
precedens. Et collum Leonis ac radix manus illius. Et dimidium
415
Audacis, et inicium Navis.
416
|VI.1.29a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Leonis Iuvenis procurans animalia,
417
et in manu illius flagellum, et <vocatur Celcus>, et ipse trahit
418
plaustrum in quo est homo sedens, et puer parvulus sequens
419
eum … Et ascendit Corvus, et dimidium Serpentis Nigri Aquatici,
420
et posteriora Equi, ac posteriora Asini.
421
|VI.1.29b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius
422
species est similis speciei Azinge, fedus et <iners>, multi
423
laboris ac gravis meroris, in cuius ore sunt fructus et caro,
424
et in manu illius ibric [i.e. urceum ereum].
425
|VI.1.29c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
426
PTHOLOMEI pectus Urse Maioris, et dimidium Leonis
427
ac pars Audacis.
428
VIRGO
429
|VI.1.30|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](Virgo) est duum corporum, suntque ei tres <species>.
430
|VI.1.31a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius Puella quam <vocamus Celchius
431
Darosthal>, et est virgo pulcra [atque honesta] et munda,
432
prolixa capilli … et pulcra facie, habens in manu sua duas
433
spicas. Et ipsa sedet super sedem stratam et nutrit puerum dans ei
434
ad comedendum ius in loco qui vocatur <Abrie>. Et vocant ipsum
435
puerum quedam gentes IHESUM, cuius interpretatio (arabice)
436
est EICE. Et ascendit cum ea Vir sedens super ipsam sedem.
437
Et ascendit cum ea stella Virginis <que est> posterior Serpentis
438
<Secunde> et caput Corvi, ac caput Leonis.
439
|VI.1.31b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Puella Virgo,
440
habens super se linteum laneum, et vestimenta vetera in manu
441
illius, et manus eius suspense. Et ipsa est erecta in medio mirteti
442
… volens venire ad mansiones patrum suorum atque amicorum petere
443
vestimenta et ornamenta.
225
444
|VI.1.31c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
445
PTHOLOMEI, summitas caude Draconis, et posteriora caude
446
Urse et pes eius posterior. Et posteriora Leonis, pedesque
447
eius ac cauda. Et vas quod est in (capite) Audacis, et pars
448
corporis Audacis.
449
|VI.1.32a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Virginis <Zormuce>, et ipse percutit
450
alchien>, quod est acenge, et canit fistula. Et ascendit homo
451
habens Dauebath. Et dimidia imaginis que dicitur grece nathis,
452
et persice ELBEICE, et est homo cuius caput est quasi caput
453
Tauri. Et ascendit ex eo dimidium eius, et in manu illius
454
dimidium hominis nudi. Et ascendit dimidium Ligni in cuius
455
capite est ferrum cum quo colitur terra. Et cauda
456
Serpentis Nigri Aquatici, et dimidium Corvi ac dimidium
457
Leonis.
458
|VI.1.32b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir Niger,
459
in cuius universo corpore iam nati sunt capilli, habens super se
460
tria vestimenta, quorum unum est corium, et secundum siricum,
461
tercium vero est linteum laneum rubeum, et in manus illius vas
462
incausti, et ipse cupit aspicere in computationibus … et in omni
463
quod redditur <ex redditibus> ex substantiis.
464
|VI.1.32c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
465
PTHOLOMEI pars caude Draconis, et posteriora Urse Maioris,
466
et summitas Addauebah, et caput Virginis atque humerus eius
467
sinister, et caput Corvi et eius rostrum, ala quoque eius et
468
cauda <Caithoz>.
469
|VI.1.33a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit |32va|[ms G] in tercia facie Virginis extrema <Nathis>
470
Albece, et medietas residua Hominis Nudi, et novissima medietas
471
Ligni in cuius capite est ferrum. Et cauda Corvi ac cauda
472
Leonis, et Spica, et duo Tauri, et dimidium <posterioris>
473
Pastoris.
474
|VI.1.33b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier Surda,
475
<pulcra>, alba, magnanimis, que se iam induit linteum laneum
476
tinctum et ablutum, cui nunquam <accidit infirmitas> in corpore
477
suo. Et ipsa nititur venire ad domus orationis causa orandi
478
in eis.
226
479
|VI.1.33c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
480
PTHOLOMEI pars caude Draconis, et radix caude Urse
481
Maioris, et residuum Addauebah, et humerus Virginis dexter,
482
et pars pectoris eius. Et pectus Corvi <incisione> ale posterioris.
483
Et posteriora <Feithoriuz>, et femur ac pes eius posterior.
484
LIBRA
485
|VI.1.34|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Libra vero est signum aerium, sanguineum, temperatum, minuens
486
diem et augens ascensiones, duorum colorum et duarum facierum,
487
<oblique> forme.
488
|VI.1.35a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie eius Vir similis iracundo, et in manu
489
illius sinistra libra, in dextra vero honus. Et ascendunt Libri
490
Descripti, et tres Pueri, vocantur omnes Corthome. Et ascendit
491
post vestigium eorum <Zormuce>, et est sedens super
492
stramenta percutiens alchien, quod est acenge, i.e. canit
493
fistula. Et ascendit caput Draconis, et prima pars Piscine que
494
vocatur grece <Ir vel Ain> Agerocie, i.e. auri, et nominant
495
eum quidam Persorum <Ursam> Maiorem. Et ascendit
496
pars Navis.
497
|VI.1.35b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir in cuius
498
manu est cafiz [quod est nomen cuiusdam mensure arabice]
499
et libra. Et ipse sedet in foro in tentorio et nititur metiri ac
500
ponderare, emere quoque ac vendere, sapiens in hoc.
501
|VI.1.35c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
502
PTHOLOMEI dimidium caude Urse Maioris, et dimidium
503
… Virginis, et palma eius sinistra in qua est Spica. Et cauda
504
Corvi, et pars caude Audacis, humerus quoque <Feithoriuz>
505
dexter. Et pars corporis Equi ex ultima posteriore eius ac
506
corium ventris eius.
507
|VI.1.36a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie eiusdem Libre Vir Auriga, quem
508
vocant PERSI <Baradeceif>, GRECI vero … Et Plaustrum in quo est
509
vir … tenens flagellum in manu. Et Cefat [i.e. scrinium]
510
rubeum cuiusdam <alterius> viri in quod est ferind [i.e. quoddam
511
genus] sirici panni et saculum … <venacionis>. Et Acies Hannathin,
512
[i.e. vendentium farinam]. Et Forum in quo sunt vendentes
227
513
varias species pigmentorum. Et Vir sedens super lectum in cuius
514
circuitu sunt servi, [i.e. bedelli]. Et ascendit Puer Parvulus.
515
Et dimidium Navis, et precedens <Feithoriuz> super Navim.
516
Et dimidium <Lecti> ac dimidium <Ir> Agerocie, i.e. auri et
517
<nominatur Ursa> Maior. Et ascendit Fons Aque.
518
|VI.1.36b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius
519
species est ut species vulturis, super colorem arrahm, nudus,
520
sitibundus, manibus debilis, cupiens volare ad aera,
521
cupiens mulieres et filios.
522
|VI.1.36c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
523
PTHOLOMEI pars caude Draconis, et summitas caude Urse
524
Maioris, et crus sinistrum de corpore … Virginis, et
525
<stramenta Feithoriuz> et eius humerus ac pectus. |32vb|[ms G]
526
|VI.1.37a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Libre finis Draconis, et expletio Navis,
527
ac finis <Feithoriuz>, et perfectio <Irat> addahab [i.e. auri].
528
Et cerebrum capitis Hemah seorsum a capite. Et Vir
529
Nudus qui dicitur <Filius Nadi> recubitatus, ponens manum …
530
suam super caput suum, et manum eius dextram … Et ascendit
531
Corona et <Irtide>, [i.e. linteum in quo involvuntur]. Et est super
532
caput duorum hominum, suntque capitibus eorum duo cornua
533
involuta unum super alterum, nominanturque <Acethaueruis>.
534
Et ascendit res alia que nominatur Celum.
535
|VI.1.37b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius
536
vultus assimilatur vultui equi, habens faretram, et in manu
537
eius arcus et sagitte, contendens in arcu. Et est in parco
538
(suo) volens venari et sedet solus cogitans in rebus.
539
|VI.1.37c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit PTHOLOMEO
540
pars caude Draconis et pes illius ac brachia, et ienu illius
541
dextrum ac cissura dextra. Et summitas caude Virginis ac
542
pedes eius. Et manus Feithoriuz sinistra, ac pes Lupi.
228
543
SCORPIO
544
|VI.1.38|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scorpionis natura est aquatica, flecmatica.
545
|VI.1.39a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius finis Equi Masculi … qui
546
dicitur etiam <Bardecef>. Et ascendit finis <Baudar> et <Niger>
547
… in cuius manu est virga. Et res que vocatur <Alsangeh>.
548
|VI.1.39b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier
549
pulcre stature, corpore rubea, conveniens in universis rebus
550
suis, cupiens comedere cibum et paucitatem <boni> et
551
petitionem substantie ac contentionem in terra donec
552
remaneat super eam.
553
|VI.1.39c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
554
PTHOLOMEI radix manus Urse Minoris, et pars caude Audacis.
555
Et caput Alaue, et brachium eius dextrum. Et pectus Libre atque
556
humeri eius. Et summitas Alfacah [i.e. corone] sinistre
557
septemtrionalis. Et manus Lupi ac posteriora eius, et cauda
558
illius. Et pes <Feithoriuz> precedens.
559
|VI.1.40a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Scorpionis <Acefeliuz>, qui est Vir
560
560 Nudus, et dimidium <Cethrus> qui est Equus Masculus. Et
561
dimidium Tauri.
562
|VI.1.40b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Puella
563
peregrina a regione sua, pulcra facie, nuda, nulla habens
564
vestimenta nec ornamenta, neque substantiam … pede ligata
565
… Et ipsa est in mari cupiens venire ad terram.
566
|VI.1.40c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
567
PTHOLOMEI radix manus Urse Minoris, et pars caude Draconis,
568
et virga Alaue, et Corona Septemtrionalis, et caput Serpentis
569
… ac femora Libre ac pedes eius. Et corona Scorpionis, et
570
dorsum Lupi.
571
|VI.1.41a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in facie tercia … precedens Equi Masculi qui est
572
<Feithoriuz>, et est magne forme portans Leporem constringens
573
eum. Et precedens Tauri, et precedens <Canis> … Et Retinens
574
Habenas, et in manu illius pisces.
229
575
|VI.1.41b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Canis, et <Ibri,
576
i.e. Filius Eui>. Et Aper silvaticus, et Leopardus magnus
577
cuius pili iam albi facti sunt. Et varii modi venationis,
578
habitacula omnium ortus assandal aspicientes se, et terret
579
unusquisque eorum alterum.
580
|VI.1.41c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
581
PTHOLOMEI pectus Urse Minoris, et reflexus qui est in
582
<manibus> Draconis, et pes Incurvantis super <genua reflexa>,
583
et humerus eius ac brachium dextrum, et brachia <Alaue>
584
dextra. Et venter Scorpionis ac nodi caude illius. Et caput
585
Turribuli in quo est ignis.
586
SAGITTARIUS
587
|VI.1.42|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sagittarius est duum corporum et duarum naturarum, imperfectus,
588
<ceger> i.e. abscisus in duas |33ra|[ms G] medietates.
589
|VI.1.43a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius Imago Viri Spiritalis nudus,
590
capite versus, orans as(s)aca. Et super caput eius corvus,
591
percutit cum ore suo caput assaca. Et ascendit corpus Canis
592
Sarif, et est versus caput eius, scilicet apud caudam illius.
593
Et caput Ancipitris.
594
|VI.1.43b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir Nudus
595
a capite suo usque in dimidium dorsi illius est imago hominis,
596
et posteriora eius ad imaginem equi. Et in manu illius arcus
597
et sagitte. Contendit in arcu et clamat, volens pergere ad locum
598
Azamzamah ut capiat substantiam eiusdem Azamzamah ut
599
thesaurizet eam sibi.
600
|VI.1.43c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
601
PTHOLOMEI collum Urse Minoris, et pars corporis Draconis.
602
Et posteriora Ienu Reflexi et spina dorsi illius, et caput ac
603
manus illius. Et humerus Alhaue dexter ac posteriora eius,
604
femur quoque eius sinistrum et pes illius sinister. Et aculeus
605
Scorpionis, et quod succedit eum ex nodis. Et corpus Turribuli.
230
606
|VI.1.44a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac secunda facie Sagittarii <Kabesus>,
607
i.e. <Chimeus>, reducens manum suam sinistram ad os suum, retinens
608
dextra sua cornua <Edi>, et extendens dextram suam ad Lupum,
609
–vult intelligi per lupum canem. Et ascendit caput eiusdem Lupi,
610
et dimidium <Arius> i.e. Leporis, et caput Leonis, et dimidium
611
corporis Assaca, et dimidium Argeu, que est Navis. Et dimidium
612
Delfini primum, ac dimidium Ancipitris.
613
|VI.1.44b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie … [*]Line number 614 missing in Lemay’s edition.
615
|VI.1.44c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
616
PTHOLOMEI pectus Urse Minoris, et pars corporis Draconis,
617
ac pars capitis eius et Genu Flectentis super genu suum
618
sinistrum et pes eius ac brachium sinistrum. Et caput Alhaue et
619
humerus eius sinister ac palma sinistra. Et pars corporis
620
Serpentis, et summitas … Arcus … Et locus anse Palme, ac
621
Sagitta … et pars Corone Meridiane.
622
|VI.1.45a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Sagittarii Canis, et in eius ore manus
623
<Feicaus>. Et expletio corporis Lupi atque expletio corporis
624
<Larus>, i.e. Leporis, (et reliquum corporis Leporis), ac
625
reliquum corporis Leonis … versi. Et residua medietas Navis,
626
et quod remansit ex Delfino. Et cauda Ancipitris Maioris, et
627
dimidium Urse Maioris (que vocatur arabice) Benet Naas Alcobra,
628
[i.e. Filie Feretri Maioris]. Et Draco, ac Serpens aspectu
629
terribiles, involuti valde.
630
|VI.1.45b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius
631
color assimilatur colori auri, habens super se duas inaures,
632
et … duas armillas ligneas, iamque induit se linteo ex barbis
633
arborum, sedens super lectum <rubeum>.
634
|VI.1.45c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
635
PTHOLOMEI dimidium corporis Urse Minoris, et pars corporis
636
Draconis et eius caput. Et pars corporis <Allauzeuah>, que est
637
Celhafeu, et dicitur etiam Vultur Cadens. Et radix caude
638
Serpentis Alhaue, et caput Sagittarii, et eius humerus, pes
639
quoque illius precedens, et Corona Meridiana.
231
640
CAPRICORNUS
641
|VI.1.46|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Capricornus est terreus … , dimidium … rotunde forme, imperfectus,
642
<obliquus>, duarum substantiarum ac naturarum.
643
|VI.1.47a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius alia medietas Urse Maioris.
644
Et Mulier Aquatica, que dicitur <Benes>, et est similis homini
645
de his qui morantur in mari. Et ascendit <Alon>, quod est cenge
646
quod percutit ipsa mulier. Et caput Tructe Magne … , et precedens
647
Lupi <callidi> cuius corpus assimilatur corpori simie
648
|33rb|[ms G], et caput eius capiti canis, diciturque
649
persice <Seches>.
650
|VI.1.47b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir nigri
651
coloris, iracundus, cuius corpus assimilatur corpori apri agrestis
652
habens pilos in universo corpore suo et dentes longos atque
653
ac<c>utos ad instar longitudinis ligni et accuitas spinarum,
654
habens quoque secum vincula vaccarum et animalium, et rete
655
quo capit pisces.
656
|VI.1.47c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
657
PTHOLOMEI dimidium corpopris Urse Minoris, et pars corporis
658
Draconis et eius collum. Et perfectio corporis <Allauzeuah> que
659
est Acelhafeu, et ipsa est que vocatur Vultur Cadens. Et summitas
660
caude illius ac pars alarum illius. Et quod est in Dauebat
661
Sagittarii, et … in corpore eius equi.
662
|VI.1.48a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Capricorni Mulier que dicitur
663
grece <Benes>, et persice <Albarahe>, et dicitur etiam <Helenac>.
664
Et ipsa est sedens super lectum. Et ascendit Arbor Vitis.
665
Et dimidium Tructe Maioris, et dimidium Fontis Mali ac
666
dimidium Lupi <callidi> qui dicitur <Sethes>. Et ascendit
667
dimidium Plaustri.
668
|VI.1.48b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier habens
669
super se vestimenta nigra et linteum laneum, et substantiam
670
ex substantia <plaustrorum> combustum igni, et ipsa operatur
671
<ei> ferrum. Et ascendit <Benarus> et <Runcinus>.
232
672
|VI.1.48c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
673
PTHOLOMEI posteriora Urse Minoris, et pars <caude> Draconis
674
de eo quod succedit dimidium illius, et pars corporis illius
675
de eo quod succedit pectus illius. Et ala Galline dextra et
676
eius collum ac caput atque rostrum illius. Et corpus Sagitte que
677
vocatur <Algol>. Et corpus Vulturis Volantis, et cornu Capricorni
678
ac caput illius. Et summitas Deuebah Sagittarii, et summitas
679
Sagittarii que vocatur Altharradah.
680
|VI.1.49a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Capricorni cauda Tructe … Et finis
681
Fontis Mali, et posteriora Lupi <callidi> i.e. simia, cuius
682
caput est caput canis. Et <secunda> medietas Plaustri. Et
683
<dimidium> rei … que appellatur <Misthar>, equalis stature,
684
carens capite, deferens caput suum manu sua.
685
|VI.1.49b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier
686
pulcra aspectu et oculo nigra, manu subtilis, operatur
687
opera multa, nitens aptare sibi colores ornamentorum
688
ex ferro.
689
|VI.1.49c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
690
PTHOLOMEI posteriora Urse Minoris, et reflexus qui est in
691
corpore Draconis. Et finis corporis Galline et pes eius dexter …
692
et ala sinistra. Ac Delfinus. Brachium quoque Adeli [i.e.
693
adaquantis]. Et dimidium corporis Capricorni, et cauda Piscis …
694
AQUARIUS
695
|VI.1.50|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aquarius est signum aerium, sanguineum.
696
|VI.1.51a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie illius Bendeius, qui est <Leopardus>
697
qui tenet vas. Et caput Retinentis Equi et <vocatur Baizkalus>
698
… Et caput <albi Feithoriz>, et dicitur <Asmaad>, et ipse erigit
699
manum suam sinistram supra <caput suum>, et est Avis nigri
700
capitis, capiens pisces ex aqua.
701
|VI.1.51b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir cuius
702
species est species <venti> ad similitudinem Arragham, habens
703
secum Kathifah, [i.e. laneum velodium] et Tanfeceh. Et ipse
233
704
nititur aptare vas ex ere croceo |33va|[ms G] et ligno ut infundat
705
in eum <aurum> et vinum atque aquam.
706
|VI.1.51c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
707
PTHOLOMEI radix caude Urse Minoris, et pes <Feicaus> ac
708
manus eius dextra. Et pes Galline sinister, ac summitas ale illius
709
sinistre. Et caput Equi Primi, ac caput Adeli et humerus eius
710
dexter. Et posteriora Capricorni et eius cauda. Et finis
711
corporis Piscis meridiani.
712
|VI.1.52a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Aquarii dimidium corporis
713
Retinentis Equi, et iam accepit <arcum> suum cum sinistra illius,
714
et in manu eius … Aper silvaticus terens eum pede suo, et in
715
eius ore sunt pisces. Et dimidium <Abi Feithoris>, et ala
716
eiusdem Avis … que capit pisces ex aqua. Et ascendit Draco.
717
|VI.1.52b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir prolixe barbe,
718
caput eius ac species ad instar <venti>, et assimilatur militi.
719
Et in manu illius est arcus et sagitte, et saculum in quo sunt
720
lapides iacinti et margarite et aurum et praxinus ac cetere
721
substantie preciose.
722
|VI.1.52c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
723
PTHOLOMEI dimidium caude Urse Minoris, et femur <Feicaus>, et
724
posteriora eius atque humerus eius dexter,. Et corpus Equi Secundi
725
ac caput eius. Et Uter [i.e. vas] quod est in manu Adele
726
[i.e. adaquantis], et ipsum est principium Aquarii adaquantis.
727
Et posteriora Adeli ac femora eius. Et dimidium corporis Piscis
728
meridiani.
729
|VI.1.53a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Aquarii Avis Magna, que est Gallina
730
… Et posteriora Retinentis Equi ac posteriora <Feithoris>
731
… Fons quoque Malus. Et ascendit perfectio Avis que dicitur
732
<Alas>.
733
|VI.1.53b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir nigri
734
coloris, iracundus, <callidus>, et in aure eius sunt pili.
735
Et super <eum> est corona ex foliis arborum et fructus
736
ac resine. Et ipse procurat varias substantias vertens eas a
737
loco in locum alterum.
234
738
|VI.1.53c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
739
PTHOLOMEI cauda Urse Minoris, et femur <Feicaus> et
740
eius humerus sinister ac caput eius. Et radix manus Equi et tela
741
eius. Et pars corporis … Adaquantis dextra, et pes eius sinister.
742
<Unus> quoque aquarius Adaquantis, et casus aque quod est …
743
caput Piscis meridiani.
744
|VI.1.54|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
PISCIS
745
Piscis signum est aquaticum.
746
|VI.1.55a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in prima facie eius dimidium Equi habentis duas alas,
747
et vocatur grece <numecin>, et vocat eum <BALCUS> Alburac.
748
Et ascendit caput Thorail quod dicitur Althemor in <arbore>
749
piscium. Et putavit <PTHOLOMEUS > quod sit caput Scorpionis
750
in cuius ore sint pisces. Et inicium Fluminis quod vocatur …
751
cauda Cocodrilli, qui (dicitur arabice) <Athinsah>, et dicitur
752
via combusta.
753
|VI.1.55b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat … Vir indutus vestimentis
754
[et ornamentis] pulcris, habens estham ferreum, operatur
755
cum eo in igne. Et in manu illius tria <retia> que iam posuit
756
<inter manus suas>, et habet ornamenta. Et ipse ambulat ad
757
mansionem suam.
758
|VI.1.55c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
759
summitas caude <Lupi> minoris … Et venter Equi Secundi. Et inicium
760
Tructe Prime, et pars Aquarii Adaquantis.
761
|VI.1.56a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in secunda facie Piscis dimidium Tauri <ac> Cervi
762
in cuius naso sunt pisces. Et putavit <SUCLUS> quod sit
763
dimidium Scorpionis in <quo> sunt pisces |33vb|[ms G]. Et dimidium
764
Fluminis Nili ac dimidium Cocodrilli qui (arabice) dicitur
765
<Athinsah>, et dicitur via combusta. Et medietas prima
766
Incurvantis super genua sua.
767
|VI.1.56b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Mulier pulcra
768
facie et alba corpore in navi in mari, et pectus eius <clausum
769
usque ad caudam illius>, et cum ea parentes ac noti illius.
770
Et ipsa cupit exire ad terram.
235
771
|VI.1.56c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit … PTHOLOMEO
772
cauda Urse Minoris, et crus <Feicaus> ac pes illius. Et manus
773
Habentis Sedem, retinens … , et palma Mulieris que non novit
774
virum, ac caput Mulieris que participatur fini Equi. Et posteriora
775
primi Piscis, et cauda Caithoz.
776
|VI.1.57a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in tercia facie Piscis posteriora Althemor, i.e. Thorail.
777
Et putavit <SUCLUS> quod sit finis Scorpionis. Et finis Fluminis
778
Nili. Et caput Cocodrilli capite involutus retro … Et secunda
779
medietas Flectentis super ienua sua.
780
|VI.1.57b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et putaverunt INDI quod ascendat in hac facie Vir Nudus
781
extendens <manum> suam <commemorans in ventre suo ventos>.
782
Et ipse sedet in harena et clamat timore latronum et ignis.
783
|VI.1.57c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis
784
PTHOLOMEI summitas caude Urse Minoris, et dimidium …
785
Habentis Sedem, et pectus Mulieris que non novit virum.
786
Et pars Fimbrie Lini, et posteriora Caithoz.
787
|VI.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN ASCENSIONIBUS SIGNORUM IN
788
LINEA EQUINOCTIALI ET IN SEPTEM CLIMATIBUS.
789
|VI.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod signorum xii. ascensio fit ab Oriente in linea
790
equinoctiali. Et <cum> mediaverit celum super esse unum. Et
791
omnium quatuor signorum ascensiones, numerus scilicet ascensionum
792
uniuscuiusque eorum ibidem sint similes alterius. |VI.2.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In ceteris autem
793
climatibus septem, erit ascensio omnium duorum signorum ab
794
Oriente unius numeri graduum. Et fit unicuique signo in medio
795
celi in omnibus climatibus per similitudinem ascensionum eorum
796
in circulo directo, et inter medium uniuscuiusque <climatis>
797
ex longitudine est dimidium hore equalis.
798
Et nunc narrabimus ascensiones circuli directi ac septem
799
climatum. – Et iam narraverunt quidam antiquorum ascensiones
800
climatum diverse ab hoc quod narravimus. |VI.2.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dimisimus quoque eum
801
quia erat inconveniens. Et narravimus hic ascensiones secundum
802
quod narravit THAION.
236
803
Nam Aries et Piscis, Virgo ac Libra, unumquodque istorum
804
ascendit in linea equinoctiali per XXVII. gradus et 1. minuta.
805
Taurus et Aquarius, Leo atque Scorpio, ascendit unumquodque
806
istorum in linea equinoctiali per XXVIIII. gradus et liiii. minuta.
807
Gemini quoque et Cancer, Sagittarius et Capricornus, ascendit
808
unumquodque istorum in linea equinoctiali per XXXII.
809
gradus et xvi. minuta.
810
Primum Clima
811
|VI.2.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ALHABASAH [i.e. Ethiopia]. – Cuius latitudo est ab uno gradu
812
in … XIII. – Et eius ascensiones facte sunt ad latitudinem XVI.
813
graduum et xxvii. minutorum. Et longior quam <potest> esse …
814
dies <eiusdem> loci cuius he sunt ascensiones: XIII. hore (equales).
815
Et hoc clima est Saturni.
816
Et ascendunt in eo Aries et Piscis, unumquuodque scilicet horum
817
signorum per XXIIII. gradus et xx. minuta. – Et Taurus et Aquarius,
818
unumquodque horum ascendit per XXVII. gradus et iiii. minuta.
819
– Gemini quoque et Capricornus, ascendit unumquodque istorum
820
per XXXI. gradus et vi. minuta. – Cancer autem et Sagittarius,
821
ascendit unumquodque |34ra|[ms G] eorum per XXXII. gradus et <xx.>
822
minuta. – Leo et Scorpio, unumquodque istorum ascendit per
823
XXXII. gradus et <xx.> minuta. – Virgo et Libra, ascendit
824
unumquodque eorum per XXXI. gradus et xx. minuta.
825
|VI.2.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Secundum Clima
826
Est ACEUEN. – Et eius latitudo est inter <XXII.> gradus et xiii. minuta
827
in XXVII. gradus et <xiii.> minuta. Et eius ascensiones sunt facte ad
828
latitudinem XXIII. graduum et lvi. minutorum. Et longitudo horarum
829
diei eiusdem loci cuius he sunt ascensiones sunt hore XIII. et dimidium
830
Et putaverunt PERSI quod hoc clima sit Iovis, GRECI autem putaverunt
831
quod sit Solis.
832
Aries et Piscis, ascendit unumquodque eorum in eo per XXII.
833
gradus et xxxvii. minuta. – Taurus et Aquarius, ascendit
834
unumquodque eorum per XXV. gradus et <xxxvii> minuta. – Gemini et
835
Capricornus, unumquodque istorum ascendit per XXX. gradus
836
et xxx. minuta. – Cancer et Sagittarius, ascendit unumquodque
237
837
istorum per XXXIIII. gradus et ii. minuta. – Leo et Scorpio,
838
ascendit unumquodque eorum per XXXIIII. gradus et <vi.>
839
minuta. – Virgo et Libra, ascendit unumquodque eorum per XXXIII.
840
gradus et iii. minuta.
841
|VI.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Tercium Clima
842
Est ALEXANDRIE. Et eius latitudo est inter XXVII. gradus
843
et xii. minuta in XXXIII. gradus et xlviiii. minuta. Et eius ascensiones
844
sunt facte ad latitudinem XXX. graduum et xxii. minutorum. Et
845
plus quam esse possunt hore eiusdem loci cuius sunt he ascensiones
846
XIIII. hore. Et putaverunt PERSI quod hoc clima sit Martis,
847
GRECI vero putaverunt quod sit Mercurii.
848
Aries et Piscis, unumquodque eorum ascendit in eo per XX. gradus
849
et xiii. minuta. – Taurus et Aquarius, ascendit unumquodque
850
eorum per XXIIII. gradus et xii. minuta. – Gemini et Capricornus,
851
ascendit unumquodque eorum per <XXVII.> gradus et lv. minuta.
852
– Cancer et Sagittarius, ascendit unumquodque eorum per XXXIIII.
853
gradus et <xxxvi.> minuta. – Leo et Scorpio, ascendit unumqdq
854
eorum per XXXV. gradus et xxxvi. minuta. – Virgo et Libra
855
ascendit unmqdq istorum per XXXIIII. gradus et xlvii. minuta.
856
|VI.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Quartum Clima
857
Eius latitudo est inter XXXIII. gradus et xlviiii. minuta usque in
858
latitudidnem XXXVIII. graduum et <xxxiii.> minutorum. Et eius
859
ascensiones sunt facte ad latitudinem XXXVI. graduum et vi.
860
minutorum. Et longitudo horarum diei eiusdem loci cuius
861
he sunt ascensiones sunt XIIII. hore et dimidium. Et putaverunt
862
PERSI quod hoc clima sit Solis, GRECI vero putaverunt
863
quod sit Iovis.
864
– Aries et Piscis, unmqdq istorum in eo ascend per <XVII.> gr. et xii. m.
865
– Taur. et Aqu., unmqdq ist asc in eo per XXII. gr. et xlvi. m.
866
– Gem et Capr, unqdq ist ascend in eo per XXVIIII gr. et xvii. m.
867
– Canc et Sagitt, unmqdq ist ascend in eo per XXXV. gr. et <xiii.> m.
868
– Leo et Scorp, unmqdq ist in eo ascend per XXXVII. gr. et <xi.> m.
869
– Virgo et Lib, unmqdq ist in eo ascend per XXXVI. gr. et xxvii. m.
238
870
|VI.2.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Quintum Clima
871
Quinti climatis latitudo est inter XXXVIII. gradus et xxiii. minuta
872
in XLII. gradus et lviii. minuta. Et eius ascensiones facte sunt ad
873
latitudinem XL graduum et lvi. minutorum. Et longitudo horarum
874
diei eiusdem loci cuius sunt he ascensiones sunt xv. hore. Et
875
putaverunt PERSI ac GRECI quod hoc clima sit Veneris.
876
– Ar et Pisc, unmqdq istorum asc in eo per XVII gr. et <viiii> m.
877
– Taur et Aqu, unmqdq ist asc in eo per XXI. gr. et <xxxviii.> m.
878
– Gem et Capr, unmqdq ist asc in eo per XXXVIII. gr. et <xxxv.> m.
879
– Canc et Sagitt, unmqdq ist asc in eo per XXXV. gr. et liii. m. |34rb|[ms G]
880
– Leo et Scor, unmqdq ist asc in eo per XXXVIII. gr. et xxxi. m.
881
– Virgo et Lib, unmqdq ist asc in eo per XXXVIII. gr. et vi. m.–
882
|VI.2.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Sextum Clima
883
Sexti climatis latitudo est inter XLII. gr. et lviii. min. in XLVII.
884
gr. et ii. minuta. Et eius ascensiones sunt facte ad latitudinem XLV.
885
gr. et <i> min. Et longitudo horarum diei eiusdem loci cuius he
886
sunt ascensiones est xv. horarum et dimidium. Et putaverunt PERSI
887
quod hoc clima sit Mercurii, GRECI vero putaverunt quod sit Lune.
888
– Ar et Pisc, ascendit unmqdq eorum in eo per XVI. gr. et xxxviiii. m.
889
– Taur et Aqu. ascendit unmqdq eorum in eo per XVIIII. gr. et liiii. m.
890
– Gem et Capr, ascendit unmqdq eor in eo per XXVII. gr. et lviii. m.
891
– Canc et Sagitt, asc unmqdq eorum in eo per XXXVI. gr. et xxxiiii. m.
892
– Leo et Scorp, asc unmqdq eorum in eo per XXXVIIII. gr. et lvii. m.
893
– Virgo et Lib, asc unmqdq eorum in eo per XXXVIIII. gr. et xlviiii. m.
894
|VI.2.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
Septimum Clima
895
895 Septimi climatis latitudo est inter XLVII. gradus et .ii. minuta in
896
LXIII. gradus. Et eius ascensiones sunt facte ad latitudinem XLVIII.
897
graduum et xxxii. minutorum. Et longitudo horarum diei eiusdem
898
loci cuius he sunt ascensiones sunt xvi. hore. Et putaverunt … GRECI
899
quod sit Lune.
239
899*
– Ar et Pisc, unmqdq scil. ist asc in eo per XIIII. gr. et xx. m.
900
– Taur et Aqu, unmqdq ist asc in eo per XVIII. gr. et xxiii. m.
901
– Gem et Capr, unmqdq ist asc in eo per XXVII. gr. et xxvii. m.
902
– Canc et Sagitt, unmqdq ist asc in eo per XXXVII. gr. et xv. m.
903
– Leo et Scor, unmqdq scil. ist asc in eo per XLI. gr. et xxv. m.
904
– Virgo et Lib, unmqdq ist asc in eo per XLI. gr. et xx. m.
905
|VI.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]
DIFFERENTIA TERCIA, IN ASPECTU GRADUUM CIRCULI.
906
|VI.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aspectus graduum signorum est secundum quantitatem
907
affinitatis figurarum et numeri ad invicem. Affinitas namque
908
giometrica est ut affinitas quarumdam figurarum ad invicem, aut
909
sicut affinitas partis alicuius figure ad totum. –Affinitas vero
910
numeri est ut numeret quedam pars alicuius numeri <totum ex
911
omni numero>. Verbi gratia: tres sunt pars novem, et ipse
912
numerant novem tribus vicibus. Tres ergo et novem,
913
unusquisque est affinis sui socii.
914
|VI.3.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Antiqui igitur tetenderunt per gradus aspectuum signorum
915
ad affinitatem eorum ad invicem tribus modis concordantibus.
916
– Uno: ut quidam numerus graduum circulorum numeraret omnes
917
gradus circuli. – Secundo: ut esset numerus eorumdem graduum
918
conveniens numero signorum, et numerus ipsorum signorum
919
numeraret omnia signa. – Tercio: ut numerus ipsorum graduum
920
circuli contineret de circulo signorum arcum quatinus essent
921
figure que efficerentur super ipsos arcus equales in lateribus et
922
anguli affines, et esset unicuique figure ex eis affinitas
923
equalis ad totum circulum per concordiam harum trium rerum
924
essentque quibusdam gradibus circuli affinitas cum altero,
925
i.e. aspectus … Et hoc fieret septem modis: de oppositione
926
scilicet, et duobus trinis, ac duobus quartis, sive duobus
927
sextilibus aspectibus.
928
|VI.3.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Oppositio namque est cum fuerit longitudo quorumdam
929
graduum ab aliis clxxx. gradus. Trinus vero aspectus est cum
930
fuerit longitudo quorumdam graduum ab aliis cxx. gradus.
931
Quartus quoque aspectus est cum fuerit inter utrosque lxl. gradus.
932
Sextilis autem inter eos cum fuerit lx. gradus. Et unusquisque
933
horum numerorum sunt quantitates |34va|[ms G] aspectuum in quibus
240
934
colliguntur tres affinitates quas prediximus. – Quia clxxx.
935
numerant ccclx. bis et continent ex signis vi., que etiam
936
numerant … duodecim bis. Et continent duos angulos equales,
937
dividunt quoque circulum per duas figuras equales in lateribus,
938
et anguli sunt affines totius circuli.|VI.3.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– cxx. quoque numerant
939
gradus circuli ter, et continent ex signis iiii., et quatuor numerant
940
omnia signa tribus vicibus, et dividunt circulum per tres figuras
941
equales atque affines. Unaqueque earum figurarum etiam est
942
affinis totius circuli, et eius <anguli> qui <sunt> super cuspidem
943
sunt anguli erecti et tres. – lX. autem numerant gradus circuli
944
quater, et continent ex signis tria, et tria numerant omnia
945
signa quatuor vicibus, et dividunt circulum per quatuor
946
figuras affines atque equales. Quarum figurarum unaqueque
947
affinis est totius circuli, et eius <anguli> <sunt erecti super
948
cuspidem>. – lx. vero numerant omnes gradus circuli vi. vicibus,
949
et continent ex signis duo, duo vero numerant omnia signa
950
vi. vicibus et dividunt circulum per sex figuras equales
951
atque affines, unaqueque figura ex eis est affinis totius
952
circuli continetque angulus eius qui est in cuspide duas
953
tercias unius <erecte>.
954
|VI.3.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem PHILOSOPHI … <diviserunt> medietatem et
955
955 terciam, <partes> scilicet magnas, et dixerunt: Quia ex eis et ex
956
duplicitate quarumdam earum et ex affinitate unius earum cum
957
altera (et) secundum <quantitatem> dimidii et tercii erit affinitas
958
graduum circuli qui sunt aspectus. – Et dixerunt quod aspectus
959
oppositionis fit ex duobus angulis equalibus. Et si debetur numero
960
unius medietatum circuli aliquid ex affinitate, debetur alteri
961
medietati similiter. – Post hec, diviserunt unumquodque eorum
962
per duas medietates, et facta est unaqueque divisio 1x1. graduum.
963
Et hic aspectus est quartus. |VI.3.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Deinde diviserunt medietatem
964
per tres divisiones, et facta est unicuique tercie lx. gradus.
965
Et hic est sextilis aspectus. Post hec duplicaverunt gradus
966
sextilis aspectus et fuerunt cxx. Et hic est trinus aspectus.
967
– In centena octogesima parte sunt cxx. et eius medietas. Et
968
in cxx. sunt lxl. et eius tercia. Et in lxl. sunt lx. et eius
969
medietas. Factumque est dum affinitas unius eorum refertur
970
ad aliam, invenitur in numero maiori precedenti socium
241
971
suum similem minori et similem eius dimidii, aut similem
972
eius et similem eius tercie. Ideoque constituerunt has
973
quantitates aspectus.
974
|VI.3.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam vero alii dixerunt quod aspectus sciverunt antiqui
975
de esse planetarum. Nam OPPOSITIO facta est ex perfectione
976
luminis in corpore Lune. Quia Luna non desinit augere lumen
977
quousque sit in oppositione Solis, cum autem recesserit
978
ab eodem loco, minuitur eius lumen. – QUARTUM quoque
979
ASPECTUM sciverunt de esse planetarum a sua auge. Quia dum
980
prolongatus fuerit planeta a sua auge lxl. gradibus, mutatur
981
esse illius in suo cursu. – TRINUM vero ASPECTUM sciverunt a …
982
planetis superioribus. Quia cum fuerit inter unum eorum et
983
Solem cxx. gradus fere, <retrogradatur si fuerit directus,
984
aut dirigitur si fuerit retrogradus>. – SEXTILIS igitur ASPECTUS
985
est quantitas conveniens dimidio diametri circuli et quantitati
986
longitudinis domorum Veneris a domibus <Solis>. –
987
|VI.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ab his igitur causis quas diximus sciverunt aspectus
988
planetarum. Et quia cum ascenderit ex aliquo signorum aliquid ex
989
gradibus, erit affinitas eiusdem gradus ascendentis et eius aspectus
990
in numero signorum inremotus |34vb|[ms G] a gradibus quos prediximus.
991
Quia cum fuerit ascendens primus gradus Arietis, cadet eius
992
sextilis aspectus in primo gradu Geminorum, et eius quartus
993
aspectus in primo gradu Cancri, eius quoque trinus aspectus
994
in inicio Leonis. Et similiter erit eius aspectus in altera
995
parte. Et quanto plus aucti fuerint gradus ascensionis Arietis
996
per quod diximus, augentur gradus aspectus illius in signis
997
que aspicit.
998
Aries igitur aspicit Geminos et Aquarium sextili aspectu,
999
et Cancrum atque Capricornum quarto aspectu, Leonem vero et
1000
Sagittarium aspicit trino aspectu; porro Libram aspicit aspectu
1001
opposito. Et secundum hoc esse fit quantitas aspectus
1002
uniuscuiusque signi ad alterum ex signis. |VI.3.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et omnes antiqui vocant
1003
trinum atque sextilem aspectum meliorem quantitatem, et
1004
magis significantem concordiam atque dilectionem, eo quod
1005
incipiat ex signis concordantibus et perveniunt ad simile.
1006
Quia si inceperint per masculinum, finiunt per masculinum, et si
1007
inceperint per femininum, finiunt per femininum. Quartus autem
242
1008
aspectus et oppositio deteriores quantitates vocaverunt propter
1009
diversitatem eorum signorum in inceptione vel fine. Et
1010
fortior aspectibus graduum circuli est oppositio, deinde
1011
quartus aspectus, postea trinus; sextilis vero est infra eos in
1012
fortitudine.
1013
|VI.3.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam quidam contradixerunt his que diximus, primum
1014
de quantitate aspectus graduum signorum, et dixerunt: Si
1015
antiqui tetenderunt per gradus <ad aspectus> qui numerant omnes
1016
gradus circuli, oportet ut sit in aspectibus quintus et octavus,
1017
nonus quoque ac decimus aspectus et cetera. Quia quinta pars
1018
graduum circuli sunt LXXII. gradus, et ipsi numerant gradus
1019
totius circuli quinquies. Et octava pars omnium graduum circuli
1020
<sunt XLV.>, et hi numerant omnes gradus circuli diversis
1021
modis secundum quantitatem affinitatis uniuscuiusque eorum
1022
ad socium suum.
1023
Quibus diximus quia non tetenderunt per aspectum ad
1024
quantitatem graduum qui numerant omnes gradus circuli tantum,
1025
sed posuerunt hoc per concordiam ipsarum rerum trium ad unum
1026
locum. |VI.3.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum ergo fuerint quedam affinitates invente in quibusdam
1027
et non fuerit similiter invente in duobus residuis, non posuerunt
1028
ei ex gradibus circuli affinitatem. Quinta ergo pars ipsorum
1029
graduum, et cetera que dixistis ex partibus, etsi numerant omnes
1030
gradus circuli quibusdam vicibus, duodenario tamen numero
1031
non sunt partes consimiles que numerent eum. Quia cum
1032
divisus fuerit aliquis numerus per quasdam partes, cecideritque
1033
in eo dum experitur aliqua fractio, PHILOSOPHI et ARIMETHICI
1034
non numerant eum partem totius eiusdem numeri. Immo constituunt
1035
partem eius numerum in quo non ceciderit fractio, cum expertus
1036
fuerit. Ob hanc igitur causam non posuerunt affinitatem graduum
1037
<circulorum hic secundum> quantitatem numerorum et partium
1038
quas prediximus.
243
1039
|VI.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUARTA, IN SIGNIS SE DILIGENTIBUS ET ODIO
1040
HABENTIBUS ATQUE INIMICANTIBUS, DIRECTE QUOQUE SIVE TORTUOSE
1041
ASCENDENTIBUS, OBEDIENTIBUS SIBI INVICEM ET INOBEDIENTIBUS.
1042
|VI.4.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt namque ex signis quedam se diligentia et quedam se odio
1043
habentia, quedam vero sibi inimicantur. Et quedam ex eis sunt
1044
directe ascensionis, quedam vero tortuose. Quedam vero obedientia
1045
sibi invicem et quedam inobedientia.
1046
|VI.4.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa igitur que se diligunt sunt ea que aspiciunt
1047
se invicem a trino vel a sextili aspectu. |VI.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Odio habentia se,
1048
sunt ea que se invicem aspiciunt a quarto aspectu. |VI.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro,
1049
illa que sibi inimicantur sunt ea que se invicem aspiciunt ab
1050
oppositione.
1051
|VI.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa autem directe ascensionis sunt illa que
1052
ascendunt directe et fiunt ascensiones uniuscuiusque eorum
1053
plus xxx. gradibus. Que sunt ab inicio Cancri usque in finem
1054
Sagittarii. |VI.4.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tortuose vero ascensionis sunt illa que ascendunt
1055
quasi tortuose, et fiunt ascensiones uniuscuiusque eorum minus
1056
XXX. gradibus, et sunt ab inicio |35ra|[ms G] Capricorni usque in
1057
finem Geminorum. – Signa igitur tortuose ascensionis obediunt
1058
signis directe ascensionis, et significant concordiam ac dilectionem.
1059
Et eo magis hoc significant si se aspexerint aspectu amicitie.
1060
Ut signum Geminorum quod obedit Leoni, et Leo Geminis,
1061
et Taurus Cancro. Cancer vero <Scorpioni>, Capricornus quoque
1062
Virgini, et Virgo <Capricorno>. Et Scorpio Pisci ac Piscis Scorpioni.
1063
Sagittarius quoque Aquario et Aquarius Sagittario. Capricornus
1064
etiam Scorpioni et Scorpio Capricorno. |VI.4.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Aries autem Libre,
1065
et Capricornus Cancro, sunt tamen econtrario in dilectione.
1066
Quia etsi unus eorum obedit socio, aspiciunt tamen se ex
1067
oppositione.
1068
Vocantur quoque signa sibi obedientia alio modo, i.e.
1069
signa prepotentia atque concordantia in fortitudine. Illa
1070
scilicet quorum hore diei unius eorum sunt similes horis diei
1071
alterius. Et narrabimus hoc in sequentibus, si deus voluerit.
244
1072
|VI.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUINTA, IN SIGNIS CONCORDANTIBUS IN CIRCULO
1073
ET ASCENSIONIBUS, ET CONCORDANTIBUS IN FORTITUDINE, AC
1074
CONCORDANTIBUS IN ITINERE.
1075
|VI.5.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus aspectus signorum ad invicem.
1076
Inveniuntur autem quibusdam signis a quibusdam alie affinitates
1077
absque aspectu omnes significantes concordiam et dilectionem.
1078
Et sunt tribus modis.
1079
|VI.5.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Uno: ut sint utraque signa concordantia ac participantia
1080
in <circulo>, hoc est ut sit longitudo uniuscuiusque eorum in
1081
<una> parte ex circulo equinoctii equaliter, et sint ascensiones
1082
unius eorum similes alterius. Ut Aries cum Pisce, et Taurus
1083
cum Aquario, et Gemini cum Capricorno, Cancer quoque
1084
cum Sagittario et Leo cum Scorpione ac Virgo cum Libra. Hec
1085
signa concordant ad invicem per ascensiones. – Nam in uno
1086
istorum signorum incipitur per concordiam ascensionum suarum
1087
cum altero ab inicio signi, in altero vero incipitur a fine
1088
signi. |VI.5.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quia ascensiones primi gradus Arietis concordant cum
1089
ascensionibus ultimi gradus Piscis. Et ascensiones decimi gradus
1090
Arietis concordant cum ascensionibus <decimi> gradus Piscis.
1091
Et ascensiones finis Arietis sunt similes ascensionibus inicii Piscis.
1092
– Ascensiones quoque inicii Tauri sunt similes ascensionibus finis
1093
Aquarii, atque ascensiones finis Tauri similes sunt ascensionibus
1094
inicii Aquarii. Ac secundum hoc exemplar … fiunt ascensiones
1095
vicesimi gradus Virginis similes ascensionibus decimi gradus
1096
Libre, et ascensiones ultimi gradus Virginis similes ascensionibus
1097
primi gradus Libre.
1098
|VI.5.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo: sunt signa concordantia in fortitudine. Et PERSI
1099
vocant omnia duo signa ex eis prepotentia. Dicuntur quoque sibi
1100
invicem obedientia. Et ipsa sunt signa in quibus, cum fuerit
1101
Sol in uno scilicet eorum, fiunt hore diei eius equales sicut
1102
hore diei alterius signi. Ut Cancer et Gemini, Taurus et Leo,
1103
Aries et Virgo, Piscis ac Libra, Aquarius et Scorpio, Capricornus
1104
quoque ac Sagittarius. Hore enim diei unius horum signorum sunt
1105
equales horis diei alterius signi. – Et incipiamus in uno
1106
ex eis a fine signi, et in secundo ab inicio. |VI.5.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut hore diei
245
1107
tricesimi gradus Geminorum que sunt similes horis diei primi
1108
gradus Cancri; et hore diei xxviiii. gradus Geminorum sunt similes
1109
horis gradus secundi ex signo Cancri. Et hore decimi gradus
1110
Geminorum sunt similes horis vicesimi gradus signi Cancri.
1111
Et hore diei inicii Geminorum sunt similes horis finis Cancri.
1112
Et hore diei ultimi gradus Tauri similes horis diei primi gradus
1113
Leonis. Et secundum hoc esse quousque fiant hore diei tricesimi
1114
gradus Virginis similes horis primi gradus Arietis … et hore
1115
finis Libre similes horis inicii Piscis. Et hore inicii Scorpionis
1116
similes horis finis Aquarii, et hore inicii |35rb|[ms G] Sagittarii …
1117
similes horis inicii Capricorni.
1118
|VI.5.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercio vero: sunt signa concordantia in itinere. Hoc est
1119
ut sint duo signa unius planete, ut Aries et Scorpio que sunt domus
1120
Martis, et ut Taurus ac Libra que sunt domus Veneris, et Gemini
1121
ac Virgo que sunt domus Mercurii, Sagittarius quoque ac Piscis
1122
que sunt domus Iovis, et Capricornus et Aquarius domus Saturni.
1123
Unumquodque enim … horum signorum est in itinere <domini>
1124
sui. Cancer vero et Leo domus <sunt> luminarium … in uno
1125
itinere, quia unumquodque eorum est <domus domini> sui.
1126
|VI.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SEXTA, IN SIGNIS QUE CONCORDANT AD INVICEM
1127
IN OPPOSITIONE AC SEXTILI ASPECTU NATURALITER, ET NON
1128
ASPICIUNT SE INVICEM.
1129
|VI.6.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam superius prediximus quod aspectus oppositionis
1130
esset contrarietatis et inimicitatis. Sed oportet ut dicantur
1131
ipse contrarietates atque inimicitie in quibusdam oppositionibus,
1132
non autem in omnibus. Quia fortassis fuerit signum longe ab
1133
alio et non se aspiciunt, et dicitur quod unumquodque eorum
1134
sit in oppositione alterius per naturam propter concordiam
1135
eorum in ascensionibus, aut in fortitudine vel in itinere, et
1136
<utraque> significant concordiam et dilectionem propter
1137
concordiam eorum in his que diximus.
1138
|VI.6.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Inveniuntur quoque et signa que se non aspiciunt etiam
1139
propter propinquitatem suam ad invicem, et dicitur hic aspectus
1140
sextilis naturalis, et <significat> concordiam etiam. Signa namque
1141
quorum unum non aspicit alterum pre longitudine que est inter eos
246
1142
et dicuntur esse ad invicem in oppositione naturali, et ipsa
1143
significant concordiam ac dilectionem, sunt quedam signa
1144
concordantia in ascensionibus, unumquodque eorum a socio suo
1145
longe posita. Ut Gemini et Capricornus, Cancer et Sagittarius.
1146
Aut ut quedam concordantia in fortitudine longinqua ab invicem:
1147
ut Aries et Virgo, Libra ac Piscis. Aut quedam concordantia in
1148
itinere inter que est longitudo maxima: ut Aries et Scorpio, Taurus
1149
ac Libra. |VI.6.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Signa autem que se invicem non aspiciunt propter
1150
<contrarietatem> eorum vocantur aspectus sextilis naturalis,
1151
et hec significant dilectionem et concordiam. Sunt quedam signa
1152
convenientia in ascensionibus ad invicem propinqua: ut Aries et
1153
Piscis, Virgo ac Libra. – Signa quoque concordantia in
1154
fortitudine et unumquodque a socio suo sunt propinqua … ut
1155
Capricornus et Aquarius.
1156
|VI.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SEPTIMA, IN SIGNIS QUE CONCORDANT AD
1157
INVICEM EX QUARTO ASPECTU.
1158
|VI.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam patefecimus in precedentibus quod <quartus> aspectus
1159
signorum significaret discordiam et inimicitatem. Sed oportet ut
1160
hoc non dicatur in omni quarto aspectu. Quia quedam sunt ex
1161
quartis aspectibus que significant concordiam et dilectionem. Et hoc
1162
fit propter concordiam eorum in ascensionibus. Ut Taurus et Aquarius
1163
et Leo ac Scorpio. Et per concordiam eorum in … itinere. Ut Gemini
1164
et Virgo, et ut Sagittarius et Piscis. |VI.7.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hi enim quarti aspectus
1165
significant concordiam; ceteri vero significant discordiam et
1166
inimicitatem.
1167
|VI.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA OCTAVA, IN ANNIS SIGNORUM ET MENSIBUS
1168
EORUM, DIEBUS QUOQUE ET HORIS EORUM.
1169
|VI.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia anni signorum et menses, et dies quoque et hore eorum
1170
hore eorum extrahantur <quinque> modis.
1171
Primo: ut ponas gradus ascensionum signorum in climate
1172
quod volueris, unumquemque gradum annum, et omnia quinque minuta
1173
mensem, usquequo volueris ex diebus et horis. – Secundo: ut ponas
1174
annos uniuscuiusque signi et eius menses similes annis eius domini
247
1175
minoribus. |VI.8.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Dies autem eius et hore extrahuntur unicuique
1176
signo duobus |35va|[ms G] modis diversis. Primo: ut multiplices
1177
annos … eiusdem signi minores xii. quousque reddantur menses.
1178
Post hec duplicabis ipsos menses, et adde postea desuper
1179
<numerum similem numero annorum planetarum minorum>, et
1180
quod collectum fuerit divides per x., et quod exierit erunt dies,
1181
quod vero remanserit erunt partes de x. unius diei. – Et quod
1182
collectum fuerit erunt dies eiusdem signi et <eius> partes. – Secundus
1183
autem modus est ut accipias annos <planetarum> minores et pones eos
1184
menses; post hoc proicias dimidium eius, deinde proicias de secundo
1185
dimidio similitudinem … planete minorum, post hoc divides
1186
residuum per xxiiii. horas, et quod exierit erunt dies, quod vero
1187
remanserit erunt hore. – Et quod collectum fuerit erunt dies et
1188
hore eiusdem signi per modum secundum. – Et narrabimus hoc,
1189
si deus voluerit.
1190
|VI.8.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Arietis anni sunt xv., menses xv., dies xxxvii. et dimidium, et etiam
1191
iii. dies et iii. hore. |VI.8.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Tauri anni viii. et menses viii., dies xx. et etiam
1192
i. dies et xvi. hore. |VI.8.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Geminorum anni xx., men. xx., dies 1., et etiam
1193
iiii. et iiii. hore. |VI.8.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Cancri anni sunt xxv., menses xxv., dies lxii …
1194
et etiam dies v. et v. hore. |VI.8.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Leonis anni sunt xviiii., menses xviiii.,
1195
d. xlvii. et dimidium et etiam dies iii., xxiii. hore. |VI.8.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Virginis
1196
a. xx., m. xx., dies 1. et etiam d. iiii., et iiii. hore. |VI.8.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]–Libre a. viii.,
1197
m. viii., d. xx. et etiam d .i. et xvi. hore. |VI.8.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]–Scorpionis a. xv., m. xv.,
1198
d. <xxxviiii> et dimidium, et etiam d. iii., iii. hore. |VI.8.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Sagittarii
1199
a. xii., m. xii., d, xxx. et etiam d. ii et xii. hore. |VI.8.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Capricorni anni
1200
xxvii., m. xxvii., d. lxvii et dimidium et etiam d. v. ac xv. hore.
1201
|VI.8.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Aquarii an. xxx., men. xxxi., d. lxxv. et etiam d. vi. atque hore vi.
1202
|VI.8.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Piscis a. xii., m. xii., d. xxx. et etiam d. ii. et xii. hore.
1203
|VI.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA NONA, IN SIGNIFICATIONIBUS SIGNORUM SUPER
1204
UNIVERSITATEM REGIONUM, ET PROVINCIAS [AC LOCA] TERRARUM.
1205
|VI.9.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Volumus narrare in hac differentia quid significent signa
1206
de universitate regionum ac provinciis terrarum. – Quid autem
1207
significent signa ex climatibus et regionibus, et de omni loco
1208
terrarum scrutatione sufficienti, hoc narrabimus in alio libro
1209
extra hunc.
248
1210
|VI.9.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ARIES habet ex regionibus Bebil [i.e. Babilonia], et Feris
1211
[i.e. Persida], et Falesthin [quam credo esse Palestinam] et
1212
Adrabigen. Et ex regionibus [ac locis] loca harenosa et loca pastus
1213
ovium … ac loca in quibus operatur per ignem; et receptacula
1214
latronum, domus quoque lignis tectas.
1215
|VI.9.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]TAURUS habet ex regionibus Alceued et <Almehin> et Hemden et
1216
Alacrad qui morantur in montibus. Et ex provinciis [ac locis] terras
1217
paucarum aquarum in quibus seminantur, et omnes cultus fertiles
1218
et omnem locum montibus propinquum, ortos quoque et … arbores …
1219
et loca elefancium ac vaccarum.
1220
|VI.9.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]GEMINI habet ex regionibus Iurgen et Armeniam et Adrabigen …
1221
et <Barhan> ac Maucan, Egiptum quoque ac regiones Barca, et est
1222
ei participatio in Spahen et Karmen. Et ex locis montana, et quicquid
1223
colitur in <terra> … atque colles, loca quoque venatorum et
1224
ludentium <aleis> et <cetera ludentium> atque cantantium.
1225
|VI.9.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CANCER habet ex regionibus Armeniam minorem et … Maucan ac
1226
Numidiam que est pars Affrice, et orientalem plagam Churacen et
1227
Alcin … Et est ei participatio |35vb|[ms G] in Balagh et Adrabigen. Et ex
1228
locis <collectiones aquarum ac littora maris ac fluminum> … loca
1229
quoque arborum.
1230
|VI.9.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LEO habet ex regionibus Altorc usque in finem habitationis que
1231
eam succedit … Et ex locis <deserta> et flumina gravia ad transeundum,
1232
ac terras <mobiles> et omnem terram satiabilem et mansiones divitum,
1233
palatia scilicet, et montes ac colles, loca quoque altiora ac
1234
castra fortia.
1235
|VI.9.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VIRGO habet ex regionibus Algeramicah et <Assem> atque Alforat
1236
[quod est Eufrates], et Algizirah [i.e. insula que est Hispania].
1237
Et ex regionibus Persorum quod succedit Karmen. Et ex locis omnem
1238
terram in qua seminatur, et mansiones mulierum, ioculatorum
1239
quoque atque cantantium et spaciantium.
1240
|VI.9.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LIBRA habet ex regionibus regionem Romanorum et quicquid est
1241
in terminos suos usque ad Affricam et ea que sunt in circuitu eius,
1242
et superiora Egipti usque in terminos Ethiopie, et Barcah, Karmen
1243
quoque ac Sagesten et Kebil et Thabrasten et Balagh … Et ex locis
249
1244
omnem locum in quo seminatur in cacuminibus montium,
1245
et omnem terram in qua fuerint palme, et loca venationis (atque)
1246
accipitrum et <insidiantium>, ac <viarum>, omnem quoque locum
1247
sublimem et elevatum, <vel> campestrem arenosum.
1248
|VI.9.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SCORPIO habet ex regionibus terras <Alhigeh> et rura Arabum ac
1249
partes eius usque ad Aliaman, et Tangitanam … Et habet ex locis
1250
loca vinearum ac morarum et cetera similia de his que fiunt
1251
in orto, et omnem locum fetidum atque horridum, carceres quoque
1252
et mansiones meroris ac tristicie, et domus destructe ac cavernas
1253
scorpionum.
1254
|VI.9.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SAGITTARIUS habet ex regionibus montes et Arraz atque Spahen.
1255
Et ex locis habet ortos et omnem locum qui ad tempus irrigatur,
1256
et significat loca <alharabidah et arramramah> ac loca ceterarum
1257
sectarum, et Alsaharah lenem [i.e. loca arenosa et campestria],
1258
loca quoque animalium et taurorum ac vitulorum.
1259
|VI.9.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CAPRICORNUS habet ex regionibus Alhabasah [i.e. Ethiopiam] et
1260
Macren et Ascind et flumen Macren et littus maris quod succedit
1261
ipsas regiones et <utraque maria, et Indiam> et eius fines usque ad
1262
Acin … et fines terre Romanorum … Et ex locis habet palatia et portas
1263
atque ortos, et omnem locum irriguum, flumina quoque et decursus
1264
aquarum et fluminum … et piscinas antiquas et omnem ripam
1265
1265 super quam fuerint arbores, et littus in quo <sunt naves>, et loca
1266
canum ac vulpium, ferarum quoque ac luporum, et hospicia seu
1267
mansiones peregrinorum et <pauperum> ac servorum, et loca in
1268
quibus accensi sunt ignes.
1269
|VI.9.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]AQUARIUS habet ex regionibus Alceued versus montem et Alcufah,
1270
et eius partes, ac dorsum Alhigez, et terram … Egipti atque occidentalem
1271
plagam terre Ascind, et est ei participatio in terra Feriz. Et ex locis
1272
habet loca aquarum et fluminum currentium et marium atque canalium
1273
et quicquid in eis est, et omne quod effoditur per fossoria, necnon
1274
et omnem locum qui irrigatur per aquam, loca quoque in quibus
1275
sunt aves aquatice et cetere avium, et omnem locum in quo est
1276
vinea aut in quo venditur vinum … et omnem terram montanam
1277
atque agrestem.
250
1278
|VI.9.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PISCIS habet ex regionibus Thabrasten et partes septemtrionis
1279
terre Iurgen, et est ei participatio in Romanis. Et <habet> terram
1280
Assem et Insulam atque Egiptum et Alexandriam, et quicquid
1281
est in circuitu Egipti et Mare Rubrum, Mare scilicet Aliaman,
1282
et orientalem plagam terre Indorum. Et habet ex locis quicquid
1283
appropinquat <mari> et eius littoribus, piscinas quoque … et
1284
littora <maris> … loca quoque angelorum et heremitorum, et loca
1285
planctus ac tristicie.
1286
|VI.10.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA DECIMA, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS MOBILITATEM
1287
ET IMMOBILITATEM.
1288
|VI.10.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aries, Taurus et Gemini, dum convenerint in eis |36ra|[ms G]
1289
domini eorum qui sunt Mars, Venus ac Mercurius, sunt mobilia,
1290
[i.e. significant mobilitatem]. |VI.10.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cancer vero et Leo ac Virgo, cum
1291
convenerint in eis eorum domini qui sunt Luna, Sol et Mercurius,
1292
sunt immobilia. |VI.10.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Libra vero et Scorpio ac Sagittarius, cum
1293
convenerint eorum domini in eis qui sunt Venus ac Mars
1294
ac Iuppiter, sunt mobilia. |VI.10.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Capricornus autem et Aquarius ac
1295
Piscis, cum convenerint eorum domini in eis qui sunt Saturnus
1296
et Iuppiter, sunt immobilia.
1297
|VI.11.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XI, IN SIGNIS RATIONABILIBUS QUE SIGNIFICANT
1298
SPECIES HOMINUM ET ESSE EORUM.
1299
|VI.11.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa autem rationabilia que significant species hominum
1300
… sunt Gemini, Virgo, Libra, Aquarius ac medietas prima Sagittarii.
1301
|VI.11.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Gemini est magnatorum, Virgo vero et Libra ac Sagittarius
1302
sunt mediocr(i)um. Aquarius autem est innobilium hominum.
1303
– Significant quoque signa esse hominum alio modo, i.e. quia Aries
1304
et eius triplicitates sunt ex signis nobilium [et magnatorum]. Taurus
1305
vero et eius triplicitates sunt ex signis <ignobilium>. Similiter
1306
Gemini et eius triplicitates sunt nobilium … Cancer vero et eius
1307
triplicitates sunt ex signis ignobilium.
251
1308
|VI.12.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XII, IN DIVISIONE MEMBRORUM QUE SUNT
1309
UNICUIQUE SIGNO DE MEMBRIS CORPORIS HUMANI.
1310
|VI.12.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ARIES habet caput et faciem et pupillam oculi et intestina,
1311
et quicquid accidit in eis et in oculis atque auribus ex
1312
infirmitatibus.
1313
|VI.12.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]TAURI vero est collum … atque guttur, et quicquid accidit in eis
1314
ex morbis et infirmitatibus, ut glandes et flecmones ac fetor
1315
narium, et gibbositas dorsi ac dolor oculorum.
1316
|VI.12.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]GEMINI habet humeros et brachia, manus quoque ac <palmas>.
1317
|VI.12.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CANCER, pectus et <manus>, cor quoque et stomacum et costas ac
1318
splen atque pulmones et horum infirmitates necnon et omne quod
1319
accidit in oculo ex gravitate … et … loca occulta ex pectore.
1320
|VI.12.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LEO habet superiora stomachi, et cor ac nervos, latus quoque
1321
et <os, ossa etiam tenera> ac dorsum, et quicquid accidit in eis
1322
ex infirmitatibus.
1323
|VI.12.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VIRGO habet <ex ventre> et quicquid in eo est ex locis occultis,
1324
ut exta et intestina et tela interiora ac cetera.
1325
|VI.12.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LIBRA vero habet inferiora ventris et pecten, et ea que inferius
1326
sunt <ac> verenda, et <dorsum> atque hancas et ilia.
1327
|VI.12.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SCORPIO … verenda et testiculos, anum quoque et vesicam … et
1328
vulvas mulierum et medulla [sic] et horum infirmitates, ut urine difficultas …
1329
et emorroide ac fluxus sanguinis ex eis, cancerem quoque et caliginem
1330
oculorum.
1331
|VI.12.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SAGITTARIUS: femora et signa ac maculas atque augmentationes
1332
que fiunt in membris, ut digitus superfluus et alia membra aucta
1333
et eorum infirmitates, ut cecitas et impedimentum. Et significat
1334
calviciam, et casum a locis altioribus, et impedimentum ex bestiis,
1335
et spinam, scilicet dorsi, et remotionem <membrorum a locis suis>
1336
atque abscisiones, et cetera his similia.
1337
|VI.12.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]CAPRICORNUS habet genua et eorum nervos et horum infirmitates …
252
1338
|VI.12.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]AQUARIUS: crura usque ad inferiora talium et nervos eorum
1339
(ac loca), infirmitates quoque eorum, ut aliaracan [in mg. i.e.
1340
ictericia] [que (est) tinctura membrorum vel cum pallore vel cum
1341
nigredine quam vulgus vocat emanacio fellis, et cetera], coleram
1342
quoque nigram, <aut> fractiones <vel> abscisiones, ac dolores
1343
venarum.
1344
|VI.12.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PISCIS autem sunt pedes et eorum extremitates et eorum nervi necnon
1345
et infirmitates eorum, ut dolor nervorum, et podagra <et cetera>.
1346
|VI.13.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS PULCRITUDINEM ET
1347
HONESTATEM, ET IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS LARGITATEM ET
1348
BONITATEM, ET QUE COLLIGUNTUR ET IMPLENTUR, ET QUE DANT
1349
FACILITATEM, ET QUE <INVENIUNT VEL ADQUIRUNT>, QUEQUE
1350
RETINENT ET ACCIPIUNT.
1351
|VI.13.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Signa significantia pulcritudinem et honestatem ac munditiam
1352
cum fuerint ascendentia, aut fuerint in eis dominus ascendentis, vel
1353
Luna, aut almubtaz super ascendens, sunt Gemini, Virgo, Libra |36rb|[ms G]
1354
et Scorpio, Sagittarius quoque ac Piscis. Et hec signa que diximus
1355
significant etiam largitatem animi et eius bonitatem et latitudinem
1356
expensarum.
1357
|VI.13.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Signa autem que colliguntur et implentur sunt Aries et eius
1358
triplicitates. – Et signa que dant facilitatem multam sunt Taurus et
1359
eius triplicitates. – Signa vero que <adquirunt> et evacuantur sunt
1360
Gemini et eius triplicitates. Et que retinent et accipiunt sunt
1361
Cancer et eius triplicitates.
1362
|VI.13.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Signa laxa et evacuata, cum fuerint ex motu circuli in
1363
loco malo, fuerintque in eis quidam mali, significant multitudinem
1364
expensarum et destructionem … vite et eius angustiam et ablationem
1365
[seu amissionem] substantie ab eo, cum eam adquisierit. Et fortassis
1366
non tribuetur ei fortuna et substantia omnino. Quod si fuerint
1367
boni esse ex motu circuli sed fuerint in eis mali, significant
1368
quod sit esse illius in fortuna et facilitate plus <primis>. Si
1369
vero fuerint boni esse ex motu circuli et fortunata, significant
1370
<facilitatem> et mediocritatem … vite, remque perfectam in
1371
<facilitate>.
253
1372
|VI.13.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Signa quoque <obedientia> facilitati, cum fuerint boni
1373
esse ex motu circuli, et ex presencia fortunarum in eis, significant
1374
profectum substantie multum. Si vero fuerint econtrario,
1375
significant afflictiones causa substantie.
1376
– Signa autem que accipiunt, si fuerint <impedita>, significant
1377
paupertatem et laborem. Signa vero que colliguntur et implentur,
1378
cum fuerint boni esse fortunata, significant stabilimentum victus
1379
facilitatemque ac fortunam. Et si fuerint in eis mali fuerintque
1380
in loco malo ex motu circuli, significant paupertatem. Si vero
1381
fuerint cum presencia malorum in eis in loco optimo, fueritque
1382
ipsi malo aliqua dignitas, significat profectum et utilitates
1383
non <modicas>.
1384
|VI.14.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XIIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS LUXURIAM
1385
ET INFIRMITATEM.
1386
|VI.14.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam signa que significant luxuriam et infirmitates sunt
1387
Aries, Taurus, Leo, Capricornus, Piscis. |VI.14.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Libra quoque et Sagittarius
1388
significant hoc sed sunt infra eos in fortitudine.
1389
Et in signis etiam sunt gradus significantes luxuriam
1390
et superfluitatem coitus atque infirmitates per complexionem
1391
planetarum cum eis. Et narrabimus hoc in alio loco extra
1392
hunc librum …
1393
|VI.15.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XV, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS HONESTATEM
1394
MULIERUM ET PROBITATEM [AC RELIGIONEM] EARUM.
1395
|VI.15.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa significantia honestatem mulierum et religionem
1396
earum [ac probitatem] sunt Taurus ac Leo, Scorpio et Aquarius.
1397
|VI.15.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa vero que significant laxationem et detrimentum earum sunt
1398
Aries, Cancer, Libra et Capricornus. |VI.15.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa autem que significant
1399
mediocritatem et temperamentum in <hoc> sunt Gemini, Virgo,
1400
Sagittarius et Piscis.
254
1401
|VI.16.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVI, IN SIGNIS MULTORUM FILIORUM, AUT
1402
GEMINORUM, VEL PAUCORUM FILIORUM, AC STERILIUM.
1403
|VI.16.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa multorum filiorum sunt Cancer, Scorpio, Piscis et
1404
ultima medietas Capricorni|VI.16.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] … atque communia. Que sunt autem duorum
1405
colorum vel <specierum>, i.e. Aries Libra … |VI.16.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sagittarius et Aquarius
1406
(sunt mediocria in hoc). |VI.16.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa vero sterilia sunt Gemini, Leo, Virgo
1407
atque inicium Tauri. Et fortassis significaverit Aquarius et
1408
inicium Capricorni etiam sterilitatem.
1409
|VI.17.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVII, IN SIGNIS MEMBRORUM ABSCISORUM,
1410
ET IN SIGNIS MULTE ACUITATIS ATQUE IRE.
1411
|VI.17.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa abscisorum membrorum sunt Aries, Taurus, Leo
1412
et Piscis. |VI.17.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa vero multe acuitatis et iracundie sunt Aries,
1413
Leo atque Scorpio.
1414
|VI.18.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS ESSE VOCUM.
1415
|VI.18.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa namque |36va|[ms G] vociferantia, i.e. que habent fortes
1416
voces sunt Gemini, Virgo ac Libra. Temperate autem vocis, i.e. illa
1417
que habent dimidium vocis, sunt Aries, Taurus, Leo atque Sagittarius.
1418
Debilia vero in voce sunt Capricornus et Aquarius. Et que carent
1419
voce sunt Cancer et eius triplicitas. |VI.18.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Si autem fuerit (dominus
1420
ascendentis, vel Luna, vel almubtaz) in signo quod caret voce, nec
1421
aspexerit bono aspectu, fueritque <impeditus>, impedietur lingua nati
1422
et eius auditus, et fortassis erit surdus et balbus.
1423
|VI.19.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XVIIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS PUSTULAS
1424
ET LEPRAM ET MACULAS RUBEAS, AC PRURITUM ET IMPEDIGINES,
1425
SURDITATEM QUOQUE ET CALVICIAM, (BALBUCITATEM) ET TENUEM
1426
BARBAM ET … OMNINO CARENS BARBA.
1427
|VI.19.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa significantia has res quas diximus sunt v.: Aries
1428
scilicet et Cancer, Scorpio, Capricornus ac Piscis. |VI.19.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec signa cum
1429
fuerit Luna aut pars fortune vel pars futurorum in aliquo eorum
1430
impedita, significat quod natus habebit quasdam harum
1431
infirmitatum. |VI.19.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scitur qualem harum habebit ex Libro Nativitatum.
1432
Et quotienscumque fuerint quedam horum significatorum in his signis
1433
et fuerit Iuppiter in duodecimo ab ascendente, erit natus <melior>.
1434
Et similiter cum fuerit Luna in eis et fuerit sub radiis.
255
1435
DIFFERENTIA XX, IN LOCIS SIGNORUM SIGNIFICANTIUM
1436
|VI.20.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VICIA OCULORUM.
1437
|VI.20.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt quedam loca in signis que significant dolorem oculorum.
1438
Locus scilicet ATHORAIE [i.e. Pliadum] ex Tauro. Et locus
1439
NUBIS IN CANCRO. Et de Scorpione locus SPUME eius … Et ex Sagittario
1440
locus SAGITTE. Et ex Capricorno locus <CAUDE>. Significat quoque
1441
et locus CASUS AQUE de Aquario flegmonem oculorum. Nam Libra
1442
et Leo fortassis impedierint <oculum> etiam.
1443
|VI.20.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ATHORAIE namque est in XIII. gradu et xxxvi. minuto … ,
1444
et eius latitudo in septemtrione est ex tribus gradibus <et 1. minuta>.
1445
|VI.20.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Locus autem NUBIS qui est in Cancro est in XXI. gradu et viii.
1446
minuto, et eius latitudo in septemtrione xl. minutis.
1447
|VI.20.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– SPUME autem Scorpionis sunt due, et utreque sunt in Scorpione,
1448
quarum una et in XX. gradu, altera in XXI. gradu et x. minutis,
1449
et eius latitudo est in septemtrione VI. gradibus.
1450
|VI.20.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Locus SAGITTE est in Sagittario XV. gradibus et xx. minutis,
1451
et eius latitudo est in meridie' VI. gradibus et xx. minutis.
1452
|VI.20.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– <CAUDA> Capricorni est in XXII. gradu, et eius latitudo est
1453
septemtrionalis ex <XXXVII.> gradibus et xv. minutis.
1454
|VI.20.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– CASUS AQUE ex Aquario sunt iiii. stelle et sunt ex XX. gradibus
1455
et x. minutis signi Aquarii usque in XXIIII. gradus et xx. minuta
1456
ex eo; et eius latitudo est septemtrionalis ex VIII. gradibus
1457
et x. minutis in X. gradus et xx. minuta.
1458
|VI.20.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec igitur loca que diximus esse in gradibus suis
1459
in longitudine et latitudine sunt in hoc tempore nostro. Et
1460
oportet ut consideretur ac probentur loca eorum in omni
1461
tempore, quia vadunt et recedunt a locis horum graduum
1462
quos diximus.
1463
Sunt quoque in signis quedam loca et gradus significantia
1464
infirmitates et destructionem oculorum ac pericula. Et narrabimus
1465
ea in locis suis, si deus voluerit.
256
1466
|VI.21.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXI, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS DISCIPLINAM ET
1467
CALLIDITATEM, SEDUCTIONES QUOQUE AC MACHINAMENTA, NECNON
1468
ET SIGNA MERORIS [ET TRISTITIE], SIGNA QUOQUE TENEBROSA.
1469
|VI.21.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa significantia disciplinam et calliditatem, seductiones
1470
quoque et cetera, sunt Leo et Sagittarius, Capricornus et <Aquarius>.
1471
|VI.21.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et signa meroris [et tristitie] |36vb|[ms G] sunt Leo, Scorpio et Capricornus.
1472
Signa autem tristitie ipsa sunt etiam signa tenebrosa. In Virgine
1473
quoque et Libra sunt tenebre modice.
1474
|VI.22.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS SPECIES AVIUM
1475
ET OMNIUM QUADRUPEDUM, LUPOS QUOQUE AC REPENTIA, ET
1476
OMNEM ASPERITATEM TERRE, ATQUE ANIMALIA AQUATICA.
1477
|VI.22.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam Gemini, Virgo et Sagittarius ac Piscis significant species
1478
avium. Facies quoque secunda ac tercia Capricorni significant species
1479
avium, quia ibidem est Vultur Volans, et cauda Galline. |VI.22.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aries vero
1480
et Taurus, Leo atque ultima medietas Sagittarii sunt signa quadrupedum
1481
medietas quoque prima Capricorni fortassis significaverit horum similia.
1482
– Nam Aries et Taurus sunt omnis habentis ungulas, Leo vero habentis
1483
dentem et accutam ungulam. Medietas quoque ultima Sagittarii est
1484
habentis ungulas. |VI.22.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Leo vero et Scorpio, Sagittarius quoque et Piscis
1485
sunt signa luporum, |VI.22.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cancer autem et Scorpio, Sagittarius atque Ca
1486
pricornus signa sunt serpentium et scorpionum ac repentium (et
1487
omnium) terre [asperitatum]. |VI.22.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro signa aquatica significant
1488
animalia aque.
1489
|VI.23.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS ARBORES AC
1490
SEMINA.
1491
|VI.23.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa namque arborum longarum sunt Gemini, Leo, Libra
1492
et Aquarius. Signa vero arborum que sunt infra has sunt Cancer,
1493
Scorpio et medietas Piscis ultima. |VI.23.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa autem sementum sunt Taurus
1494
et eius triplicitas. Nam Taurus est plantationis, et Virgo <corporis>,
1495
Capricornus vero est <fructus collectionis>.
257
1496
|VI.24.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXIIII, IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS SPECIES AQUARUM,
1497
ET IN SIGNIS SIGNIFICANTIBUS EA QUE OPERANTUR PER IGNEM..
1498
|VI.24.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam signa aquatica sunt Cancer et eius <triplicitas>.
1499
Cancer scilicet est pluvie, Scorpio aque currentis. Significat quoque
1500
Aquarius similiter propter Fluvium qui in eo est. Piscis vero
1501
aque stantis. |VI.24.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa autem que significant omne quod operatur
1502
per ignem sunt Aries, Leo, Scorpio atque Aquarius.
1503
|VI.25.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXV, IN PARTIBUS SIGNORUM.
1504
|VI.25.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aries, Leo et Sagittarius sunt orientales. Nam Aries est
1505
cor orientis et eius ventus est Assabe [i.e. orientalis]. – Et Leo
1506
est sinistra pars orientis et eius ventus <est> inter orientem
1507
et septemtrionem. Sagittarius vero est dextra pars orientis et
1508
eius ventus <est> inter orientem et meridiem. |VI.25.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Taurus siquidem,
1509
Virgo ac Capricornus sunt meridiana. Capricornus enim est cor
1510
meridiei et eius ventus est meridianus. Et Taurus est sinistra
1511
pars meridiei, eiusque ventus <est> inter meridiem et orientem.
1512
Virgo vero est dextra pars meridiei, et eius ventus <est> inter
1513
meridiem et occidentem. |VI.25.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Gemini quoque et Libra atque Aquarius
1514
sunt occidentales. Et Libra est cor occidentis, et eius ventus
1515
est addabor [i.e. occidentalis]. Porro Aquarius est sinistra pars
1516
occidentis, et eius ventus <est> inter occidentem et meridiem.
1517
Gemini vero est dextra pars occidentis ventusque eius <est>
1518
inter occidentem et septemtrionem.|VI.25.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Cancer vero, Scorpio et Piscis
1519
sunt septemtrionalia. Et Cancer est cor septemtrionis eiusque ventus
1520
est assamel [i.e. septemtrionalis]. Et Scorpio est sinistra pars
1521
septemtrionis, cuius ventus <est> inter occidentem et septemtrionem.
1522
Piscis vero est dextra pars septemtrionis et ventus eius <est>
1523
inter septemtrionem et orientem.
258
1524
|VI.26.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXVI, IN ANGULIS CIRCULI ET EIUS QUARTIS, IN
1525
XII. QUOQUE DOMIBUS ET UNIVERSITATE EARUM SIGNIFICATIONIS
1526
ET CAUSA HUIUS REI, ET IN DOMIBUS GAUDIORUM PLANETARUM.
1527
|VI.26.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dum expleremus narrationem naturarum signorum et esse
1528
eorum ac proprietatem significationum eorum super universitatem
1529
rerum, incepimus narrare angulos circuli et eius quartas, necnon et
1530
XII. domos.
1531
Quia circulus superior |37ra|[ms G] vertit circulum signorum
1532
ac ceteros circulos ab oriente in occidentem in una die ac nocte
1533
semel, et in omni hora ex horis fiunt quidam gradus circuli
1534
signorum in circulo emisperii orientalis, et quidam eorum
1535
in veritate gradus medii celi, quidam quoque eorum in emisperio
1536
gradus occidentalis, et quidam in veritate gradus quarti et
1537
ex <uno> loco ad alterum fit quarta circuli. Omnisque quarta
1538
dividitur per tres divisiones, quarum unaqueque divisio vocatur
1539
domus. Efficiunturque in circulo in omni hora quatuor quarte,
1540
secundum quantitatem quatuor temporum anni, et XII. domus,
1541
secundum numerum signorum. |VI.26.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Due igitur quarte que sunt ab
1542
ascendente in medium celum et ab occidente in quartum vocantur
1543
proficientes (vel) masculine, orientales ac dextre. Quarte vero
1544
que sunt a decimo in occidentem [i.e. in septimum] et a quarto in
1545
ascendentem vocantur inproficientes [vel recedentes] feminine
1546
… ac sinistre.– Dicitur quoque quod pars que est super terram
1547
sit dextra, et inferior sit sinistra. Et domus que est in inicio
1548
quarte dicitur angulus, et domus (secunda) que hanc succedit
1549
dicitur succedens angulum. Tercia vero domus dicitur recedens
1550
[vel cadens] ab angulo.
1551
|VI.26.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima autem domorum circuli est cuius inicium ascendit
1552
ex emisperio orientis. Et que sequitur eam secunda, deinde tercia,
1553
postea quarta. Et similiter cetere domorum circuli nominantur
1554
unaqueque domus ex eis nomine numeri qui eam succedit usque
1555
ad XII.am domum. Et unaqueque harum domorum XII. nominatur
1556
nomine proprio quod refertur ad res inventas.
1557
|VI.26.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima igitur domus, que dicitur ASCENDENS, significat
1558
corpora et vitam ( ac durabilitatem illius ), et esse omnis inicii
1559
ac motus. |VI.26.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et secunda dicitur domus SUBSTANTIE, et ipsa
259
1560
significat congregationem substantie eiusque thesaurizationem,
1561
et causam victus atque esse illius, donationem quoque et
1562
acceptionem. |VI.26.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et tercia dicitur domus FRATRUM. Et hec significat
1563
esse fratrum atque sororum et propinquorum ac <consanguineorum>
1564
patientiam quoque et consilium, fidem etiam et scientiam legis
1565
atque contemptiones [seu disputationes] in sectis, <epistolas>
1566
ac rumores, seu legationes ac legatos, mulieres quoque et
1567
< somnia>. |VI.26.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Quarta dicitur domus PATRUM, et hec significat esse
1568
patrum et progeniei et <carceres>, terras quoque ac rura, civitates
1569
et edificia atque aquas, et omnem rem <tectam> atque occultam,
1570
vel quicquid fuerit sub terra, et thesauros; finem etiam et mortem
1571
et quod sequitur mortem, de eo scilicet ad quod perveniunt
1572
esse hominis mortui ex sepultura vel extractione a sepultura,
1573
aut suspensione vel combustione, aut proiectione in quedam
1574
loca, et cetera de esse illius. |VI.26.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Quinta dicitur domus
1575
FILIORUM, et significat filium et <legatum > et donationes
1576
et reverentiam ac fiduciam, petitionem quoque mulierum
1577
atque amicitatem seu amicos, civitates etiam et esse civium
1578
earum <super> fructus hereditatum. |VI.26.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Sexta vocatur domus
1579
INFIRMITATUM, et ipsa significat infirmitates et causas earum
1580
earum, accidentia quoque <inseparabilia>; et servos atque ancillas,
1581
deiectionem et iniurias, ac mutationem de loco in locum.
1582
|VI.26.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Septima dicitur domus MULIERUM, et significat mulieres et
1583
nubtias ac causas earum, contemptiones quoque ac contrarietates,
1584
et <naves>, perditionem etiam et eius <causas>. |VI.26.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Octava est
1585
domus … MORTIS ET INTERFECTIONIS ac substantie mortuorum
1586
[i.e. a mortuis relicte], venenorum quoque letalium, et timoris
1587
super omni re que iam periit … et super commendatis, ociositatis
1588
etiam et pigritie atque machinationis. |VI.26.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Nona dicitur domus
1589
PEREGRINATIONIS |37rb|[ms G], et ipsa significat peregrinationem
1590
et itinera, deitatem quoque et fidem ac … domus Dei culture,
1591
philosophiam etiam et prescientiam rerum et scientiam astrorum
1592
ac divinacionem, epistolas quoque et rumores <sive legationes>
1593
et somnia. |VI.26.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Decima dicitur domus REGIA, et hec significat
1594
sublimitatem et regnum atque imperium, eum quoque qui preest
1595
et iudicem, nobilitatem etiam [et gloriam] et memoriam ac vocis
1596
auditionem, magisteria quoque et opera ac matres. |VI.26.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Undecima
1597
dicitur domus [FIDUCIE et] FORTUNE atque SPEI, et significat
1598
fortunam atque fiduciam et amicos ac laudes … filium quoque
1599
atque ministros. |VI.26.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Duodecima dicitur domus INIMICORUM, et ipsa
260
1600
significat inimicos et laborem, tristitiam quoque ac merorem,
1601
… machinamenta quoque et calliditates, et laborem infructuosum
1602
atque animalia. |VI.26.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Hec sunt nomina XII. domorum, et he sunt
1603
res que referuntur ad eas.
1604
Quare autem referuntur ad has domos … res, et quare nominantur
1605
iam narraverunt auctores huius magisterii quod referantur ad eas he
1606
res et nominentur per eas secundum ordinem circulorum planetarum,
1607
et secundum quantitatem significationum eorum et naturarum, necnon
1608
et esse eorum.
1609
|VI.26.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam primam domum nominaverunt ascendentem propter
1610
ascensionem eius, [i.e. propter quod ascendit] de emisperio
1611
orientis. Et ideo facta est ei <hec significatio quam> diximus
1612
quia assimilaverunt significationem eius significationi Saturni
1613
qui est altior vii. planetis ac <fortior> eorum estque ei significatio
1614
super tenebras et absentiam atque inicium casus <nati> et
1615
super corpora quamdiu duraverint in vulva. Et ascendens
1616
est inicium xii. domorum, cuius gradus omnes sunt sub terra
1617
<in locis que referuntur> ad tenebras et absentiam. Propter
1618
concordiam unius eorum cum altero per significationem super
1619
principium et cetera que prediximus posita est ascendenti
1620
significatio super inicium casus <nati> et super corpora et
1621
esse eorum. – Et quia gradus ascendens iam exivit de sub
1622
terra … ad emisperium orientale et apparitionem, natus quoque
1623
iam apparuit et egressus est de ventre matris sue ad hunc
1624
mundum, ideo factum est esse gradus ascendentis magis
1625
consimile esse nati, et factus est dignior significatione
1626
corporum et esse eorum pre ceteris gradibus domus
1627
ascendentis ac locorum circuli.
1628
|VI.26.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quia exitus nati de ventre matris sue ad hunc
1629
mundum est secundum esse, et <stabilitatem> speciei eius
1630
per ipsum esse non fit nisi per cibum et victum ac substantiam;
1631
et Iuppiter est in secundo circulo a Saturno, facta est Iovi
1632
significatio super cibum et victum ac substantiam quibus fit
1633
stabilitas [vel duratio] in esse secundo, factaque est significatio
1634
domus secunde super has res. Et quia per substantiam
1635
colliguntur he res, positum est hoc nomen dignius illi.
1636
Hac de causa vocata est domus secunda domus substantie.
261
1637
|VI.26.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mars vero est in circulo tercio, et ipse ac Saturnus
1638
sunt consimiles, uniusque figure ac generis in malo; et similiter
1639
fratres et sorores, propinqui quoque atque cognati sunt eiusdem
1640
generis per patrem et matrem, facta est itaque Marti significatio
1641
super fratres et sorores, propinquos quoque atque cognatos.
1642
Et facta est domui tercie significatio super similia harum
1643
rerum etiam. Et quia fratres et <fraternitas> propior est in
1644
genere paternitatis ceteris que diximus, ideo vocatur domus
1645
tertia domus fratrum.
1646
|VI.26.21|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sol autem quia est in quarto |37va|[ms G] circulo, et ipse
1647
coniungitur Lune … in omni mense, assimilaveruntque hoc
1648
coniunctioni viri ac mulieris tempore conceptionis; et quia
1649
Sol est masculus et Luna femina, facta est significatio Solis
1650
super patres et avos atque genera … et est Lune significatio …
1651
super similia eorum que significavit Sol. Et quia paternitas
1652
coniungit hec que diximus, ideo vocata est domus quarta
1653
domus patrum.
1654
|VI.26.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Venus est in V.° circulo, et ipsa participatur Iovi et
1655
est eius [condivisor] in fortuna; Iovi quoque est significatio
1656
cibi et victus ac substantie; et quod sequitur hoc ex fortuna
1657
sunt mulieres ac choitus ac filii, leticia quoque ac ludus,
1658
factaque est ideo ei significatio super mulieres et choitum ac
1659
filios, et facta est domui quinte significatio super horum similia.
1660
Et quia natus fit per coniunctionem omnis rei quam diximus
1661
ideo vocata est domus quinta domus filiorum.
1662
|VI.26.23|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mercurius vero quia est in sexto circulo estque brevis
1663
corde prope Solem et multe retrogradationis et combuxtionis
1664
et occultationis, assimilaturque in multitudine combuxtionis
1665
sue ac retrogradationis et ex propinquitate sua a Sole infirmis
1666
et in corpore debilibus, illis scilicet quibus nulla fortitudo
1667
est, et assimilatur in multitudine motionis sue et diversitate
1668
esse illius servis et ancillis ac laboriosis, facta est ei ideo
1669
significatio super infirmitates et labores atque servitutem.
1670
Et domui sexte facta est significatio super horum similia.
262
1671
|VI.26.24|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Luna est in circulo septimo et est multe coniunctionis ac
1672
preventionis cum Sole, ideo facta et[*]et corrupt for est ei significatio super mulieres et
1673
nuptias, contrarietatem quoque et inquisitionem. Et facta est domui
1674
septime significatio super horum similia.
1675
|VI.26.25|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iterum octave domus significatio refertur ad significationem
1676
que fuerat Saturni ante exitum nati de ventre matris sue, ad naturam
1677
scilicet illius malignam et nocibilem, destruentem ac perdentem
1678
et mortificantem. Ideoque vocata est domus octava domus mortis.[*]Line 1679 in Lemay’s edition: “[Les lignes 79–81 supprimées par suite de compression du texte]”
1682
|VI.26.26a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Domus quoque nona vocata est domus peregrinationis
1683
et motionis, fidei quoque atque operum bonorum propter
1684
reversionem eius ad Iovem significantem esse secundum. Quia
1685
natus dum egreditur de ventre matris sue, mutatur de loco in
1686
locum et de esse in esse, et ex natura Saturni ad naturam Iovis,
1687
ideoque significavit peregrinationem. Et <sic> Iuppiter est
1688
fortuna et significavit ex fortunis seculi substantiam et
1689
ditationem atque habundantiam quemadmodum prediximus.
1690
Fortuna autem futuri seculi fit per fidem, ideo significavit
1691
etiam fidem. Et facta est huic domui significatio similis
1692
eidem significationi.
1693
|VI.26.26b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Rursum etiam quia Iuppiter et Venus sunt fortune,
1694
fortune autem due sunt species, quarum una est fortuna
1695
huius mundi, et altera fortuna futuri seculi, sed fortuna
1696
futuri seculi dignior est fortuna huius mundi, et hec queritur
1697
per fidem; et quia Iuppiter est plus fortuna quam Venus, ideo
1698
facta est ei significatio super fidem per quam queritur
1699
<fortuna> futuri seculi que est dignior. Et facta est Veneri
1700
significatio super fortunas huius mundi ex ludis et gaudio
1701
atque leticia.
1702
|VI.26.27|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Domus vero decima vocatur domus regia propter
1703
reversionem eius ad Martem significatorem <iniuriarum> et
1704
principatus, victorie quoque et honoris ac bellorum …
263
1705
|VI.26.28|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Item domus XI. vocata est domus fortune propter
1706
reversionem eius ad Solem significatorem |37vb|[ms G] fortune
1707
et pulcritudinis ac fiducie.
1708
|VI.26.29|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro duodecima domus vocata est domus inimicorum,
1709
eo quod sit remota ab ascendente non aspiciens eum. Et
1710
quia angulus ascendens cum significaverit aliquid, remotus
1711
[i.e. cadens] ab eo significabit illi contrarium.
1712
|VI.26.30a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Auctores igitur astrorum putaverunt quod propter has
1713
causas referuntur he res ad has (xii.) domos, et hac de causa his
1714
nominibus vocata sunt. – Refertur quoque ad unamquamque
1715
domum ex eis aliquid aliud ex significationibus planete
1716
super cuius naturam domus posita est. Ut domus octava que
1717
significat substantias mortuorum et res antiquas, merores quoque
1718
ac tristitias necnon pigritiam et amissionem sensus, et cetera
1719
que significat Saturnus. Et ut nona domus que significat plures
1720
res de his quas significat Iuppiter, de rebus scilicet fidei
1721
et sectarum, timoris quoque ac reverentie et religionis.
1722
Et fortassis erit significatio quarumdam domorum secundum
1723
qualitatem esse illius ex circulo et eius proprietatem, et fortassis
1724
significaverit quedam earum simile quod significaverit eius
1725
septimus. |VI.26.30b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut domus tercia que significat peregrinationem et
1726
rumores ac legatos et sapientias, fidem quoque et <religionem>
1727
propter recessionem suam, et quia est in oppositione noni. Et
1728
sicut domus quarta que significat hereditates et terras ac
1729
civitates per proprietatem suam et per esse suum ex angulis
1730
circuli. Et sicut domus quinta que significat legatos, et … domus
1731
xii. fortassis significabit infirmitatem. Et similiter unicuique
1732
earum sunt significationes super res plures diversarum
1733
specierum.
1734
|VI.26.31|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem alii dixerunt quod non propter has causas
1735
quas isti dixerunt facte sunt his domibus he significationes,
1736
sed proprietas est unicuique earum significare has res,
1737
quemadmodum proprietas est unicuique planete significare res
1738
diversas. – Et omne quod <diximus> revertitur ad unum
1739
( i.e. ad unum) intellectum.
264
1740
|VI.26.32a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett] … Est quoque et unicuique planete GAUDIUM in quibusdam
1741
harum domorum secundum concordiam significationum earum
1742
cum significationibus planetarum.
1743
Mercurius itaque gaudet in ascendente, quia
1744
ascendens significat inceptiones et iuventutem ac motum, et
1745
Mercurius animam rationalem et rationem et <inceptiones> ac
1746
iuventutem.
1747
Et Luna gaudet in domo tercia, quia domus tercia
1748
significat peregrinationem et mutationem, … legatos quoque
1749
et rumores. Et similiter Luna significat per substantiam suam
1750
horum similia.
1751
|VI.26.32b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et Venus gaudet in quinta domo quia domus quinta
1752
significat filium et mulieres. Et Venus per substantiam suam
1753
significat horum similia.
1754
Et Mars gaudet in sexta domo quia sexta domus
1755
significat infirmitatem et servos, ac malum [vel rixam]. Et Mars
1756
significat similiter.
1757
Sol quoque gaudet in nona domo quia nona domus
1758
significat deitatem et sectas ac cultum Dei et bonum. Et Sol
1759
significat similiter.
1760
Iuppiter gaudet in XI., quia undecima significat
1761
bonum et fortunam, ditationem quoque ac fiduciam et amicos.
1762
Et Iuppiter significat similiter.
1763
Porro Saturnus gaudet in XII. domo que est domus
1764
laboris, meroris quoque ac tristitie seu inimicorum. Et
1765
Saturnus significat horum similia.
1766
|VI.27.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXVII, IN QUARTIS CIRCULI QUE REFERUNTUR
1767
AD CORPORALITATEM ET INCORPORALITATEM, ET CETERA.
1768
|VI.27.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt ex signis quedam que sunt corpus sine <anima>. Et
1769
sunt quedam ex eis que sunt <anima> absque corpore. Et ex eis sunt
1770
quedam que sunt <anima> et corpus. Et ex eis sunt quedam quibus
1771
non est <anima> nec corpus. Scitur autem hoc de esse eorum ex quartis
1772
circuli. Quia quod est inter ascendens et medium celum est <anima>
1773
absque corpore. Et ideo factum est hoc quia iam apparuit de terra
1774
ad locum luminis et profectus atque augmentationis et celeritatis.
265
1775
– Et quod est inter medium celum ac |38ra|[ms G] septimum caret <anima>
1776
et corpore, ideoque posita est ibidem domus peregrinationis et mortis
1777
quia peregrinatio et mors et terminus occidui signi non est aliud
1778
nisi recessio et mutatio atque evacuatio loci. – Quod autem fuerit
1779
inter ascendens et angulum terre est corpus absque <anima>, quia
1780
est in tenebris et in oppositione noni et octavi <ac septimi>. Porro
1781
quod est inter angulum terre et <septimum> est corpus et <anima>
1782
propter quod opponitur quarte orientali.
1783
|VI.28.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXVIII, IN COMMIXTIONE NATURARUM ANGULORUM
1784
<SIGNORUM>.
1785
|VI.28.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signa namque xii. referuntur per quatuor elementa.
1786
Et ideo referuntur per hec quia omnia individua efficiuntur ex his
1787
quatuor elementis per significationes signorum. Nam cum fuerit
1788
ascendens alicuius nati aliquod signum ex signis, invenies signa
1789
significantia quatuor elementa in angulis, <ut> commisceantur
1790
ad invicem. Verbi gratia: cum fuerit ascendens Aries igneus,
1791
erit Capricornus terreus in medio celi, et Libra aerea in angulo
1792
septimo, Cancer vero aquaticus in angulo terre. – Et similiter
1793
invenies angulos uniuscuiusque signi cum numeraberis eos.
1794
|VI.29.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXVIIII, IN COLORIBUS QUARTARUM CIRCULI
1795
AC XII. DOMORUM.
1796
|VI.29.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Uniuscuiusque ascendentis ab uno gradu enim usque in
1797
angulum terre est rubei coloris, et ab angulo terre usque in
1798
occidentem nigri coloris, ab angulo autem occidentis usque in
1799
medium celi viridis coloris, a medio vero celi usque ad ascendens
1800
albi coloris. |VI.29.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Item ascendens ex signis est grisium modicum,
1801
secundum et duodecimum sunt viridia, tercium et XI. crocea,
1802
quartum et X. rubea, quintum et nonum alba, sextum et VIII.
1803
nigra, septimum vero tenebrosum secundum colorem hore in
1804
qua occidit Sol.
266
1805
|VI.30.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXX, IN QUARTIS CIRCULI ASCENDENTIBUS ET
1806
DESCENDENTIBUS, ET LONGIS AC BREVIBUS.
1807
|VI.30.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam dimidium circuli quod est a medio celi usque ad
1808
ascendens et usque in finem domus tercie dicitur ascendens.
1809
Altera vero medietas que est a (fine) noni usque in occidentem
1810
(et) usque in inicium domus quarte dicitur descendens. Ab ascendente
1811
quoque ad id quod succedit angulum terre usque ad occiduum
1812
significat brevitatem, et a septimo in medium celum et usque ad
1813
ascendens significat longitudinem.
1814
|VI.31.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXXI, IN DIVISIONE QUATUOR ELEMENTORUM AD RES.
1815
|VI.31.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Elementa namque [sive nature] sunt quatuor. Et plage
1816
[partes scilicet mundi] quatuor. Venti etiam quatuor et tempora
1817
quatuor. Signa quoque dividuntur per quatuor divisiones, et circulus
1818
dividitur per quatuor. Sed et dies ac nox, unusquisque eorum
1819
dividitur per quatuor quartas. Etatibus quoque hominis sunt
1820
quatuor esse.
1821
|VI.31.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima igitur naturarum est natura sanguinis, et hic est
1822
calidus humidus. Et habet ex partibus mundi orientem, et ex
1823
ventis ASSABE qui est [orientalis ]. Et ex temporibus ver, ex
1824
signis autem Aries, Taurus, Gemini. Et ex quartis circuli ab
1825
ascendente in medium celum; ex die quoque ac nocte primam
1826
quartam, et ex etate hominis iuventutem.
1827
|VI.31.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hanc sequitur natura secunda, que est colera rubea, et
1828
est calida sicca. Habetque ex partibus <meridiem>, et ex ventis
1829
meridianum. Et ex temporibus estatem, ex signis quoque Cancrum
1830
et Leonem ac Virginem. Et ex quartis circuli a medio celi in …
1831
occidentem, et ex die ac nocte quartam secundam. Ex etatibus
1832
hominis iuventutem.
1833
|VI.31.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Post hanc est natura tercia que est colera nigra …
1834
Habet ex partibus occidentem, et ex ventis <occidentalem> …
1835
ex signis autem Libram et Scorpionem ac Piscem. Et ex quartis
1836
circuli ab occidente in … angulum terre. Et ex die ac nocte quartam
1837
terciam. Ex etatibus vero hominis <mediocrem> etatem.
267
1838
|VI.31.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta autem natura est flecma, quod est frigidum humidum.
1839
Et habet ex partibus septemtrionem, et ex ventis septemtrionalem.
1840
Et ex temporibus hiemem, ex signis vero Capricornum et Aquarium
1841
ac Piscem. Et ex quartis circuli ab angulo terre usque in ascendens.
1842
Et ex die ac nocte |38rb|[ms G] quartam partem. Ex etatibus vero hominis
1843
senectutem.
1844
|VI.32.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXXII, IN CAUSA QUARTARUM UNIUS DIEI AC
1845
NOCTIS, ET EARUM HORARUM XXIIII.
1846
|VI.32.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vellemus scire differencias [i.e. tempora] anni et
1847
unius diei atque unius noctis, necesse fuit nobis diffinire eos et
1848
diffinire unum annum etiam, quia dies ac noctes sunt partes anni.
1849
Cumque sciverimus diffinitionem anni et eius differentias, [i.e.
1850
tempora], patefacte erunt nobis differentie [i.e. tempora] unius
1851
diei ac noctis. Quia cum tribuitur aliquid ex rebus toto, tribuitur
1852
et parti similiter.
1853
|VI.32.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dies itaque una et nox una fiunt a tempore quo
1854
oritur Sol super nos ex emisperio orientis, et vertit eum superior
1855
circulus donec ducat eum ad eundem locum iterum. Annus quoque
1856
est … inicium motus Solis ex quibusdam locis circuli dum abscidit
1857
xii. signa et revertitur ad locum in quo erat, estque secundum
1858
naturam quatuor elementorum que sunt aer et aqua, terra et ignis.
1859
|VI.32.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quemadmodum elementa sunt quatuor, ita et tempora unius
1860
anni sunt quatuor: ver scilicet et estas, autumnus et hiems. Sed
1861
ver est calidum humidum secundum naturam aeris, et estas
1862
calida sicca secundum naturam ignis. Autumnus vero frigidum
1863
siccum secundum naturam terre, hiems autem frigida humida
1864
secundum naturam aque. |VI.32.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sicut est unicuique horum … angulorum
1865
[i.e. elementorum. Elementa vocant PHILOSOPHI CALDEORUM angulos,
1866
et merito. Quia sicut figura quadrangula quatuor habet angulos,
1867
ita et hic mundus constat quatuor elementis, quemadmodum, inquit,
1868
est unicuique horum elementorum] inicium et medietas ac finis,
1869
ita est et unicuique tempori ex temporibus … anni trinum esse.
1870
Tempora autem sunt iiii., cumque multiplicaverimus trinum esse
1871
unius temporis in quatuor temporibus anni, erunt xii., nominaturque
1872
unaqueque harum divisionum mensis. – Fit itaque annus unus
1873
xii. menses, eritque unusquisque <mensis> secundum naturam
268
1874
alicuius temporis … |VI.32.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quemadmodum noctes et dies sunt partes
1875
anni, annus autem habet quatuor tempora, ita una dies et una
1876
nox habent quatuor tempora, et natura uniuscuiusque temporis
1877
ex eis est secundum naturam <alicuius> temporis ex temporibus
1878
anni. Et quemadmodum est unicuique tempori ex temporibus
1879
anni trinum esse, ita est unicuique tempori ex temporibus diei
1880
et noctis trinum esse. Et quemadmodum unaqueque <pars> ex
1881
xii. <partibus> anni vocatur mensis, ita unaqueque <pars ex
1882
partibus> diei … vel noctis .. dicitur hora. – Et quemadmodum
1883
unus annus dividitur in xii. menses, ita una dies vel una nox
1884
dividitur in xii. horas, fiuntque universe hore diei et noctis
1885
xxiiii. hore, eruntque omnes tres hore ex eis secundum naturam
1886
unius temporum (anni).
1887
|VI.32.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima igitur quarta diei vel noctis, que sunt tres hore,
1888
conveniunt nature aeris et veris, et est calida humida. Et secunda
1889
quarta ex die vel nocte convenit nature ignis et estatis estque
1890
calida sicca. Et tercia quarta ex die vel nocte convenit nature
1891
terre et autumpni, et est frigida sicca. Quarta vero quarta
1892
diei vel noctis convenit nature aque et hiemis, et est frigida
1893
humida.
1894
(Sed QUORUMDAM PHISICORUM sententia est quod
1895
ab inicio decime hore noctis usque in finem hore tercie diei,
1896
he sex hore sint secundum naturam sanguinis et veris. Et inde
1897
usque in finem hore none sint secundum naturam colere rubee
1898
et estatis calide sicce. Inde vero usque in finem tercie hore
1899
sequentis noctis sint secundum naturam colere nigre et
1900
autumni frigide sicce. Inde vero usque in finem none hore
1901
eiusdem noctis sint secundum naturam flecmatis et hiemis
1902
frigide humide. Isti enim diem et noctem |38va|[ms G] coniungentes
1903
in quatuor tantum diviserunt).
269
1904
|VI.33.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA XXXIII, IN DOMINIS DIERUM ATQUE HORARUM.
1905
|VI.33.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedenti differentia partes unius
1906
diei ac noctis, et qua de causa posuerunt diem et noctem xxiiii.
1907
horas. |VI.33.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et nunc narrabimus dominos dierum atque horarum. –
1908
Nam in dominis horarum atque dierum inceptum est a die
1909
dominica, posueruntque eum planete diurne qui est Sol, eo quod
1910
Sol sit planeta per cuius ortum [seu ascensionem] fit dies, et
1911
per eius occasum fit nox, inceperunt ab eo et posuerunt eum
1912
dominum diei dominice, posueruntque eum dominum prime hore
1913
eiusdem diei. Post hec posuerunt secundam horam eiusdem diei
1914
Veneri, eo quod circulus eius succedat circulum Solis. Et similiter
1915
posuerunt dominos horarum secundum hunc modum, i.e. secundum
1916
successionem planetarum in circulis suis usquequo reversi sint ad
1917
Solem. |VI.33.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et quotienscumque pervenerit numerus ad eum, inceperunt
1918
iterum ab eo et fecerunt per eum quemadmodum fecerunt prima
1919
vice usquequo expleti sint domini xxiiii. horarum, que est
1920
quantitas unius diei et noctis.
1921
Deinde aspexerunt planetam ad quem pervenit numerus
1922
vicesima quinta vice, et posuerunt eum dominum diei qui eum
1923
succedit, posueruntque eum dominum prime hore … Et similiter
1924
fecerunt in omnibus diebus. |VI.33.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Eritque prima hora diei dominice
1925
Solis qui est dominus diei, et secunda hora Veneris, et tercia
1926
Mercurii, et quarta Lune, et quinta Saturni, et vi. Iovis, et septima
1927
Martis, octava iterum Solis, et nona Veneris, et decima Mercurii,
1928
et xi. Lune et xii. Saturni. – Et erit prima hora noctis Iovis, et
1929
secunda Martis, et tercia Solis, et quarta Veneris, et quinta
1930
Mercurii, et sexta Lune, et septima Saturni. Et similiter fit
1931
in xxiiii. horis, eritque hora vicesimaquarta ex die dominica
1932
Mercurii. Et perveniet numerus vicesimaquinta vice ad Lunam
1933
quam posuerunt dominam diei Lune, et dominam prime hore
1934
eiusdem etiam. Et secundam horam dederunt Saturno, et similiter
1935
omnes hore, eritque hora vicesimaquarta ex die secunda Iovis.
1936
Et pervenit numerus post eum ad Martem, |VI.33.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]quem constituerunt
1937
dominum diei Martis et dominum prime hore eiusdem diei. – Et
1938
similiter sciuntur domini dierum, eritque dominus diei Mercurii
1939
Mercurius, et dominus diei Iovis Iuppiter, et dominus diei Veneris
1940
Venus, et dominus diei Sabati Saturnus. Et erit finis horarum
1941
diei Sabati dum explete fuerint xxiiii. hore Martis.
270
1942
Deinde incipient hore inicii diei dominici a Sole quamadmodum
1943
fecerunt primum.
1944
Numerus autem horarum septem dierum est clxviii.
1945
hore, et erunt unicuique septem planetarum in omni ebdomada
1946
xxiiii. hore secundum quantitatem horarum unius diei et noctis.
1947
|VI.33.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod inicium horarum diei sit ex principio
1948
ortus Solis in emisperio orientali, inicium vero horarum noctis
1949
est ab occasu corporis Solis <in> emisperio occidentali. Porro
1950
inceptio eorum in diebus a (die dominica, quam ARABES vocant)
1951
primam diem, hoc fecerunt propter duas causas. Una quia
1952
inceptio dierum mundi quibus utuntur auctores magisterii astrorum
1953
ex PERSIS et INDIS fit ex die dominica, et Sol in inicio ipsorum
1954
dierum ascenderat in primo minuto Arietis |38vb|[ms G] in emisperio
1955
orientali super locum habitabilem ex terra, et ipse est locus
1956
qui vocatur Alkankadar. Et ex eadem hora et die numerant
1957
medium cursum planetarum, et ex eadem numerant annos suos
1958
antiquos. Longitudo autem Kankadar a medio terre est sex
1959
horarum, et ex BEBIL ALIRAC ANTIQUA, que est ubi defluit
1960
ALFARAT [i.e. Eufrates] CVIII. gradus, que sunt septem hore
1961
equales et quinta unius.
1962
|VI.33.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda vero causa est quod omnes gentes, secundum
1963
diversitatem linguarum suarum et dissimilitudinem sectarum suarum
1964
nominaverunt diem dominicam ex nomine unius, qui est inicium
1965
numeri. Et diem qui est post illum nominaverunt ex nomine
1966
secundi numeri, qui est dies secunda. Et similiter nominaverunt
1967
ceteros numeros dierum secundum ordinem [seu compositionem]
1968
numerorum naturalium qui sunt prima, secunda, tercia, quarta
1969
et quinta. |VI.33.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Propter has ergo causas inceperunt per dominos dierum
1970
atque horarum a die dominica.
1971
Finit TRACTATUS SEXTUS,
1972
sub laude Dei et eius auxilio.
271
0
TRACTATUS VII
272
1
TRACTATUS VII. EX LIBRO INTRODUCTORII
2
|VII.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]IN ESSE PLANETARUM, ET PROPRIETATE SIGNIFICATIONUM EORUM IN
3
REBUS. – ET SUNT NOVEM DIFFERENTIE –
4
|VII.1.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, in esse planetarum in suis essentiis.
5
DIFFERENTIA SECUNDA, in esse planetarum a Sole, ante eum et retro.
6
DIFFERENTIA TERCIA, in esse planetarum ex quartis, circuli
7
et domibus eorum, et in quantitate … eorum corporum.
8
DIFFERENTIA IIII, in coniunctione planetarum ad invicem,
9
et in commixtione qualitatum eorum, et quis illorum sit fortior
10
aut debilior.
11
DIFFERENTIA V, in aspectu planetarum ad invicem, et eorum
12
coniunctione atque separatione, et reliquum esse eorum <quod
13
hoc sequitur> de his que congruunt sibi.
14
DIFFERENTIA VI, in fortuna planetarum … et eorum fortitudine
15
ac debilitate (et eorum impedimento), ac corruptione Lune.
16
DIFFERENTIA VII, in proiectione radiorum planetarum secundum
17
opus PTHOLOMEI.
18
DIFFERENTIA VIII, in scientia annorum FIRDARIE planetarum,
19
et ANNIS eorum … maiorum et mediocrum ac minorum.
20
DIFFERENTIA VIIII, in naturis planetarum vii., et in
21
proprietatibus significationum eorum super res inventas.
273
22
|VII.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, IN ESSE PLANETARUM IN SUIS ESSENTIIS.
23
|VII.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedentibus naturas planetarum
24
calidas et frigidas, humidas quoque ac siccas, et proprietatem .
25
eorum in fortuna et in infortuna, masculinitatem quoque
26
eorum ac femininitatem, diu<tu>rnitatem etiam et nocturnitatem
27
eorum, et res alias preter istas.
28
In hoc autem tractatu narrabimus esse eorum et
29
proprietatem <significationis> eorum super res. – Est siquidem
30
unicuique eorum in sua essentia … diversum, hoc est ut sit
31
ascendens in (circulo) sue augis aut descendens in eum; aut
32
sit in medio cinguli eiusdem circuli, vel sit auctus in motu
33
et lumine ac magnitudine vel minutus, aut equalis motus et
34
luminis ac magnitudinis, aut sit auctus numero vel minutus,
35
aut sit auctus quoque in computatione vel minus ex eo, aut
36
sit in itinere medio, aut sit auctus in motu vel minutus ex
37
eo aut in suo motu medio, vel sit septemtrionalis ascendens
38
vel descendens aut meridianus ascendens vel descendens,
39
aut sit modice latitudinis vel multe latitudinis aut non
40
sit ei aliqua latitudo, aut sit in suo haiz vel in contrario
41
eius.
42
|VII.1.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ascensio autem planetarum in auge est cum fuerit
43
planeta equatus in summitate sue augis, aut fuerit inter ipsum
44
et augem minus LX. gradibus ad dexteram et ad sinistram. Erit
45
<tunc ex> cingulo circuli augis minutus <lumine>, et eo |39ra|[ms G]
46
minus erit eius motus cum fuerit in summitate circuli sue augis
47
equaliter. Nam cum fuerit inter ipsum et summitatem sue
48
augis LX. gradus equaliter ex utraque parte.. erit in medio
49
cinguli circuli (sue) augis, eritque equalis motus. Cum autem
50
<transierint> summitatem sue augis per LX. gradus usquequo
51
perveniat ad cclxx. gradus equales, erit descendens ex medio
52
circuli augis sue, auctus <lumine>, et eo plus erit eius motus
53
cum fuerit in oppositione sue augis. Porro cum fuerit planeta
54
<in gradu> circuli augis <certissime>, aut fuerit in oppositione
55
eiusdem augis <certissime>, non erit ei equatio ex circulo
56
augis sue.
274
57
|VII.1.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Augmentatio autem planete in lumine et magnitudine
58
ideo hoc dictum est quia fortassis visus fuerit planeta modicus
59
in suo corpore, et fortassis visus fuerit magnus, <aut> fortassis
60
visus fuerit equalis in corpore. Videtur autem tali esse
61
secundum quantitatem propinquitatis seu longitudinis eius a
62
terra, non quod ipse in sua essentia minuatur vel crescat. Nam
63
cum fuerit planeta in medio cinguli circuli augis, erit equalis
64
in lumine et magnitudine. Et eo magis erit equalis in corpore
65
cum fuerit cum hoc quod diximus in medio cinguli circuli sui
66
brevis etiam. – Cum autem fuerit ascendens ex medio cinguli
67
circuli augis, erit minutus lumine et pauce magnitudinis. |VII.1.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et
68
eo magis erit minor in lumine et magnitudine ac longitudine
69
sua a terra cum fuerit in fine altitudinis circuli sue augis et
70
evenerit ut sit etiam in summitate sui circuli brevis. Cum vero
71
fuerit descendens ex medio cinguli circuli augis, erit auctus
72
lumine et magnitudine. Porro cum fuerit in oppositione
73
… circuli sue augis, erit auctus (quam esse poterit ) in lumine
74
et magnitudine. Et eo magis erit maior in lumine ac corporis
75
magnitudine et propior erit terre cum fuerit cum hoc in inferiori
76
parte sui circuli brevis.
77
|VII.1.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Dicuntur quoque planete tres superiores augmentari.
78
lumine vel minui (alio modo) secundum quod dicitur a Luna.
79
Quia cum transierit eos Sol donec opponatur eis, dicuntur
80
augmentati lumine. Et post hec usque in coniunctionem eorum,
81
dicuntur minuti lumine. Sed in primo quod prius diffinivimus
82
est concordia.
83
|VII.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Augmentatus vero numero vel minutus, aut non
84
augmentatus nec minutus, scitur hoc ex lineis <numeri> planetarum
85
in CANONIBUS <constitutis>. Nam prima linea augmentatur ab
86
uno gradu usque in CLXXX. (et dicitur aucta). Altera vero minuitur
87
ex CCCLX. usque in CLXXX. (et dicitur minuta). Cumque quesitus
88
numerus dum equatur planeta fuerit inventus in prima linea,
89
dicitur auctus numero. Cum vero fuerit inventus in secunda
90
linea, dicitur minutus in numero. Porro cum fuerit in clxxx.
91
equaliter, non erit augmentatus nec minutus.
275
92
|VII.1.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Auctus quoque in computatione est ut addatur
93
quod exit de equatione eius super medium cursum eius in fine
94
operis, minutus vero est ex quo minuitur <predicta equatio>.
95
Presentia autem eius in itinere medio est cum non fuerit
96
ei equatio que addatur super medium cursum eius aut minuatur
97
ex eo. Et cum ita fuerit, erit tunc in declivo circulo in itinere
98
Solis, cum eo scilicet in uno minuto, aut in minuto eius
99
oppositionis equaliter. – Porro de Venere cum minutus fuerit
100
<locus> Solis ex medio cursu eius et nichil remanserit, vel
101
remanserit CLXXX. gradus equaliter, erit tunc cum Sole in uno
102
minuto, et nulla equatio est ei.
103
|VII.1.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Auctus quoque in motu suo ex V. planetis est ut eat
104
plus medio cursu suo. Et imminutus in motu suo est ut vadat
105
minus medio suo cursu. Et erit in medio |39rb|[ms G] suo cursu
106
cum fuerit motus eius similis medio cursui eius. – Veneris
107
autem vel Mercurii motus equalis in omni die in aliquo
108
temporum non erit similis medio cursui eius … et scitur motus
109
uniuscuiusque eorum ut aspiciatur si fuerit motus unius eorum in
110
quibusdam dierum plus (medio) cursu Solis in eadem die, erit
111
cursu velocior et augmentatus in eo. Et si fuerit minor (medio)
112
cursu eius, erit cursu tardior et imminutus ex eo. Si vero
113
fuerit similis (medio) cursui Solis equaliter, erit in suo
114
cursu medio.
115
|VII.1.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quia cum equati fuerint planete … per CANONEM
116
PERSORUM et INDORUM, fueritque unusquisque eorum in
117
cingulo primo et quarto [i.e. in prima quarta circuli et quarta]
118
erit cursu tardior, et operabitur ei kardaget velocioribus.
119
Si fuerit in secundo cingulo vel tercio, erit cursu velocior,
120
et operabitur ei kardaget tardioribus.
121
|VII.1.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septemtrionalis autem planeta est cum transierit …
122
suum GEUZAHAR quousque perveniat ad suam caudam.
123
Meridianus vero est cum transierit caudam sui GEUZAHAR
124
donec perveniat ad caput eius. Si autem fuerit a capite sui
125
GEUZAHAR vel eius cauda supra LX. gradus … tunc erit maioris
126
latitudinis in parte sua. Et quanto appropinquaverit uni eorum,
127
tanto erit minoris latitudinis. Cum vero fuerit cum eis, non
128
erit ei latitudo.
276
129
|VII.1.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]alhaiz autem est ut sit planeta masculinus in die
130
super terram et in nocte sub terra in signo masculino. Quod si
131
fuerit femininus, <erit> in die sub terra et in nocte super
132
terram in signo feminino, preter Martem solum qui est in hoc
133
diversus. – Cum enim fuerit planeta secundum hoc esse, erit in
134
suo haiz, et erit fortis nature, significans temperamentum et
135
aptationem. Quod si minuerit quedam de his que diximus,
136
minuetur a natura temperationis. Et si ab hoc toto fuerit diversus,
137
erit in diversitate [i.e. in contrarietate] sui haiz, et significabit
138
hoc detrimentum et contrarietatem temperationis.
139
|VII.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN ESSE PLANETARUM A SOLE,
140
ANTE SOLEM VEL RETRO EUM.
141
|VII.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est namque planetis a Sole esse <diversum> secundum
142
quantitatem propinquitatis eorum ab eo vel prolongationem.
143
Saturnus itaque et Iuppiter ac Mars, ex tempore quo
144
<iunguntur> Soli quousque opponuntur ei per minutum, sunt dextri
145
ab eo. Et ex tempore oppositionis eorum usquequo iunguntur
146
ei, sunt sinistri ab eo. – Venus autem et Mercurius, ex quo
147
<coniunguntur> Soli et ipsi fuerint retrogradi in <parte> orientis
148
donec dirigantur et festinent ac <attingat eos Sol> et iungantur
149
ei, sunt dextri ab eo. Et <ex quo coniunguntur> et fuerint directi
150
versus occidentem donec stent in occidente ut retrogradentur et
151
attingat eos Sol ac iungantur ei, sunt sinistri ab eo.– Porro Luna
152
ex quo <coniungitur> Soli donec opponatur ei, est sinistra ab eo.
153
Cumque transierit eius <preventionem> donec iterum coniungatur
154
ei, est dextra ab eo.
155
Sed est eis ab eo <esse diversum>. |VII.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nam esse trium
156
superiorum a Sole fit XVII. modis. Primum quidem est CONIUNCTIO
157
<planete> cum Sole in uno minuto. Et cum fuerit planeta ante
158
veritatem coniunctionis vel post illam per xvi. minuta, tunc dicitur
159
ZAMIM. Et ideo posita sunt eis hec minuta quia minor quantitas
160
circuli Solis est xxxii. minuta fere, positumque est hoc per duas
161
medietates, et plus quod pervenit quantitas circuli Solis prope xxxiiii.
162
minuta. Cumque fuerit inter planetam et Solem ex minutis infra |39va|[ms G]
277
163
quantitatem dimidii circuli eius, aut similis eius <i.e. in eius
164
minuto> in aliqua … partium, erit zamim significans fortunam.
165
|VII.2.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum vero Sol prolongatus fuerit ab eo plus dimidio
166
horum minutorum in parte qua fuerit, mutantur planete in
167
esse secundum, et dicuntur esse SUB RADIIS SOLIS COMBUSTI in
168
orientem. – Saturnus itaque et Iuppiter erunt combusti donec
169
prolongetur … ab eis infra VI. gradus. Et erit Mars ita donec
170
prolongetur Sol ab eo infra X. gradus.
171
Cum perrexerint hi tres planete ad perfectionem
172
horum graduum, iam transierunt combuxtionem et mutati
173
sunt in esse tercium, et dicuntur SUB RADIIS TANTUM. Et
174
ex tunc incipiunt proficisci ad ortum, et (non) erunt apti
175
ut dent annos maiores ADDOSTORIAH. Et non desinunt esse super
176
hoc esse quousque sit inter Saturnum et Iovem ac Solem XV.
177
gradus, inter Solem et Martem XVIII. gradus. Cumque pervenerint
178
ad expletionem horum graduum, iam perfecerunt trinum esse.
179
|VII.2.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et post hec vocantur ORIENTALES FORTES IN ORTU …
180
Hos autem tres planetas etsi nominamus in hoc tempore orientales,
181
non tamen volumus intelligi quod videantur in oriente. Quia
182
quidam eorum … videntur … in quibusdam climatibus antequam
183
prolongentur a Sole per quantitatem horum graduum, et quidam
184
eorum fortassis visi erunt in eodem tempore, et quidam eorum
185
fortassis visi erunt post ipsum tempus. Sed volumus intelligi
186
per ortum eorum quod iam separati sint a fortitudine corporis
187
Solis. – Cumque pervenerint ad gradus quos diximus, mutantur in
188
esse quartum et dicuntur esse <in ipso ortu forti> et apparitione
189
ac visu. |VII.2.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et non desinunt esse in hoc esse donec sint inter <ipsum>
190
et Solem LX. gradus, que est quantitas sextilis aspectus.
191
Et ad tempus quo fuerit inter eos quantitas horum graduum,
192
erunt fortiores quam esse poterint in ortu et dustoriah a dextra
193
parte Solis.
194
Et cum transierint hos gradus, mutantur in esse quintum
195
et vocantur tunc DEBILES IN ORTU, et debilitatur eorum
196
dextratio a Sole et eorum dustoria. – Et non desinunt ita esse
197
donec sint inter eos et Solem <LX.> gradus, qui sunt gradus
198
quarti aspectus. – Post hoc non vocantur orientales, quia dum
278
199
ortus fuerit Sol et fuerit inter <eos> et ipsos planetas plus
200
quantitate horum graduum, removentur ad quartam partem
201
occidentalem.
202
|VII.2.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum transierint hos gradus, mutantur in esse sextum
203
et dicitur eis POST ORTUM donec stent. – Et quamdiu
204
duraverint in STATIONE PRIMA, sunt in esse septimo. Cum vero
205
RETROGRADI fuerint, erunt in esse octavo usque ad preventionem.
206
– Cumque fuerint IN OPPOSITIONE SOLIS, erunt in esse nono … –
207
Post hec, quamdiu fuerint RETROGRADI, erunt in esse decimo. –
208
Rursum cum STETERINT AD DIRECTIONEM, erunt in esse xi. – Cum
209
vero DIRECTI fuerint, erunt in esse xii. quousque sint inter eos
210
et Solem LX. gradus. – Cumque fuerint ab ea secundum quantitatem
211
horum graduum, mutabuntur in esse xiii … DECLINANTES AD
212
OCCASUM, quia dum occidit Sol, recedunt a medio celi versus
213
occidentem. Et non desinit esse eorum in hoc esse donec sint
214
inter ipsos et Solem LX. gradus. |VII.2.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Post hec mutabuntur in esse
215
quartumdecimum et vocantur OCCIDENTALES. Et non desinent
216
ita esse donec sint inter Saturnum sive Iovem ac Solem in
217
occidente XXII. gradus, et inter Martem et ipsum XVIII. gradus.
218
Et cum fuerint eis isti gradus, mutantur in esse xv. et dicuntur
219
esse IN GRADU OCCASUS donec sit inter ipsos et Solem XV.
220
gradus. – Cumque pervenerint ad hos gradus, mutantur in
221
esse xvi. et dicuntur SUB RADIIS, et non erunt apti ut dent
222
annos suos maiores … , ex hoc scilicet esse usquedum iungantur
223
Soli … , et non desinunt dici SUB RADIIS TANTUM donec sit |39vb|[ms G]
224
inter Saturnum et Iovem et ipsum Solem VI. gradus, et inter
225
Martem et ipsum X. gradus. – Et tunc mutantur in esse xvii.,
226
et vocantur SUB RADIIS COMBUSTI. Et non desinent esse super
227
hoc esse donec veniant ad illud <esse> quo vocantur uniti
228
cum Sole.
229
|VII.2.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro VENUS et MERCURIUS habent se a Sole XVI. modis:
230
Primo: ut sint cum Sole, sitque inter ipsos et Solem ex minutis
231
in parte qua fuerit ea quantitas qua possit vocari <OBSURDl>.
232
Cumque transierint hec minuta ad orientem, mutantur in
233
esse secundum et dicuntur COMBUSTI, donec sit inter eos et
234
Solem infra VII. gradus. Sed Venus proprie fortassis visa esse
235
poterit in oriente vel in occidente, cum fuerit cum Sole
236
in uno minuto. Et hoc erit quando erit in perfectione sue
279
237
latitudinis [hoc est cum fuerit latitudo eius plus quam esse
238
poterit] eo quod summa latitudinis eius sit ex VIII. gradibus et
239
lvi. minutis secundum quod putavit PTHOLOMEUS. Cumque fuerit
240
Venus super hoc esse, ex multitudine scilicet latitudinis et
241
visionis, non vocatur combusta sed vocatur apparens, donec sit
242
eius latitudo infra VII. gradus et appropiet Soli per latitudinem
243
ita ut non videatur. Et tunc vocatur combusta. –
244
Et cum prolongati fuerint a Sole per perfectionem
245
VII. graduum in longitudine, iam transierunt combustionem et
246
dicuntur SUB RADIIS, perveniuntque ad principium profectionis
247
sue in oriente, et apti erunt ut dent annos suos maiores et
248
adduztoriam [que est dextratio] usquequo sint inter eos et
249
Solem infra XII. gradus. – |VII.2.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque perfecti fuerint eis hi gradus
250
mutantur in esse quartum, quod est ORTUS FORTIS. Et non
251
desinent esse super hoc esse donec stent. – Et cum STETERINT,
252
erunt in esse quinto. – Cum vero DIRECTI fuerint in oriente
253
erunt in esse vi., donec accelerent et appropinquent Soli.
254
Cumque fuerint inter eos et Solem in oriente XII. gradus,
255
mutantur in esse vii. et dicuntur SUB RADIIS TANTUM, donec
256
sint inter eos et Solem VI. gradus. Deinde mutantur ibidem in
257
esse viii. et dicuntur SUB RADIIS COMBUSTI donec adunentur
258
Soli. – |VII.2.6c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum UNITI fuerint ei, mutantur in esse ix. – Cum
259
vero transierint eadem minuta <constituta> versus occidentem
260
mutantur in esse decimum et dicuntur in eodem esse
261
COMBUSTI, donec sit inter eos et Solem in occidente <IX.>
262
gradus, et tunc mutantur in esse xi. et dicuntur SUB RADIIS,
263
donec sint inter eos et Solem XV. gradus. – Et cum transierint
264
hos gradus, mutantur in esse xii. quamdiu duraverint DIRECTI
265
IN OCCIDENTE. Cum vero STETERINT, venient ad esse xiii. –
266
Item cum RETROGRADI fuerint, fiunt in esse xiiii., donec
267
appropinquent Soli, et sint inter eos et ipsum XV. gradus.
268
|VII.2.6d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Deinde mutantur ibidem in esse xv. et dicuntur SUB RADIIS,
269
donec sint inter eos et Solem VII. gradus, ibidemque mutantur
270
in esse xvi., et dicuntur COMBUSTI, donec revertantur ad
271
esse primum ex coadunatione Solis.
272
Et hi duo planete postquam separati fuerint a Sole
273
et fuerint orientales, retrogradi, dicuntur esse IN VISIONE
274
ORIENTIS et RETROGRADATIONIS, donec prolongentur ab eo
280
275
XII. gradibus. – Cum vero directi fuerint et appropinquaverint Soli
276
ex hac parte fuerintque cursu illo velociores, fuerintque inter eos
277
et ipsum XII. gradus <vel> infra donec coniungantur ei cum fuerint
278
directi, dicuntur IN VISIONE ORIENTIS et DIRECTIONIS.
279
|VII.2.6e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Porro cum transierint Solem versus occidentem … dicuntur
280
esse IN SIMILITUDINE OCCASUS ET RETROGRADATIONIS.
281
|VII.2.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LUNA quoque dicitur se habere a Sole XVI. modis:
282
Primo: cum fuerit cum eo ante vel retro per quantitatem ipsorum
283
minutorum de quibus prediximus quia cum fuerint inter planetas
284
et Solem similia dicuntur ei uniti. Cumque transierit |40ra|[ms G]
285
ea minuta versus occidentem, mutatur in esse secundum et dicitur
286
COMBUSTA. Eritque super hoc esse donec sint inter ipsam et
287
Solem VI. gradus, quia propior quam esse poterit a Sole dum
288
videtur in linea equinoctiali in signis longiorum ascensionum
289
ibidem cum fuerit inter ipsam et Solem perfectio horum
290
graduum, et non videtur aput eos infra hos gradus. – |VII.2.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque
291
transierit hos gradus, mutatur in esse tercium, et dicitur
292
SUB RADIIS, donec prolongetur ab eo in occidente XII. gradibus.
293
Et cum transierit hos gradus, mutatur in esse quartum,
294
et erit super hoc esse donec prolongetur ab eo XLV. gradibus,
295
hoc est, quando fit in corpore eius quarta pars luminis. –
296
Cumque transierit hos gradus, mutatur in esse v., donec sint
297
inter ipsam et Solem LX. gradus. – Et cum transierit hos gradus,
298
mutatur in esse vi., donec sint inter eos <CCCXV.> gradus,
299
tunc scilicet quando fuerit in corpore eius tres <partes> luminis.
300
– Et cum transierit hos gradus, mutatur in esse vii., donec sit
301
infra preventionem per XII. gradus. – Cum vero fuerit inter
302
ipsam et preventionem tot gradus, mutatur in esse viii.,
303
quousque opponatur ei. – |VII.2.7c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum opposita fuerit ei, mutatur
304
in esse nonum. – Cumque transierit eius preventionem,
305
mutatur in esse x., eritque super hoc esse donec prolongetur
306
ab eius preventione XII. gradus. – Cumque transierit <eam>,
307
mutatur in esse xi., eritque super hoc esse donec minuatur ex suo
308
corpore quarta pars luminis, et hoc fit quando prolongatur a
309
sua preventione XLV. gradibus. – Et cum hos transierit, mutatur
281
310
in esse xii., et hoc fit quando prolongatur a sua preventione
311
LX. gradibus et remanet in suo corpore dimidium luminis. –
312
Et cum transierit hos gradus, mutatur in esse xiii., donec sint
313
inter ipsam et Solem XLV. gradus et remanet <quarta pars
314
luminis> in eius corpore. – |VII.2.7d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque transierit ea, mutatur in
315
esse xiiii., et non desinit esse super hoc esse donec sint
316
inter eos in oriente XII. gradus. – Et cum fuerit ab eo super
317
similitudinem horum graduum, mutatur in esse xv. fitque
318
SUB RADIIS. Et non desinit esse super hoc esse donec sint inter
319
ipsos VI. gradus. – Cumque fuerint inter eos tot gradus, mutatur
320
in esse xvi. et dicitur COMBUSTA. Et non desinit super hoc
321
esse donec sit inter eos quantitas ipsorum minutorum quibus
322
dicitur ei <uniri>.
323
Et unicuique esse ex istis sunt significationes super res
324
quas narrabimus … in locis in quibus narrande sunt.
325
|VII.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA III, IN ESSE PLANETARUM EX QUARTIS CIRCULI ET
326
DOMIBUS EORUM, ET IN QUANTITATE FORTITUDINIS EORUM ORBIUM.
327
|VII.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt namque planetis ex quartis circuli et XII. domibus
328
iiii. esse. – Primum scilicet ut sint in quartis circuli accedentibus et
329
recedentibus. – Secundum, ut sint in quibusdam domorum circuli
330
que sunt anguli. – Tercium, ut sint in <domibus que succedunt>
331
angulum. – Quartum, ut sint in domibus recedentibus
332
[vel cadentibus].
333
Et omnis planeta cum fuerit in aliquo loco ex signis,
334
erit orbi eius fortitudo <secundum numerum> graduum notorum
335
ante vel retro. – Fortitudo itaque orbis Solis est XV. graduum
336
ante et retro. Et fortitudo orbis Lune XII. graduum ante et retro.
337
Et fortitudo orbis Saturni et Iovis VIIII. gradibus ante et retro.
338
Et fortitudo orbis Martis VIII. gradus ante et retro. Et fortitudo
339
… Veneris ac Mercurii VII. gradus ante et retro.
282
340
|VII.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA IIII, IN CONIUNCTIONE PLANETARUM AD INVICEM
341
ET IN COMPLEXIONE EORUM QUALITATUM, ET QUIS EORUM ERIT
342
FORTIOR VEL DEBILIOR.
343
|VII.4.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est namque unicuique planete ex VII. coniunctio cum
344
alio in quibusdam horis. Et est ei aspectus ad signa nota ab eo
345
longinqua. Nam coniunctio eorum ad invicem fit cum fuerint in
346
uno signo. Et fortassis etiam iunguntur quibusdam stellis fixis, vel
347
quibusdam nebulosis, aut Capiti vel Caude suorum GEUZAHAR,
348
seu capiti vel caude GEUZAHAR aliorum, aut iunguntur radiis
349
quorumdam |40rb|[ms G] planetarum, aut quibusdam partibus seu
350
duodecimis. Dicitur igitur planeta coniungi quibusdam horum
351
que diximus cum fuerint in uno signo. Et eo fortior erit eorum
352
significatio coniunctionis cum fuerint inter utrosque XV. gradus
353
vel infra ante vel retro.
354
|VII.4.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et est orbibus planetarum VII. quantitas ex fortitudine
355
in locis suis, quam iam narravimus in precedenti differentia.
356
Cum ergo iunguntur planete unus alteri, si fuerit inter
357
eos ex gradibus quantitas dimidii orbis uniuscuiusque
358
eorum vel minus, <hoc est> ante vel retro, erit <aptior
359
significatio> coniunctionis eorum ad invicem. – Si vero
360
fuerit unus eorum in gradibus fortitudinis orbis alterius,
361
sed alter non fuerit commixtus gradibus fortitudinis
362
orbis eiusdem planete qui ei coniungitur, erit eorum
363
significatio debilior.
364
|VII.4.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Verbi gratia: ut Saturnus et Luna cum fuerint in uno signo,
365
et fuerit longitudo que fuerit inter eos infra XII. gradus ante
366
vel retro, erit Saturnus in fortitudine orbis Lune, sed Luna
367
non erit in fortitudine orbis Saturni donec sit inter eos
368
infra <VIII.> gradus per modicum.
369
Cum vero fuerit unusquisque eorum in fortitudine orbis
370
sui socii, confortabitur significatio eorum coniunctionis. Et si
371
<fuerit> cum hoc in uno termino, erunt fortiores in significatione.
372
Et quanto magis appropinquaverit unus eorum alteri, tanto
373
magis augmentabitur … significatio eorum que significaverint.
374
– Cumque convenerint per corpora sua, efficiuntur in fine
375
sue significationis super bonum et malum. |VII.4.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque separati
283
376
fuerint unus eorum ab altero, debilitatur eorum significatio. Et
377
quanto plus prolongati fuerint, tanto magis debilitabuntur in
378
significatione, quousque egrediatur unus eorum de signo in quo
379
fuerit alter. – Cum autem fuerint inter eos quantitas dimidii
380
orbis uniuscuiusque … eorum euntis ad alterum, erit fortior
381
eorum significatio quam cum fuerint inter eos eadem quantitas ex
382
gradibus dum unus eorum separatur ab altero. – Et cum fuerint
383
utrique planete in duobus signis diversis, fueritque unusquisque
384
eorum in fortitudine orbis alterius per numerum predictorum
385
graduum, non dicuntur coniungi propter diversitatem eorum
386
signorum, sed dicitur unusquisque eorum esse in fortitudine
387
alterius orbis. Et propter commixtionem … eorum orbium, erit
388
eis significatio super rem modicam de his que significant dum
389
coniunguntur.
390
|VII.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Stellis autem fixis orbium quantitatem antiqui non
391
posuerunt. Sed cum coniunctus fuerit aliquis planetarum VII.
392
alicui stelle ex fixis, et fuerit inter eos quantitas dimidii
393
orbis eiusdem planete qui est ex VII. vel minus, erit stella
394
fixa in fortitudine orbis illius. – Et hoc modo erit esse eorum
395
in fortitudine suorum orbium cum iuncti fuerint quibusdam
396
stellis nebulosis, aut capitibus vel caudis GEUZAHAR, et
397
ceteris eorum que diximus.
398
|VII.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nec pretermittendum est quod quidam putaverint quod
399
planete cum coniuncti fuerint, iunguntur per sua corpora in
400
uno loco circuli. Sed non est ita. Sed interpretatio coniunctionis
401
eorum est unum eorum esse in directo alterius, quia unus
402
eorum altior est alio, et eius circulus est diversus a circulo
403
alterius, fitque unus eorum in directo alterius, et utrique fiunt
404
in directo unius loci ex circulo signorum ac moventur super
405
unum cemt, videnturque aspicienti coniuncti propter longitudinem
406
eorum a terra, cum sit inter eos maxima longitudo in altitudine.
407
– Hac de causa diximus quod interpretatio coniunctionis sit:
408
unum eorum esse in directo alterius.
284
409
|VII.4.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam quoque putaverunt quod … planete cum
410
coniuncti fuerint, annulletur significatio eorum naturalis
411
quam significat unusquisque eorum singulariter, et accidat de
412
coniunctione eorum significatio super aliam rem a natura eorum
413
diversam. |40va|[ms G] Et in sua defensione hac ratione usi sunt ut
414
dicerent quod <omnis res> ex rebus apud nos inventis, dum
415
coniuncte fuerint et complexe, accidit de complexione earum
416
res tercia extra eas, et operantur per naturam suam dum
417
complectuntur quod non operantur dum fuerint singulares. –
418
Ut aqua et vinum, que dum coniunguntur atque complectuntur,
419
destruitur natura eorum atque essentia, et accidit alia res tercia
420
commixta ex eis et diversa ab eis per essentiam atque naturam.
421
Et cetere plures res que inveniuntur super hoc esse.
422
|VII.4.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quibus diximus: Quia due res si complectuntur et
423
destruat una earum essentiam alterius dum complectuntur,
424
inveniuntur tamen in eis qualitates uniuscuiusque eorum dum
425
complectuntur secundum quod <fuerant> in eis ante commixtionem.
426
<Ut est> in aqua et vino commixtis, que cum potaverit homo,
427
inebriat eum vinum per naturam suam calidam et per eius
428
proprietatem; aqua autem que ei complectitur humectat corpus.
429
Invenitur quoque et huic simile in speciebus commixtis ad invicem:
430
ut thiriaca que solvit colum propter quod est in ea ex medicaminibus
431
<digestibilibus>, et retinet … pro medicaminibus … retinentibus que
432
sunt in ea. – Et diximus etiam quod commixtio corporum ad
433
invicem fit <in> his corporibus <patientibus> ac defluentibus. Quia
434
cum coniuncta atque complexa fuerint, <destruitur unumquodque
435
eorum in altero> et annullatur essentia uniuscuiusque eorum, et
436
accidit ex eis res tercia extra ea. – |VII.4.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Corpora autem superiora sunt
437
ab his diversa. Quia cum coniuncta fuerint, non complectuntur
438
per suam essentiam, nec destruit unum eorum alterum; sed
439
sunt in corporibus suis atque naturis super suum esse [i.e. super
440
pristinum esse]. Complectuntur autem qualitates eorum dum fit
441
unus eorum in directo alterius et moventur super unum cemt
442
(paulatim). – Propter durabilitatem igitur eorum per naturam suam
443
super esse eorum, <fit> significatio uniuscuiusque eorum dum
444
coniunguntur quemadmodum apparet dum fuerint singulares …
445
|VII.4.7c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et secundum quantitatem proximitatis uniuscuiusque eorum ab
446
altero <ac> longitudinem eius ab eo, et loca eorum ex natura
447
signorum suorum, esse quoque eorum ex domibus circuli, et
285
448
aspectus planetarum ad ea accidunt in omni hora ex significatione
449
eorum coniunctionis in hoc mundo res plures ac diverse ab
450
eo quod accidit in alia hora. – Et quanto magis planete qui
451
coniunguntur fuerint plus numero, tanto magis efficitur ab eis
452
plus ex rebus. Et iam patefecerunt antiqui significationes
453
<coniunctionis> planetarum ad invicem in libris suis.
454
|VII.4.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt ergo planetis dum coniunguntur ad invicem.
455
duo esse. Unum scilicet complexio qualitatum eorum ad
456
invicem. Et secundum, fortitudo quorumdam eorum super
457
quosdam.
458
Complexio siquidem qualitatum eorum fit per hoc quod
459
refertur ad naturas eorum ex calore et frigore, siccitate atque
460
humiditate. Et sciuntur per <has> res v. – Primum, per proprietatem
461
scilicet naturarum eorum. Secundum, per ascensionem ac descensionem
462
eorum in circulo augis. Tercium, per <loca> eorum ex natura signorum
463
suorum. Quartum, per esse eorum a Sole. Quintum, per esse eorum ex
464
… circulo. – Et iam narravimus hoc in quarto tractatu huius libri
465
et in aliis locis.
466
|VII.4.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fortitudo autem eorum dum iunguntur fit secundum
467
esse uniuscuiusque eorum ex circulo augis, et circulo declivo
468
dum ascendunt et descendunt in eis. – Quia qui fuerit ex eis
469
propior summitati circuli sue augis erit fortior illo qui ab eo
470
fuerit longior. Et septemtrionalis ac multe latitudinis ascendens
471
|40vb|[ms G] erit fortior … descendente, et septemtrionalis erit fortior
472
meridiano. Meridianus quoque ascendens erit fortior … descendente,
473
et meridianus minoris latitudinis erit fortior meridiano qui
474
fuerit maioris latitudinis.
475
|VII.4.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec autem fortitudo vel debilitas est planetis VII.
476
super se ad invicem. Porro cum iunctus fuerit unus eorum
477
quibusdam stellis fixis aut quibusdam radiis, vel partibus aut
478
ceteris eorum que diximus … aspicitur esse eiusdem planete qui
479
est ex VII. in semetipso, et fortitudo eius vel debilitas et quid
480
significet per coniunctionem suam eidem rei. Quia stellis fixis
481
et partibus ac ceteris que diximus non est circulus augis, neque
482
circulus declivus.
286
483
|VII.4.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam narraverunt antiqui quod Saturnus et Mars
484
cum coniuncti fuerint significant fortunam, quia unusquisque
485
eorum equat vel temperat naturam socii sui. Et hoc quod
486
dicitur ab eis est conveniens sed indiget expositione. Sunt enim
487
unicuique eorum due nature, quarum una est ei inseparabilis,
488
ab altera vero natura fortassis mutatur ad eius contrariam. –
489
Natura igitur Saturni est frigida sicca, et fortassis mutatur
490
ex siccitate et efficitur frigidus humidus. Et natura Martis
491
est calida sicca, et fortassis mutatur ex siccitate et efficitur
492
calidus humidus. – |VII.4.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et iam narravimus in quarto tractatu huius
493
libri quando confortatur vel debilitatur natura uniuscuiusque
494
eorum, et quando mutantur ex natura in aliam, et quod hoc
495
fit de esse eorum in circulo augis eorum, et de locis eorum
496
ex signis, a locis quoque eorum a Sole et a locis eorum a
497
quartis circuli.
498
Cum ergo coniuncti fuerint in signis igneis, que sunt
499
Aries et eius triplicitas, confortatur calor Martis et minuitur
500
eius humiditas; minuitur quoque frigus Saturni et eius humiditas
501
et augmentatur eius siccitas.
502
In coniunctione autem eorum in signis terreis, que
503
sunt Taurus et eius triplicitas, confortatur siccitas Martis et
504
minuitur eius humiditas; et confortatur frigus Saturni et
505
eius siccitas.
506
Et in coniunctione eorum in signis aereis, que sunt
507
Gemini et eius triplicitas, confortatur eorum temperamentum
508
et complexio et humiditas.
509
In coniunctione vero eorum in signis aquaticis, que
510
sunt Cancer et eius triplicitas, minuitur calor Martis et eius
511
siccitas et mutatur ad humiditatem; et augetur frigus Saturni
512
et eius humiditas.
513
|VII.4.9c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter fit esse eorum a Sole. Confortatur enim vel
514
debilitatur eorum natura. Quia ex tempore quo <iunguntur> Soli
515
usque in stationem eorum primam, mutatur natura eorum in
516
humiditatem, quemadmodum mutatur cum fuerint in Geminis et
517
eius triplicitate. Et ex statione eorum prima usque dum opponuntur
518
Soli, mutatur natura eorum in calorem, quemadmodum mutatur cum
519
fuerint in Ariete et eius triplicitate. Post oppositionem vero eorum
520
usque in stationem secundam, mutatur natura eorum in siccitatem
287
521
quemadmodum mutatur cum fuerint in Tauro et eius triplicitate.
522
Et post stationem secundam quousque iungantur Soli, mutatur
523
natura eorum ad frigus quemadmodum mutatur cum fuerint in
524
Cancro et eius triplicitate.
525
|VII.4.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mutatur quoque una natura eorum ab esse in esse
526
secundum quantitatem nature signorum suorum et esse eorum ex
527
quartis circuli, ceterarumque specierum quas superius <dixi>.
528
Considera ergo hoc ex eis dum coniunguntur. Cum
529
coniuncti et complexi fuerint per duas qualitates et temperata
530
fuerit eorum fortitudo, significant perfectionem significationis
531
sue super fortunam. Si vero dum coniunguntur, complexi fuerint
532
per unam qualitatem, minuitur significatio fortune eorum a
533
quantitate prima. – |VII.4.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Complexio autem eorum per duas qualitates
534
fit tribus modis: primo scilicet ut sit Mars calidus humidus
535
et Saturnus frigidus siccus; secundo, ut sit Mars calidus siccus
536
et Saturnus frigidus humidus; tercio ut sit Mars calidus humidus
537
|41ra|[ms G] et Saturnus frigidus humidus. Cum igitur fuerint super
538
unum esse ex his tribus modis, complectuntur per duas
539
qualitates et significat concordiam et bonum et fortunam.
540
Quia cum fuerint humidi, minuitur ipsa humiditas ex calore
541
Martis et frigore Saturni efficiunturque in natura temperamenti,
542
et <significat> fortunam. – Et hoc modo erit complexio qualitatis
543
aliorum modorum.
544
|VII.4.10c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro cum iuncti fuerint per unam qualitatem, …
545
efficiuntur minoris temperamenti atque complexionis. Quia
546
cum facti fuerint utrique sicci, auget ipsa siccitas in calore
547
Martis et confortat frigus Saturni, minuitque ex eorum
548
temperamento et significat modicum boni. Omne autem quod
549
significant … per coniunctionem suam ex fortuna et bono in inicio
550
operum et rerum et in nativitatibus ac revolutionibus annorum
551
per naturam suam malignam significant quod fit in gravitate
552
et labore ac mestitia, et <sequitur> hoc impedimentum et
553
horribile, et portant animam et corpus super pericula terribilia.
554
Quod si auxiliati fuerint eis fortune in hora significationis,
555
liberabitur <a quibusdam eorum>, sin autem, periclitabitur
556
in eis. – Et cum scientia complexionis eorum qualitatum dum
557
coniuncti fuerint, oportet te scire fortiorem eorum ex ea parte
288
558
quam narravimus, quia natura illius et opus erit fortius et magis
559
apparebit.
560
|VII.4.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est autem Soli dum coniungitur planetis esse diversum
561
ab esse coniunctionis planetarum ad invicem. Quia omnes, cum
562
fuerint sub radiis Solis, comburit eos et debilitantur eorum
563
fortitudines. Et pre ceteris planetis gravius impedit Lunam et
564
Venerem per combustionem, quia sunt frigide humide, cumque
565
intraverint combustionem, liquefacit eas Sol per calorem suum et
566
exicat earum humiditatem, et impedit eas secundum quantitatem
567
inimicitatis substantie Solis erga substantias earum. – Saturno vero
568
et Iovi combustio minoris impedimenti est quia concordant Soli
569
in parte nature <illius>. Nam Iuppiter concordat ei per calorem et
570
Saturnus per siccitatem. – Porro Martis et Mercurii impedimentum
571
per combustionem cum fuerint directi est infra impedimentum
572
ceterorum omnium, quia sunt ex substantia Solis, et substantia
573
non impedit suam consubstantiam [i.e. suam consimilem], nec
574
destruit eam [vel corrumpit].
575
|VII.4.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ob <hanc ergo causam> fiunt quidam eorum super
576
combustionem fortiores quibusdam. Quibusdam quoque eorum
577
complectitur Sol ac complectuntur ei per naturam suam. Et
578
quidam eorum faciunt eum fortunatum, quidam vero faciunt
579
eum infortunatum. – Nam Mars ac Saturnus cum fuerint sub
580
radiis Solis et combusserit eos, ipsi etiam impediunt eum quodam
581
impedimento propter coniunctionem suam cum illo. Sed quod
582
patiuntur ex destructione combustionis per Solem est plus eo quod
583
patitur ipse ex impedimento eorum. Sed et impedimentum Solis
584
a Marte dum fuerit sub radiis plus est impedimento Saturni,
585
[i.e. magis impedit eum Mars quam Saturnus]. Quia Sol fortassis
586
complectitur ei per duas qualitates, et fortassis complectitur ei
587
per unam, et esse illus cum Marte non est ita.
588
Quibus autem … qualitatibus coniunguntur, opus in hoc
589
simile est operi Saturni et Martis cum coniuncti fuerint. Quia
590
Sol est calidus siccus, et fortassis fuerit calidus humidus.
591
Saturnus vero est frigidus siccus, et fortassis erit frigidus
592
humidus. Et scitur mutatio unuiuscuiusque eorum ex natura
593
in aliam ex quatuor modis quos prediximus. |VII.4.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque iunctus
594
fuerit Sol Saturno et complexi fuerint per duas qualitates,
289
595
erit quod patitur Saturnus ex destructione combustionis Solis
596
et quod patitur Sol ex impedimento Saturni modicum. Et si
597
coniuncti fuerint per unam qualitatem, erit esse uniuscuiusque
598
eorum <ex proprietate> destructionis plus <alio>, sed Sol erit
599
fortior Saturno. Si autem adiungitur Saturno cum combustione
600
detrimentum |41rb|[ms G] loci sui ex signo suo, ut descensio vel
601
huiusmodi, aut malum esse ex locis circuli, et complexus fuerit
602
Soli per unam qualitatem, erit ultra modum debilis, (excedens)
603
in destructione.
604
|VII.4.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Mars cum fuerit sub radiis Solis, comburitur sed
605
ipse impedit eum [scilicet Solem] plus impedimento Saturni.
606
Quia Mars fortassis complectitur ei dum comburitur per unam
607
qualitatem, et fortassis non complectitur ei per aliquam
608
qualitatem. Cum autem complexi fuerint, minus erit ad eorum
609
destructionem. – Complectuntur autem cum fuerint utrique
610
calidi humidi, aut unus eorum calidus humidus. Cum vero
611
fuerint utrique calidi sicci, non complectuntur, et erit hoc plus
612
ad destructionem unius eorum ex socio suo. Sed quod patitur
613
Mars ex detrimento combustionis a Sole est plus illo quod
614
patitur Sol ex eius detrimento.
615
|VII.4.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Mercurius quoque, quod patitur ex detrimento combustionis
616
a Sole est minus illo quod patitur alter ex planetis propter
617
proximitatem eius ab eo et propter causam quam prius narravimus.
618
Fit autem ita cum fuerit directus. – Cum vero fuerit retrogradus,
619
erit quod patitur ex impedimento combustionis plus. Et si fuerit
620
eo tempore quo fuerit sub radiis impeditus, patietur Sol partem
621
impedimenti illius. Si vero fuerit … fortunatus, patietur aliquid
622
de fortuna illius, quia Mercurius recipit <cum> fortunis et malis
623
naturam eorum, et reddit eam illis.
624
|VII.4.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Porro Iuppiter et Venus ac Luna cum iuncti fuerint
625
Soli et combusti fuerint ab eo, si fuerit aliquis istorum fortis
626
secundum quod prediximus de fortitudinibus eorum, erit quod
627
patietur de detrimento eius minus. Et hi tres planete fortunant
628
Solem cum fuerint sub radiis eius aliquantulum fortune. Sol vero
629
comburit eos ac destruit.
290
630
Sed et omnes planete cum fuerint Soli uniti, [i.e. cum
631
fuerint cum Sole in uno gradu infra xvi. minuta], secundum
632
quod prediximus, erunt in pluribus rerum significantes fortunam.
633
Quia cum moti fuerint ipsi et Sol super nos super unum cent,
634
<reddit> nobis Sol per fortunam suam naturam planetarum
635
significantium effectum atque <fortunam>.
636
|VII.4.17a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Luna vero cum iuncta fuerit Saturno et Marti, impediunt
637
eam. Sed dicitur universaliter quod impedimentum eius a Saturno
638
gravius sit quam a Marte. – Cum autem fuerit in prima medietate
639
mensis, erit natura eius calida complectiturque per naturam suam
640
calidam frigori Saturni, et erit impedimentum eius a Saturno
641
minus; et non complectitur calori Martis, et erit impedimentum
642
eius ab eo gravius. – Cum vero fuerit in ultima medietate mensis,
643
vincet in ea frigus et complectitur frigus eius calori Martis,
644
eritque impedimentum <eius> minus; et non complectitur
645
frigori Saturni, eritque impedimentum eius ab eo gravius. –
646
|VII.4.17b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum fuerit Luna fortis per <partes> fortitudinum quas
647
diximus erit quod patitur de impedimento eius … plus atque
648
gravius.
649
Saturnus vero et Iuppiter cum coniuncti fuerint,
650
fortioris eorum natura erit magis apparens. Et similiter
651
aspicies in coniunctione Veneris et Martis, et in coniunctione
652
ceterorum planetarum ad invicem. Cum enim coniuncti fuerint
653
planete plures numero, fortior eorum erit plus operis.
654
|VII.4.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam autem ANTIQUORUM putaverunt de Saturno et
655
655 Marte quod unusquisque eorum singulariter sit malus per naturam
656
suam, et cum coniuncti fuerint non significent fortunam sed
657
significent superfluitatem mali. Et hac ratione usi sunt ut
658
dicerent quod due res cum fuerint unius generis atque |41va|[ms G]
659
unius nature, et coniuncte fuerint, erit hoc fortius ad naturam
660
eiusdem rei. Quia igni si iungatur alter ignis similis, non
661
corrumpitur [nec mutatur] a natura sua, sed erit opus quod
662
colligitur ex eis super combustionem fortius. Et similiter
663
si iungatur aloe alia aloes consimilis, non corrumpitur [nec
664
mutatur] a natura sua, sed erit quod invenitur ex opere illius
665
nature dum coniungitur fortius et magis apparens. – Similiter
666
et hi duo planete, si unusquisque eorum est malus singulariter,
291
667
cum coniuncti fuerint non significant fortunam que est contraria
668
nature eorum, sed significant superfluitatem in malo et
669
corruptionem.
670
|VII.4.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quibus diximus quod esse corporum apud nos inventorum
671
in hac ratione sit quatuor modis. Uno scilicet compositio, secundo
672
commixtio, tercio coniunctio, quarto complexio. Corpora vero
673
sunt aut solida aut liquefacta. |VII.4.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Solida autem si fuerint eorum partes
674
magne et composita fuerint ad invicem, fiunt ex eis res diversarum
675
figurarum. Ut ligna que cum composita fuerint cum <lignis>, fit ex
676
<eis> porta vel sedes aut aliqua res altera. Quorum vero partes fuerint
677
parve, cum collecta fuerint ad invicem per figuram suam naturalem
678
dicuntur commixta. Ut triticum et ordeum et cetera similia. |VII.4.21a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Corporum
679
vero liquefactorum: aut iungentur due res unius generis, ut aqua
680
cum aqua, aut vinum cum vino, et dicuntur coniuncta; aut stabunt
681
super se invicem, ut unguentum et aqua; et dicuntur complexa <ad
682
placitum>. –Aut erit unum eorum diversum ab altero, et intrabunt
683
partes uniuscuiusque eorum in invicem et destruet unum eorum
684
alterum efficiturque de complexione eorum alia res tercia preter
685
illa. Et hoc fit in corporibus liquefactis … ut aqua et lac, vel
686
aqua et vinum, et cetera horum similia. Et dicuntur complexa
687
certissime. – In corporibus vero solidis, ut … farina ordei
688
cum farina tritici, aut commixtio medicaminum ad invicem
689
cum contrita fuerint, |VII.4.21b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]<est complexio> rerum ad invicem
690
<aliud quam> cum <coniuncte> fuerint ad invicem. Quia cum
691
addicitur rei res altera consimilis, dicuntur coniuncte, non
692
complexe. Complexio autem certissima fit per coniunctionem
693
rei cum alia re ab ea diversa et per corruptionem … unius
694
eorum ab altera.
695
Planete vero cum coniunguntur, non fit esse eorum ut
696
esse corporum solidorum, neque coniunguntur donec efficiantur
697
una res, ut aqua cum aqua et ignis cum igne aut aloes cum aloe.
698
Nec stant super se invicem, ut unguentum et aqua. Neque
699
complectuntur per suam essentiam donec corrumpatur unus
700
eorum ab altero, ut aqua et vinum. Sed sunt per suam essentiam
701
atque naturam super esse suum. Complectitur autem unus eorum
702
altero per qualitatem suam que est diversa a qualitate alterius
703
planete. – |VII.4.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Saturnus ergo et Mars diverse sunt qualitatis; fiunt
704
autem mali per hoc quod refertur ad unumquemque eorum
292
705
ex qualitate in corruptione [vel destructione] superflua.
706
Cumque coniuncti fuerint per duas qualitates diversas,
707
complectitur eorum natura diversa et debilitat unus eorum
708
fortitudinem alterius qualitatis nocibilis, receditque ab eis
709
superfluitas qualitatis eorum significantis malum, et efficiuntur
710
in naturam fortunarum.
711
|VII.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA V, IN ASPECTU PLANETARUM AD INVICEM, ET
712
CONIUNCTIONE ATQUE SEPARATIONE EORUM, CETERISQUE ESSE
713
EORUM QUE HEC SEQUUNTUR DE EIS QUE CONGRUUNT EIS.
714
|VII.5.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Volumus narrare in hac differentia esse planetarum XXI,
715
que sunt: (1) Aspectus (2) Coniunctio (3) Separatio (4) Vacuatio
716
cursus (5) Feralitas (6) Translatio (7) Collectio (8) Redditus luminis
717
(9) Prohibitio (10) Pulsatio nature (11) Pulsatio fortitudinis
718
(12) Pulsatio utrarumque naturarum, et (13) Pulsatio dispositionis
719
(14) Redditus (15) Refrenatio |41vb|[ms G] (16) Accidentalis eventus
720
(17) Evasio (18) Abscisio luminis (19) Largitio (20) Retributio
721
et (21) Receptio.
722
|VII.5.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](1) ASPECTUS namque uniuscuiusque planete fit ad signa
723
nota que sunt VII. signa, signum scilicet tercium ab eo, quartum,
724
quintum et septimum, nonum et decimum atque undecimum. Et
725
aspicit omnes gradus totius signi et omne quod in eis est ex
726
planetis et partibus ac cetera. Et fortior erit aspectus eius, ad
727
unumquemque gradum horum signorum <ad> gradum qui fuerit
728
propior affinitati gradus signi sui per numerum: ut LX. et LX. et
729
CXX. ac CLXXX. per gradus equales. Cum vero fuerit longior aspectu
730
ab his gradibus, erit aspectus eius debilior. Aspectus autem eius ad
731
signum undecimum et tercium ab eo est aspectus sextilis, et ad signum
732
decimum atque quartum ab eo est quartus, et ad signum nonum atque
733
quintum ab eo est trinus. Ad septimum vero ab eo est oppositus.
734
|VII.5.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Signum autem nonum et decimum et undecimum aspicit
735
a dextris, signum vero tercium, quartum et quintum aspicit a
736
sinistris. – His modis igitur fit <plus> aspectus planetarum VII.
737
ad signa (et ad gradus) et ad omnem rem ex eis, et aspiciunt
738
se ad invicem. Signa vero que non aspiciunt sunt quatuor,
739
i.e. secundum ab eo, sextum et octavum et duodecimum.
293
740
Fitque numerus … horum signorum quatuor CXX. gradus, secundum
741
quantitatem graduum trini aspectus.
742
|VII.5.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](2) CONIUNCTIO vero planetarum ad invicem est quia
743
levis iungitur (ponderosiori se atque) tardiori. Et fiunt viii. modis:
744
coniunctio scilicet que fit in uno signo; et <hanc sequitur>
745
coniunctio aspectuum.
746
Coniunctio igitur in uno signo est ut sint duo planete
747
directi euntes in uno signo, et sit eorum levior cursu minus
748
gradibus quam tardior. Tunc quamdiu duraverit cursu levior infra
749
tardum, [i.e. minus gradibus eius], erit iens ad coniunctionem
750
illius per unitatem signi. Cumque fuerit cum eo in uno gradu …
751
perficit coniunctionem suam cum eo. – Et inicium … coniunctionis
752
in uno signo et <complexio nature coniunctorum> est cum fuerint
753
inter eos XV. gradus. Et quanto plus appropinquaverit unus ex eis
754
ad alterum, tanto magis erit coniunctio fortior donec iungantur.
755
Hoc erit cum fuerint in uno signo. Cum autem in diversis signis
756
et fuerint inter eos pauci gradus, non notatur eadem coniunctio ut
757
coniunctio que fit in uno signo, sed erunt complexi per naturam
758
suam complexione debili.
759
|VII.5.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum coniunctus fuerit unus planeta pluribus planetis
760
numero diversis gradibus, et fuerit levior illis, iungitur primum
761
propiori sibi, [i.e. illi qui magis propior fuerit]. Cumque transierit
762
levis tardiorem per unum minutum aut minus, iam separatus
763
est ab eo. Cum autem separatus fuerit planeta ab altero per
764
coniunctionem que fit in uno signo et non fuerit iunctus alteri
765
erit unus eorum in natura socii sui quamdiu fuerint in signo
766
in quo iunguntur. Et fortior erit complexio nature eorum cum
767
fuerint in uno termino et nondum prolongati per quantitatem
768
dimidii corporis (orbis) illius qui fuerit minus gradibus. Cumque
769
exierit unus eorum de termino in quo coniuncti sunt, erit hoc
770
debilius ad complexionem eorum. |VII.5.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum fuerit cum hoc
771
prolongatio eorum plus quantitate … orbis utrorumque planetarum,
772
erit hoc complexioni eorum nature debilius, [i.e. debilior erit
773
eorum coniunctio]. Si autem obviaverit ei dum separatur ab
774
eo alter planeta antequam exeat de termino in quo … fuerant,
294
775
aut antequam prolongetur a planeta primo per quantitatem …
776
orbis <primi ex> gradibus, erit planeta levis in natura utrorumque
777
planetarum, illius scilicet cui iungitur et a quo separatur. Cumque
778
separatus fuerit a planeta secundo per orbem, erit esse illius
779
cum eo ut esse illius cum planeta primo qui separatus fuerit
780
ab eo.
781
|VII.5.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si coniuncti fuerint plures planete numero et
782
fuerint in uno gradu et minuto, aut fuerint propinqui per
783
gradus, erunt participes ad invicem per naturas suas. Et non
784
desinet unusquisque eorum esse in fortitudine nature alterius
785
donec prolongetur ab eo per quantitatem dimidii sui orbis.
786
Cum autem fuerit eorum |42ra|[ms G] coniunctio in fine signi, erit
787
fortitudo dimidii eorum orbium in signo quod eum succedit.
788
Cumque mutatus fuerit levior eorum ad signum secundum, non
789
desinet esse in natura socii sui donec prolongetur ab eo per
790
quantitatem dimidii sui orbis. – Sed iste modus ex complexione
791
naturarum eorum est debilis, et fortassis erunt utrique planete in
792
coniunctione retrogradi, aut erit unus eorum retrogradus et alter
793
directus, eritque coniunctio unius eorum ad alterum et separatio
794
eorum per retrogradationem.
795
|VII.5.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Coniunctio vero aspectus per longitudinem est ut
796
<sit planeta> in signis quibus aspiciunt se ad invicem, ex
797
<sextili scilicet aspectu> vel <trino>, aut ex <quarto aspectu>
798
vel oppositione. Et cum fuerit ita, et <levior> cursu iverit ad
799
coniunctionem tardioris donec sit <levis> in signo suo in simili
800
gradu atque minuto planete tardioris in signo in quo fuerit.
801
Et cum fuerit similis, perficitur eius coniunctio.
802
Inicium autem … coniunctionis aspectus est cum
803
fuerint inter utrosque planetas XII. gradus. Et quanto plus
804
appropinquaverit unus eorum socio suo per aspectum, erit
805
ei fortius. – Et fortassis erit planeta iens ad coniunctionem
806
alicuius planete per coniunctionem aut per aspectum, sed non
807
pertingerit eum in eodem signo donec mutentur utrique ad
808
signum quod succedit eos. – |VII.5.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerint duo planete in uno
809
gradu et uno minuto et iunctus fuerit eis aliquis planeta, notatur
810
prius eius coniunctio illi planete qui fuerit in signo pulsantis
295
811
plus dignitatibus ex dono et exaltatione aut termino aut
812
triplicitate vel facie. Post hec erit eius coniunctio cum
813
planeta altero.
814
Et cum coniuncti fuerint duo planete ex uno gradu
815
atque minuto alicui planete, ille qui plus dignitatis fuerit in
816
signo planete recipientis putatur dignior eadem coniunctione.
817
Et dominus termini preponitur pre ceteris dominis … dignitatum
818
si equalis fuerit eorum dignitas. – |VII.5.6c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum fuerit planeta levis
819
in fine signi cursu vacuus, iamque exierit fortitudo dimidii
820
orbis illius ad secundum signum ab eo, et fuerint radii
821
alterius planete tardioris in initio eiusdem signi ad quod
822
mutatur levior, cum ipsi non se aspiciant, erit tamen inter
823
eos modica complexio per naturas suas, et non putatur levis
824
esse iunctus tardiori donec mutetur ad alterum signum, et
825
<dum> mutatus fuerit et aspexerit eum, erit tunc levis
826
iunctus tardiori.
827
|VII.5.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in his omnibus, cum transierit unus eorum socium
828
suum per unum minutum aut minus, separabitur tunc ab eo,
829
sed erunt ambo complexi per naturam suam. – Si autem non
830
obviaverit alicui planete corporaliter, aut eius <radiis> in eodem
831
signo, non cessabit unusquisque eorum esse in natura alterius
832
quamdiu velocior duraverit in eodem signo. Et fortior erit
833
(natura) <complexionis> nature eorum dum separantur, antequam
834
separentur ab eo per unum gradum … Si vero obviaverit levis alteri
835
planete in eodem signo corporaliter, aut eius <radiis>, tunc cum
836
perfecta fuerit eius coniunctio cum altero, separabitur a natura
837
alterius planete a quo separatus est per aspectum, et erit in
838
natura planete cui iungitur. Quia esse coniunctionis que fuerit
839
in uno signo diversa est a … coniunctione aspectus.
840
|VII.5.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Coniunctio quoque planetarum ad invicem per
841
latitudinem fit tribus modis. – Uno, videlicet coniunctio
842
que fit in uno signo, ut sint scilicet duo planete in uno signo
843
coniuncti et sit latitudo eorum una, [i.e. sint unius latitudinis]
844
et in una parte, obscurabitque unus ex illis alterum. – Secundo,
845
coniunctio oppositionis, ut sint videlicet duo planete oppositi et
846
sit unus ex illis ascendens in septemtrione et alter descendens
847
in septemtrione. Aut sit unus ex illis ascendens in meridie
848
et alter descendens in ea, et gradus eorum … erunt equales.
296
849
– Tercio, coniunctio latitudinis, ut aspiciant se planete de
850
aspectibus vi., sextilibus scilicet et quartis atque trinis, et sit
851
unus illorum ascendens in septemtrione et alter descendens
852
|42rb|[ms G] in <septemtrione> …
853
|VII.5.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]His tribus partibus aspicitur ille qui fuerit paucorum
854
graduum in latitudine, cum pervenerit ad gradus finis ipsius
855
latitudinis, quid pertingat ex gradibus latitudinis alterius planete
856
qui fuerit plus latitudine. <Si fuerint gradus levis minus
857
gradibus ponderosi>, iungetur ei per latitudinem. Cumque fuerit
858
latitudo eius similis latitudini eiusdem planete, iam perfecta
859
est eius coniunctio cum eo. Et cum plus fuerit eius latitudo,
860
iam separatur ab eo per latitudinem. Sed non desinet unus
861
eorum esse in fortitudine nature socii sui ex parte coniunctionis
862
latitudinis quamdiu duraverint utrique planete in parte qua
863
iunctus fuerit unus eorum alteri. Cum vero diversi fuerint in
864
<partibus>, et ceperit unus ex illis ascendere et alter descendere,
865
iam separatus est unus eorum a fortitudine nature alterius per
866
latitudinem.
867
|VII.5.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est quoque coniunctioni planetarum per latitudinem
868
alius modus. Hoc est ut aspiciatur: utrique planete si se aspexerint,
869
augebuntur gradus latitudinis septemtrionalis super locum in
870
quo fuerit. Gradus vero latitudinis meridiani minuentur ex loco
871
eius in parte qua fuerit. – Post hec, aspicitur: quot gradus sint
872
inter eos per longitudinem. Si fuerint inter ponderosum et
873
levem minus <XXX.> gradibus, levis iungitur ponderoso, cum
874
fuerit videlicet inter eos simile horum graduum quos diximus.
875
Secundum hoc opus perficitur eius coniunctio cum eo. Et si
876
fuerit inter eos plus hoc, iam separatus est ab eo.
877
|VII.5.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et fortassis erit coniunctio planete cum uno planeta
878
per longitudinem, et cum alio per latitudinem. Et propter hoc
879
dixit <quidam> quia cum fugerit servus et fuerit Luna iuncta
880
Marti per longitudinem et Iovi per latitudinem, aut per
881
longitudinem Iovi et per latitudinem Marti: quia iuncta est Marti
882
ex una parte significat inventionem <servi>; et quia iuncta est
883
Iovi ex alia parte, significat quod parcant ei domini sui et
884
evadet supplicium.
297
885
Et <fortior> erit coniunctio ac separatio si fuerit cum
886
domino termini sui, aut domino domus sue, aut exaltationis vel
887
triplicitatis sive faciei. Et eo fortius si convenerint coniunctio
888
longitudinis ac latitudinis simul cum uno planeta. Tunc enim
889
non erit diversa significatio eorum.
890
|VII.5.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Est preterea alia species coniunctionis et separationis
891
… naturalis. Utuntur autem illa sapientes astrorum in <quibusdam
892
proprietatibus> de esse nativitatum et interrogationum. <Ceteri>
893
vero repellebant eam esse, eo quod non intelligerent eam et quia
894
erat illis gravis, et quia non <invenissent eius> exercitium.
895
Quidam autem ex ANTIQUIS PERSIDORUM ET BABILONIORUM
896
atque EGIPTIORUM narraverunt eam in libris suis notis … et in
897
ceteris. – Et fit duobus modis.
898
|VII.5.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Uno videlicet, ex natura graduum signorum concordantium
899
in ascensionibus, ut Aries et Piscis, Taurus et Aquarius, Gemini et
900
Capricornus, Cancer et Sagittarius, Leo et Scorpio, Virgo atque
901
Libra. – Cum enim fuerit aliquis planeta in primo gradu Arietis,
902
erit in natura planete qui fuerit in ultimo gradu Piscis, et ipse
903
iungitur ei coniunctione naturali. Et cum fuerit planeta in minus
904
X. gradibus in Ariete, erit iens ad coniunctionem per naturam
905
gradus planete qui fuerit in Pisce in XX.° gradu, donec perficiantur
906
ei X. gradus. |VII.5.11c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et tunc perficietur eius coniunctio per naturam gradus
907
planete qui est in Pisce in XX.° gradu propter concordiam
908
graduum eorum in ascensionibus. Cumque fuerit in Ariete
909
in XI. gradu, iam separatus est a natura planete qui erat in
910
eodem gradu, et erit eius coniunctio per naturam gradus
911
|42va|[ms G] planete qui est in Pisce minus XX. gradibus, donec sit
912
planeta qui est in fine Arietis in natura planete qui est in inicio
913
Piscis. – Et ille qui est in inicio Tauri, in natura gradus planete
914
qui est in fine Aquarii. Et planeta qui est in inicio Geminorum,
915
in natura gradus planete qui est in fine Capricorni, et planeta
916
qui est in XII. gradu signi Geminorum, in natura gradus planete
917
qui est in XVIII. gradu Capricorni. Cumque XII. gradum
918
Geminorum transierit, iam separatus est ab eo et efficitur
919
in natura planete qui est minus XVIII. gradibus in Capricorno.
920
|VII.5.11d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et planeta qui est in fine Geminorum erit in natura planete
921
qui est in inicio Capricorni. Et planeta qui est in inicio
922
gradus Cancri erit in natura planete qui est in ultimo
298
923
gradu Sagittarii propter concordiam eorum in ascensionibus.
924
Cumque fuerit in Cancro plus gradibus, efficitur in natura
925
planete qui est in Sagittario minus XXVIIII. gradibus. <Et erit>
926
planeta qui fuerit in fine Cancri in natura planete qui est
927
in inicio Sagittarii. Et planeta qui est in inicio Virginis in
928
natura planete qui fuerit in fine Libre, et planeta qui fuerit
929
in fine Virginis in natura planete qui fuerit in inicio Libre.
930
Et hoc fit propter concordiam ascensionum horum <signorum>
931
ad invicem.
932
|VII.5.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo: ex gradu signorum concordantium in horis
933
diei. Quia planeta qui est in ultimo gradu Geminorum erit
934
in fortitudine … planete qui fuerit in primo gradu Cancri, et
935
planeta qui fuerit in XII. gradu Geminorum erit in fortitudine
936
gradus planete qui fuerit in XVIII. gradu Cancri. Et planeta qui
937
fuerit in … Geminis erit in fortitudine gradus planete qui
938
fuerit in fine Cancri. Et planeta qui fuerit in initio Leonis
939
erit in fortitudine gradus planete qui fuerit in fine Tauri. Et
940
planeta qui fuerit in fine Arietis erit in fortitudine gradus
941
planete qui fuerit in inicio Virginis, donec sit planeta
942
qui fuerit in inicio Arietis in fortitudine gradus planete
943
qui fuerit in fine Virginis. |VII.5.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et planeta qui fuerit in initio
944
Libre erit in fortitudine gradus planete qui fuerit in fine
945
Piscis, et planeta qui fuerit in fine Libre erit in fortitudine
946
gradus planete qui fuerit in inicio Piscis. Et planeta qui
947
fuerit in inicio Sagittarii erit in fortitudine gradus planete
948
qui fuerit in fine Capricorni, et planeta qui fuerit in fine
949
Sagitarii in fortitudine … planete qui fuerit in inicio
950
Capricorni. – |VII.5.12c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ideo factum est hoc propter concordiam
951
uniuscuiusque istorum cum gradu alterius in longitudine
952
horarum diei.
953
Fit igitur coniunctio planete qui fuerit in Geminis
954
cum gradu planete qui fuerit in Capricorno. Et ille qui fuerit
955
in (initio) Sagittarii cum illo qui fuerit in Cancro. Et ille qui
956
fuerit in Ariete cum illo qui fuerit in Virgine. Et ille qui
957
fuerit in Libra cum illo qui fuerit in Pisce. – Et vocatur hec
958
coniunctio OPPOSITIONIS NATURALIS.
299
959
Et coniunctio illius qui fuerit in Geminis fit cum
960
illo qui fuerit in Cancro. Et illius qui fuerit in Virgine cum
961
illo qui fuerit in Libra. Et illius qui fuerit in Sagittario cum illo
962
qui fuerit in Capricorno. Et illius qui fuerit in Pisce cum gradu
963
planete qui fuerit in inicio Arietis. – Diciturque hec coniunctio
964
SEXTILIS NATURALIS.
965
|VII.5.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](4) EVACUATIO autem CURSUS est |42vb|[ms G] ut planeta separetur a
966
coniunctione alterius planete per coniunctionem aut per aspectum
967
et non iungatur alteri quamdiu fuerit in eodem signo.
968
|VII.5.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](5) FERALI(TA)S vero est ut sit planeta in signo et non aspiciat
969
eum alter omnino. Cumque fuerit ita, vocatur FERALIS. Et hoc
970
accidit plus Lune, poniturque eius coniunctio tunc cum dominis
971
terminorum in quibus fuerit. Quamdiu ergo fuerit in termino
972
alicuius planete, putatur iungi domino eiusdem termini. Cumque
973
exierit ab eo ad alium terminum, separatur ab eo et iungitur
974
domino illius termini ad quem mutatus est. – Et fortassis agitur
975
hic modus coniunctionis et separationis in planeta qui fuerit
976
cursu vacuus.
977
|VII.5.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](6) TRANSLATIO quoque fit duobus modis. Uno scilicet ut separetur
978
planeta levis a ponderoso et iungatur alteri et transferat naturam
979
illius a quo separatur ad illum cui iungitur. – Secundo, ut iungatur
980
planeta levis planete se <ponderosiori>, et iungatur ille <ponderosus>
981
alteri planete, transferatque planeta <ponderosus> naturam planete
982
levis ad eum cui iungitur.
983
|VII.5.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](7) COLLECTIO quoque est ut uni planete iungantur duo vel plus
984
colligatque lumina eorum et recipiat eorum naturas.
985
|VII.5.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](8) REDDITUS autem LUMINIS fit duobus modis. Uno, ut unus
986
planeta vel duo qui fuerint significatores, non iungatur unus
987
eorum socio suo nec aspiciant se, sed aspiciant aliquem planetam'
988
aut iungantur ei, aspicietque ipse planeta quem aspiciunt aut cui
989
iunguntur aliquem locorum circuli et reddet lumen eorum ad
990
ipsum locum quem aspicit. – Secundo, ut dominus ascendentis
300
991
et dominus rei non se aspiciant, aut sint separati. Quod si
992
transtulerit inter eos aliquis planeta (lumen), reddet lumen
993
unius eorum ad alterum.
994
|VII.5.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](9) PROHIBITIO quoque fit duobus modis. Uno, ex coniunctione.
995
Hoc est ut sint tres planete in uno signo in diversis gradibus et
996
sit ponderosior plus gradibus. Tunc medius prohibet illum qui
997
fuerit minus gradibus a coniunctione ponderosi, donec transeat
998
eum. Ut Saturnus cum fuerit in Ariete in XX. gradu, et fuerit
999
in eodem Mercurius in XV. gradu, et Venus in eodem in X.
1000
gradu. Mercurius igitur prohibet Venerem ne iungatur Saturno
1001
donec transeat eum. Post hec, erit coniunctio Veneris cum
1002
Saturno.
1003
Secunda prohibitio est ab aspectu. Hoc est ut sint
1004
duo planete in uno signo et sit levior iunctus ponderoso, et
1005
alter planeta iungatur eidem <planete> per aspectum. Ille ergo
1006
qui fuerit cum eo in uno signo prohibet aspicientem et destruit
1007
eius coniunctionem si fuerint eorum gradus equales. Si vero
1008
fuerint gradus aspicientis propiores coniunctioni quam gradus
1009
illius qui ei iungitur, erit coniunctio aspicientis, quia iungitur
1010
ei ante coniunctionem alterius.
1011
|VII.5.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](10) Porro PULSATIO NATURE est ut iungatur planeta domino
1012
signi in quo fuerit, vel domino exaltationis eius, aut domino
1013
termini eius, vel domino eius triplicitatis, sive domino eius
1014
faciei, pulsabitque naturam eiusdem planete ad eum.
1015
|VII.5.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](11) PULSATIO quoque FORTITUDINIS est ut sit planeta in
1016
propria domo, aut in sua exaltatione, vel in suo termino,
1017
aut in sua triplicitate vel facie, et iungatur alteri planete
1018
pulsetque <naturam > suam ad eum.
1019
|VII.5.21|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](12) Item PULSATIO UTRARUMQUE NATURARUM fit duobus modis.
1020
Uno, ut sit planeta in signo in quo habeat aliquam dignitatem, et
1021
iungatur alteri qui in eo etiam habeat dignitatem. Ut Venus si
1022
iungeretur Iovi ex Pisce. – Secundo, ut planeta iungatur planete
1023
qui fuerit ex suo haiz: ut planeta diurnus si iungeretur planete
1024
diurno, vel nocturnus nocturno.
301
1025
|VII.5.22|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](13) PULSATIO autem DISPOSITIONIS est ut planeta iungatur
1026
planete, qualicumque modo fuerit coniunctio, pulsetque
1027
dispositionem suam ad eum. Quod si |43ra|[ms G] fuerit ex sextili
1028
vel trino aspectu fueritque inter eos receptio, erit ipsa pulsatio
1029
ex concordia [vel dilectione]. Si vero fuerit ex coniunctione
1030
et fuerit inter eos complexio, erit etiam ex concordia [vel
1031
dilectione]. Et si fuerit econtrario quod diximus, erit pulsatio
1032
dispositionis absque concordia [vel dilectione].
1033
|VII.5.23|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](14) REDDITUS vero fit duobus modis. Uno, ut iungatur planeta
1034
planete sub radiis (Solis), et non poterit retinere quod recepit ab eo,
1035
et sic reddet ei. – Secundo, ut iungatur planeta planete retrogrado
1036
redditque ei quod recepit ab eo propter retrogradationem suam.
1037
Tunc fortassis erit redditus cum aptatione, aut fortassis erit cum
1038
detrimento.
1039
Redditus vero cum aptatione fit tribus modis. –Uno, ut sit
1040
planeta cui pulsatur recipiens pulsatorem. –Secundo, ut sit pulsator
1041
cursu directus, et ad quem pulsatur combustus vel retrogradus, et
1042
ambo sint in angulo, vel in sequenti angulo. –Tercio, ut sit planeta
1043
combustus (vel) retrogradus … cadens ab angulis, [ille scilicet quem
1044
diximus receptorem], et planeta pulsans in angulo aut in sequenti
1045
angulo. Cum vero ita fuerint, et receperit cadens vel combustus
1046
aut retrogradus dispositionem, destruit rem. Cum autem reddiderit
1047
receptor pulsanti et fuerit pulsans in loco optimo, aptabit rem post
1048
destructionem.
1049
|VII.5.24|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Redditus quoque eius cum destructione fit duobus modis.
1050
– Uno: ut sit pulsans cadens, et cui <iungitur> retrogradus vel
1051
combustus sit in angulo vel in sequenti angulum. Cumque reddiderit
1052
pulsanti quod recepit ab eo propter esse retrogradationis vel
1053
combustionis eius … destruetur res postquam fuerit directa. – Secundo,
1054
ut sint pulsans scilicet et receptor cadentes aut combusti, reddetque
1055
ei quod recepit ab eo propter esse retrogradationis illius, aut esse
1056
illius sub radiis destructa eius dispositione. Et non poterit pulsans
1057
<cum eadem re proficisci>. Tunc significat quod eidem rei non sit
1058
inicium neque finis.
302
1059
|VII.5.25|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](15) REFRENATIO est ut planeta iungatur alteri, sed antequam
1060
veniat ad eum, retrogradabitur ipse alter et annullabitur eius
1061
coniunctio.
1062
|VII.5.26|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](16) ACCIDENS est ut sit planeta levis multorum graduum, et
1063
alter ponderosior illo et minus gradibus, tercius vero levior
1064
predicto leviori volens iungi eidem ponderoso retrogradabiturque
1065
levis, ille scilicet qui plus est gradibus iungeturque ponderoso
1066
per retrogradationem suam. Post hec transibit eum eritque
1067
coniunctio eiusdem tercii qui est levior leviore cum hoc
1068
retrogrado se ponderosiori, non cum alio ponderoso.
1069
|VII.5.27|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](17) FRUSTRATIO est ut sit planeta iens ad coniunctionem alterius
1070
planete, sed antequam perveniat ad eum, mutabitur ille cui
1071
iungebatur ad signum alterum, cumque mutatus fuerit pulsator
1072
erit aliquis planetarum propior ei … eritque eius coniunctio cum
1073
illo altero planeta, frustrabitur coniunctio primi.
1074
|VII.5.28a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](18) ABSCISIO LUMINIS fit tribus modis. – Uno ut sit planeta
1075
volens coniungi cum alio planeta se ponderosiori, sitque in
1076
secundo signo a leviori alter planeta, et antequam veniat levior
1077
ad coniunctionem ponderosi, retrogradabitur ille planeta qui
1078
fuerit in secundo ab eo et intrabit ipsum signum iungeturque ei
1079
et abscidet lumen eius ab ipso planeta cui volebat iungi. Cumque
1080
eadem coniunctio significaverit perfectionem alicuius rei,
1081
fueritque esse duorum planetarum hoc modo de abscisione luminis
1082
uniuscuiusque eorum a socio suo, ita significabit quod occurret
1083
domino rei homo ex inproviso qui destruat eius rem et abscidat
1084
eius adeptionem. – |VII.5.28b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo, ut planeta levis iungatur planete se
1085
ponderosiori, et ipse planeta … <iungatur> alteri planete ponderosiori,
1086
et antequam perveniat planeta levis ad gradum ponderosioris se,
1087
iungatur ipse planeta alteri planete ponderosiori et transeat
1088
eum. Eritque coniunctio levioris cum eodem ponderoso, |43rb|[ms G]
1089
et annullabitur eius coniunctio cum primo. – Et hoc significat
1090
quod ille homo inveniat in petitione rei <aliquid> ex
1091
significatione … eiusdem planete et studebit in eo donec estimet
1092
adipisci eum. Et tunc frustrabitur et accidet ei aliud. – |VII.5.28c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercio, ut
1093
iungatur planeta planete qui non sit dominus rei, aut iungatur
1094
planete qui transferat lumen eius ad alium planetam qui non sit
1095
dominus rei.
303
1096
|VII.5.29|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](19) LARGITIO vel (20) RETRIBUTIO est ut sit planeta in puteo,
1097
aut in descensione sua et iungatur planeta ei, vel iungatur ipse
1098
planete sibi amico vel domino sue triplicitatis, aut alicui ex his
1099
qui habeant aliquam dignitatem in signo, aut erit pulsanti vel
1100
recipienti testimonium in suo signo. Tunc <mutabit> et educet
1101
de puteo vel de descensione sua, et non desinet esse eius debitor
1102
donec cadat ipse planeta qui largitus est in puteum … in
1103
descensionem suam, et iungatur <unus eorum> alteri educetque
1104
eum de puteo vel descensione sua, et erit iam quasi retribuens ei
1105
largitionem suam et quasi servans sibi fidem super hoc. Et
1106
fortassis vocabitur dominus exaltationis signi planete dominus
1107
largitionis eius.
1108
|VII.5.30a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](21) RECEPTIO est ut iungatur planeta planete ex domo illius cui
1109
iungitur, aut de exaltatione eius vel termino, sive de triplicitate
1110
eius vel facie, et recipiat eum. Aut iungatur planeta planete,
1111
et sit receptor coniunctionis in domo pulsantis aut in ceteris
1112
dignitatibus eius quas prediximus. Et fortior his erit dominus
1113
domus vel exaltationis. Cum autem fuerit coniunctio cum domino
1114
termini aut domino triplicitatis, vel cum domino faciei tantum,
1115
erit receptio debilis, nisi iungantur terminus et triplicitas, vel
1116
terminus et facies, aut triplicitas et facies. Quia tunc erit
1117
receptio perfecta.
1118
|VII.5.30b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Recipiunt quoque <se planete> per aspectum absque
1119
coniunctione, sed receptio coniunctionis est fortior. Cum fuerit
1120
scilicet unusquisque … planetarum in trino vel sextili aspectu
1121
alterius, aut in duobus signis … quorum diei longitudo fuerit
1122
una, aut in duobus signis que fuerint unius planete. Recipit
1123
enim unusquisque eorum socium suum per concordiam nature
1124
horum signorum ad invicem.
1125
Fortune quoque recipiunt se invicem propter
1126
temperamentum nature eorum. – Mars etiam et Saturnus,
1127
recipit unusquisque eorum alterum ex coniunctione, et
1128
sextili, vel trino aspectu.
304
1129
|VII.5.31|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex receptione autem est receptio fortis, et media atque
1130
<minor>. – Receptio vero fortis sepius fit a Sole in Lunam,
1131
quia recipit eam ex omnibus signis, eo quod sit lumen illius
1132
ex eo. Sed receptio illius ex oppositione est horribilis. Cum
1133
autem fuerit eius coniunctio cum illo ex signo in quo ipse
1134
habuerit dignitatem, erunt due receptiones: receptio scilicet
1135
nature, et receptio signi. – Mercurius quoque cum receperit
1136
planetam in Virgine, erit receptio fortis etiam, (quia est eius
1137
domus et exaltatio). Receptio vero media est receptio planetarum
1138
ad invicem ex <domibus>, aut de exaltatione vel termino, aut ex
1139
triplicitate vel facie. Quod si collecte fuerint de his due, aut
1140
unusquisque eorum receperit socium suum, erit receptio fortis.
1141
Cetera autem que diximus sunt infra hec.
1142
|VII.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VI, IN FORTUNA PLANETARUM ET EORUM FORTITUDINE
1143
ATQUE DEBILITATE ET DETRIMENTO, ET IN
1144
DETRIMENTO LUNE.
1145
|VII.6.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fortuna vero planetarum est ut sint planete in aspectibus
1146
fortunarum |43va|[ms G] a sextili vel a quarto sive trino aspectu, aut
1147
sint eis iuncti. Vel sint mali cadentes ab eis. Aut separentur a
1148
fortuna et iungantur fortune. Vel sint obsessi inter duas fortunas.
1149
Aut uniti cum Sole vel in eius trino vel sextili aspectu. Aut in
1150
aspectu Lune et Luna fortunata. Et sint velociores cursu, aucti
1151
lumine et numero. |VII.6.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aut sint in bonamentis suis, i.e. in domibus
1152
suis, vel in exaltationibus aut in terminis vel triplicitatibus
1153
seu faciebus suis, aut in gaudiis suis. Aut sint in gradibus
1154
lucidis. Aut sint recepti. Vel sint in suo haiz, hoc est ut sit
1155
planeta masculinus in signo masculino et gradibus masculinis
1156
in die super terram et in nocte sub terra, et femininus in signo
1157
feminino et gradibus femininis in die sub terra et in nocte
1158
super terram. – Luminaria quoque cum fuerint in dignitatibus
1159
fortunarum sunt quasi essent in propriis dignitatibus. Et
1160
similiter fiunt utreque fortune cum fuerint in dignitatibus
1161
luminarium.
305
1162
|VII.6.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]FORTUNE autem fiunt tribus modis: duplex scilicet
1163
fortuna, et fortuna, et infra hec [i.e. maior fortuna, media,
1164
atque minor]. –
1165
Fortuna igitur DUPLEX [i.e. maior], fit cum convenerint
1166
uni planete ex his dignitatibus due vel plus. Ut Mercurio cum
1167
fuerit in Virgine: est namque ei ibidem significatio super duas
1168
fortunas, fortunam scilicet domus et fortunam exaltationis.
1169
Quod si cum hoc fuerit in termino suo, erit ei significatio
1170
super tres fortunas. Si autem ascendens fuerit Virgo, erunt
1171
ei quatuor fortune, i.e. fortuna domus et exaltationis, termini
1172
quoque atque gaudii.
1173
Fortuna vero MEDIA est ut sit planeta in domo sua
1174
in qua temperatur eius natura et convenit ei. Ut Saturnus in
1175
Aquario, et Iuppiter in Sagittario, et Mars in Scorpione, et
1176
Venus in Tauro, Sol quoque et Luna in domibus suis.
1177
Fortuna vero MINOR, que est infra has in
1178
significatione aptationis, est ut sit planeta in una domorum
1179
suarum que non convenit ei. Ut Saturnus in Capricorno, et
1180
Iuppiter in Pisce, et Mars in Ariete, et Venus in Libra, ac
1181
Mercurius in Geminis.
1182
|VII.6.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]FORTITUDO quoque planetarum est ut sint septemtrionales,
1183
et <maxime> ascendentes in septemtrione. Aut sint ascendentes
1184
in circulis augium suarum, vel sint in statione secunda, aut exeuntes
1185
de sub radiis Solis, aut sint in angulo vel in sequenti angulum.
1186
Aut sint tres planete superiores orientales a Sole, et si aspexerit
1187
eos ex sextili aspectu erit eis fortius. Et ut sint in quartis
1188
masculinis. Sol quoque cum fuerit in his quartis aut in signis
1189
masculinis, erit fortius etiam, nisi sit in Libra. – Et ex
1190
fortitudine trium inferiorum est ut sint occidentales, aut
1191
in quartis femininis.
1192
|VII.6.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ex DEBILITATE autem planetarum et significatione
1193
eorum super diminutionem fortune est ut sint tardiores cursu,
1194
vel in statione prima, aut sint retrogradi. Et deterior retrogradatio
1195
est retrogradatio duorum planetarum inferiorum, et proprie
1196
dum cum retrogradatione sua comburuntur. Aut <sint planete>
306
1197
sub radiis Solis, vel in gradibus tenebrosis. Aut masculini in
1198
signis femininis aut in gradibus femininis in die sub terra et in
1199
nocte super terram. Et ut sint feminini in signis masculinis
1200
vel in gradibus masculinis in nocte sub terra et in die super
1201
terram. Aut sint in signo descensionis |43vb|[ms G] sue, [i.e. in signo
1202
in quo cadunt], aut descendentes in meridie vel meridiani,
1203
aut cadentes ab <angulis> vel in sequenti angulorum. Aut sint in
1204
via combusta, i.e. in Libra et Scorpione, et eo gravius si fuerint ab
1205
<octavo> decimo gradu Libre in tercium gradum Scorpionis, quia
1206
sunt descensiones luminarium. |VII.6.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ut sint in oppositione domorum
1207
suarum, quia tunc inimicantur eis et sunt in suo detrimento
1208
[et contrarietate]. Et ut iungantur planete retrogrado vel
1209
impedito, aut in descensione sua, aut cadentes, <i.e. remoti ab
1210
angulis>, aut non fuerint recepti, aut fuerint in peregrinatione;
1211
et eo gravius si fuerint vacui, et non aspexerit eos fortuna et
1212
qui diligat eum vel conveniat ei ex planetis. Et ut sint tres
1213
planete superiores occidentales a Sole, aut sint in quartis
1214
femininis. – Et debilitas Solis est ut sit in signis femininis
1215
vel in quartis femininis etiam, nisi sit in domo nona que est
1216
gaudium eius. – Et ex debilitate trium planetarum inferiorum
1217
est ut sint in inicio ortus sui, [i.e. quando apparent in mane],
1218
aut sint in quartis masculinis.
1219
|VII.6.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DEBILITAS quoque planetarum est ut sint coniuncti malis
1220
in uno signo, aut in oppositione eorum, vel in quarto aspectu,
1221
aut in trino sive sextili aspectu eorum et fuerit inter eos et
1222
malos minus termino planete. <Et> ut sint in terminis malorum
1223
aut in domibus eorum. Aut sint quidam malorum elevati super
1224
eos ex decimo vel undecimo a loco eorum. Et eo gravius erit
1225
in his omnibus ut sint mali non recipientes eos, aut fuerint
1226
mali in uno signo cum Sole, aut in quarto aspectu vel oppositione
1227
eius. Aut sint cum capitibus suorum GEUZAHAR vel caudis eorum,
1228
aut sint cum Capite vel cum Cauda, et sint inter ipsos et ea
1229
XII. gradus vel infra; quia tunc erunt in nodo eorum. Graviusque
1230
impediunt Solem cum fuerit inter ipsum et ea [i.e. Caput vel
1231
Cauda] IIII. gradus ante vel retro. Et gravius impediunt
1232
Lunam cum fuerint inter unum ex eis et ipsam XII. gradus
1233
ante vel retro.
307
1234
|VII.6.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam enim ANTIQUORUM putaverunt quod natura
1235
Capitis sit augmentatio. Quod cum fuerit cum fortunis, auget
1236
fortunam eorum; et cum fuerit cum malis, auget malitiam eorum
1237
[vel infortunium]. Et quod natura Caude sit diminutio. Que cum
1238
fuerit cum fortunis, minuit fortunam eorum; et cum fuerit cum
1239
malis, minuit ex malitia eorum [vel infortunio]. Et ob hoc dixit
1240
universitas eorum quod Caput sit fortuna cum fortunis, et
1241
infortunium cum malis. Et Cauda cum malis fortuna, quia minuit
1242
malum eorum; et cum fortunis infortunium, quia minuit ex
1243
fortuna eorum.
1244
|VII.6.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aliud quoque impedimentum est quod dicitur OBSESSIO.
1245
Et fit duobus modis. – Uno, ut sit planeta in aliquo signo, et
1246
sit cum eo in eodem signo malus ante se vel retro, vel eius
1247
radii; aut separetur planeta a malo per coniunctionem unius signi
1248
aut per aspectum, et iungatur alteri malo super hoc esse. –
1249
|VII.6.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundus modus obsessionis est ut sit planeta in aliquo signo,
1250
et malus per corpus suum vel radii eius sint in secundo signo
1251
ab eo, alter quoque malus vel radii eius in XII. signo ab eo.
1252
Quod si non fuerit in eo planeta, et fuerit esse ascendentis vel
1253
ceterorum signorum ita, ascendens <et dominus eiusdem signi>,
1254
erit obsessus. Et in his omnibus si aspexerit Sol (aspectu
1255
amicitie), vel quedam fortunarum planetam obsessum, et fuerit
1256
inter ipsum planetam et ipsos radios minus VII. gradibus, significat
1257
solutionem eiusdem mali [vel impedimenti]. Et si <signum
1258
fuerit obsessum> et aspexerint eum fortune vel Sol (ut supra),
1259
solvent ipsum impedimentum. Et si fuerit planeta vel signum
1260
obsessum ex fortunis, erit hoc ex dignioribus fortunis.
1261
|VII.6.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Impedimentum quoque Lune fit xi. modis. –Uno, cum
1262
fuerit obscurata [i.e. quando patitur eclipsim]; et eo gravius
1263
si obscuretur in signo in quo fuerat in |44ra|[ms G] radice nativitatis
1264
hominis, aut in eius triplicitate, seu quarto aspectu. –Secundo, ut
1265
sit sub radiis Solis sintque inter ipsam et corpus eius XII. gradus
1266
ante vel retro. –Tercio: cum fuerit inter ipsam et minutum eius
1267
<impletionis> simile horum graduum dum vadit ad oppositionem
1268
eius, <et> dum separatur ab eo. –Quarto, cum fuerit cum malis
1269
vel aspexerint eam. –Quinto cum fuerit in XII. Saturni vel Martis.
1270
– Sexto, cum fuerit cum Capite vel Cauda, et fuerit inter
308
1271
ipsam et unum ex eis xii. gradus. – Septimo, cum fuerit
1272
meridiana, vel descendens in meridie. – Octavo, cum fuerit
1273
in via combuxta, i.e. in Libra vel Scorpione. –Nono, cum
1274
fuerit in fine signorum, quia tunc erit in termino malorum.
1275
– Decimo, cum fuerit cursu tardior, quando scilicet vadit
1276
minus cursu suo medio. – Undecimo, cum fuerit in domo
1277
nona ab ascendente.
1278
|VII.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VII, IN PROIECTIONE RADIORUM PLANETARUM
1279
SECUNDUM OPUS THOLOMEI.
1280
|VII.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Narraverunt ASTROLOGI proiectionem radiorum
1281
planetarum, et multi eorum diverse senserunt ab eo. Quorum
1282
diversitatem narrabimus in alio loco extra hunc librum. – In
1283
hoc autem libro narrabimus quod dixit THOLOMEUS auctor
1284
Libri iudiciorum. – Dixit enim: Cum volueris scire proiectionem
1285
radiorum planetarum, aspice in quali quarta ex quartis circuli sit
1286
planeta. Qui si fuerit inter medium celum et ascendens, accipe
1287
circulum directum gradus medii celi [i.e. accipe ascensiones que
1288
sunt in directo eiusdem gradus], et serva eas. Deinde accipe
1289
circulum directum gradus planete [i.e. ascensiones circuli directi
1290
que sunt in directo eius], et serva eas. Post hec, minue circulum
1291
directum gradus medii celi de circulo directo gradus planete,
1292
et quod remanserit divide per partes horarum gradus planete,
1293
[i.e. per tempora horarum que sunt in directo gradus planete in
1294
climate] et quod exierit erunt hore et minuta. Et hec erit
1295
longitudo planete de medio celi.
1296
|VII.7.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod si fuerit planeta inter ascendens et angulum
1297
terre, accipe circulum directum … medii celi et circulum directum
1298
gradus planete. Deinde minue circulum directum medii celi
1299
de circulo directo planete, et quod remanserit serva. Post hec,
1300
accipe partes horarum gradus planete et multiplica eas per
1301
vi., et minue eum de illo quod servasti, et quod remanserit
1302
divide per partes horarum gradus oppositi planete [i.e. gradus
1303
septimi qui opponitur ei]. Et quod exierit erunt hore atque
1304
minuta. Et hec est longitudo planete ab ascendente.
309
1305
|VII.7.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit planeta inter angulum terre et <septimum>,
1306
accipe circulum directum (gradus) anguli terre, et circulum
1307
directum gradus planete. Deinde minue circulum directum
1308
anguli terre de circulo directo gradus planete, et quod remanserit
1309
divide per partes horarum gradus oppositi(onis) planete. Et quod
1310
exierit, ipsum erit longitudo planete ab angulo terre ex horis
1311
et partibus horarum.
1312
|VII.7.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si vero fuerit planeta inter angulum occidentis et
1313
medium celum, accipe circulum directum anguli terre et circulum
1314
directum gradus planete. Deinde minue circulum directum anguli
1315
terre de circulo directo gradus planete, et quod remanserit serva.
1316
Post hec, accipe partes horarum gradus oppositionis planete [i.e.
1317
gradus septimi qui opponitur ei] et multiplica eum in vi., et
1318
minue illud de eo quod servasti; et quod remanserit divide per
1319
partes horarum gradus planete. Et quod exierit, ipsa erit longitudo
1320
planete ab angulo occidentali.
1321
|VII.7.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cumque sciveris longitudinem planetarum a iiii. angulis,
1322
et volueris scire proiectionem radiorum sextilis aspectus planete,
1323
aut quarti vel trini aspectus eius sinistri, adde super circulum
1324
directum gradus planete ad sextilem eius aspectum sinistrum
1325
LX. gradus, et ad quartum aspectum eius LX., ad trinum vero
1326
aspectum eius CXX. gradus. Et intra cum eo quod <collectum>
1327
fuerit in ascensiones circuli directi et accipe |44rb|[ms G] quod
1328
fuerit in directo eius de gradibus equalibus ex signo in quo
1329
ceciderit, et serva eum. Post hec, accipe ascensiones gradus
1330
planete, et adde etiam desuper ad sextilem eius aspectum
1331
sinistrum LX., et ad eius quartum aspectum LX., ad trinum
1332
quoque eius aspectum CXX. – |VII.7.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et intra cum eo quod <collectum>
1333
fuerit in tabulas ascensionum civitatis quam volueris, et
1334
aspice in directo cuius gradus ceciderit ex signis. Quod si
1335
ceciderint ascensiones circuli directi et ascensiones civitatis,
1336
utreque scilicet in directo unius gradus atque unius minuti,
1337
erunt radii planete in eodem gradu atque minuto. Et si diverse
1338
fuerint, scito que earum superat … , et accipe superfluum
1339
quod fuerit inter utrasque et divide eum per vi. –Et quod
1340
exierit de sexta parte eius multiplica in horis longitudinis
1341
planete ab angulis, et quod collectum fuerit adde eum super
310
1342
propinquiorem <locum> planete per gradus equales, i.e. si fuerit
1343
ascendens propius, adde eum super eum, si vero <circulo directo>
1344
fuerit propior, adde super eum. Et quo pervenerit, ibi erunt radii
1345
planete. – |VII.7.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ad sextilem autem aspectum et ad quartum sive trinum
1346
aspectum eius dextrum, minue de ascensionibus circuli directi
1347
gradus planete, et de ascensionibus gradus illius in civitate
1348
sua ad sextilem et quartum sive trinum aspectum gradus quos
1349
diximus, et operare per eum in horis longitudinis quemadmodum
1350
diximus. Et quod exierit adde super longiorem <locum> a
1351
planeta per gradus equales. Et quo pervenerit, ibi erunt radii
1352
planete. – In oppositione autem proicit planeta radios suos
1353
in oppositione signi sui in simili gradu atque minuto,
1354
si deus voluerit.
1355
|VII.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN SCIENTIA ANNORUM FIRDARIE
1356
PLANETARUM ET ANNORUM EORUM MAXIMORUM, MAIORUM
1357
QUOQUE ET MEDIORUM ATQUE MINORUM.
1358
|VII.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sunt enim planetis numeri noti quorum quidam
1359
vocantur FIRDARIE, et quidam ANNI. Quos hic narrabimus
1360
breviter ac absolute. <Causam> autem eorum narravimus in
1361
libro in quo necesse est eam narrare …
1362
FIRDAR quippe Solis sunt X. anni. Et FIRDAR Veneris VIII., et
1363
Mercurii XIII., et Iovis XII., et Martis VII., et Lune <VIII.>, et
1364
Saturni XI., et Capitis III., Caude vero II. – Hi sunt LXXV. anni.–
1365
|VII.8.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ANNORUM vero eorum sunt iiii. species: Maximi scilicet, Maiores,
1366
Medii atque Minores.
1367
MAXIMI autem Solis sunt M. anni ac CCCC. et LXI. annus. –Veneris
1368
vero M. anni et C. et LI. annus. – Mercurii vero CCCCLXXX. anni.
1369
– Lune D. et XX. anni. – Saturni CCLXV anni. – Iovis CCCC. et
1370
XXVII. anni. – Martis CC. et LXXXIIII. anni.
1371
Solis vero MAIORES sunt CXX. anni. – Veneris LXXXII. anni –
1372
Mercurii <LXVI.> anni. – CVIII. anni Lune. – Saturni LVII.
1373
anni. – Iovis LXXVIIII. anni. – Martis LXVI anni.
311
1374
|VII.8.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Solis autem MEDII XXXVIIII. et dimidium ( et secundum quosdam
1375
LXVIIII. et dimidium ). – Veneris vero XLV. anni. – Mercurii
1376
XLVIII. – Lune ( LXVI et dimidium, et secundum quosdam)
1377
XXXVIIII. et dimidium. – Saturni vero XLIII. et dimidium. –
1378
Iovis XLV. et dimidium. – Martis XL. et dimidium.
1379
Solis iterum MINORES sunt XVIIII. – Veneris VIII. – Mercurii XX.
1380
– Lune XXV. – Saturni XXX. – Iovis XII. – Martis XV.
1381
|VII.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIIII, IN NATURIS VII. PLANETARUM ET PROPRIETATE
1382
<SIGNIFICATIONUM> EORUM SUPER RES INVENTAS.
1383
|VII.9.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Volumus narrare in hac differentia naturas planetarum VII.
1384
et proprietates <significationum> eorum super res inventas. Et omne
1385
quod narramus in hac differentia de significatione uniuscuiusque
1386
planete non iungitur in uno homine, sed fortassis iungitur |44va|[ms G]
1387
in eo ex <eo> res plures secundum quantitatem esse planetarum
1388
in semetipso, et esse illius ex domibus circuli.
1389
SATURNUS
1390
|VII.9.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SATURNI igitur natura est frigida sicca, melancolica, tenebrosa,
1391
gravis asperitatis. Et fortassis erit frigida humida … fetidi odoris,
1392
et ipse est multe comestionis et vere dilectionis. Et significat
1393
opera humiditatis et cultus terre, et auctores <magisteriorum>
1394
et populationem terrarum, edificia quoque et aquas atque flumina,
1395
et quantitates [sive mensuras] rerum ac divisiones terrarum,
1396
habundantiam quoque et multitudinem substantie, et magisteria que
1397
manibus operantur, avaritiam et paupertatem maximam ac pauperes.
1398
Et significat <naves> in mari et peregrinationem longinquam et
1399
prolixam ac malam. |VII.9.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et calliditatem, invidiam et ingenia et
1400
seductiones, et audaciam in periculis atque impedimentum, et
1401
retractationem et singularitatem, et paucitatem societatis hominum,
1402
et superbiam et magnanimitatem et simulationem atque iactantiam
1403
et hominum subiectionem, dispositores quoque regni et omnis
1404
operis quod fit vi et cum malo et iniuriis atque iracundia,
1405
bellatores etiam et vinctionem et carcerem, veritatem quoque
1406
in verbis et dilectionem et spaciositatem et intellectum atque
1407
experimenta, et studium in causidicitate et multitudinem
312
1408
cogitationis ac profunditatem consilii et … adherentiam alicuius
1409
<operis>. Non facile irascitur, et cum iratus fuerit, non poterit
1410
dominari animum suum. Nemini bonum optat. – |VII.9.3c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat
1411
senes et ponderosos homines et gravitates ac timorem, merores
1412
ac tristitiam et involutionem animi. Et fraudem et afflictionem
1413
et districtionem atque ammissionem; mortuos quoque et reliquias
1414
mortuorum, luctum atque orphanitatem, et res antiquas. Avos
1415
etiam et patres et fratres … maiores servosque et muliones et
1416
homines qui vituperantur, et latrones et eos qui effodiunt
1417
sepulcra et qui furantur indumenta mortuorum. Et aptatores
1418
coriorum [i.e. tanneurs], et eos qui vituperant <homines>. –
1419
Significat magos et <guerrarios> et viles homines atque spados.
1420
Et significat prolixitatem cogitationis et paucitatem locutionis
1421
et scientiam secretorum, et <nemo scit> quid sit in animo suo
1422
nec <patet alicui> sapiens in omni re profunda. Et significat
1423
<paucitatem substantie>.
1424
IUPPITER
1425
|VII.9.4a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]IOVIS natura est calida humida, aerea, temperata. Et significat
1426
naturalem animam <et> vitam atque corpora animata. Filios
1427
quoque ac filios filiorum et pulcritudinem. Et significat sapientes
1428
et legis doctores et iudices iustos, et firmitatem et sapientiam
1429
atque intellectum et solutionem sompniorum, veritatem et divinum
1430
cultum, fidem et <legis doctrinam>, religionem et venerationem
1431
et Dei timorem, … unitatem quoque fidei et providentiam eius,
1432
et aptationem morum et <honestatem>. – Et erit laudabilis. Et
1433
significat patientie observationem, et fortassis accidit ei animi
1434
celeritatem et inprovidentiam et <audaciam in periculis>
1435
post patientiam et dilationem. |VII.9.4b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat beatitudinem et
1436
adeptionem atque victoriam erga eum qui querit eum. Et
1437
venerantiam et regnum, regem quoque et divites, nobiles |44vb|[ms G]
1438
atque magnates … spem et gaudium, et cupiditatem in substantia,
1439
(sublimitatem etiam fortune in novitate frugum) et collectiones
1440
substantiarum, et ditationem, bonum quoque esse in facilitate
1441
et ditationem et securitatem in omni re. Et bonitatem morum
1442
animi et largitionem elemosinarum atque largitatem, perceptionem
1443
et bonitatem, iactantiam et animi acuitatem [atque audaciam],
1444
veram dilectionem, et dilectionem regni super cives civitatum,
1445
et dilectionem potentum et magnatum, et declinationem eius ad
313
1446
eos, et auxilium hominum super res. |VII.9.4c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat dilectionem
1447
<hominum> et habitationes optimas et habitabiles … et sustinentiam
1448
<in rebus>, et fidelitatem promissionis et redditionem fidelitatis
1449
et benivolentiam … et pulcritudinem et ornamentum habitus.
1450
Gaudium quoque ac risus et multitudinem locutionis et
1451
<assiduitatem> lingue. Gratulatur de eo quisquis iunctus fuerit ei.
1452
Et significat multitudinem choitus et dilectionem boni atque odium
1453
mali et aptationem inter homines, et "preceptum noti atque
1454
prohibitionem ignoti".
1455
MARS
1456
|VII.9.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MARTIS natura est ignea calida sicca, colerica, saporis amari.
1457
Et significat iuventutem et fortitudinem et animi accuitatem,
1458
calores quoque et ignes atque combustiones et omne quod accidit
1459
repente. Et regem potentem < et consules, duces atque milites>,
1460
et societates regis … et appetitionem laudis et memorie nominis
1461
sui, et sublimitatem, et instrumenta belli … et latrocinia et
1462
machinamenta et effossiones parietum propter latrocinia, et
1463
abscisiones viarum et audaciam atque iracundiam, et illicitum
1464
habere pro licito. |VII.9.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat martiria et vinctiones, flagella
1465
quoque et carceres atque angustias, fugam et <depredationes>,
1466
timores et contemptiones et iniurias et iracundiam et animi
1467
accuitatem et sceleritatem [sive impietatem] et inconstantiam …
1468
et paucitatem providentie et celeritatem in rebus et anticipationem,
1469
malam eloquentiam et ferocitatem locutionis, turpitudinem
1470
verborum et incontinentiam lingue [dicit enim mala et turpia].
1471
Et ostensionem dilectionis <et ornamentum habitus> et
1472
protervitatem [vel calliditatem] verborum … celeritatem responsionis
1473
et quod cito penituerit eum de ea. Et paucitatem religionis
1474
et infidelitatem promissionis et multitudinem mendacii et
1475
susurrationis … <et calliditatem> et periuria, et machinamenta
1476
et opera mala et paucitatem boni et destructionem boni, |VII.9.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]et
1477
multitudinem cogitationum in rebus, et instabilitatem sive
1478
mutationem consilii ab esse in esse atque celeritatem reversionis.
1479
Et paucitatem verecundie, multitudinem quoque laboris atque
1480
vexationis. Et peregrinationes et esse solitarium et malam societatem.
1481
Et fornicationem et feditatem cohitus, derisiones, impigritiam.
1482
Et significat motum qui fit in partu mulierum, <partum> quoque
1483
mulierum et perditionem earum in conceptione et abscisionem
314
1484
filii in matrice et abortiva. Et significat fratres medios et
1485
procurationes bestiarum et medicinam earum [i.e. mareschalcie],
1486
et pastores ovium et curationes vulnerum, et magisteria ferri et
1487
opus eius. Et circumcisiones puerorum et effossiones sepulcrorum
1488
et expoliationes mortuorum.
1489
SOL
1490
|VII.9.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SOLIS natura est calida sicca. Significat animam vitalem |45ra|[ms G]
1491
et lumen atque splendorem, rationem et intellectum atque scientiam
1492
et dimidium vite. Significat etiam regem et principes et duces
1493
nobiles et magnates, et congregationes hominum. Fortitudinem
1494
quoque et victoriam atque <voluptatem>, pulcritudinem et
1495
magnitudinem et animi sublimitatem, et superbiam et laudationem
1496
bonam, et appetitionem regni atque substantie, et magnitudinem
1497
dilectionis in auro. Et significat multitudinem locutionis et
1498
dilectionem munditie [et pulcritudinis]. Et ipse impedit eum
1499
qui sibi coniunctus fuerit aut ei appropinquaverit ultra modum.
1500
Omnibus enim hominibus laborosior erit qui ei fuerit loco
1501
propior, et magis fortunatus erit ab eo quanto plus elongabitur
1502
ab eo. Non enim erit ei qui sibi <coniungitur> memoria nec videtur
1503
ei vestigium. |VII.9.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aptat et destruit, proficit et impedit, fortunat et
1504
infortunat, quandoque sublimat, quandoque deponit. Et significat
1505
<fidem> et <Dei cultum>, iudices quoque ac sapientes, patres
1506
et fratres medios … ; iungitur hominibus et <ingerit> se eis.
1507
Prestat <omni petenti> et fortis ad vindictam, [i.e. puniens
1508
rebelles] et malefactores.
1509
VENUS
1510
|VII.9.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]VENERIS natura est frigida humida, flegmatica, temperata,
1511
fortuna. Et significat mulieres et matrem atque sorores minores,
1512
pulcritudinem quoque et indumenta et ornamenta, aurum quoque et
1513
argentum. Et subtilitatem erga amicos et ammirationem atque
1514
elationem, <delectationem quoque> et dilectionem cantus … ac risus,
1515
ornamentum et gaudium ac letitiam, saltationem et fistule [sic] , cantus
1516
ac motus cordarum <ligni> [quod est quoddam genus instrumenti].
1517
Nuptias etiam, et [ornari sive uti] unguentis optimis, et subtilitatem
1518
in editione cantilenarum, et ludos alearum atque scacorum. Otium
1519
<atque ebrietates> et opera luxurie et adulterii … , et gesticulationes
315
1520
et omnem fornicationem vel meretricem, et omnem cantatorem
1521
vel cantatricem vel ludentem cum diversis speciebus ludorum.
1522
Et significat multitudinem periuriorum et mendacia. Vinum
1523
quoque et mel et omnem potum inebriantem, et multitudinem
1524
cohitus per diversas species … |VII.9.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat amorem filiorum et
1525
dilectionem hominum. Omnes enim homines diligit et omnibus se
1526
credit. Pulcritudinem quoque significat, et largitatem et patientiam
1527
ac <lenitatem> et honestatem morum animi, speciositatem et …
1528
benevolentiam ac receptionem, <pulcritudinem vultus> et locutionis
1529
dulcedinem et femininitatem, i.e. filarum nectionem [scilicet]
1530
atque amorem et spernationem [i.e. vilipendere] et corporum
1531
fortitudinem atque animi debilitatem, multitudinem quoque carnis
1532
corporum et multitudinem voluptatis in omni re. Et gaudet cum
1533
omni re et petit omnem rem atque studet in ea. |VII.9.7c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat species
1534
magisteriorum et opera pulcra atque <honesta>, consertionem quoque
1535
coronarum et ornamentum eorum sive indumentum … Picturas
1536
etiam et tincturas atque tinctores ac suitiones. Et domos orationis
1537
… ac servationem fidei et iustitiam … mensuras quoque et <lances>
1538
et delectationem fori atque <esse> in eis, et negotiationem ac
1539
venditionem specierum odoriferarum.
1540
MERCURIUS
1541
|VII.9.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]MERCURIUS declinat cum natura sua ad eum qui complectitur ei
1542
ex naturis planetarum et signorum propter temperamentum siccitatis
1543
et frigoris in eo. Et significat iuventutem et fratres minores et
1544
delectationem … (et) cumcubinarum et habundantiam ex eis. |45rb|[ms G]
1545
Et significat deitatem et oracula prophetarum, sensum ac rationem,
1546
locutionem et sermocinationes et historias [seu rumores]
1547
et eorum commendationem memorie. Sapientiam quoque,
1548
credulitatem et pulcritudinem [seu bonitatem] discipline, ingenii
1549
accuitatem. Et intellectum et disciplinam ac philosofiam <rerum>,
1550
arimeticam quoque et giometriam et mensuram rerum superiorum
1551
et terrestrium. Sapientiam etiam astrorum et <descriptionem> et
1552
<Dei cultum>, auguria quoque atque <proverbia> et scientiam
1553
<rerum> et (profunditatem) scientie in libris profundis. Rhetoricam
1554
atque facunditatem sive dulcedinem locutionis [ac lingue] ac
1555
velocitatem eius, sive explanationem sententiarum et studium
1556
in sapientiis. Et appetitionem principatus et in eis <cupiditatem>
1557
et laudem ac memoriam causa illius … Et significat tonsionem
316
1558
capillorum. |VII.9.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scriptores ac libros et census, … susurrationem
1559
quoque et mendacium ac falsum testimonium, et libros facticios
1560
et speculationem secretorum occultorum. Et significat paucitatem
1561
gaudii et destructionem substantie. Significat etiam substantias
1562
ac divisiones et foros atque negotiationes, et emptionem ac
1563
venditionem, donationem et acceptionem ac participationem,
1564
afflictionem, furta et contentiones, et cogitationes, calliditates,
1565
prudentiam … et mendacium ac consilii profunditatem, et nemo
1566
scit quid gerat in animo suo nec patet hoc alicui. |VII.9.8c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat
1567
contentores et inimicitates … et timores ex eis, servos et
1568
ancillas et celeritatem in <rebus>, et involutionem morum animi
1569
et multitudinem colorationis et subtilitatem locutionis … Et
1570
obedientiam et concordiam ac sustinentiam, inclinationem quoque
1571
ac pietatem ac misericordiam, <paupertatem> … ac refrenationem
1572
a malo. Et pulcritudinem fidei atque obedientiam Dei, <servans>
1573
veritatem et retinens amicitatem erga amicos suos. Timidus,
1574
… pulcre vocis, sciens modulationes. Et significat subtilitatem
1575
manuum in magisteriis diversis, et prudentiam [sive subtilitatem
1576
ingenii] in omni re cui se ingerit, habens voluptatem in omni
1577
opere perfecto. Et significat minutores et eos qui operantur
1578
per novaculum et per pectines. Et significat fontes aquarum et
1579
flumina et puteos et carceres ac mortuos, et <tristitiam>
1580
in bestiis.
1581
LUNA
1582
|VII.9.9a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]LUNA est luminare noctis, et eius natura est frigida humida,
1583
flegmatica, estque in ea calor accidentalis, quia lumen illius
1584
est a Sole. Et est levis, apta in omni re. Desiderat gaudium et
1585
pulcritudinem et ut laudetur. Et significat inicium omnis operis,
1586
et (scientiam) divitum ac nobilium, et fortunam in victu et
1587
adeptionem eorum que voluerit ex rebus. Et religionem in
1588
fide, et scientias superiores, <feminas> quoque et nigromanticos et
1589
multitudinem cogitationis in rebus. <Acuitatem quoque animi>
1590
et giometriam, et scientiam terrarum |45va|[ms G] et aquarum et earum
1591
mensuram et numerum, <et quicquid pertinet ad giometriam>, et
1592
debilitatem sensus. |VII.9.9b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et significat mulieres quibus est nobilitas,
1593
et coniugia et omnem mulierem pregnantem et nutritionem et
1594
eius esse, matres quoque et materteras, <fratres> atque sorores
1595
maiores. Et legatos … atque rumores fugitivos et mendacium
317
1596
atque accusationes. Est quoque dominus cum dominis et servus
1597
cum servis, et est cum omni homine consimilis nature illius.
1598
Multitudinis oblivionis, timidus, simplicis cordis, <ab omni
1599
malo blandus>, honoratus apud homines et <patitur> ab illis.
1600
Non occultat secretum suum. Et significat multitudinem
1601
infirmitatum et curam aptationis corporum et tonsionem
1602
capillorum, largitatem quoque ciborum et paucitatem cohitus.
1603
|VII.9.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Perfectus est TRACTATUS VII. ex Libro Introductorio, sub laude dei
1604
et eius adiutorio.
318
0
TRACTATUS VIII
319
1
|VIII.1.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]In nomine Domini.
2
TRACTATUS VIII. ex LIBRO INTRODUCTORIO,
3
et (est) ex VIIII. differentiis.
4
|VIII.1.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, in causa extractionis partium.
5
DIFFERENTIA SECUNDA, in (causa) differentiarum partium,
6
et earum nominum.
7
DIFFERENTIA III, in partibus vii. planetarum.
8
DIFFERENTIA IIII, in partibus xii. domorum.
9
DIFFERENTIA V, in commemoratione partium que non
10
commemorantur cum planetis vii., neque cum partibus xii. domorum.
11
DIFFERENTIA VI, in commemoratione omnium partium absolute.
12
DIFFERENTIA VII, in (commemoratione sive) concordia partium
13
in uno loco.
14
DIFFERENTIA VIII, in scientia significatorum partium universalium.
15
DIFFERENTIA VIIII, in scientia … quorumdam significatorum
16
ex quibusdam.
17
|VIII.1.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA PRIMA, IN CAUSA EXTRACTIONIS PARTIUM.
18
|VIII.1.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Antiqui ex auctoribus magisterii astrorum narraverunt
19
partes narratione universali, et neminem vidimus, ex eis qui
20
precesserunt ex civibus huius magisterii, qui non narraret fortitudinem
21
earum in inicio operum et eorum finibus, et in nativitatibus et in
22
revolutione annorum earum atque mundi. Perveneratque exercitium
23
eorum in eis ad hoc ut si aliquis vellet aspicere in aliqua re
24
specialiter, ut substantia et fratres aut <patres> vel cetere res,
25
non aspiceret ipsam domum nec dominum eius, neque esse
26
(significationum) ceterorum planetarum ex eis, sed aspiciebat
27
(ex eis tantum) partem eiusdem rei et locum eius, ac dominum
28
<signi in quo caderet>. Et iudicabat in eadem re in omni quod
29
vellet <in eadem re>.
320
30
|VIII.1.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]HERMES autem et omnes antiqui ex CIVIBUS PERSIDIS
31
… et GRECORUM aspiciebant domum eiusdem rei et dominum eius
32
et planetam significantem eam per naturam suam, et partem que
33
refertur ad eamdem <rem> et locum eius ex signis, et esse domini
34
illius ab eo, coniunctionem quoque planetarum <cum eadem re> et
35
aspectum eorum ad eam, et motum sive mutationem <earum> in xii.
36
signis, et iudicabant secundum quod ista significabant. Et invenimus
37
quod fecerunt de hoc iustum [et conveniens et utile].
38
|VIII.1.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Causa autem extractionis partium patet apud eos qui
39
intellexerunt significationes planetarum. Et hoc fit duobus
40
modis. –Uno, quia cum planete sibi invicem appropinquaverint
41
aut coniuncti fuerint, vel cum prolongatus fuerit unus eorum
42
ab alio per quantitatem unius gradus aut minus vel plus, accidit
43
ei complexio et significatio super bonum vel malum diversa
44
ab eo quod significaverat in alio tempore. Et eo plus apparet
45
hoc in duobus planetis qui significant unam rem significatione
46
naturali. Ut Sol et Saturnus qui significant esse patris: necesse
47
fuit scire longitudinem que est |45vb|[ms G] inter eos in omni hora
48
ut sciretur ab ea significatio utrorumque significatorum
49
et fortitudo vel debilitas eorum in hoc … Ob hanc igitur
50
causam extraxerunt partes.
51
|VIII.1.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundo, quia <modus significationis> planetarum
52
scitur et extrahitur per coniunctionem duorum significatorum
53
vel trium super unam rem. Et horum significatorum significatio
54
forsitan consimilis erit. Quia fortassis erunt uni rei duo
55
significatores, unus scilicet diurnus et alter nocturnus; aut
56
erit unus eorum fortior alio in significatione, erit<que> unus
57
eorum significator inicii et alter significator perfectionis,
58
eritque significatio in eis consimilis. Ob hanc igitur causam
59
necessaria fuit illis extractio partium et exercitium earum ut
60
aspicerent ipsam partem cui significatorum inclinaretur, et
61
iudicarent super hoc.
62
|VIII.1.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Diffinitio autem partis est: "scientia longitudinis que
63
est inter duos significatores super unam rem significatione
64
naturali, et casus eius in notum locum ex circulo". Propter
65
hanc igitur causam … diffinivimus partem <ut> nobis patesceret
321
66
quod non possit sciri locus partis nisi ex tribus significatoribus,
67
ex quibus duo sunt naturales, i. e. sunt immobiles significatione,
68
et tercius mobilis. Significatores autem naturales qui sunt
69
immobiles significatione significant spacium quod est inter eos,
70
quia participantur per naturam suam super significationem
71
eius rei. Et ille a quo incipitur in die vel in nocte est
72
significator primus, et significator secundus est alter.
73
Significator vero tercius mobilis est a quo proiciuntur ipsi
74
gradus. Et propter hoc dixerunt: Accipe quod est inter illum
75
planetam et ipsum ex signis et gradibus equalibus atque
76
minutis, et proice eum a gradu ascendentis, aut ab alio loco,
77
vel a quibusdam planetis, ad unumquodque signum XXX. gradus,
78
et quocumque ceciderit, ibidem erit pars per gradum suum
79
atque minutum.
80
|VIII.1.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Proiecerunt autem longitudinem que est inter utrosque
81
significatores ab ascendente propter duas causas. Una scilicet
82
quia iudicium super res, in bono et malo, tunc scitur cum notum
83
fuerit <ubi cadat> idem significator ab ascendente. Cum enim
84
longitudini huic que est inter utrosque significatores esset
85
<significator>, necesse fuit ut hoc proiceretur ab ascendente ut
86
sciretur ubi esset ab eo. |VIII.1.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda, quia ascendens est significator
87
super corpora et super inicia, et ideo proicitur ab ascendente.
88
Proiectio vero eorum est ad hoc ex quibusdam domibus circuli,
89
vel ex quibusdam planetis. Quia eadem domus vel ipse planeta
90
erit ex genere eiusdem partis. Et quia ascendens et domus circuli
91
a quibus proicitur longitudo que est inter utrosque significatores
92
naturales mutatur in omni hora, nominatur significator tercius
93
mobilis significatione.
94
Utuntur quoque in partibus gradibus equalibus. Et ideo hoc
95
fecerunt quia planete moventur super axem circuli signorum,
96
et <non> in circulo signorum. Et similiter ascendens numeratur
97
per gradus circuli signorum. |VIII.1.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Gradus autem signorum sunt equales.
98
Dicit igitur <alquis>: Planeta est in signo illo et gradu illo,
99
et ascendens est ille vel ille gradus ex signo illo … Hoc totum
100
dicitur per gradus equales qui sunt ex <signo> circuli signorum.
101
Et ob hoc utuntur in partibus gradibus equalibus. Gradus autem
102
ascensionum sunt ex gradibus circuli circumdantis circulum
103
signorum, et ipse movet circulum signorum (uno gradu) et ceteros
104
circulos. Et inter axem circuli circumdantis et axem circuli signorum
105
sunt XXIII. gradus et li. minuta, secundum quod putavit PTHOLOMEUS.
322
106
|VIII.2.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SECUNDA, IN (CAUSA) DIFFERENTIARUM PARTIUM,
107
ET EARUM NOMINUM.
108
|VIII.2.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedenti differentia causam extractionis partium.
109
Nunc autem narremus differentiam partium et earum nominum.
110
|VIII.2.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scito quod partes certissime quibus usi sunt ANTIQUI
111
ex civibus PERSIDIS et BABILONIE atque EGIPTI secundum quod
112
invenimus in libris eorum sint LXVII. Et sunt tribus modis:
113
–Primo, partes PLANETARUM VII. – Secundo, partes |46ra|[ms G]XII.
114
DOMORUM. –Tercio, partes CETERARUM RERUM quibus non fit
115
commemoratio in XII. domibus, sed sunt partes necessarie in
116
quibusdam locis nativitatum et revolutionum annorum et
117
interrogationum vel iniciorum.
118
|VIII.2.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Numerus quidem partium primi modi sunt SEPTEM: est
119
enim unicuique ex planetis pars, et unaqueque ex eis nominatur
120
nomine sui planete. Et omnes antiqui ex sapientibus magisterii
121
astrorum concordaverunt in qualitate extractionis earum.
122
Quidam autem ex astrologis, de his quibus latuit multum de
123
naturis planetarum, discordaverunt ab antiquis in extractione
124
partium horum planetarum VII. Et narrabimus hoc in loco suo.
125
|VIII.2.5a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Numerus vero secundi modi – partium scilicet XII.
126
[*]From here on, the numbering of the lines is missing in the edition and only starts again on page 325 with line 195.domorum notarum que in usu habentur, in quibus concordaverunt
127
antiqui– sunt LXXX. partes. Ex quibus sunt:
128
|VIII.2.5b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ASCENDENTIS tres partes:
129
– Una scilicet, pars vite.
130
– Secunda pars fiducie (ascendentis).
131
– Tercia, pars rationis et sensus.
132
|VIII.2.5c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SECUNDE quoque DOMUS sunt tres partes:
133
– Prima, pars substantie.
134
– Secunda, pars accomodationis.
135
– Tercia, pars collectionis.
323
136
|VIII.2.5d|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]TERCIE DOMUS etiam sunt tres partes:
137
– Prima, pars fratrum.
138
– Secunda, pars numeri fratrum.
139
– Tercia, pars mortis fratrum.
140
|VIII.2.5e|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]QUARTE DOMUS sunt viii. partes:
141
– Prima, pars patrum.
141
– Secunda, pars mortis patrum.
143
– Tercia, pars avorum.
144
– Quarta, pars parentele.
145
– Quinta, pars hereditatum … secundum HERMETAM.
146
– Sexta, pars hereditatum secundum quosdam PERSIDOS.
147
– Septima, pars cultus terre.
148
– Octava, pars finis rerum.
149
|VIII.2.5f|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]QUINTE DOMUS sunt quinque partes:
150
– Prima, pars filiorum.
151
– Secunda, pars que significat tempus in quo erunt filii et
151*
numerum eorum.
152
– Tercia, pars filiorum masculinorum.
153
– Quarta, pars filiarum.
154
– Quinta, pars per quam scitur natus de quo interrogatur, vel ille
154*
qui adhuc est in utero matris, utrum sit masculus an femina.
155
|VIII.2.5g|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SEXTE DOMUS sunt quatuor partes, quarum:
156
– Prima est pars infirmitatis et vitiorum, sive accidentium
156*
inseparabilium secundum HERMETAM.
157
– Secunda, pars infirmitatum secundum QUOSDAM ANTIQUOS.
158
– Tercia, pars servorum.
159
– Quarta, pars captivorum.
160
|VIII.2.5h|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SEPTIME DOMUS sunt xvi. partes:
161
– Prima, pars coniugii virorum secundum HERMETAM.
162
– Secunda, pars coniugii virorum secundum WELIUM.
163
– Tercia, pars ingenii et calliditatis virorum erga mulieres.
164
– Quarta, pars coniunctionis virorum ac mulierum.
165
– Quinta, pars libidinis et fornicationis virorum.
166
– Sexta, pars coniugii mulierum secundum HERMETAM.
167
– Septima, pars coniugii mulierum secundum WELIUM.
168
– Octava, pars ingenii et calliditatis mulierum erga viros.
324
169
– Nona, pars coniunctionis mulierum.
170
– Decima, pars libidinis mulierum et turpitudinis earum …
171
– Undecima, pars religionis mulieris.
172
– Duodecima, pars coniugii virorum erga mulieres, secundum
172*
HERMETAM.
173
– Terciadecima, pars temporis coniugii secundum HERMETAM.
174
– Quartadecima, pars ingenii coniugii et eius facilitatis.
175
– Quintadecima, pars sororii [i.e. illius qui habet sororem alicuius].
176
– Sextadecima, pars contemptionum et contendentium.
177
|VIII.2.5i|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]OCTAVE DOMUS sunt quinque partes:
178
– Prima, pars mortis.
179
– Secunda, pars planete interficientis.
180
– Tercia, pars anni in quo timetur nato mors …
181
– Quarta, pars <infirmitatis> ponderose.
182
– Quinta, pars districtionis …
183
|VIII.2.5j|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]NONE DOMUS sunt vii. partes:
184
– Prima, pars peregrinationis.
185
– Secunda, pars itineris in aqua.
186
– Tercia, pars religionis.
187
– Quarta, pars rationis …
188
– Quinta, pars sapientie atque patientie.
189
– Sexta pars historiarum et scientie rumorum hominum & fabularum
190
– Septima, pars <rumorum> utrum sint veri vel falsi.
191
|VIII.2.5k|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DECIME DOMUS sunt xii. partes:
192
– Prima, pars nobilitatis nati et eius de quo dubitatur utrum sit
192*
illius patris cuius esse dicitur an non.
193
– Secunda, pars regis et regni.
194
– Tercia, pars dispositorum et consulum ac regum.
194a
– Quarta, pars regis et victorie atque auxilii.
194b
– Quinta |46rb|[ms G], pars eorum qui repente sublimantur.
194c
– Sexta, pars <fortune> et eorum qui noti sunt inter homines.
194d
– Septima, pars militum ac ministrorum.
194e
– Octava, pars regis [sive regni], et quale opus operabitur natus.
194f
– Nona, pars operantium manibus suis et <negotiatorum>.
194g
– Decima, pars <negotiatorum et ementium et vendentium>.
194h
– Undecima, pars operis et rei quod omnino debet fieri.
194i
– Duodecima, pars matris.
325
194j
|VIII.2.5l|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]UNDECIME DOMUS sunt xi. partes, quarum:
194k
– Prima est pars nobilitatis.
194l
– Secunda, pars illius qui diligitur ab hominibus.
194m
– Tercia, pars noti ab hominibus …
194n
– Quarta, pars <decepti>.
194o
– Quinta, pars voluptatis et aviditatis amoris seculi.
194p
– Sexta, pars fiducie.
194q
– Septima, pars amicorum.
194r
– Octava, pars necessitatis.
194s
– Nona, pars fertilitatis et multitudinis boni in domo,
194t
– Decima pars [prudentie vel] accuitatis animi.
194u
– Undecima, pars laudabilis.
194v
|VIII.2.5m|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DUODECIME DOMUS sunt tres partes:
194w
– Prima, pars inimicorum secundum QUOSDAM ANTIQUOS.
194x
– Secunda, pars inimicorum secundum HERMETAM.
194y
– Tercia, pars erumpne [vel laboris].
195
[*]As noted on page 322, line 126, the numbering of the lines starts again here.Hee sunt partes xii. domorum et sunt LXXX. – Multi
196
autem ex antiquis diversa senserunt in extractione <harum> partium.
197
Et narrabimus hoc in <locis suis> …
198
|VIII.2.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Partes TERCII MODI sunt X, quarum:
199
– Prima est pars HILES.
200
– Secunda, <hominum> (siccorum) et macrorum …
201
– Tercia, pars militie et audacie.
202
– Quarta, <pars prudentie et accuitatis ingenii>.
203
– Quinta, pars seductionis et calliditatis.
204
– Sexta, pars loci rei et inquisitionis.
205
– Septima, pars necessitatis et dilationis rerum secundum EGIPTIOS.
206
– Octava, pars necessitatis secundum PERSIDOS.
207
– Nona, pars retributionis.
207*
[*]The edition does not count this line.– Decima, pars operis veritatis. Et est ei <differentia> singularis,
207**
[*]The edition does not count this line.quia non refertur eius significatio ad aliquid ex xii. domibus.
208
– He sunt LXVII. partes.
326
209
|VIII.2.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Causa autem extractionis quarumdam harum partium patet.
210
Sciunt enim eas universi magistri astrorum. Quarumdam vero
211
extractionis causa nescitur nisi a sapientibus et prudentibus
212
magistris iudiciorum astrorum.
213
Et iam narravimus causas multarum partium, et exposuimus
214
ex qualitate extractionis earum aliquid quod … intellexerunt aliqui
215
sapientes magisterii astrorum. Post hec voluerint extrahere aliquid
216
ex partibus ad quasdam res quibus non extraxerunt ANTIQUI partes,
217
possibile erit eis hoc. Nunc autem narremus partes VII. planetarum.
218
|VIII.3.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA TERCIA, IN PARTIBUS VII. PLANETARUM.
219
|VIII.3.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedenti differentia differentiam
220
partium. Nunc autem narremus partes VII. planetarum et
221
<quedam> ex earum significationibus singularibus.
222
|VIII.3.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scito quod una pars non extrahatur nisi ex duobus
223
significatoribus significantibus unam rem significatione naturali.
224
Cum enim fuerint duo planete equales in significatione unius
225
rei, et fuerint concordes in haiz, sed unus ex eis fuerit in
226
quibusdam horis fortior alio in haiz: incipiemus in eadem
227
hora a fortiori eorum in haiz. Ut Sol scilicet et Saturnus qui
228
sunt equales in significatione esse patris et concordes in haiz,
229
quia sunt ambo diurni, sed Sol fortior est in die: incipit ergo
230
extractio partis patris in die a Sole. – Et si fuerint concordes
231
in equalitate significationis quemadmodum diximus, et fuerit
232
unus eorum diurnus et alter nocturnus, incipitur a diurno in
233
die et a nocturno in nocte. |VIII.3.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Ut Sol scilicet et Luna qui sunt
234
equales in significatione fortune, sed unus eorum est diurnus
235
et alter nocturnus: incipit igitur extractio partis fortune in
236
die a Sole, quia est diurnus |46va|[ms G], et in nocte a Luna
237
quia est nocturna. Et si fuerit unus eorum fortior alio in
238
significatione, incipitur in die ac nocte a fortiori. Si autem
239
fuerit significatio (a) signo et eius domino … , incipitur magis
240
a domino signi usque ad gradum signi, quia significatio
241
signi non confortatur nisi per <significationem> planete.
242
Et fortassis incipitur a signo cum fuerit ipsum fortius in
243
significatione, post hec participabitur ei ascendens aut
327
244
quedam loca circuli, vel quidam planetarum errantium secundum
245
quod necesse fuerit. |VIII.3.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et ob hoc dixerunt antiqui ut accipiatur longitudo
246
que est inter utrosque significatores per gradus equales. Post hec
247
addatur super hoc quod ascenderit ab initio signi ascendentis usque
248
in minutum <ascendens> per gradus –equales. Deinde proicitur
249
hoc ab initio signi ascendentis ( usque ad locum in quo ceciderit).
250
Et si hoc proicitur ab alio loco extra ascendens, additur super
251
longitudinem que est inter utrosque significatores (quod est) ab
252
initio signi eiusdem significatoris usque ad locum in quo fuerit
253
(per gradus equales). Deinde proicitur hoc ab initio signi illius,
254
ad unumquodque signum XXX. gradus. Et quocumque pervenerit,
255
ibi erit eadem pars, per gradum suum atque minutum. Et omne
256
quod accipitur ex gradibus in opere partium sunt gradus
257
equales.
258
|VIII.3.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod fortassis necesse fuerit in <scientia> partium
259
ut accipiatur a domino quarumdam domorum usque ad eamdem
260
domum et erit eadem domus per numerum unum signum ex signis,
261
et per divisionem remota ad aliam domum. Oportet tunc ut
262
accipiatur a domino signi per gradus equales usque ad gradum
263
in quo ceciderit numerus. – Cuius exemplum est quod ascendens
264
fuit primus gradus Cancri in climate quarto, et domus substantie
265
per numerum Leo, et per divisionem in Cancro in gradibus
266
notis. Oportet igitur ut accipiatur a Luna que est domina
267
Cancri, usque ad gradum notum ex eo. Et non consideretur
268
Sol neque Leo.
269
PARS LUNE
270
|VIII.3.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Prima partium extrahitur a Sole et Luna, eo quod Sol sit
271
splendidior ceteris planetis circuli et ipse est luminare diei et
272
fortuna, et per eius ortum fit dies. Et ipse est significator vite
273
naturalis. Et significat victoriam et honorem et divites, regem
274
quoque [vel regnum] et principatus, et imperium et prohibitionem.
275
Et significat varias substantias ac divicias et omne preciosum,
276
… et <eius fortuna est per diem>. – |VIII.3.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Luna vero est luminare
277
noctis et fortuna. Et ipsa est significatrix corporum et sementum
278
ceterarumque rerum que accidunt in hoc mundo.
328
279
Cumque esset Sol luminare diei et Luna luminare noctis,
280
inceperunt hanc partem in die a fortuna diurna, qui est Sol, usque
281
ad fortunam nocturnam, que est Luna, per gradus equales; et in
282
nocte a Luna nocturna usque ad Solem diurnum. Post hec,
283
addiderunt desuper quod ascendit ab inicio signi ascendentis
284
usque ad gradum ascendentem per gradus equales. Deinde
285
proiecerunt hoc ab inicio signi ascendentis, dantes unicuique
286
signo XXX. gradus. Et quo pervenerit numerus, dixerunt quod
287
ibidem esset hec pars. Quod si fuerint utraque luminaria in uno
288
minuto, erit pars in minuto ascendentis.
289
|VIII.3.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars dicitur pars fortune. Et ipsa significat
290
secundum quod significant luminaria. Et proprietas significationis
291
eius est significare animam et eius fortunam atque eius fortitudinem. –
292
Et significat vitam et corpora et substantiam |46vb|[ms G] ac profectum
293
et fortunam, ditationem quoque et paupertatem, aurum et argentum,
294
levitatem quoque et gravitatem fori, laudem quoque et bonam
295
famam, et sublimitatem nati et regni atque principatus. Et significat
296
divites et honorem, sublimitatem quoque et bonum ac malum
297
presentem atque absentem, apparentem quoque atque occultum.
298
Significat quoque intentionem et inicium operum et rerum.
299
|VIII.3.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars preponitur omnibus partibus quemadmodum
300
preponitur Sol per splendorem omnibus planetis. Et ipsa est
301
sublimior et preciosior omnibus partibus. Et quemadmodum
302
non est inter planetas circuli splendidior nec pulcrior illis,
303
neque notior, et ipsa singulariter habent esse suum pre ceteris
304
planetis; et similiter cum fuerint in bono esse vel loco et
305
singulariter significaverint <fortunam>, ut regnum et divitias:
306
erit hec nominata ac preciosa … Et non <utentur> ea nisi <quidam
307
homines specialiter> qui singulariter per <esse> suum excedunt
308
esse ceterorum. Et ipsi sunt quibus sunt luminaria et pars
309
fortune in nativitatibus eorum in locis optimis et laudabilibus.
310
|VIII.3.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars dicitur pars Lune … Et ideo facta est
311
ascendens Lune et eius pars quia putatur quod quando
312
multiplicatum fuerit quod (h)abierit ex horis diei in partibus
313
horarum eius [i.e. diei], post hec proiectum fuerit hoc a
314
loco Lune per gradus equales, cadat in locum partis fortune.
315
Et iam probavimus hoc et invenimus quod fortassis ceciderit
316
prope ipsum locum.
329
317
PARS SOLIS
318
|VIII.3.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum non appareat nobis (in aliqua re) de his que efficiuntur
319
ex corruptione planetarum per augmentationem et diminutionem
320
in semetipso, quemadmodum apparet nobis ex luminare noctis
321
quod est Luna, et nulli planetarum circuli est proprietas in
322
significatione super effectum et destructionem sicut illi:
323
inceperunt partem futurorum in die ab ea, [scilicet a Luna]
324
in Solem per gradus equales, et in nocte a Sole in Lunam. Et
325
additur super quod collectum fuerit quod ascendit ab initio signi
326
ascendentis usque in gradum ascendentem et eius minutum
327
per gradus equales, et proicitur ab initio signi ascendentis,
328
dando unicuique signo XXX. gradus. Et quo pervenerit numerus,
329
ibidem erit hec pars.
330
|VIII.3.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars dicitur pars futurorum et succedit
331
partem fortune. Eiusque proprietas est significare animam et corpus
332
et esse eorum. Et significat fidem et prophetiam, religionem et Dei
333
cultum, et secreta et cogitationes atque intentiones et res occultas
334
et celatas, et omne quod absens est ex rebus. Et laudem ac bonam
335
famam et curialitatem ac largitatem, calorem quoque ac
336
frigus.
337
Et hec pars ac pars fortune sunt digniores omnibus
338
partibus, et magis patet significatio earum super omnem rem
339
tam absentem quam presentem, et super inicia operum ac rerum
340
et revolutiones annorum mundi atque nativitatum. – Et significatio
341
partis fortune in die magis apparet, [i.e. patentior est significatione
342
partis futurorum], postea pars futurorum. – [Vult enim intelligi
343
quod significatio partis fortune in die sit magis patens quam
344
significatio partis futurorum, postea succedit pars futurorum
345
et econverso] in nocte magis patens est significatio partis
346
futurorum [quam significatio partis fortune]; post hec
347
succedit significatio partis fortune.
348
|VIII.3.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum per mutationem luminarium ceterorumque planetarum
349
errantium a signo in signo mutentur tempora et accidant
350
corruptiones [sive mutationes] … quibus fit vita animalium vel
351
|47ra|[ms G] perditio eorum; cumque he partes extrahantur ab his
330
352
luminaribus et a ceteris planetis, facta est his duabus partibus
353
ceterisque partibus per mutationem earum a signo in signum
354
significatio super bonum et malum et latitudinem vite vel
355
districtionem in nativitatibus et revolutionibus annorum, et in
356
iniciis et interrogationibus.
357
Et he due partes, que sunt pars fortune et pars futurorum,
358
significant secundum quod significant luminaria, [i.e. similis est
359
significatio earum significationi luminarium]. Quidam autem ex
360
magistris astrorum diverse ab aliis sentiebant in nominibus harum
361
partium. Vocabant enim partem fortune partem Solis, et partem
362
Lune partem futurorum.
363
PARS SATURNI: pars Ponderosa
364
|VIII.3.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum sit Saturno significatio super omnem rem que perit
365
[vel errat] aut cadit vel sit furata vel fugitiva, et significet
366
terras et edificia et aquas et carceres ac vinctiones, et
367
significet profunditatem consilii et sapientias et res fidei ac
368
religionis, et esset adeptio eius quod perierit vel furatum fuerit,
369
et liberatio a carcere vel vinctione, et possessio hereditatum
370
et aquarum, exercitium quoque esse fidei et scientiarum ac
371
profunditatis consilii fortuna, dixerunt: Pars Saturni ponderosa
372
accipiatur in die a gradu Saturni usque in gradum partis fortune,
373
et in nocte econverso, et addatur desuper (quod ascendit ex)
374
gradibus (signi) ascendentis et proiciatur ab inicio signi
375
ascendentis, et quo pervenerit hic numerus, ibidem erit pars.
376
|VIII.3.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Eius vero significatio est super memoriam [i.e. super
377
acuitatem ingenii] et profunditatem consilii, super fidem quoque
378
ac religionem et continentiam in fide. Et super omnem rem que
379
perierit [vel erraverit] aut furata fuerit, vel fugerit aut
380
ceciderit in puteum vel in mare, vel mortua fuerit. Et super esse
381
mortuorum et qualis sit mors. Esse quoque terrarum et eius
382
messium. Et super edificia … , et districtionem atque avariciam,
383
et super laudem (vel vituperationem), super (etatem quoque) et
384
senectutem ac <mutationem> et super omnem rem vinctam vel
385
in carcere positam, et esse eius liberationis ab eodem carcere
386
vel vinctione.
331
387
PARS IOVIS, que est beatitudinis et auxilii.
388
|VIII.3.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum esset significator adeptionis et beatitudinis <sapientie>,
389
quoque et auxilii ac finium laudabilium Iuppiter, et essent
390
hec omnia fortune, dixerunt: Pars Iovis que est beatitudinis et
391
auxilii accipitur in die a parte futurorum, que significat fortunam,
392
usque in Iovem, qui significat beatitudinem et auxilium, et in
393
nocte econverso. Et augentur desuper gradus ascendentis et
394
proicitur ab (inicio) ascendentis, et quo pervenerit numerus,
395
ibidem erit pars.
396
Et eius significatio est super honorem et adeptionem
397
[vel victoriam] et auxilium ac beatitudinem et benignitatem,
398
fines quoque laudabiles, et aptationem ac petitionem fidei et
399
quicquid est de esse eius. Et credulitatem in Deo et studium
400
in omni opere bono et dilectionem eius. Et petitionem iustitie
401
ac iusti iudicii inter homines. Et edificationem oratoriorum,
402
et sapientiam ac sapientes et sublimitatem sapientum. Fiduciam
403
quoque ac spem, et omnem rem qua fruitur homo ex bonis, et
404
participationem hominum ad invicem.
405
PARS MARTIS, que est audacie.
406
|VIII.3.14|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum esset significatio audacie [et anticipationis], animi quoque
407
accuitatis [et prudentie] Marti nocturno, et essent hec omnia
408
ex fortunis anime et eius <fortitudinis>, et significatrix
409
fortitudinum anime atque esse eius … esset pars fortune, dixerunt:
410
Pars Martis que est audacie <et cetera> accipitur in die a Marte
411
usque in gradum partis fortune, et in nocte econverso, et augentur
412
desuper gradus ascendentis et proicitur ab (inicio) ascendentis,
413
et quo pervenerit numerus, ibidem erit pars.
414
Et hec pars significat dispositionem et <probitatem>
415
et animi acuitatem [ac prudentiam] et audaciam, fortitudinem
416
quoque et anticipationem et magnitudinem |47rb|[ms G] cordis cum
417
impetu et festinatione, interfectionem quoque ac latrocinia
418
et opera turpia atque horrida, et lascivias et seductiones
419
atque calliditates.
332
420
PARS VENERIS, que est amoris et concordie.
421
|VIII.3.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum concordia hominum ad invicem et eorum complexio fiat
422
per amorem et concordiam et concupiscentiam et complexionem,
423
et universa coniugia et coniunctiones, cohitus sive concordie,
424
delectationes quoque et letitie referantur ad Venerem, quia ipsa
425
est significatrix amoris et dilectionis et cetera que diximus de
426
significationibus Veneris ex gaudio scilicet et letitia, et universa
427
hec sunt fortune, numeraverunt partem Veneris ex partibus
428
luminarium significantibus fortunam et dixerunt: Pars Veneris
429
que est amoris et concordie accipitur in die a parte fortune
430
in partem futurorum, et in nocte econverso, et augetur desuper
431
quod ascenderit ab inicio signi ascendentis … et quo pervenerit
432
numerus, ibidem erit pars.
433
Et hec significat voluptatem et cupiditatem in cohitu, et
434
dilectionem ac peticionem eorum que animus desideraverit et in
435
quibus gaudet et confortatur, amorem quoque et universas res
436
cohitus, et coniugia [sive coniunctiones] et concordiam ac
437
letitiam et ludos et delectationes.
438
PARS MERCURII, que est ingenii.
439
|VIII.3.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Pars Mercurii que est pars paupertatis et modici ingenii accipitur
440
in die a parte futurorum usque in partem fortune, et in nocte
441
econverso, et augetur desuper quod ascendit ab inicio signi
442
ascendentis et proicitur ab (inicio signi) ascendentis, et quo
443
pervenerit numerus, ibidem erit pars.
444
Et hec significat paupertatem et bellum ac timorem,
445
odium quoque et multitudinem contentionis, et inimicos [et
446
iniurias] et iram et contentiones in hora ire [et iniuriarum],
447
et negotiationes, emptionem et venditionem, cogitaciones quoque
448
et ingenia [sive calliditates], et scripturas ac numerum et
449
petitionem diversarum scientiarum et astronomie.
333
450
|VIII.3.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hoc modo extrahuntur partes VII. planetarum secundum
451
quod narravit HERMES et ANTIQUI ex sapientibus astrorum. Et
452
hec sunt <quedam> ex significationibus earum. Ceteras autem
453
significationes rerum que significant per scrutationem quibus
454
complectuntur ceteris planetis et partibus narrabimus in locis
455
suis diversis secundum quod necesse fuerit.
456
|VIII.3.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quidam quoque ex eis qui <nescierunt naturas> planetarum
457
<et partes> eorum … dixerunt quod accipitur in die ac nocte quod
458
est inter Solem et Lunam et proicitur a loco eiusdem planete cuius
459
pars extrahitur, et quo pervenerit numerus, ibidem erit pars eiusdem
460
planete. – De parte autem Solis, que est pars futurorum, dixerunt
461
quod accipitur in die ac nocte a Luna in Solem et proicitur a loco
462
Solis, et quo pervenerit numerus, ibidem erit pars Solis. De parte
463
vero Lune, que est pars fortune, dixerunt quod accipitur in die ac
464
nocte a Sole ad Lunam, deinde proicitur a loco Lune, et quo
465
pervenerit numerus, ibi erit pars Lune.
466
– Et hoc est inconveniens. Quia quod diximus primum de
467
extractione harum partium, extrahitur ex significatoribus naturalibus.
468
Et super hoc convenerunt HERMES et omnes ANTIQUI ex sapientibus
469
astrorum. Aliud vero non concordat cum eo quod dixerunt antiqui
470
ex rectitudine et veritate.
471
|VIII.4.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA IIII, IN PARTIBUS XII. DOMORUM
472
|VIII.4.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Superius narravimus, in precedenti scilicet differentia,
473
partes VII. planetarum. – Nunc vero narremus partes XII. domorum
474
et qualitatem extractionis earum, et in quibus fuit inter sapientes
475
discordia, <vel> que sint (utiliores et) veratiores, et <quedam>
476
ex significationibus eorum singularibus.
477
Erant namque |47va|[ms G] multi astrologorum qui, cum
478
invenissent duas partes quarumdam domorum circuli in una
479
<parte> [i.e. una intentione] discordantes ab invicem in
480
extractione, fiebant <illis consimiles>, et nesciebant que earum
481
esset certior [vel veratior]. Sed nos exposuimus hoc et patefecimus
482
illud in hoc libro nostro. Quia cum scrutaremur esse partium,
483
invenimus plures partes esse extractas absque certissima radice,
484
quas non narravimus in hoc libro, et narravimus in eo veratiores
334
485
partium atque <utiliores> in extractione, |VIII.4.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]partes scilicet quas
486
extraxerunt HERMES et ANTIQUI PERSORUM <qui> extraxerunt
487
partes de significatoribus quibus duo participantur in una re
488
[in significatione unius rei].
489
Quia cum aspicerent duodecim domos, invenerunt
490
quibusdam rebus que referuntur ad <XII.> domos et significatur
491
ab eis esse <diversum> quod significabant plures significatores
492
participes in earum significatione, fuitque illis impossibile ut
493
extraherent eis unam partem que proferret <significationes> esse
494
uniuscuiusque rei in eis: extraxerunt igitur huic rei specialiter
495
partes plures numero a quibus acciperent significationes esse illius.
496
Factumque est ut si unaqueque pars ex eis significat genus eiusdem
497
rei, est tamen ei in hac intentione proprietas significationis que non
498
est alteri parti ex partibus eiusdem domus. |VIII.4.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Verbi gratia: ut mors
499
cuius significatores multiplicati sunt, esse autem eius est diversum.
500
Quia quidam homines moriuntur infirmitate longinqua, et quidam
501
eorum moriuntur infirmitate <brevi>, et quidam eorum interficiuntur,
502
quidam vero naufragio periclitantur et cetere diversitates esse
503
mortis.
504
Propter diversitatem ergo significatorum eius ac
505
diversitatem esse illius extraxerunt ei iiii. partes, ut scrutarentur
506
ex eis significationem esse illius. – Et sicut domus regia, cuius esse
507
diversum est propter multitudinem significatorum eius: ideoque
508
extraxerunt regi [vel regno] ex ea <xii.> partes, et est unicuique
509
harum partium proprietas in significatione super eamdem rem
510
in <loco> honoris et dignitatis vel regni cui nulli ex partibus
511
est similis.
512
|VIII.4.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod unaqueque domus ex domibus circuli dividitur
513
ad res diversas quemadmodum dividitur signum quartum ad patres
514
et hereditates atque fines rerum; et signum quintum ad filios et
515
legatos ac donationes. Et similiter cetere XII. domus. Unicuique
516
enim domui ex eis <est significatio> super res notas que referuntur
517
ad eam. Et multis ex ipsis <partibus> sunt partes. Et fortassis fuerit
518
quibusdam signis significatio super aliquam rem et non erit eiusdem
519
rei pars que referatur ad eam. Quemadmodum antiqui non
520
extraxerunt partem que diceretur pars donationum, neque pars
521
que diceretur pars legatorum, cum donationibus et legatis sit
522
significatio in signo quinto.
335
523
|VIII.4.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Fuit autem intentio nostra hic narrare partes publicas
524
significationibus XII. domorum, unicuique scilicet domui que
525
refertur ad eam ex significationibus apparentibus. Aspeximus
526
enim unamquamque domum, et narravimus causas extractionis
527
multarum partium que fiunt in eadem domo, et dimisimus
528
narrare <causas> extractionis quarumdam earum, quia novimus
529
quod in hoc quod patefecimus vel exposuimus sit sufficientia
530
rationabilibus. Quia homo sapiens, cum noverit <causas>
531
quarumdam partium alicuius domus ex domibus circuli, erit
532
causa remanentium ex partibus eius domus apud eum patens.
533
– INCIPIUNT PARTES XII. DOMORUM –
534
|VIII.4.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]ASCENDENS, cui sunt iii. partes.
535
Prima: pars vite.
536
–Incipiamus nunc extrahere partem ascendentis, que est pars
537
vite, ex duobus planetis, ex Saturno scilicet et Iove qui sunt altiores
538
ceteris planetis et cursu [tardiores et] ponderosiores, et ipsi sunt
539
significatores longitudinis vite et durationis, ac rerum durabilium.
540
Et ob hoc positi sunt significatores |47vb|[ms G] super partem vite. Et
541
participatur eis ascendens propter predictam causam. Et ceperunt
542
in die a fortuna diurna, et hic <significator> in die accipitur a
543
Iove in Saturnum et in nocte econverso, et additur desuper quod
544
ascendit de signo ascendentis, deinde proicitur ab inicio signi
545
ascendentis et quo pervenerit, ibidem erit pars vite. Et hec est
546
pars ascendentis, et hec significat vitam naturalem et esse corporis
547
ac victus. Que si fuerit boni esse, significat prolixitatem vite et
548
sanitatem corporis et gaudium anime. Si vero fuerit impedita,
549
significat paucitatem vite et multitudinem infirmitatum, animi
550
quoque merorem [ac tristitiam].
551
|VIII.4.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars durationis et stabilitatis,
552
et est pars fiducie ascendentis.
553
Cum esset duratio et stabilitas in hoc mundo ex dignioribus
554
fortunis mundi, et hoc fit per significationes fortiorum fortunarum
555
ex corporibus superioribus, et quia fortiores fortune sunt Sol et
556
Luna et partes eorum significantes fortunam, animam quoque et
336
557
corpus quemadmodum significant luminaria; et quia durabilitas et
558
stabilitas in hoc mundo fit per complexionem anime et corporis,
559
corruptio vero et destructio ac finis fiunt ex corruptione eorum:
560
ob hoc numeraverunt hanc partem ab eis et dixerunt: Pars
561
durabilitatis et stabilitatis, que est pars fiducie ascendentis et
562
speciei nati ac pulcritudinis eius accipitur in die a parte fortune
563
in partem futurorum, et in nocte econverso, et augentur super
564
quod collectum fuerit gradus ascendentis et proicitur ab inicio
565
signi ascendentis.
566
|VIII.4.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars congruit parti Veneris. Et hec significat
567
vultum nati et similitudinem eius [i.e. utrum sit similis] <patri
568
vel matri>. Et significat aptationem corporis nati et sanitatem
569
eius in hora nativitatis et peregrinationem. – Cumque fuerit hec
570
pars et dominus eius boni esse, erit natus pulcri vultus et corporis
571
perfectus in membris et sanus in compagibus, equalis forme,
572
sanus in membris ac sani corporis omni vita sua. Proficit in
573
peregrinatione et adquiret in ea plures profectus. Si vero fuerint
574
impediti, significant feditatem corporis et … forme ac vultus, et
575
multitudinem infirmitatum. Et si declinaverint ad significatorem
576
patris, erit natus similis patri et domesticis sui patris; si vero
577
declinaverint ad significatorem matris, erit natus similis matri
578
et domesticis eius.
579
|VIII.4.6c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum volueris scire utrum durabit aliqua res vel non
580
cum sciveris nativitatem alicuius hominis aut revolutionem anni
581
eius, aut interrogaverit de stabilitate rei innote vel eius
582
recessione: aspice hanc partem. Si fuerit in aspectu domini
583
dignitatis eius, aut cum dominis angulorum, vel cum domino
584
ascendentis <in angulo>, significat stabilitatem eiusdem rei et
585
durationis eius; si vero fuerit <remota>, significat remotionem
586
eius et destructionem. Si autem fuerit <in angulo> impedita,
587
erit stabilitas eiusdem rei in tristicia <horribilis>; si vero fuerit
588
fortuna, erit stabilitas eius in fortuna. Et si fuerit pars in
589
recessione sua fortunata, fruetur post recessionem eiusdem
590
rei ab eo fortuna. Si vero fuerit impedita, inveniet <secundum
591
quantitatem> recessionis malum [et horribile].
337
592
|VIII.4.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars rationis et sensus. –
593
Cum esset Mercurius significator rationis et cogitationis,
594
cognitionis quoque et locutionis, et esset Mars significator
595
caloris et motionis: numeraverunt partem rationis et sensus
596
in die a Mercurio in Martem, et in nocte econverso et
597
proiecerunt eum ab ascendente.
598
Et hec pars significat rationem … et cognitionem, scientiam
599
quoque et sensum. – Cumque fuerit hec pars aut dominus eius cum
600
domino ascendentis <aut> in signo in quo habuerit dominus
601
ascendentis testimonium aspexeritque eos Mercurius aspectu forti,
602
erit rationalis … et sciens. Et si aspexerit Mars dominum partis
603
et ascendens, erit <tenacis memorie>, accensus et <accutus>.
604
|VIII.4.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]SECUNDE DOMUI sunt iii. partes
605
Prima: pars substantie. –
606
Cum esset significator substantie nati secunda domus et dominus
607
eius, extraxerunt partem substantie ab eis et dixerunt: Pars
608
substantie accipitur in die et in nocte a domino |48ra|[ms G] domus
609
substantie in gradum domus substantie per gradus equales, et
610
augentur desuper gradus ascendentis, et proicitur ab ascendente.
611
Et hec pars significat profectum et victum ac cibum
612
quibus sustentantur corpora omni vita sua. – Que si fuerit in
613
bono loco, significat bonum esse in substantia et cibo ac victu.
614
Et si fuerit impedita, significat malum esse in his que diximus.
615
Ceteras autem species <fortune> apparentes, ex substancia
616
scilicet que thezaurizatur et servatur, significant ceteri
617
significatores substantie et fortune.
618
|VIII.4.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars feneratorum.
619
Pars feneratorum accipitur in die ac nocte a Saturno in Mercurium
620
et proicitur ab ascendente. – Quod si fuerit hec pars impedita
621
fueritque ei <et> domino eius significatio in substantia, abibit
622
maxima pars illius substantie causa feneratorum et <ceterorum
623
talium>. Si vero pars fuerit fortunata, erit econverso.
338
624
|VIII.4.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars collectionis.–
625
Pars collectionis accipitur in die a Mercurio in Venerem et in
626
nocte econverso, et proicitur ab ascendente. – Et hec pars significat
627
esse collectionis quam invenit homo in itinere aut in quibusdam
628
locis: et significat quod <ceciderit ei> aut quod tradiderit oblivioni
629
in aliquo loco. – Quod si aliquis dominorum dignitatum eiusdem
630
partis, aut Sol vel Luna, fuerint cum eadem parte vel aspexerit eam
631
aspectu amicitie et hec pars fuerit in angulo: illud quod ceciderit
632
[vel colligitur] scietur dominus eius aut perveniet ad dominum
633
suum. Si autem ceciderit <alicui homini> aliquid, aut tradiderit eum
634
oblivioni in <aliquo> loco, et esse <significatoris> partis fuerit
635
quemadmodum diximus, inveniet eum dominus suus. Et si
636
fuerint significatores partis boni esse in locis suis in radice
637
nativitatis, habebit profectum de rebus quas invenit in <itinere>,
638
et fortunabitur in eis. Et si aliter fuerit in omni quod diximus,
639
erit econverso.
640
|VIII.4.11a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI TERCIE sunt iii. partes
641
Prima: pars fratrum. –
642
Cum essent … Saturnus et Iuppiter se invicem succedentes: sunt enim
643
unius nature eo quod sint utrique altiores, et Saturnus significat
644
matrices, Iuppiter autem significat effectum filiorum et eorum
645
incrementum, et esset <fratribus et sororibus> successio in matricibus
646
… <et est causa effectus et incrementi>, dixerunt HERMES et omnes
647
antiqui sapientes quod pars fratrum accipitur in die ac nocte a
648
Saturno in Iovem per gradus equales, et augetur desuper quod
649
ascendit de signo ascendentis et proicitur ab ascendente. |VIII.4.11b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dixit
650
<quidam> referens hoc ad LELIUM, quod pars fratrum accipitur
651
in die ac nocte a Mercurio in Iovem et augentur desuper gradus
652
ascendentis et proicitur ab ascendente. – Sed quod dixit HERMES
653
est verius, quia Saturni et Iovis significatio super fratres propior
654
est propter proximitatem circulorum eorum et propter <proximitatem>
655
et complexionem … eorum super fratres. Et ob hoc erant antiqui
656
nominantes … Iovem "fratrem" Saturni; et in quibusdam locis
657
<nominatur> Iuppiter … Saturnus.
339
658
|VIII.4.11c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec autem pars fratrum, quam narravit HERMES, et
659
dominus huius partis [i.e. dominus domus in qua ceciderit],
660
sigificant esse fratrum et concordiam eorum atque dilectionem,
661
peregrinationem quoque eorum et absentiam. – Post hec, aspice:
662
si hec pars et dominus eius ceciderint in signo multorum
663
filiorum, multiplicabuntur. Et si ceciderint in signo paucorum
664
filiorum, erunt pauci.
665
Et si volueris scire numerum eorum, accipe <numerum
666
signorum> que fuerint inter partem et dominum domus (in qua
667
ceciderit), aut que fuerint inter ipsum dominum et partem, et
668
pone unicuique signo <fratrem> unum. Et si fuerit inter eos signum
669
commune, duplica numerum eiusdem signi. Et si fuerit inter ipsam
670
partem et dominum domus (in qua ceciderit) aliquis planeta, accipe
671
ei etiam unum.
672
|VIII.4.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars numeri fratrum
673
Pars per quam scitur numerus fratrum accipitur in die ac nocte
674
a Mercurio in Saturnum, et augetur desuper gradus ascendentis et
675
proicitur ab ascendente. Et hec pars et pars prima sunt HERMETIS. –
676
He autem partes et domini earum si ceciderint in signum multorum
677
filiorum, erunt fratres et sorores plures |48rb|[ms G] donec sit numerus
678
eorum <secundum> numerum signorum et planetarum. Et fortassis
679
perveniet numerus eorum secundum quantitatem annorum planetarum
680
minorum aut mediorum vel maiorum. Et augent eis aspicientes etiam
681
annos suos. Quod si he partes et domini earum ceciderint in signa
682
paucorum filiorum, erunt pauci. Et sciuntur signa paucorum vel
683
multorum filiorum a Tractatu in quo sunt nature signorum. (VI,16)
684
|VIII.4.13|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars mortis fratrum et sororum.
685
Pars mortis fratrum et sororum accipitur in die a Sole in gradum
686
medii celi per gradus equales, et in nocte econverso, et augentur
687
desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente, et quo
688
ceciderit, ibidem erit pars.
689
Et hec pars significat causam mortis fratrum et sororum.
690
Et quotienscumque pervenerit hec pars ad significatores fratrum
691
et sororum secundum <circulum> signorum, ad unumquodque
340
692
signum annum unum, aut secundum <numerum> graduum, ad
693
unumquemque scilicet gradum annum unum: cum pervenerint
694
significatores fratrum et sororum ad eam, quemadmodum diximus,
695
invenient fratres et sorores malum [et horribile].
696
|VIII.4.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI QUARTE sunt viii. partes.
697
Quarum prima est: pars patrum.
698
Cum essent patres antiquiores filiis, et Saturno sit significatio
699
super antiquitatem et masculinitatem; et omne quod fuerit ita,
700
erit eis significatio super causas quibus fit paternitas; et omnis
701
filii causa est pater; planeta autem significans causas vite
702
animalium est Sol: ob hanc causam facti sunt Saturnus et Sol
703
significatores patrum. Et ideo dixerunt in parte <patrum> quod
704
accipitur in die a Sole in Saturn<o> et in nocte econverso,
705
et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente.
706
Si autem fuerit Saturnus sub radiis, accipitur in die a Sole in
707
Iovem et in nocte econverso, et augentur desuper gradus ascendentis
708
et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit pars
709
patris. |VIII.4.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]– Et quidam dixerunt quod cum fuerit Saturnus sub radiis,
710
pars patris accipitur in die a Marte in Iovem et in nocte econverso
711
et proicitur ab ascendente. Sed quod dixit HERMES est verius,
712
quia autentior est Iovis significatio super patres quam Martis;
713
significatio quoque Saturni si annullatur eo quod sit sub
714
radiis, significatio tamen Solis permanet, ideoque oportet ut
715
cum fuerit Saturnus sub radiis accipiatur in die a Sole in Iovem
716
et in nocte econverso, et proicitur ab ascendente quemadmodum
717
dixit HERMES.
718
|VIII.4.14c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars significat esse patris et eius nobilitatis atque
719
generis. Dominus quoque domus <patris> significat partem fortune
720
patris et eius substantie atque laboris. Quod si fuerit pars boni
721
esse ex circulo, erit pater nobilis … , et si dominus eius fuerit
722
boni esse, erit fortunatus. Si vero fuerit mali esse et loci, erit
723
laboriosus. Et si fuerit fortunatus, significat longitudinem vite.
724
Et si fuerit impeditus, significat paucitatem vite. – Hec quoque
725
pars et dominus eius significat regnum nati et eius honoris
726
atque fortitudinis.
341
727
|VIII.4.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars mortis patrum.
728
Pars mortis patrum accipitur in die a Saturno in Iovem et in nocte
729
econverso, et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur ab
730
ab ascendente. Et hec pars significat causam mortis patrum. Et
731
quotienscumque pervenerit perfectio anni ad hanc partem vel
732
ad dominum eius, significat periculum patri. Et similiter cum
733
pervenerit aliquis eorum ad significatores patris.
734
|VIII.4.16|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars avorum.
735
Pars avorum accipitur in die a domino <loci> Solis in Saturnum et
736
in nocte econverso et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem
737
erit hec pars. Quod si fuerit Sol in domo sua, accipitur in die a primo
738
gradu Leonis in Saturnum, et in nocte econverso et proicitur ab
739
ascendente. Et si fuerit Sol in domo Saturni, accipies in die a Sole
740
in Saturnum et in nocte econverso et proicies ab ascendente|48va|[ms G].
741
Et non sit tibi cura si fuerit Saturnus sub radiis vel apparens. –
742
Et hec pars et eius dominus significant esse avorum.
743
Et quotienscumque iuncta fuerit malis, invenient avos pericula.
744
Et quotienscumque iuncta fuerit fortunis, invenient eos bonum et
745
fortuna et habundantia [sive largitas] in substantia.
746
|VIII.4.17|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars parentele.
747
Pars parentele et originis <sive gerositatis> accipitur in die
748
a Saturno in Martem et in nocte econverso, et augentur
749
desuper gradus quos perambulaverit Mercurius in signo in quo
750
fuerit, et proicitur ab inicio eiusdem signi, et quo pervenerit,
751
ibidem erit pars. Post hec, aspice: si fuerit hec pars in angulo
752
et aspexerit eam aliquis dominorum eius dignitatis, aut fuerit
753
Sol vel dominus medii celi, aut aliquis dominorum angulorum
754
aspiciens eam aspectu amicitie, erit natus nobilis progeniei et
755
honeste parentele. Non enim poterit vituperari … in parentela
756
sua. Si vero fuerit hec pars cadens ab angulis et iuncta malis,
757
aut nullus dominus dignitatum eius vel dominorum angulorum
758
aspexerit eam, erit vituperandus et deiectus in parentela et
759
<generositate>.
342
760
|VIII.4.18|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars hereditatum … secundum HERMETAM.
761
Pars hereditatum secundum HERMETAM accipitur in die ac nocte
762
a Saturno in Lunam et augentur desuper gradus ascendentis et
763
proicitur ab ascendente, et quo finitus fuerit numerus, ibidem
764
erit hec pars. – Et hec pars congruit parti regis [vel regni]
765
et qualis operis operabitur natus.
766
Hec autem pars et dominus eius cum fuerint boni esse et
767
loci, erunt ei [i.e. nato] hereditates … et fortunabitur causa earum
768
et causa cultus terre et sementis, et adquiret ex eis substantiam.
769
Si vero fuerint mali esse et loci, significat merores [ac tristitias]
770
et afflictiones [seu malum] et horribile causa
771
hereditatum.
772
|VIII.4.19|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars hereditatum secundum … PERSIDOS.
773
Pars hereditatum accipitur in die a Mercurio in Iovem et in nocte
774
econverso et proicitur ab ascendente. – Et aspicitur in rebus
775
hereditatum … ex hac parte quemadmodum aspicitur in eis ex
776
precedenti parte.
777
|VIII.4.20|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars cultus terre et sementis.
778
Hec accipitur in die et nocte a Venere in Saturnum et proicitur
779
ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars. – Post hec
780
aspice hanc partem et dominum eius: si fuerint fortunati,
781
habebit profectum de cultu terre et semente atque plantatione.
782
Si vero fuerint impediti, non videbit ex eis bonum et patietur
783
causa eorum dampnum horribile.
784
|VIII.4.21|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava: pars finium rerum.
785
Accipitur in die ac nocte a Saturno in dominum domus
786
coniunctionis si fuerit natus coniunctionalis, vel in dominum
787
domus preventionis si fuerit natus preventionalis, et augetur desuper
788
gradus ascendentis et proicitur ab ascendente. Quod si fuerit hec
789
pars et dominus … eius in signis equalis [i.e. directe] ascensionis,
790
aut fortunati, erunt fines rerum (illius) boni [et laudabiles]. Si vero
791
fuerit in signis tortuose ascensionis, aut impediti, erunt fines
792
rerum eius mali. Et si fuerint diversi, i.e. si fuerit unus ex
343
793
eis in signo directo, et alter in signo tortuoso, erit in finibus
794
rerum eius diversitas et commixtio, post hec revertetur res ad
795
hoc quod significabit signum in quo fuerit dominus … partis.
796
|VIII.4.22a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI QUINTE sunt v. partes.
797
Quarum prima est: pars filii, secundum quod putavit HERMES
798
et omnes antiqui.
799
Accipitur in die a Iove in Saturnum et in nocte econverso
800
et addicientur desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente,
801
et quo pervenerit, ibidem erit pars filii. – Et hec pars congruit parti
802
vite. – In nocte autem pars filii et pars fratrum concordant [i.e.
803
conveniunt] in uno loco. Et putavit THEOPHILUS quod pars filii
804
accipitur in die ac nocte a Iove in Saturnum; sed pars |48vb|[ms G] prima
805
quam narravit HERMES et omnes antiqui est verior.
806
|VIII.4.22b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et per hanc partem significatur utrum sit hominis
807
filius vel non. Quod si fuerit hec pars et dominus eius in
808
signo multorum filiorum, erit multorum filiorum. Et si
809
fuerit in signo sterili, non erit ei filius. Si vero fuerit in signo
810
signo paucorum filiorum, erit paucorum filiorum. – Si autem
811
significaverit hec pars effectum filii et fuerit fortunata,
812
<vivet>; si vero fuerit impedita, significat mortem filii.
813
Significat quoque … filii universale, < i.e. > qualiter erit
814
esse illius cum patre in concordia et diversitate et in
815
dilectione sive odio. Accipitur etiam quod fuerit inter hanc
816
partem et dominum eius <et> quod fuerit inter dominum
817
eius et ipsam ex signis, et ponitur unicuique signo filius. Si
818
autem fuerit inter eos signum commune, duplicabitur numerus
819
eiusdem signi [i.e. ponentur ei duo] et si fuerit inter eos
820
planeta, numerabitur ei unus filius.
821
|VIII.4.23a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars que significat horam in qua fit filius,
822
et numerum eorum.
823
Cum esset Iuppiter significator inicii effectus filiorum, et humiditatis
824
temperate (nature) et incrementi. et esset Marti significatio super
825
calorem et motum et delectationem et concupiscentiam et luxuriam
826
atque coitum naturalem qui fit in viris; et invenissent filium
827
non posse fieri nisi per <mulieres> et per coitum virorum cum
344
828
mulieribus et per calorem naturalem cui complectitur humiditas
829
temperata, dixerunt quod pars que iudicat <ei> filios et numerum
830
eorum, et utrum sint masculi et filie, accipitur in die et nocte
831
a Marte in Iovem, et augentur desuper gradus ascendentis et
832
proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit pars.
833
|VIII.4.23b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Deinde aspice si prima pars quam narravit Hermes et ceteri …
834
significatores filii significaverunt quod nato sit filius. Quod si
835
fuerit hoc, significat numerum eorum. Et cum hoc, cum pervenerit
836
Iuppiter ad hanc partem per coniunctionem suam corporaliter
837
[i.e. in uno signo], aut aspexerit eam aspectu forti, renovabit
838
ei in eadem hora filium, si tamen fuerit homo iam tante etatis
839
ut possit generare. Si fuerit quoque in signo masculino, erunt
840
plures filii eius masculi; et si fuerit in signo feminino, erunt
841
plures femine.
842
Si vero significaverant nato significatores multitudinem
843
filiorum, aspice hanc partem et dominum … eius in quali signo
844
sit. Quia hoc significat quod erunt ei filii secundum numerum
845
annorum domini partis minorum, aut mediorum, vel maiorum.
846
Et fortassis augebunt ei aspicientes eum (secundum) numerum
847
annorum eorum.
848
|VIII.4.24a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars filiorum masculinorum.
849
Cum esset Luna significatrix iuventutis et etatis minoris, et
850
Iuppiter significet effectum et incrementum sive creationem, filios
851
quoque masculinos, numeraverunt partem filiorum masculinorum
852
ab eis et dixerunt: pars filiorum masculinorum accipitur in die ac
853
nocte a Luna in Iovem, et augentur desuper gradus ascendentis et
854
proicitur ab ascendente. – |VIII.4.24b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et dixerunt quidam PERSIDUM quod
855
pars filiorum masculinorum accipitur in die a Luna in Saturnum
856
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Et putavit
857
THEOPHILUS quod accipitur in die ac nocte a Luna in Saturnum
858
et proicitur ab ascendente. – Quidam quoque PERSORUM
859
necnon et THEOPHILUS dixerunt quod he due partes quas
860
narraverunt <auxiliantur fortune> nati quemadmodum auxiliatur
861
… pars fortune. Et in hoc verum dixerunt quia huic parti est
862
significatio super fortunam. – |VIII.4.24c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quod autem narravit HERMES in
863
extractione partis filiorum masculinorum est verius, et ipsa
864
est que accipitur a Luna in Iovem, quia maioris significationis
865
est Iuppiter super filios masculinos quam Saturnus.
345
866
Et hec significat esse filiorum masculinorum ex bono[*]Lemay: “/fol 48 vb. finit en G/”
867
vel malo, et cetera … /fol 48vb. finit en G/.
868
|VIII.4.25a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars filiarum feminarum.
869
Postquam fuit Lune significatio super adolescentiam et feminitatem
870
et Veneris significatio super generationem et humiditatem, et super
871
filias feminas, dixit HERMES: pars filiarum feminarum accipitur
872
in die et nocte a Luna in Venerem, et adduntur super illud gradus
873
ascendentis et proicitur ab ascendente. – Et dixit THEOPHILUS:
874
accipitur in die a Luna in Venerem et in nocte econverso et
875
proicitur ab ascendente. Illud autem quod dixit Hermes est rectius
876
quoniam utreque stelle sunt nocturne, et significatio Lune in die
877
et nocte super feminas est fortior quam Veneris. Ergo cum ea
878
oportet ut incipiatur.
879
|VIII.4.25b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Hec autem pars significat dispositiones filiarum feminarum
880
et coniugia earum et <conversationes> ipsarum in habitudinibus
881
earum. Quando ergo fuerit convenientis dispositionis, pervenient
882
ad fortunas laudabiles et proficient cum coniugio. Et si fuerit
883
contrarium illius, tunc erit e contrario. Et quando infortunatur
884
hec pars, tunc <significat> super filias feminas malum vel
885
horribile.
886
Cum ergo fuerint homini filii masculi et femine, et
887
volueris scire qui illorum duorum fuerint melioris dispositionis
888
et fortunationis, vide <hanc partem et partem filiorum
889
masculinorum> [et considera] que illarum duarum fuerit
890
melioris loci et convenientioris dispositionis et aspectus
891
fortune ad ipsum est fortius: tunc si fuerit pars filiorum
892
masculinorum melioris dispositionis, enuncia quod filii
893
masculi erunt fortunatiores quam femine; et si pars filiarum
894
feminarum melioris fuerit habitudinis, enuncia quod filie
895
femine erunt melioris dispositionis quam masculi.
896
|VIII.4.26|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars per quam scitur an natus, an ille de quo queritur,
897
aut fetus masculus sit an femina.
898
Accipitur in die a domino domus Lune in Lunam, et in nocte
899
e contrario, et proicitur ab ascendente. Si ergo ceciderit in
900
signo masculino, tunc natus, aut ille de quo queritur, aut fetus
901
erit masculus. Et si ceciderit in signo feminino, tunc erit ipse
902
femina.
346
903
|VIII.4.27|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI SEXTE (scilicet infirmitatum et servorum)
904
sunt iiii. partes.
905
Prima: pars infirmitatum et accidentis inseparabilis.
906
et vitiorum secundum HERMETAM.
907
Accipitur in die a Saturno in Martem et in nocte econverso et
908
proicitur ab ascendente …
909
|VIII.4.28|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars infirmitatum secundum quosdam ANTIQUOS.
910
Accipitur in die et nocte a Mercurio in Martem, et proicitur
911
ab ascendente …
912
|VIII.4.29a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars servorum.
913
Cum essent ancille et servi, ministri quoque et legati, et res veloces
914
ex significatione horum duorum planetarum velocium et levium
915
qui sunt Mercurius et Luna, retulerunt universa que fuerunt huius
916
generis ad eos et dixerunt, HERMES scilicet et ANTIQUI: pars servorum
917
accipitur in die ac nocte a Mercurio in Lunam et proicitur ab
918
ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars.
919
Hec autem pars et dominus eius si fuerint fortunati,
920
fruetur ex servis bonum. Si vero fuerint impediti, fruetur ex
921
eis malum [et horribile]. |VIII.4.29b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit hec pars boni esse et dominus
922
eius mali esse, fruetur ex servis bonum, deinde fruetur ex eis
923
impedimentum. Et si diversum fuerit, erit secundum diversitatem
924
eius. – Et si fuerit hec pars in signo multorum filiorum, erit
925
multarum ancillarum et servorum, ministrorum quoque et
926
pedissequorum dominus. Et si diversum fuerit ab hoc, erit
927
secundum diversitatem eius.
928
Et dixit THEOPHILUS: accipitur hec pars in nocte econverso.
929
Putaverunt … quoque QUIDAM ALII quod pars servorum accipiatur
930
in die a Mercurio in partem fortune, et in nocte econverso et
931
proiciatur ab ascendente. Sed prima quam narravit Hermes est
932
convenientior.
347
933
|VIII.4.30|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars captivorum.
934
Pars captivorum et vinctorum accipitur in die a domino domus Solis
935
in Solem, et in nocte a domino domus Lune in Lunam, et proicitur ab
936
ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars. Quod si
937
ceciderit hec pars in locis optimis cum fortunis, liberabitur et
938
solvetur a captione vel vinctione. Et si ceciderit in locis malis cum
939
malis, erit mors eorum et perditio in eis. – Si autem fuerit Sol in
940
die in domo sua, vel Luna in nocte in domo sua, unus ex eis erit
941
significator. Post hec, aspice illum qui fuerit ex eis significator
942
in quali loco sit ex circulo, et a quo separatur, vel cui iungitur,
943
et operare secundum hoc.
944
|VIII.4.31a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI SEPTIME sunt xvi. partes.
945
Quarum prima est: pars coniugii … secundum HERMETAM.
946
Cum esset Saturno significatio super antiquitatem et
947
masculinitatem, et Veneri super femininitatem; et omnis masculus
948
precedit feminam per naturam masculinitatis et actionis, ideo
949
numeravit HERMES partem coniugii virorum in die ac nocte
950
a Saturno in Venerem, et addidit desuper gradus ascendentis
951
et proiecit ab ascendente. Et dixerunt QUIDAM ut acciperetur
952
in nocte econverso et proiceretur ab ascendente. Sed quod dixit
953
Hermes est magis conveniens.
954
|VIII.4.31b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars quam narravit HERMES et dominus
955
eius significant esse coniugii virorum. Qui si fuerint boni esse,
956
significant coniugium aptum et fortunam ac profectum bonum …
957
et significant quod iungatur mulieri pulcre et convenienti. Si
958
vero fuerint impediti, significant coniugium malum [et nocibile],
959
et pericula [sive tribulationes] causa coniugii et … mulierum
960
malignarum.
961
Et quotienscumque pervenerit Iuppiter ad hanc partem vel
962
aspexerit eam aspectu forti, erit coniugium in eadem hora. Cum
963
fuerit quoque hec pars cum domino <signi in quo fuerit>, vel
964
aspexerit Sol et Luna hanc partem et dominum <signi in quo fuerit>
965
aspectu forti, iungetur alicui ex parentibus suis.
348
966
|VIII.4.32|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars coniugii virorum secundum WELIUM.
967
Altera pars coniugii virorum, de his que narravit WELIUS, accipitur
968
in die et nocte a Sole in Venerem et augetur super quod collectum
969
fuerit gradus ascendentis ac proicitur ab ascendente, et quo
970
pervenerit, ibidem erit hec pars.
971
|VIII.4.33|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars calliditatis et ingenii virorum
972
erga mulieres. – Pars ista est similis parti coniugii virorum
973
|49rb|[ms G]secundum WELIUM.
974
|VIII.4.34|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars coytus virorum cum mulieribus, que est similis parti
975
coniugii virorum WELII.
976
|VIII.4.35a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars lascivie et fornicationis virorum.
977
– Pars ista est similis coniugii virorum secundum WELIUM.
978
Aspice ergo eam: que si fuerit in bono loco, erit coniugium
979
laudabile; si vero fuerit in malo loco, vituperabile.
980
|VIII.4.35b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in significatione partis ingenii et calliditatis virorum
981
erga mulieres significat quod si bonus fuerit locus eiusdem partis,
982
aut fuerit in signo ingenii et calliditatis, seducet vir quam
983
voluerit ex mulieribus. Et si non fuerit ita, non poterit ex eis
984
nec unam seducere. – … Et si fuerit hec pars in signo significanti
985
coitum impedita, erit vir multi cohitus, lascivus et fornicator.
986
Si autem fuerit in signo significanti cohitum fortunata, erit
987
multi cohitus et erit eius cohitus ex <parte> laudabili. – Et in
988
significatione partis lascivie et fornicationis virorum, si ceciderit
989
dominus partis nuptiarum virorum quam narravit HERMES cum
990
hac parte quam narravit WELIUS, aut fuerit dominus huius
991
partis aspiciens partem nuptiarum virorum, fornicabitur cum muliere
992
antequam coniungatur ei, et divulgabitur res eius postea,
993
et erit fornicator.
994
|VIII.4.36|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars coniugii mulierum secundum HERMETAM.
995
Causa in coniugio mulierum similis est cause coniugii
996
virorum. Sed in coniugio mulierum numerabat HERMES in die
997
et nocte a Venere in Saturnum, et augebat desuper gradus
998
ascendentis et proiciebat ab ascendente. – Et hec pars congruit
999
parti cultus terre.
349
1000
Quod si fuerit hec pars et dominus eius boni esse,
1001
significabunt fortunam mulierum per coniugium. Si vero fuerint
1002
<impediti>, significabunt tristitiam et afflictiones [seu
1003
tribulationes] quas invenient causa coniugii, et erit mulier lasciva.
1004
|VIII.4.37|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars coniugii <virorum> secundum WELIUM.–
1005
Altera coniugii mulierum de his que narravit WELIUS. Accipitur
1006
in die et nocte a Luna in Martem, et augentur desuper gradus
1007
ascendentis et proicitur ab ascendente. Et dixerunt QUIDAM
1008
PERSORUM quod accipitur in nocte econverso. Sed prima quam
1009
narravit WELIUS est convenientior.
1010
|VIII.4.38|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava: pars ingenii et calliditatis mulierum erga viros.
1011
– Pars ingenii et calliditatis mulierum erga viros similis est parti coniugii
1012
mulierum secundum <HERMETAM>.[*]Line number 1013 missing in Lemay’s edition.
1014
|VIII.4.39|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nona: pars coniunctionis mulierum.
1015
Pars ista est similis parti coniugii mulierum secundum WELIUM.
1016
|VIII.4.40a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Decima: pars lascivie mulierum et turpitudinis earum.
1017
– Pars ista est similis parti coniugii mulierum secundum
1018
WELIUM –
1019
Hec autem pars et dominus eius cum fuerint boni esse,
1020
erit mulier laudans coniugium suum. Si vero fuerint mali
1021
esse, erit mulier odiens [et vituperans] coniugium suum, et
1022
invenient eam causa coniugii tristitie et afflictiones.
1023
|VIII.4.40b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et in significatione calliditatis et ingenii mulierum erga
1024
viros, si fuerit locus huius partis bonus, aut fuerit in signis
1025
ingenii et calliditatis in bono loco, seducet mulier quem
1026
voluerit ex viris. Si vero fuerit extra signa ingenii et calliditatis,
1027
aut fuerit in malo loco, non poterit mulier seducere aliquem
1028
ex illis. – Et in significatione partis coniunctionis et cohitus
1029
earum, si fuerit in signo significante cohitum impedita, erit
1030
turpis fornicatrix (mala) et lasciva. Si vero fuerit fortunata
1031
in signo significanti cohitum, erit multe <voluptatis in cohitu>
1032
ex <parte> convenienti. Et in significatione partis lascivie
1033
|49va|[ms G] mulierum et turpitudinis earum, si fuerit pars coniugii
350
1034
mulierum quam narravit HERMES cum hac parte quam narravit
1035
WELIUS, et dominus huius partis si fuerit cum parte coniugii,
1036
fornicabitur cum <viro>, post hec, coniungetur <ei>.
1037
|VIII.4.41|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Undecima: pars religionis [sive honestatis] mulieris.
1038
Pars ista accipitur in die ac nocte a Luna in Venerem, et
1039
proicitur ab ascendente et quo ceciderit, ibidem erit hec pars. Et
1040
hec pars est … filiarum. Aspice ergo eam: que si fuerit in signo
1041
fixo, (aut) in aspectu alicuius ex dominis dignitatum suarum, vel
1042
aspexerit eam aliqua fortuna, erit mulier religiosa … et honesta
1043
etiam, sed erit concupiscens cohitus … Si vero aspexerint eam mali
1044
quibus non est in eodem signo dignitas et fuerit in signo mobili,
1045
erit nimie <voluptatis in cohitu>, dans semetipsam propter
1046
voluptatem horribilibus, et fortassis erit fornicatrix.
1047
|VIII.4.42|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Duodecima: pars coniugii virorum et mulierum secundum
1048
HERMETAM.
1049
– Hec pars Hermetis accipitur in die ac nocte a Venere in gradum
1050
et minutum anguli nuptiarum, [i.e. septimi] et proicitur ab
1051
ascendente. – Quod si fuerit hec pars iuncta malis aut aspexerint
1052
eam, <divulgabuntur> in coniugio suo. Et si fuerit dominus eius in
1053
loco maligno et Venus impedita a Saturno <vel> sub radiis, non
1054
nubet in eternum.
1055
|VIII.4.43|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Terciadecima: pars hore coniugii secundum HERMETAM.
1056
Pars quam commemoravit Hermes in hora coniugii accipitur in die
1057
ac nocte a Sole in Lunam, et augentur desuper gradus ascendentis et
1058
proicitur ab ascendente. Cumque pervenerit Iuppiter ad hanc partem
1059
<et> aspexerit eam aspectu forti, nubet vir in eadem hora mulierem
1060
pulcram … et honestam et desiderabilem. Exercetur autem hec pars
1061
<quia> cum … nativitas hominis significat quod nubet, (erit) causa
1062
huius rei, quia unum luminarium est calidum masculinum et
1063
alterum humidum femininum. Per coniunctionem autem caloris
1064
et masculinitatis cum humiditate et femininitate accidit universa
1065
generatio in hoc mundo. Ob hanc causam numeraverunt hanc
1066
partem a luminaribus.
351
1067
|VIII.4.44|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quartadecima: pars ingenii coniugii et eius facilitatis.
1068
Pars ista accipitur in die ac nocte a Sole in Lunam et proicitur a
1069
Venere, et quo pervenerit ibidem erit hec pars. Aspice tunc hanc
1070
partem: que si fuerit boni esse fortunata, in signis calliditatis,
1071
erit inicium coniugii eius in calliditate et facilitate et perficietur
1072
ei omne ingenium [vel calliditas] quam machinatus est causa
1073
coniugii. Si vero fuerit mali esse impedita, erit eius coniugium
1074
in duritia et afflictione, et non perficietur ei aliquid ex
1075
calliditatibus <omnino>.
1076
|VIII.4.45|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quintadecima: pars sororii.
1077
Accipitur in die ac nocte a Saturno in Venerem, et augentur
1078
desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente. Que
1079
pars congruit parti coniugii virorum quam narravit HERMES.
1080
– Aspice hanc partem: que si fuerit fortunata et congrua
1081
domino <signi in quo fuerit> erit congrua sororiis suis et
1082
civibus [i.e. parentibus] uxorum suarum; si vero fuerit
1083
impedita, erit eis inimicus.
1084
|VIII.4.46|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sextadecima: pars contendentium et contentionum.
1085
Pars ista accipitur in die a Marte in Iovem et in nocte
1086
econverso et proicitur ab ascendente. Quod si ceciderit
1087
hec pars in ascendente, aut cum domino eius <et> in aliquo
1088
angulorum, erit natus multe contentionis, <deditus> eis. Si
1089
autem fuerit impedita, habebit causa earum malum [et horribile].
1090
Si vero fuerit fortunata, erit ei bonum causa earum. Et si
1091
ceciderit hec pars cum domino septimi in ascendente, erit natus
1092
de his qui contendunt coram regibus et iudicibus.
1093
|VIII.4.47|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI OCTAVE sunt v. partes |49vb|[ms G]
1094
Quarum prima est: pars mortis.
1095
Cum esset Luna significatrix corporum, et domus octava esset
1096
significatrix mortis et perditionis, essetque Saturnus significator
1097
finis et desolationis et destructionis, angustie quoque et tristitie,
1098
planctus et lamentationis et meroris, posuit HERMES his tribus
352
1099
significatoribus significationem super mortem et dixit: pars mortis
1100
accipitur in die et nocte a gradu Lune in gradum (domini) domus
1101
VIII. per gradus equales et augetur desuper quod perambulaverit
1102
Saturnus in signo in quo fuerit et proicitur ab inicio eiusdem
1103
signi, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars. Quod si fuerint
1104
hec pars et dominus eius impediti et non aspexerint eos fortune,
1105
interficietur natus morte turpissima. Si vero aspexerint fortune,
1106
erit econverso.
1107
Et dixerunt QUIDAM PERSORUM in partem mortis quod
1108
accipitur in die a Marte in Saturnum et in nocte econverso et
1109
proicitur ab ascendente. Sed pars prima quam narravit HERMES
1110
est magis conveniens quia est extracta a significatoribus qui
1111
significant mortem significatione naturali.
1112
|VIII.4.48|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars planete interficientis.
1113
Cum esset dominus ascendentis significator anime et Luna
1114
significatrix corporis, et dum complectitur anima < corpori
1115
significat temperamentum et permanentiam >, et permanent
1116
durabiles multum, cum vero diversi fuerint, peribit corpus,
1117
ideo dixerunt: pars planete interficientis accipitur in die a
1118
gradu domini ascendentis in gradum Lune, et in nocte e
1119
converso et proicitur ab ascendente, et quo finitus fuerit
1120
numerus, ibidem erit hec pars. Quod si aspexerit Luna sola …
1121
hanc partem et Luna fuerit in signo membrorum abscisorum
1122
impedita, interficietur patiendo. Et si non fuerit impedita,
1123
abscidetur aliquod membrum ex membris eius. Si vero <hec
1124
pars et dominus eius> ac <domini signorum in quibus fuerit>
1125
impedierint se invicem, interficietur patiendo.
1126
|VIII.4.49a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars anni quo timetur nato mors et
1127
afflictio sive defectio.
1128
Cum esset Saturnus significator frigoris et mortis, finis atque
1129
afflictionis, et similiter gradus coniunctionis <vel> preventionis:
1130
numeraverunt hanc partem ab his duobis locis et dixerunt: pars
1131
anni quo timetur nato mors et afflictio ac defectio, impedimentum
1132
quoque et gravitas accipitur in die ac nocte a Saturno in dominum
1133
domus coniunctionis, vel in dominum domus preventionis que fuerit
1134
ante nativitatem, et augentur desuper gradus ascendentis et
353
1135
proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars.
1136
|VIII.4.49b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars convenit parti finis rerum. – Hec autem pars et
1137
dominus eius cum fuerint cum domino ascendentis impediti,
1138
erit natus multarum infirmitatum et afflictionum in corpore
1139
atque substantia, et multotiens <appropinquaverit> perditioni
1140
corporis et amissionis substantie. Et quotienscumque pervenerit
1141
annus ad hanc partem, aut pervenerit hec pars per circulos
1142
[i.e. per profectiones] que dant unicuique signo annum, aut per
1143
directionem [que fit per gradus] ad ascendens, aut ad dominum
1144
eius, inveniet natus pericula in corpore ex infirmitatibus et
1145
morbis, et inveniet angustiam et horribile in substantia et
1146
cetera, timebit quoque mortem ex diversis partibus.
1147
|VIII.4.50a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars loci ponderosi.
1148
Pars loci ponderosi accipitur in die a Saturno in Martem et in nocte
1149
econverso et augentur desuper quod perambulaverit Mercurius in
1150
signo in quo fuerit et proicitur ab inicio <eiusdem> signi, et quo
1151
finitus fuerit numerus, ibidem erit hec pars. Et hec pars similis est
1152
parti parentele. – Quod si fuerit hec pars cum domino ascendentis
1153
impedita, erit nato infirmitas inseparabilis <in membro> quod
1154
significat signum in quo fuerit pars, et tardabunt ei res et
1155
eius inquisitiones, eritque occupatus in eis. |VIII.4.50b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et cum pervenerit
1156
annus ab ascendente ad hanc partem, aut pervenerit hec pars ad
1157
ascendens vel ad dominum eius per circulos [i.e. per profectiones]
1158
quibus datur unicuique signo annus unus, vel per directionem,
1159
significat quod occupabuntur nato res eius et tardabunt ei opera
1160
sua invenientque eum merores [*]Line 1162 in Lemay’s edition: “/fin de 49vb en G; le reste, ff. 50–51 pratiquement irrécupérable/”
1162
[et tristitie] atque afflictiones, et nihil incipiet in eodem
1163
anno quod non occupetur in eo et tardabit ei. Et quotienscumque
1164
pervenerit annus ad hanc partem, inveniet infirmitatem in loco
1165
[i.e. in membro] quod significat signum in quo fuerit pars.
1166
Et si aspexerint eum mali, invenient eum angustie atque perditio.
354
1167
|VIII.4.51|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars occupationis et gravitatis
1168
[vel districtionis].
1169
Pars occupationis et gravitatis [vel districtionis] accipitur in die
1170
a Saturno in Mercurium et in nocte econverso et proicitur ab
1171
ascendente. Et hec pars ac dominus eius cum fuerint impediti, post
1172
hec pervenerit annus ad eos aut ad aliquem eorum per profectiones
1173
ubi datur unicuique signo annus unus, vel per directionem
1174
<gradus unus>, inveniet natus … malum de quo non poterit liberari
1175
in anno suo, vel a quo tardius liberabitur. Et quotienscumque
1176
liberatus fuerit ab aliquo horribili, cadet in alterum. – Quod
1177
si aspexerint eam fortune ex locis fortibus, solvent partem eiusdem
1178
mali. Et si fuerit dominus ascendentis cum hac parte in radice
1179
nativitatis impediti, erit natus omni vita in gravitate et malo.
1180
Et quotienscumque operatus fuerit aliquid, aggravabitur in eo
1181
et inveniet malum [et horribile] causa illius.
1182
|VIII.4.52|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI NONE sunt vii. partes.
1183
Quarum prima est: pars peregrinationis.
1184
Que accipitur in die et nocte a domino signi noni in gradum
1185
domus none per gradus equales et proicitur ab ascendente.
1186
Et hec pars et dominus eius significant peregrinationem nati …
1187
|VIII.4.53|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars itineris peregrinationis in aqua.
1188
Hec accipitur in die a Saturno in XV. gradum Cancri, et in nocte
1189
ex XV. gradu Cancri in Saturnum, et proicitur ab ascendente. Quod
1190
si ceciderit hec pars cum fortunis in signis aquaticis, videbit in
1191
peregrinatione maris et eius exercitium bonum et profectum,
1192
lucrum quoque et salutem. Et si aliter fuerit, econverso. – Si autem
1193
fuerit … in XV. gradu Cancri, ipse gradus in quo fuerit Saturnus
1194
et gradus ascendens erunt significatores. Aspice eos et esse
1195
eorum, aspectum quoque planetarum ad eos. Deinde operare
1196
secundum <hoc>.
355
1197
|VIII.4.54|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars religionis.
1198
Pars religionis accipitur in die a Luna in Mercurium et in nocte
1199
econverso et proicitur ab ascendente. – Quod si ceciderit hec
1200
pars et dominus eius cum … ascendente vel cum significatoribus
1201
ascendentis [i.e. cum domino ascendentis vel cum almubtaz
1202
super ascendens], erit natus religiosus … Et similiter si significatores
1203
partis aspexerint eam ac dominum ascendentis. Si vero aliter fuerit,
1204
i.e. si fuerit pars impedita, erit econverso.
1205
|VIII.4.55|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars rationis et profunditatis consilii.
1206
Hec accipitur in die a Saturno in Lunam et in nocte econverso et
1207
proicitur ab ascendente. – Et hec pars significat rationem et
1208
cogitationem et profunditatem consilii, considerationem quoque
1209
rerum … ac scrutationem rerum profundarum et inventionem
1210
sapientiarum ac consiliorum laudabilium. Et proprie si fuerit
1211
Saturnus in die super terram orientalis, aspiciens partem et
1212
recipiens eam, vel aspexerit eam Luna ex loco optimo.
1213
|VIII.4.56|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars sapientie et patientie.
1214
Cum esset stabilitas et philosophia, profunditas quoque in rebus
1215
ac scrutatio in locutione, sive longitudo [vel prolixitas]
1216
cogitationis Saturni, et esset ratio ac sapientia et <patientia>
1217
Iovis, Mercurii quoque scriptura et sapientia ac disciplina
1218
atque experimenta rerum: numeraverunt partem sapientie
1219
ac patientie ex his planetis … quos diximus et dixerunt: pars
1220
sapientie ac patientie accipitur in die a Saturno in Iovem
1221
et in nocte econverso et proicitur a Mercurio. – Et hec
1222
pars significat sapientiam et patientiam et … spaciositatem.
1223
– Quod si fuerit hec pars in aspectu Saturni et Iovis, recepta
1224
ab eis vel ab uno ex eis … erit natus spaciosus et patiens …
1225
ac rationalis … Et si aspexerit eam Mercurius, erit sapiens
1226
et expertor rerum ac scrutator rerum profundarum, <velox in
1227
inventione> similitudinum.
356
1228
|VIII.4.57|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars historiarum et scientia rumorum hominum
1229
ac fabularum.
1230
Accipitur in die a Sole in Iovem et in nocte econverso et
1231
proicitur ab ascendente. Et hec pars convenit parti patris,
1232
[i.e. similis est ei], cum fuerit Saturnus sub radiis. – Quod si
1233
ceciderit hec pars in angulo in aspectu Mercurii <ac> Veneris et
1234
aspexerit eam dominus ascendentis, erit natus retinens historias
1235
antiquas et rumores hominum, et erit inventor fabularum vel
1236
pulcrarum narrationum quibus delectantur auditores et rident
1237
atque <ludunt> ex eis. Et si fuerit aliter, erit econverso.
1238
|VIII.4.58|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars rumorum utrum sint veri vel falsi.
1239
Accipitur hec in die ac nocte a Mercurio in Lunam et proicitur
1240
ab ascendente. Et hec pars similis est parti servorum. – Quod
1241
si fuerit hec pars in angulo aut in signo fixo, vel in signo equalis
1242
ascensionis [i.e. directe ascensionis], erunt rumores veri. Et si
1243
fuerit aliter, erit econverso.
1244
|VIII.4.59a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI DECIME sunt xii. partes.
1245
Prima: pars nobilitatis nati et eius de quo est dubitatio
1246
utrum sit filius eiusdem patris cui imponitur aut non.
1247
Cum esset Sol <luminare> diei et esset in die significator vite
1248
nati et eius durabilitatis, et significet vitam et animam,
1249
honorem quoque et sublimitatem et exaltationem et regnum ac
1250
victoriam; et Luna esset nocturna et in nocte esset
1251
significatrix eorum que significat Sol in die, numeratur pars
1252
nobilitatis [sive exaltationis] nati ab eis et a gradibus
1253
eorum in quibus exaltantur, et dixerunt: pars nobilitatis
1254
accipitur in die a Sole in gradum exaltationis eius, que est
1255
expletio noni decimi gradus Arietis, et in nocte a gradu Lune
1256
usque in expletionem trium graduum signi Tauri, et augetur
1257
desuper quod ascenderit … ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem
1258
erit pars nobilitatis [sive exaltationis] nati. – |VIII.4.59b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Aspice ergo
1259
hanc partem: que si ceciderit in medio celi aut cum planetis qui
1260
fuerint boni esse et loci, perveniet natus ad nobilitatem
1261
et <exaltationem maximam> et ordinem divitum; et si fuerit
357
1262
de his quibus debeatur regnum, adipiscetur eum – Si vero fuerit
1263
Sol in die in nono decimo gradu Arietis, vel Luna in nocte in
1264
tercio gradu Tauri, erit significatio eorumdem graduum et
1265
gradus ascendentis. – Quod si significatores huius partis
1266
aspexerint eam et fuerint <ab> ea in quibusdam complexionibus
1267
bonis, erit natus filius patris cui imponitur. Et si fuerit e contrario,
1268
erit <ex adulterio> .
1269
|VIII.4.60|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars regni.
1270
Accipitur in die a Marte in Lunam et in nocte econverso et proicitur
1271
ab ascendente. – Et hec pars et dominus eius, si fuerint boni esse et
1272
fuerint complexi cum domino decime vel ascendentis, erit natus rex vel
1273
dux, et erit cum divitibus qui recipient verba eius et audient ea.
1274
|VIII.4.61a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars dispositorum et consulum <sive> regum.
1275
Cum esset Mercurii significatio dandi et accipiendi et scribendi
1276
ac <consequendi res>, consulatus quoque imperandi ac
1277
prohibendi, et <legatorum> atque epistolarum, et numerandi … ,
1278
census, et perspicacitatis ingenii atque cognitionis … , timor vero
1279
ac terror … essent Martis, numeraverunt partem regni et
1280
dispositorum ab eis et dixerunt: pars regum et dispositorum
1281
accipitur in die a Mercurio in Martem et in nocte econverso et
1282
proicitur ab ascendente. – |VIII.4.61b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec pars et dominus eius cum fuerint
1283
boni esse et loci cum domino ascendentis, erit natus subtilis
1284
ingenii, docibilis, rationalis, et fruetur consulatu, vel erit … scriba
1285
regum, vel collector censuum et substantiarum regis maioris,
1286
et transibit eius imperium et prohibitio usque in extremis
1287
terre, et erit sublimans quosdam ultra modum et deponens alios,
1288
et discurrent per manus eius <milites> et <res> hominum.
1289
|VIII.4.62|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars regni et auxilii atque victorie.
1290
Pars regni accipitur in die a Sole in Saturnum et in nocte
1291
econverso … et proicitur ab ascendente. Et hec pars congruit
1292
parti patrum cum (non) fuerit Saturnus sub radiis. – Et hec
1293
pars significat nato regnum et honorem et <exaltationem>. Que
1294
si habuerit complexionem cum domino medii celi et domino
1295
ascendentis, adipiscetur regnum et honorem atque exaltationem.
358
1296
Et si fuerit in signo in quo habuerit dominus <dignitatem>,
1297
significabit ei victoriam erga eos qui contendunt cum eo.
1298
|VIII.4.63|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars eorum qui sublimantur repente.
1299
Pars eorum qui repente sublimantur accipitur in die a Saturno in
1300
partem fortune et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1301
Et hec pars similis est parti Saturni qui est <coniunctionis>.
1302
– Quod si fuerit hec pars in loco optimo ab ascendente et a
1303
fortunis, sublimabitur repente. Et si fuerit de sublimatis, augebitur
1304
eius sublimitas ex improviso et adipiscetur regnum repente.
1305
Aspicies autem hanc partem cum sciveris quod homo sublimatur
1306
et adquiret regnum et honorem. Si vero fuerit hec pars impedita,
1307
inveniet natus malum [et impedimentum] et horribile
1308
repente.
1309
|VIII.4.64|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars nobilium et eorum qui sunt noti inter homines …
1310
Pars nobilium et eorum qui sunt noti inter homines, sive
1311
honoratorum, accipitur in die ac nocte a Mercurio in Solem
1312
et proicitur ab ascendente. Et hec pars et dominus eius cum
1313
fuerint boni esse, erit natus nobilis et honoratus … apud regem
1314
et divites. Et si fuerit cum planeta qui habeat testimonium
1315
forte in medio celi, [i.e. maximam dignitatem], erit ei
1316
principatus quo <nominabitur> quemadmodum <nominantur>
1317
tribus et cives civitatum a <civitatibus suis>, et huiusmodi
1318
principatus.
1319
|VIII.4.65|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars militum et ministrorum.
1320
Accipitur in die a Marte in Saturnum et in nocte econverso
1321
et proicitur ab ascendente. Et hec pars et dominus eius si fuerint
1322
commixti domino ascendentis, erit natus sequens regem, vel erit ex
1323
militibus vel ministris.
1324
|VIII.4.66a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava: pars regni et quid operis agat natus.
1325
Cum labor et adversitas, necessitas ac paupertas et universa
1326
magisteria … ut <edificationes> domorum, et ut ferrarii atque
1327
<thelonarii> ac cetera opera laboriosa [et odiosa] essent
359
1328
Saturni significantis laborem et [afflictionem], et Luna significet
1329
laborem et <celeritatem> propter velocitatem motus eius;
1330
et esset Saturnus etiam significator divitum et Luna significatrix
1331
vulgi: numeraverunt partem regni et magisteriorum ab eis et
1332
dixerunt: pars regni et quid operis agat natus accipitur in die et
1333
nocte a Saturno in Lunam et proicitur ab ascedente. – |VIII.4.66b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hec
1334
pars significat regnum et honorem et magnificentiam, et quale
1335
opus operabitur natus et quale magisterium exercebit manu
1336
sua, et utrum adquiret et sit fortunatus in adquisitione ex
1337
operibus regni et magisteriorum vel non. Quod si hec pars et
1338
dominus eius fuerint boni esse, adquiret regnum et potentiam;
1339
et si fuerit in Geminis vel in Virgine, aut in signis artium
1340
et magisteriorum, sublimabitur per opera manuum que necessaria
1341
sunt divitibus, quibus ornantur … , et erit cum divitibus causa
1342
subtilitatis et sue peritie in magisteriis. Et si fuerit commixta
1343
significatoribus substantie, adquiret de magisterio suo
1344
substantiam magne quantitatis. Si vero fuerit e contrario his que
1345
diximus, erit in magisterio suo pauper et infortunatus, adquirens
1346
tantum modum diei sui.
1347
|VIII.4.67|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nona: pars operantium manibus suis et negotiatorum.
1348
Pars operantium manibus suis et negotiatorum accipitur in die
1349
a Mercurio in Venerem et in nocte econverso et proicitur ab
1350
ascendente. Et hec pars similis est parti collectionis. Hec autem
1351
pars et dominus eius significant auctores magisteriorum, illos
1352
scilicet qui exercent magisteria optima et pulcra, ut aurifaber
1353
et qui operantur aurum et argentum, vel vestimenta sive
1354
stramenta manibus suis, et qui negotiantur, i.e. qui emunt vel
1355
vendunt … perlas et cetera talia, et auctores <ceterorum>
1356
negotiorum que sunt ex natura Mercurii et Veneris. Si autem
1357
hec pars et dominus eius fuerint commixti domino ascendentis,
1358
sublimabitur natus per <magisterium> manus sue; operabitur
1359
enim manu sua opera pulcra … <que decent> divites.
360
1360
|VIII.4.68|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Decima: pars negocii et vendendi atque emendi.
1361
Pars negotii secundum quod dixerunt quidam <homines>
1362
accipitur in die a parte futurorum in partem fortune, et in
1363
nocte econverso et proicitur ab ascendente. Et hec pars
1364
similis est parti Mercurii.
1365
Et he partes que sunt negotii, cum fuerint in aspectibus
1366
Mercurii recepti, erit natus peritus in negotiis, habebit scilicet
1367
emendi et vendendi scientiam. Si autem fuerint fortunate,
1368
proficiet ei hoc et adquiret lucrum propter hoc. Et si fuerit
1369
e contrario, dic in eo e contrario.
1370
|VIII.4.69|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Undecima: pars operis et rei que necesse est ut omnino fiat.
1371
Pars operis et rei que necesse est ut fiat accipitur in die a
1372
Sole in Iovem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1373
Et hec pars similis est parti patrum cum fuerit Saturnus
1374
sub radiis.
1375
Hec autem pars si fuerit cum domino ascendentis, erit
1376
natus segnis in operibus suis. Angustatur enim pectus eius in
1377
omni re que necesse est ei donec operetur eam et perficiat.
1378
Cum ergo acciderit homini opus quod necesse fuerit agi,
1379
[i.e. quod omnino sit faciendum] aspiciat hanc partem. Que si
1380
fuerit cum fortunis … proficiet sibi acceleratio eiusdem operis.
1381
Si vero fuerit cum malis, inveniet pro festinatione illius malum
1382
[et horribile].
1383
|VIII.4.70|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Duodecima: pars matris.
1384
Hec pars accipitur in die a Venere in Lunam et in nocte econverso
1385
et proicitur ab ascendente. Et hec pars significat esse matrum. Ideo
1386
autem posuimus partem matris in signo decimo quia signum decimum
1387
significat esse matrum, eo quod opponatur domui patrum.
1388
|VIII.4.71|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI XIe sunt xi. partes
1389
Quarum prima est: pars excellentie [et nobilitatis].
1390
Cum essent pars fortune et pars futurorum excellentiores
1391
ceteris partibus et ipse significant nobilitatem et excellentiam,
1392
numeraverunt partem excellentie [et nobilitatis] ex eis et
361
1393
dixerunt: pars excellentie [et nobilitatis] accipitur in die a
1394
parte fortune in partem futurorum et in nocte econverso. Et hec
1395
pars similis est parti stabilitatis et durationis et parti Veneris.
1396
– Et hec pars que est excellentie [et nobilitatis] cum fuerit
1397
cum fortunis in loco optimo recepta, et proprie in decimo vel
1398
undecimo, cadens a malis, erit natus excellens [ac nobilis],
1399
et eius fortuna erit durabilis et laudabilis … et erit de illis
1400
quibus <indigent> homines propter fortunam eius … et ad eum
1401
referuntur, [i.e. numerabuntur ex eo], et erit quasi princeps in
1402
tribubus et manebit nomen eius per secula multis annis, et
1403
adquiret <principatum>, et in omni opere quod operatus fuerit
1404
videbit gaudium et quod diliget.
1405
|VIII.4.72|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars dilectionis inter homines.
1406
Pars hominis qui erit dilectus inter homines, aut erit illis
1407
odibilis, accipitur in die a parte fortune in partem futurorum,
1408
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Et hec pars
1409
similis est parti Veneris. – Quod si ceciderit hec pars cum
1410
fortunis, aut fuerint fortune domini domus in qua fuerit, aut
1411
domini exaltationis eius sive triplicitatis, erit dilectus ab
1412
hominibus et amabilis illis, dulcis in oculis eorum. Si vero
1413
ceciderit cum malis qui nullam dignitatem in ea habuerint,
1414
erit odiosus apud homines, et erit ponderosus …
1415
|VIII.4.73|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars noti inter homines et honorabilis apud
1416
eos, et per quem perficiuntur res eorum [et
1417
eorum negocia].
1418
Accipitur hec pars in die a parte fortune in Solem, et in nocte
1419
econverso et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit ibidem
1420
erit hec pars. Quod si fuerit hec pars recepta cum Sole et
1421
Iove ac ceteris fortunis, vel aspexerint eam et dominum
1422
ascendentis aspectu dilectionis, honorabitur natus a divitibus
1423
et a vulgo et erit <amabilis> eis. Et perficiet res eorum et
1424
studebit in eis et perficientur per manus illius multe res
1425
[et multa negotia].
362
1426
|VIII.4.74|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars felicitatis [et profectus].
1427
Accipitur in die ex parte fortune in Iovem et in nocte
1428
econverso et proicitur ab ascendente, et quo ceciderit, ibidem
1429
erit pars. Quod si fuerit hec pars cum domino ascendentis
1430
aut eam aspexerit et non fuerit impedita, erit natus felix in
1431
omnibus rebus [et proficiens in eis], et adipiscetur universa
1432
que <necessaria sunt sibi> ex rebus et <proficitur> ei res eius,
1433
et res hominum perficientur per manus eius secundum quod
1434
voluerit. Quod si aspexerint eum fortune, nihil fere voluerit quin
1435
levius perficietur ei. Et fortassis petierit aliquid et adipiscetur
1436
plus illo quod voluerit leviter. Si vero non fuerit cum domino
1437
ascendentis nec aspexerit eam aspexerintque eam mali, erit
1438
econverso.
1439
|VIII.4.75|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars concupiscentiarum et studii [atque appetitus]
1440
in amore seculi.
1441
Accipitur … a parte fortune in partem futurorum et in nocte
1442
econverso et proicitur ab ascendente. Et hec pars similis est
1443
parti Veneris. Aspice hanc partem: que si fuerit in optimo
1444
loco, vincet natus concupiscentias suas. Si vero in malo loco
1445
fuerit, vincent eum concupiscentie sue et erit studens [atque
1446
appetens] mundum et eius delectationes et mittet quicquid
1447
habuerit in eo.
1448
|VIII.4.76|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars spei [et fiducie].
1449
Hec pars accipitur in die a Saturno in Venerem et in nocte
1450
econverso et proicitur ab ascendente. Quidam autem putaverunt
1451
quod pars spei [et fiducie] extraheretur quemadmodum extrahitur
1452
pars coniugii virorum secundum HERMETAM. Et hi erraverunt. –
1453
Hec autem pars que est pars spei [et fiducie] si fuerit ipsa et
1454
dominus eius in optimo loco fortunata, adipiscetur omne quod
1455
sperabat et in quo habebat fiduciam. Si vero mali esse et loci
1456
fuerit, non adipiscetur eum.
363
1457
|VIII.4.77|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars amicorum.
1458
Cum esset Mercurius diverse significationis, quia in quibusdam
1459
horis significat masculinitatem et in quibusdam femininitatem, et
1460
aliquando est fortuna et aliquando malus semperque inclinatur
1461
ad fortiorem naturam et ad eam que vincet; essetque Luna similis
1462
ei propter celeritatem motus eius; et similiter est esse hominis
1463
diversum cum amicis … , ideo posuerunt hos planetas significatores
1464
huius partis et dixerunt: pars amicorum … accipitur in die ac nocte
1465
a Luna in Mercurium et proicitur ab ascendente. – Et hec pars
1466
et dominus eius si fuerint boni esse et loci in signis mobilibus,
1467
erit natus multorum amicorum … Quod si fuerint fortunati, proderunt
1468
ei et ipse proderit eis et fruentur ad invicem bono. Et si fuerint
1469
recepti, erit laudabilis apud eos et dilectus ab eis. QUIDAM etiam
1470
ASTROLOGORUM putaverunt quod pars Mercurii significet
1471
universitatem esse amicorum. Sed hoc est inconveniens, quia
1472
significatio partis Mercurii super amicos est particularis.
1473
|VIII.4.78|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava: pars concordie vel discordie necessario.
1474
Hec pars accipitur in die ac nocte a parte futurorum in
1475
Mercurium et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit,
1476
ibidem erit hec pars. – Et hec pars significat dilectionem
1477
amicorum vel dilectionem viri et eius mulieris. Quam
1478
partem debes aspicere: que si fuerit in nativitate utrorumque
1479
in (ascendente alterius vel in exaltatione eius, aut in signis
1480
concordantibus, diligent se. Si vero fuerit in) descensione
1481
alterius [i.e. in signo in quo cadit suus planeta], vel in
1482
oppositione ascendentis illius, aut in signis contrariis, erunt
1483
ad invicem inimici.
1484
|VIII.4.79|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nona: pars fertilitatis et habundantie
1485
boni in domo.
1486
Accipitur hec pars in die ac nocte a Luna in Mercurium et proicitur
1487
ab ascendente. Et hec pars similis est parti amicorum. – Quod si
1488
fuerit hec pars et dominus eius in bona complexione a parte fortune
1489
et a domino ascendentis, erit natus largus in domo sua, habens
1490
fertilitatem … Et si fuerit aliter, erit econverso.
364
1491
|VIII.4.80|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Decima: pars probitatis animi.
1492
Pars <probitatis> animi accipitur in die a Mercurio in Solem et
1493
in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Quod si ceciderit
1494
cum fortunis, et proprie cum Iove, vel aspexerit eam Iuppiter aut
1495
Sol aspectu amicitie, erit <probi> animi, suavis ac lenis et
1496
patiens. Et similiter si ceciderit hec pars et dominus eius in
1497
signis <probitatis>. Si vero ceciderit cum malis, aut in signis
1498
contrariis <probitati>, erit econverso.
1499
|VIII.4.81|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Undecima: pars laudabilis et gratus.
1500
Pars laudabilis et gratus accipitur in die a Iove in Venerem
1501
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Quod si
1502
fortune aspexerint hanc partem et dominum eius, et proprie
1503
Iuppiter, vel cum eis fuerit, erit natus laudabilis et gratus
1504
super opus suum et eius beneficia, et laudabitur honeste.
1505
Si vero aspexerint eam mali, non erit laudabilis, nec
1506
referentur ei grates super bona que operatur. Et fortassis faciet
1507
bonum alicui homini et vertetur eius beneficium in vituperium
1508
atque inde vituperabitur male.
1509
|VIII.4.82|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUI DUODECIME sunt iii. partes.
1510
Prima: pars inimicorum secundum QUOSDAM ANTIQUOS.
1511
Pars inimicorum accipitur in die et nocte a Saturno in Martem et
1512
proicitur ab ascendente.
1513
|VIII.4.83|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars inimicorum secundum HERMETAM.
1514
Putavit HERMES de parte inimicorum quod accipitur in die ac
1515
nocte a domino domus inimicorum in gradum domus inimicorum
1516
et proicitur ab ascendente. Et he partes utreque debent exerceri.
1517
Que si fuerint in quarto aspectu, vel in oppositione dominorum
1518
domorum suarum vel domini ascendentis, erit natus multorum
1519
inimicorum. Et si fuerit aliter, erit econverso.
365
1520
|VIII.4.84|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars laboris [et afflictionis].
1521
Hec pars accipitur in die ac nocte a parte futurorum in partem
1522
fortune et proicitur ab ascendente. Et hec pars similis est parti
1523
Mercurii. Et hec pars significat laborem nati et eius fortunam.
1524
Quod si fuerit hec pars cum domino ascendentis, aut fuerit ei
1525
coniuncta per aliquos aspectus malignos, erit natus laboriosus
1526
omni vita sua, et non proderit ei eius substantia nec lucrabitur
1527
eam, nec proderit ei eius fortuna.
1528
|VIII.5.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA QUINTA, IN COMMEMORATIONE PARTIUM DE QUIBUS
1529
NULLAM MEMORIAM FECIMUS <IN LOCIS> VII. PLANETARUM, NEQUE IN
1530
XII. DOMIBUS, ET IPSE EXERCENTUR IN NATIVITATIBUS … IN MULTIS
1531
LOCIS CUM ILLIS PARTIBUS QUAS PREDIXIMUS – ET SUNT NUMERO X.
1532
|VIII.5.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarum prima est: pars hyles.
1533
In parte hyles aspice nativitatem. Que si fuerit coniunctionalis,
1534
accipe a gradu atque minuto coniunctionis que fuerit ante nativitatem
1535
… usque in Lunam; et si fuerit … preventionalis, accipe a gradu atque
1536
minuto preventionis que fuerit ante nativitatem … usque in Lunam,
1537
et proice ab ascendente (et ubi finitus fuerit numerus, ibi erit
1538
pars). Et … pars dirigitur quemadmodum dirigitur hyles per
1539
gradus et ducitur eius profectio per signa (quemadmodum fit de
1540
hyles). Cumque pervenerit eius profectio ad malos, significat
1541
impedimentum [et periculum].
1542
|VIII.5.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et erant multi sapientum astrologorum cum invenirent hominem
1543
patientem pericula [et impedimenta] maxima in quibusdam temporibus,
1544
et non invenirent in eodem tempore <suum> hyles pervenisse ad
1545
loca malorum, nec invenirent eidem impedimento patentem
1546
significationem in revolutione eiusdem anni, nesciebant causam
1547
huius rei et ideo latebat eos hoc, quia non dirigebant hanc partem.
1548
Et si direxissent eam, invenissent hoc malum accidere in eodem
1549
tempore quo pervenisset hec pars ad quedam loca significantia
1550
(ipsius) periculum. Quia est huic parti ex significatione super
1551
res in motu <eius> per signa aliquid prope significationem
1552
ceterorum hyles.
366
1553
|VIII.5.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secunda: pars macrorum corporum, i.e. cuius corpus
1554
fuerit macrum.
1555
Accipitur in die a parte fortune in Martem et in nocte econverso
1556
et proicitur ab ascendente. Et hec pars cum fuerit cum domino
1557
ascendentis, aut cum planeta cui sit in ascendente vel in
1558
alcochoden aliqua dignitas, et fuerit planeta in <dignitate>
1559
sua, vel in signo humido, erit natus crassus … magnorum
1560
membrorum. Et si fuerit aliter et fuerit cum Mercurio vel
1561
Marte, aut prefuerint ei isti planete, erit macer in corpore.
1562
|VIII.5.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Tercia: pars militie et audacie.
1563
Pars militie et audacie accipitur in die a Saturno in Lunam et in
1564
nocte econverso et proicitur ab ascendente. Et hec pars similis est
1565
parti rationis et profunditatis consilii, et parti regis et quid operis
1566
agat natus. – Et hec pars cum fuerit in sextili aspectu Martis vel
1567
Iovis in signis animalium, significat quod dominus eius sit audax
1568
et <miles>, et procurator animalium, et erit <dominus eius>
1569
… gladiator, ludens cum hastis et gladiis.
1570
|VIII.5.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quarta: pars est audacie et fortitudinis
1571
ac belli.
1572
Accipitur in die a domino ascendentis in Lunam et in nocte
1573
econverso et proicitur ab ascendente. Et hec pars cum fuerit in
1574
sextili aspectu Martis vel Iovis, aut in domibus malorum recepta
1575
in signis fortibus, significat quod dominus eius sit animosus
1576
et audax, fortis <in suo corpore et interfector>.
1577
|VIII.5.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Quinta: pars ingenii et calliditatis.
1578
Cum significatio ingenii et calliditatis <ac discipline> (et omnium
1579
artium), acuitatis quoque ingenii et memorie et horum similium
1580
esset Mercurii, et hec omnia referantur ad animam; pars vero
1581
futurorum significat esse anime, numeraverunt hanc partem ab eis
1582
et dixerunt: hec pars accipitur in die a Mercurio in partem futurorum
1583
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Quod si fuerit
1584
<cum Mercurio> hec pars, erit natus callidus et multarum artium
1585
atque acuti ingenii. Et si fuerit fortunata, proficient ei he res;
367
1586
si vero fuerit impedita, significat quod inveniat causa illius malum
1587
[et horribile]. Et si fuerit Mercurius cum Marte <et> in eius
1588
complexione, et fuerit ei in parte aliqua significatio, erit dominus
1589
eius de his qui aperiunt portas et seras per ingenia et calliditates
1590
atque latrocinia.
1591
|VIII.5.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Sexta: pars … rei et eius inquisitionis.
1592
Cum esset destructio universarum rerum et earum dilatio ab
1593
his duobus malis, et esset Mercurio participatio in rebus; et cum
1594
fuerint mali apti et boni esse et non impedierint rem, significant
1595
effectum rei. Si vero mali impedierint res, destruentur res et
1596
tardabunt: propter hanc causam numeraverunt hanc partem ab
1597
his tribus planetis et dixerunt: pars loci rei et eius inquisitionis
1598
[vel eius effectus] accipitur in die et nocte a Saturno in
1599
Martem, et augentur desuper gradus Mercurii et proicitur ab
1600
eodem, et quo pervenerit, ibidem erit pars. |VIII.5.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Que si fuerit libera
1601
a malis, a Marte scilicet in die et a Saturno in nocte, significat
1602
effectum rerum. et si fuerit impedita ab eis, significat quod res
1603
non perficientur nec fient. Et hec pars exercetur in rebus
1604
ignotis quarum genus ignoratur. Si autem notum fuerit genus
1605
rei, utrum sit scilicet substantia vel coniugium aut regnum
1606
et cetera, aspicietur ipsa res de loco suo, et auxiliabitur
1607
hec pars significatori.
1608
|VIII.5.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Septima: pars necessitatis et dilationis rerum secundum
1609
EGIPTIOS.
1610
Hec pars accipitur in die ac nocte a Marte in gradum fratrum
1611
et proicitur ab ascendente.
1612
|VIII.5.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Octava: pars necessitatis secundum PERSOS …
1613
Pars necessitatis et dilationis rerum accipitur in die ac nocte
1614
a parte dilectionis in Mercurium et proicitur ab ascendente. Et
1615
exercentur he partes utreque. Post hec aspicies: si fuerint cum malis,
1616
et proprie cum Saturno, et fuerit ipsa <et> dominus eius cum domino
1617
ascendentis, erit natus tardus et piger et vix movebitur ad agendum
1618
quod necesse est sibi, nisi necessitas cogat eum ad hoc, vel alius
1619
excitet eum ad hoc … , et tunc fortassis non sponte, sed propter
1620
necessitatem … , et quia timet amittere eius effectum. Et si dominus
368
1621
huius <mali> impedierit significatores substantie, destruet ipse
1622
substantiam suam, vel inveniet in eis dampnum.
1623
|VIII.5.10|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Nona: pars retributionis.
1624
Hec pars accipitur in dei a Marte in Solem et in nocte econverso
1625
et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibi erit hec pars.
1626
Que si fuerit in … angulis vel in sequentibus angulorum in aliqua
1627
dignitate sua et cum domino ascendentis, erit natus retributor;
1628
et si fuerit aliter, erit e contrario.
1629
|VIII.5.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Decima: pars boni operis [et veritatis].
1630
Hec pars accipitur in die a Mercurio in Martem et in nocte
1631
econverso et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibi
1632
erit hec pars. Et hec pars similis est parti rationis et sensus.
1633
Quod si fuerit hec pars <in angulo> et fortunata, erit natus
1634
observans veritatem et exercens eam, et aptabitur ei <utilitas>
1635
et profectus causa illius. Et si fuerit <in angulo> impedita,
1636
<exerceret> veritatem et inveniet causa illius malum. Et si
1637
fuerit remota <a> dignitatibus suis et in signo mobili, erit
1638
sciens bonum sed non operabitur eum.
1639
|VIII.5.12|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]He sunt partes divulgate quas narraverunt antiqui. Et
1640
iste exercentur in nativitatibus et in locis multis ex revolutionibus
1641
annorum et in initiis atque interrogationibus, unaqueque scilicet
1642
ex eis in <locis in quibus> sunt necessarie.
1643
Et scito quod plurimis rebus ex significationibus XII.
1644
domorum et interrogationum atque iniciorum et revolutionum
1645
annorum sunt partes de quibus hic non fecimus mentionem,
1646
quia huiusmodi partes necesse est ut narrentur in <quibusdam>
1647
locis et in aliis libris. – Quod autem diximus de significatione
1648
partium in hoc libro sunt collectiones absque scrutatione.
1649
Quia loca harum partium ex signis in quibus fuerint, et
1650
coniunctiones planetarum cum eis vel aspectus eorum erga eas,
1651
mutant multum ex significationibus earum in bonum vel malum.
1652
Narrabimus autem scrutationes significationum earum in locis
1653
suis ex signis in omni libro secundum quod necesse fuerit,
1654
si deus voluerit.
369
1655
|VIII.6.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VI, IN COMMEMORATIONE OMNIUM PARTIUM
1656
ABSOLUTE, ET SUNT LXVII. PARTES.
1657
|VIII.6.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus superius in precedentibus differentiis
1658
causas partium VII. planetarum <et> XII. domorum ceterarumque
1659
partium de his que exercentur in nativitatibus et in plurimis
1660
<locis> ex interrogationibus. Et narravimus diversitatem eorum
1661
<et> extractiones eorum et quasdam collectiones ex significationibus
1662
earum que possunt sufficere in hoc libro.
1663
Nunc narremus omnes partes absolute, ut sit levius
1664
ei qui voluerit eas extrahere ac ponere in nativitatibus … Et
1665
incipiamus a partibus VII. planetarum, postea narrabimus partes
1666
XII. domorum et quid congruat eis in locis ex … partibus; post
1667
hec narrabimus partes que <non referuntur> ad XII. domos
1668
(nec ad VII. planetas).– Et omne quod narremus … de extractione
1669
partium, ipse sunt partes in quarum extractione concordaverunt
1670
antiqui ex sapientibus astrorum, et viderunt quod essent
1671
convenientes, et dimisimus ceteras partes in quibus diversitas
1672
est et quas narraverunt quidam de his qui nescierunt naturas
1673
planetarum.
1674
|VIII.6.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PARTES VII. PLANETARUM, qui sunt vii.
1675
(1) LUNE est pars fortune. Et accipitur in die a Sole in Lunam
1676
per gradus equales, et in nocte a Luna in Solem, et augentur
1677
desuper gradus qui ascenderunt ex signo ascendente ac proicitur
1678
ab inicio signi ascendentis, et quo pervenerit, ibi erit pars
1679
fortune. Si autem fuerint luminaria in uno minuto, erit pars
1680
fortune in minuto ascendentis.
1681
(2) SOLIS est pars futurorum et fidei. Hec pars accipitur in die
1682
a Luna in Solem et in nocte a Sole in Lunam, et augentur
1683
desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente.
1684
|VIII.6.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](3) VENERIS est pars amoris et dilectionis. Accipitur in die ex
1685
parte fortune in partem futurorum et in nocte econverso, et
1686
augentur desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente.
370
1687
(4) MERCURII est pars paupertatis et paucitatis ingenii. Accipitur in
1688
die a parte futurorum in partem fortune et in nocte econverso et
1689
proicitur ab ascendente.
1690
(5) MARTIS est pars animositatis et audacie. Accipitur in die a
1691
Marte in gradum partis fortune et in nocte econverso et proicitur
1692
ab ascendente.
1693
(6) IOVIS est pars beatitudinis et auxilii atque victorie. Accipitur
1694
in die a parte futurorum in Iovem et in nocte econverso et
1695
proicitur ab ascendente.
1696
(7) SATURNI est pars vinctionis et carceris, et utrum liberetur vel
1697
non. Accipitur in die a Saturno in gradum partis fortune et in
1698
nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1699
|VIII.6.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PARTES XII. DOMORUM, et numerus earum est lxxx.
1700
ASCENDENTIS sunt partes iii.
1701
(8) Pars vite. – Accipitur in die a Iove in Saturnum et in nocte
1702
econverso et proicitur ab ascendente.
1703
(9) Pars fiducie ascendentis et pulcritudinis nati.– Accipitur in
1704
die a parte fortune in partem futurorum et in nocte econverso
1705
et proicitur ab ascendente. Et hec congruit parti Veneris.
1706
(10) Pars sensus et rationis. – Accipitur in die a Mercurio in Martem
1707
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1708
|VIII.6.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS SUBSTANTIE sunt tres partes.
1709
(11) Pars substantie. Accipitur in die et nocte a domino domus
1710
substantie in gradum et minutum domus substantie per gradus
1711
equales, et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur
1712
ab ascendente.
371
1713
(12) Pars accomodationis. – Accipitur in die et nocte a Saturno
1714
in Mercurium et proicitur ab ascendente.
1715
(13) Pars collectionis.– Accipitur in die e Mercurio in Venerem
1716
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1717
|VIII.6.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS FRATRUM habet tres partes.
1718
(14) Pars fratrum. – Accipitur in die et nocte a Saturno in Iovem
1719
et proicitur ab ascendente.
1720
(15) Pars qua scitur quantitas numeri fratrum. – Accipitur in die
1721
et nocte a Mercurio in Saturnum et proicitur ab ascendente.
1722
(16) Pars mortis fratrum. – Accipitur in die a Sole in gradum
1723
medii celi et nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1724
|VIII.7.a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS PATRUM habet viii. partes.
1725
(17) Pars patrum. – Accipitur in die a Sole in Saturnum et in
1726
nocte econverso et proicitur ab ascendente. Si autem fuerit
1727
Saturnus sub radiis, accipitur in die a Sole in Iovem et in
1728
nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1729
(18) Pars mortis patrum. – Accipitur in die a Saturno in Iovem
1730
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1731
(19) Pars avorum. – Accipitur in die a domino domus Solis in Saturnum
1732
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit
1733
ibidem erit pars. |VIII.6.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si autem fuerit Sol in domo sua vel in aliqua
1734
domorum Saturni, accipitur in die a Sole in Saturnum et in nocte
1735
econverso et proicitur ab ascendente. Et non consideres utrum
1736
sit Saturnus sub radiis vel apparens.
1737
(20) Pars cognitionis parentele, i.e. <utrum sit nobilis vel ignobilis>.
1738
– Accipitur in die a Saturno in Martem et in nocte econverso,
1739
et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente,
1740
et quo finitus fuerit numerus, ibi erit hec pars.
372
1741
(21) Pars hereditatum et prediorum secundum HERMETAM. – Accipitur
1742
in die ac nocte a Saturno in Lunam et proicitur ab ascendente.
1743
|VIII.6.7c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](22) Item pars hereditatum secundum QUOSDAM PERSAS. – Accipitur in
1744
die a Mercurio in Iovem et in nocte econverso et proicitur ab
1745
ascendente, (et quo pervenerit, ibidem erit hec pars).
1746
(23) Pars cultus terre et seminum. –Accipitur in die ac nocte a Venere
1747
in Saturnum et proicitur ab ascendente.
1748
(24) Pars finis rerum. – Accipitur in die ac nocte a Saturno in
1749
dominum domus coniunctionis si fuerit natus coniunctionalis, vel
1750
in dominum domus impletionis si fuerit impletionalis, et augentur
1751
desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente, et quo
1752
finitus fuerit numerus, ibidem erit hec pars.
1753
|VIII.6.8|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS FILIORUM habet v. partes.
1754
(25) Pars filiorum secundum quod putavit HERMES et omnes antiqui.
1755
–Accipitur in die a Iove in Saturnum et in nocte econverso,
1756
et augentur desuper gradus ascendentis … , et quo finitus fuerit
1757
numerus, ibidem erit hec pars. Et hec pars congruit parti vite.
1758
(26) Pars que significat horam qua fiunt nati, et numerum eorum, et
1759
utrum sit natus masculinus vel femina. – Accipitur in die ac nocte
1760
a Marte in Iovem et adduntur desuper gradus ascendentis et
1761
proicitur ab ascendente, et quo pervenerit, ibidem erit hec pars.
1762
(27) Pars scientie esse nati … – Accipitur in die ac nocte a Luna
1763
in Iovem et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur
1764
ab ascendente.
1765
(28) Pars cognitionis habitudinis filiarum feminarum.
1766
– Accipitur in die et nocte a Luna in Venerem, et adduntur
1767
desuper gradus ascendentis et proicitur ab ascendente..
1768
(29) Item pars qua scitur (esse) nati, vel eius de quo fit interrogatio,
1769
aut fetus an sit masculus vel femina. – Accipitur in die a domino
1770
domus Lune in Lunam et in nocte econverso et proicitur ab
1771
ascendente.
373
1772
|VIII.6.9|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS INFIRMITATUM AC SERVORUM habet iiii. partes.
1773
(30) Pars infirmitatis ac morbi inseparabilis atque viciorum
1774
secundum HERMETAM. – Accipitur in die a Saturno in Martem
1775
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1776
(31) Pars infirmitatum secundum QUOSDAM ANTIQUOS. – Accipitur in die
1777
et nocte a Mercurio in Martem et proicitur ab ascendente.
1778
(32) Pars servorum. –Accipitur in die ac nocte a Mercurio in Lunam
1779
(et adduntur desuper gradus ascendentis) et proicitur ab ascendente.
1780
(33) Pars captivorum et vinctionis. – Accipitur in die a domino
1781
domus Solis in Solem, et in nocte a domino domus Lune in Lunam,
1782
et prohicitur ab ascendente.
1783
|VIII.6.10a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS MULIERUM, et sunt in ea xvi. partes.
1784
(34) Pars coniugii virorum secundum HERMETEM. – Accipitur in
1785
die ac nocte a Saturno in Venerem et adduntur desuper gradus
1786
ascendentis et prohicitur ab ascendente.
1787
(35) Pars coniugii virorum secundum WELIUM. – Accipitur in die
1788
et nocte a Sole in Venerem et adduntur gradus ascendentis et
1789
prohicitur ab ascendente.
1790
(36) Pars seductionis et calliditatis virorum quas faciunt
1791
mulieribus est similis parti coniugii virorum WELII.
1792
(37) Pars coitus virorum cum mulieribus est similis ei.
1793
|VIII.6.10b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](38) Pars luxurie et fornicationis virorum est similis ei.
1794
(39) Pars coniugii mulierum secundum HERMETAM. – Accipitur in die ac
1795
nocte a Venere in Saturnum et adduntur desuper gradus ascendentis
1796
et prohicitur ab ascendente, (et quo pervenerit, ibi erit hec pars).
1797
Et hec quidem pars est conveniens parti agriculture.
1798
(40) Pars coniugii mulierum secundum WELIUM. – Accipitur in die ac
1799
nocte a Luna in Martem et adduntur desuper gradus ascendentis et
1800
prohicitur ab ascendente.
374
1801
(41) Pars deceptionis et seductionis quas mulieres faciunt
1802
viris est similis parti coniugii mulierum WELII.
1803
(42) Pars <coniugii> mulierum est similis ei
1804
(43) Pars luxurie mulierum et paucitatis verecundie earum est ei
1805
similis.
1806
|VIII.6.10c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](44) Pars castitatis mulieris. – Accipitur in die et nocte a Luna
1807
in Venerem et prohicitur ab ascendente. Et hec pars
1808
est conveniens parti filiarum feminarum.
1809
(45) Pars coniugii virorum et mulierum HERMETIS. – Accipitur in die
1810
et nocte a gradu Veneris in gradum et minutum cardinis nuptiarum
1811
et prohicitur ab ascendente.
1812
(46) Pars hore coniugii HERMETIS. – Accipitur in die et nocte a Sole
1813
in Lunam, et adduntur desuper gradus ascendentis et prohicitur
1814
ab ascendente.
1815
(47) Pars ingenii et facilitatis coniugii. – Accipitur in die ac
1816
nocte a gradu Solis in Lunam et proicitur a gradu Veneris.
1817
(48) Pars cognatorum. – Accipitur in die ac nocte a Saturno in
1818
Venerem et augentur desuper gradus ascendentis et proicitur
1819
ab ascendente. Et hec pars congruit parti coniugii virorum
1820
quam narravit HERMES.
1821
(49) Pars contentionum … – Accipitur in die a Marte in Iovem
1822
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1823
|VIII.6.11|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS MORTIS habet v. partes.
1824
(50) Pars mortis. – Accipitur in die ac nocte a gradu Lune in gradum
1825
domus octave per gradus equales et augetur desuper quod abierit
1826
Saturnus in signo suo et proicitur ab inicio signi Saturni, et quo
1827
pervenerit, ibidem erit hec pars.
375
1828
(51) Pars planete interficientis. – Accipitur in die a gradu domini
1829
ascendentis in gradum Lune et in nocte econverso et proicitur
1830
ab ascendente.
1831
(52) Pars anni quo timetur nato mors et pernicia atque impedimentum
1832
et gravitas. – Accipitur in die a Saturno in dominum domus
1833
coniunctionis, aut in dominum domus impletionis que fiunt
1834
ante nativitatem nati, et augentur desuper gradus ascendentis
1835
et proicitur ab ascendente. Et hec pars similis est parti
1836
finis rerum.
1837
(53) Pars infirmitatis ac loci ponderosi. – Accipitur in die a Saturno
1838
in Martem et in nocte econverso et augetur desuper quod abierit
1839
Mercurius in signo suo et proicitur ab inicio signi Mercurii,
1840
et quo finitus fuerit numerus, ibidem erit hec pars. Et hec
1841
pars congruit parti <generositatis>.
1842
(54) Pars gravitatis et laboris preoccupantis. – Accipitur in die
1843
a Saturno in Mercurium et in nocte econverso et proicitur
1844
ab ascendente.
1845
|VIII.6.12a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS PEREGRINATIONIS habet vii. partes.
1846
(55) Pars peregrinationis. – Accipitur in die ac nocte a domino
1847
<domus> none in gradum domus none per gradus equales et
1848
proicitur ab ascendente.
1849
(56) Pars peregrinationis in aqua. – Accipitur in die a Saturno in
1850
XV. gradum Cancri, et in nocte a XV. gradu Cancri in Saturnum
1851
et proicitur ab ascendente. Si autem fuerit Saturnus in XV.
1852
gradu Cancri, ipse gradus Saturni et gradus ascendentis erunt
1853
significatores ipsius peregrinationis in aqua.
1854
(57) Pars religionis. – Accipitur in die a Luna in Mercurium et in
1855
nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1856
|VIII.6.12b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](58) Pars rationis et profunditatis [consilii] (et) intellectus. – Accipitur in
1857
die a <Luna in Mercurium> et in nocte econverso et proicitur
1858
ab ascendente.
376
1859
(59) Pars sapientie et patientie [ac mansuetudinis]. – Accipitur in
1860
die a Saturno in Iovem et in nocte econverso.
1861
(60) Pars historiarum et scientie rumorum hominum atque
1862
fabularum. – Accipitur in die a Sole in Iovem et in nocte
1863
econverso. – Et est similis parti patrum cum fuerit Saturnus
1864
sub radiis.
1865
(61) Pars rumorum utrum sint scilicet veri vel falsi. – Accipitur
1866
in die ac nocte a Mercurio in Lunam et proicitur ab ascendente.
1867
Et hec pars congruit parti servorum.
1868
|VIII.6.13a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS REGNI habet xii. partes.
1869
(62) Pars exaltationis nati, et eius de quo dubitatur utrum sit
1870
eiusdem patris vel non. – Accipitur in die a gradu Solis in
1871
… XIX. gradum Arietis, et in nocte a Luna in perfectionem trium
1872
graduum Tauri … et proicitur ab ascendente, et quo pervenerit,
1873
ibidem erit hec pars. Si autem fuerit Sol in XIX. gradu Arietis,
1874
vel fuerit Luna in nocte in III. gradu Tauri, erit significatio
1875
gradibus eorum in gradu ascendentis.
1876
(63) Pars regni et imperii. – Accipitur in die a Marte in Lunam
1877
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1878
(64) Pars dispositorum et consulum regum, atque magisteriorum,
1879
acuitatis quoque et memorie. – Accipitur in die a Mercurio in
1880
Martem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1881
(65) Pars regni et auxilii atque victorie. – Accipitur in die a Sole
1882
in Saturnum et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1883
Si autem fuerit Saturnus sub radiis, accipitur in die a Sole
1884
in Iovem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1885
Et hec pars congruit parti patrum.
1886
|VIII.6.13b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](66) Pars eorum qui ex improviso sublimantur. – Accipitur in die
1887
a Saturno in partem fortune et in nocte econverso et proicitur
1888
ab ascendente. Et hec pars congruit parti Saturni que est pars
1889
vinctionis.
377
1890
(67) Pars nobilium et notorum ab hominibus. – Accipitur in die
1891
ac nocte a Mercurio in Solem et proicitur ab ascendente.
1892
(68) Pars militum et apparitorum. – Accipitur in die a Marte in
1893
Saturnum et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1894
(69) Pars regni et quod opus operabitur natus. – Accipitur in
1895
die et nocte a Saturno in Lunam et proicitur ab ascendente.
1896
(70) Pars operantium manibus suis et <experientium>. – Accipitur in
1897
die a Mercurio in Venerem et in nocte econverso et proicitur ab
1898
ascendente.. Et hec pars congruit parti collectionis.
1899
|VIII.6.13c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](71) Pars negotiatorum et emptionis atque venditionis secundum
1900
QUOSDAM PERSOS. – Accipitur in die a parte futurorum in partem
1901
fortune et in nocte econverso et proicitur ab ascendente. Et hec
1902
pars assimilatur parti Mercurii.
1903
(72) Pars operis et rei quam necesse est fieri. – Accipitur in die a
1904
Sole in Iovem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1905
Et hec pars assimilatur parti patrum cum fuerit Saturnus
1906
sub radiis.
1907
(73) Pars matris. – Accipitur in die a Venere in Lunam et in nocte
1908
econverso et proicitur ab ascendente.
1909
|VIII.6.14a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS FIDUCIE ET AMICORUM habet xi. partes.
1910
(74) Pars exaltationis. – Accipitur in die a parte fortune in
1911
partem futurorum et in nocte econverso et proicitur ab
1912
ascendente. Et hec pars assimilatur parti firmitatis et
1913
durabilitatis et parti Veneris.
1914
(75) Pars dilecti ab hominibus. – Accipitur in die a parte fortune
1915
in partem futurorum et in nocte econverso et proicitur
1916
ab ascendente.
378
1917
(79) Pars noti ab hominibus <in largitate> et agentis causas eorum.
1918
– Accipitur in die a parte fortune in Solem et nocte econverso
1919
et proicitur ab ascendente et quo pervenerit, ibidem erit
1920
hec pars.
1921
(77) Pars perfectionis. – Accipitur in die a parte fortune in Iovem
1922
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1923
(78) Pars voluptatis … studii in amore huius mundi. – Accipitur in
1924
die a parte fortune in partem futurorum et in nocte econverso
1925
et proicitur ab ascendente. Et hec pars assimilatur parti
1926
Veneris.
1927
|VIII.6.14b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](79) Pars fiducie [et spei]. – Accipitur in die a Saturno in Venerem
1928
et nocte a Luna in Mercurium et proicitur ab ascendente.
1929
(80) Pars amicorum. – Accipitur in die et nocte a Luna in Mercurium
1930
et proicitur ab ascendente.
1931
(81) Pars (concordie vel discordie) necessario. – Accipitur in die et
1932
nocte a parte futurorum in Mercurium et proicitur ab ascendente.
1933
(82) Pars felicitatis et habundantie boni in domo. – Accipitur in
1934
die ac nocte a Luna in Mercurium et proicitur ab ascendente.
1935
(83) Pars animi pacifici [et morigenati]. – Accipitur in die a Mercurio
1936
in Solem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1937
(84) Pars laudabilis atque laudati. – Accipitur in die a Iove in
1938
Venerem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.[*]Line number 1939 missing in Lemay’s edition.
1940
|VIII.6.15|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DOMUS INIMICORUM habet iii. partes.
1941
(85) Pars inimicorum secundum QUOSDAM ANTIQUOS. – Accipitur in
1942
die ac nocte a Saturno in Martem et proicitur ab ascendente.
1943
(86) Pars inimicorum secundum HERMETEM. – Accipitur in die ac nocte
1944
a domino domus inimicorum in gradum domus inimicorum per gradus
1945
equales et proicitur ab ascendente.
379
1946
(87) Pars laborum. – Accipitur in die ac nocte a parte futurorum
1947
in partem fortune et proicitur ab ascendente. Et hec pars
1948
assimilatur parti Mercurii.
1949
|VIII.6.16a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]PARTES QUE NON SUNT NARRATE CUM PLANETIS VII.
1950
NEQUE IN XII. SIGNIS …
1951
(88) Pars Hyles. – Si fuerit natus coniunctionalis, accipitur a gradu
1952
atque minuto coniunctionis que fuerit ante nativitatem nati in
1953
Lunam; et si fuerit natus preventionalis, accipitur a gradu
1954
et minuto preventionis que fuerit ante nativitatem nati
1955
in Lunam, et proicitur ab ascendente.
1956
(89) Pars habentium macra corpora. – Accipitur in die a parte
1957
fortune in Martem et in nocte econverso et proicitur ab
1958
ascendente.
1959
|VIII.6.16b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](90) Pars militie et animositatis. – Accipitur in die a Saturno
1960
in Lunam et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1961
Et hec pars assimilatur parti rationis et profunditatis
1962
intellectus, parti quoque regni et quid operis faciat natus.
1963
(91) Pars audacie et fortitudinis ac belli. – Accipitur in die a
1964
domino ascendentis in Lunam et in nocte econverso et proicitur
1965
ab ascendente.
1966
(92) Pars seductionis (et pietatis) et calliditatis atque ingenii.
1967
– Accipitur in die a Mercurio in partem futurorum et in
1968
nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1969
(93) Pars loci rei et eius questus. – Accipitur in die ac nocte a
1970
Saturno in Martem, et augentur desuper gradus Mercurii et
1971
proicitur ab eodem Mercurio.
380
1972
(94) Pars necessitatis et dilationis rerum secundum PERSOS.
1973
– Accipitur in die ac nocte a parte amoris et concordie
1974
et Mercurii et proicitur ab ascendente.
1975
|VIII.6.16c|[ar. ed. Yamamoto/Burnett](95) Pars necessitatis et dilationis rerum secundum EGIPTIOS.
1976
– Accipitur in die ac nocte a Marte in gradum domus
1977
fratrum et proicitur ab ascendente.
1978
(96) Pars retributionis. – Accipitur in die a Marte in <Iovem>
1979
et in nocte econverso et proicitur ab ascendente.
1980
(97) Pars actionis veritatis. – Accipitur in die a Mercurio in
1981
Martem et in nocte econverso et proicitur ab ascendente,
1982
et quo pervenerit, ibidem erit hec pars. Et hec pars assimilatur
1983
parti rationis et sensus.
1984
|VIII.7.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA SEPTIMA, IN CONCORDIA PARTIUM IN UNO LOCO.
1985
|VIII.7.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scito quod fortassis convenerit numerus quarumdam
1986
partium in uno gradu. Et hoc fit duobus modis. Primo scilicet,
1987
cum fuerint due partes vel tres diverse intentionis et fuerint
1988
concordes in extractione <concordaverintque> in uno minuto.
1989
Secundo, cum fuerit extractio partium diversa, sed cum diversitate
1990
extractionis earum convenerit numerus quarumdam earum in uno
1991
minuto. Considera ergo hoc, quia licet conveniant in locis suis,
1992
erit tamen iudicium super eas diversum.
1993
|VIII.7.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Primus namque modus, cuius scilicet extractio concordat
1994
et <convenit> in uno minuto, fit sicut pars Veneris que sic
1995
extrahitur ut pars fiducie ascendentis, <conveniuntque> in uno
1996
minuto. Tunc, si fuerit Venus cum hac parte, significabit in parte
1997
fiducie ascendentis perfectionem membrorum et salvationem
1998
corporis in hora nativitatis, et quod natus assimiletur mulieribus.
1999
Significabit quoque fortunam nati in peregrinatione. In presencia
2000
autem Veneris cum <hac parte> sua significabit amorem in
2001
coitu et dilectionem atque petitionem eorum in hoc quod
2002
concupiscit animus, et gaudet in delectationibus.
381
2003
|VIII.7.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Similiter et pars servorum que accipitur in die ac nocte
2004
a Mercurio in Lunam et proicitur quod collectum fuerit ab
2005
ascendente: sic extrahitur ut pars rumorum utrum sint veri
2006
vel falsi, caduntque utraque, pars scilicet servorum et pars
2007
veritatis rumorum atque mendacii eorum in unum <numerum>.
2008
Tunc si fuerit Saturnus cum hac parte fueritque remotus ac
2009
retrogradus, indicabit in significatione servorum fugamque
2010
et inventionem eorum post fugam. In significatione vero veritatis
2011
rumorum eorumque mendacii significabit mendacium eorum.
2012
|VIII.7.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et similiter pars filiorum, que accipitur in die a Iove in
2013
Saturnum, assimilatur parti vite. Tunc si fuerit Saturnus cum hac
2014
parte impediens eam, in significatione partis filiorum indicabit
2015
infirmitatem et perditionem eorum, in significatione vero
2016
partis vite indicabit nato fluctuationem corporis et victoriam
2017
[et iactantiam] cogitationum iniquarum in eo, <perturbationem
2018
quoque et involutionem> [sive timorem] animi. Fiunt autem <he
2019
partes diverse> … eo quod hec pars sit in significatione nati
2020
universalior.
2021
|VIII.7.6|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et sicut pars <militie>, que accipitur in die a Saturno
2022
in Lunam et in nocte econverso et proicitur ab ascendente, cui
2023
similis est extractio partis rationis et profunditatis intellectus.
2024
Sed <pulcritudo> considerationis in eis fit diversa. Quia cum
2025
fuerit Saturnus cum hac parte in significatione partis <militie>,
2026
indicabit timiditatem animi atque mollitiem, in significatione
2027
autem partis rationis et profunditatis intellectus significabit
2028
quod dominus eius sit alti intellectus et profunde
2029
cogitationis.
2030
Considera ergo <has> partes, quia licet sint concordes
2031
in extractione et loco in quem cadunt, iudicium tamen
2032
uniuscuiusque earum ab altera fit diversum. Et hoc fit
2033
propter diversitatem generum earum.
2034
|VIII.7.7|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Secundus modus est in quo fit extractio partium diversa
2035
et convenit numerus quarumdam earum in uno gradu. Scito ergo
2036
hoc et operare in eo quemadmodum operatus es in eo in quo
2037
narratio nostra precessit de concordia partium in uno <loco>.
382
2038
|VIII.8.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA VIII, IN SCIENTIA SIGNIFICATORUM PARTIUM
2039
UNIVERSALIUM.
2040
|VIII.8.2|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Iam narravimus in precedentibus causas partium, et
2041
qualitatem extractionis, fortitudinem quoque earum et quid
2042
dicunt antiqui in significatione earum singulari. Et dimisimus
2043
considerationem significationis domini domus partis et eius
2044
exaltationis ac termini, triplicitatis quoque eius ac faciei
2045
eius quoque qui iungitur ei vel aspicit eum ex planetis, et ubi
2046
sit locus eius in circulo. Quia est unicuique harum significationum
2047
proprietas quam narrabimus in omni loco in quo necessaria fuerit
2048
earum narratio in libris nostris. Nunc autem narremus <significationes>
2049
earum universales. |VIII.8.3|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cum volueris hoc scire, aspice in quod signum
2050
ceciderit pars. Item quoque aspice quod fortassis fuerit ei
2051
unus significator, et fortassis fuerint ei duo significatores
2052
vel tres. Et non erit uni parti plus tribus significatoribus
2053
universalibus.
2054
Pars autem cuius est UNUS SIGNIFICATOR, ut pars
2055
peregrinationis, cum ceciderit in domum peregrinationis,
2056
tunc habebit unum significatorem qui est dominus domus
2057
peregrinationis. Et similiter pars substantie cum ceciderit
2058
in domum substantie, habebit unum significatorem, qui est
2059
dominus domus substantie. Et similiter omnis pars que fuerit
2060
ita, habebit unum significatorem.
2061
|VIII.8.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Pars vero que habuerit DUO SIGNIFICATORES est sicut
2062
pars peregrinationis cum ceciderit in aliam domum preter domum
2063
peregrinationis; vel pars substantie cum … ceciderit in domum
2064
substantie. Eruntque huic duo significatores: unus scilicet
2065
dominus … substantie, et alter dominus domus in qua ceciderit
2066
pars. – Sunt autem huic duo significatores. Quia accipis
2067
a planeta in domum suam; quod si ceciderit in domum planete,
2068
erit idem planeta solus significator … Si vero non ceciderit
2069
in domum eius, <sunt> ei duo significatores: unus scilicet
2070
planeta a quo< nuncupis> extrahere partem, et secundus in
2071
cuius <domus> ceciderit.
2072
|VIII.8.5|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et alio modo fortassis fuerit uni parti duo significatores
2073
etiam. Ut est pars fortune, vel pars futurorum aut cetere
383
2074
partes. Quia accipis ab uno planeta in alium: quod si ceciderit
2075
in domum unius eorum, erunt ei duo significatores, planete
2076
scilicet ab uno quorum accepisti in alium. Et dignior … illa
2077
parte erit ille in cuius domum ceciderit. – Si autem non
2078
ceciderit pars in aliqua domorum eorum, erunt parti (TRES)
2079
SIGNIFICATORES: duo scilicet <ad hunc> quorum accipitur in
2080
alium, et tercius planeta in cuius domum ceciderit pars.
2081
|VIII.8.6a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et scito quod pars que habuerit unum significatorem,
2082
tunc confortatur cum aspexerit eam significator eius. Pars vero
2083
que habuerit duos significatores, tunc confortatur cum aspexerint
2084
eam utrique significatores, fortiorque utrisque significatoribus
2085
erit dominus domus partis. Pars quoque que habuerit <duos>
2086
significatores, tunc erit fortior cum aspexerint … omnes
2087
significatores. Cum enim aspexerint significatores <duo>
2088
partem, erunt perfecte fortitudinis, et ipsi omnes erunt
2089
equales in significatione.
2090
Si autem aspexerint partem quidam significatorum
2091
et non aspexerint alii, erit pars minus perfecta in significatione
2092
<secunda>. Si vero fuerint quidam eorum retrogradi, aut in
2093
descensione sua, significant debilitatem significationis partis.
2094
|VIII.8.6b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si autem non aspexerint omnes significatores partis, … erit
2095
pars debilis, et non apparebit eius significatio, et omne
2096
quod fuerit de eius significatione erit tantum cogitatio et
2097
<dubietates> et res intellectuales, vixque perficietur
2098
aliquid de eo quod significaverit.
2099
Et si aspexerint significatores partis partem aspectu
2100
amicitie, videbit quod optat causa eiusdem rei quam significabit
2101
eadem <res>. Si vero aspexerint eam aspectu <amicitie et>
2102
inveniet malum [et horribile] ex genere eiusdem rei. Et si
2103
aspexerit partem planeta … nature illius cum non aspexerint partem
2104
eius significatores, significabit <impedimentum> partis eiusdem
2105
rei, et erit modica vel non erit ex ea parte qua <putabitur>,
2106
nisi sit planete in parte testimonium.
384
2107
|VIII.8.7a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius rei exemplar est quia cum volueris scire
2108
substantiam et <accipere> significationem a parte substantie,
2109
invenisti significatores partis non aspicientes eam sed Iuppiter,
2110
cuius est significatio substantie naturaliter, aspiciebat partem
2111
substantie. – Et cum volueris scire coniugium et acceperis
2112
significationem a parte coniugii, et significatores partis non
2113
aspexerint eam sed aspexerit eam Venus, cuius est significatio
2114
coniugii per naturam. – Et cum volueris scientiam servorum
2115
et acceperis significationem a parte servorum, invenerisque
2116
significatores partis non aspicientes eam et aspexerit eam
2117
Mercurius, cuius est significatio servorum per naturam. – Tunc
2118
si ita fuerit, aspice: |VIII.8.7b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]si fuerit aspiciens fortuna per naturam
2119
suam receptus fueritque in angulo, significabit effectum eiusdem
2120
rei, sed erit modica, vel erit infra ipsam rem quam putabat;
2121
et erit per auxilium cuiusdam hominis. Et si fuerit … aspiciens
2122
partem in domo in qua habuerit dignitatem, erit hoc ex parte
2123
quam sperabat et ex [parte vel] adiutorio quorumdam sibi
2124
notorum. Si autem fuerit in signo <peregrino>, erit hoc ex
2125
parte ignota et per auxilium hominis ignoti.. |VIII.8.8a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et hoc totum
2126
cum fuerit planeta aspiciens partem … infortunatus non recipiens
2127
partem, vel fuerit remotus <et impeditus>, erunt in eo motiones
2128
et rumores, et non perficietur aliquid de hoc quod significaverit
2129
pars. Post hoc aspice ipsum <fortunatum>: si fuerit in angulo
2130
vel in sequenti angulum et fuerit cursu directus, erit eius
2131
impedimentum [vel destructio] postquam putabitur esse perfectum.
2132
|VIII.8.8b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si fuerit ipsum infortunium Saturnus fueritque retrogradus,
2133
erit ipsum impedimentum causa (illius) <ascendentis>. Si autem
2134
fuerit Mars, erit causa contentionis. Si vero fuerit Mercurius
2135
et fuerit impeditus et significaverit impedimentum, erit
2136
ipsum impedimentum causa negotiationis et <epistolarum>
2137
[vel descriptionis]. Et si fuerit Luna significatrix aptationis
2138
vel detrimenti, aspice eam: si fuerit augmentata, erit hec
2139
causa rumorum vel augmentationis rei. Si vero fuerit Luna
2140
minuta, erit causa diminutionis. Et si ferit Venus, erit
2141
causa mulierum. Et si fuerit Sol, erit causa regum et divitum
2142
ac maiorum. Et si fuerit Iuppiter, erit causa fidei … et religiosorum
2143
atque iudicum hominumque inter eos ingredientium. Et si fuerit
2144
Cauda iuncta parti, erit causa ignobilium [et infimorum].
2145
Si vero Caput iunctum fuerit parti, erit causa capitaneorum
2146
[atque principum].
385
2147
|VIII.9.1|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]DIFFERENTIA NONA, IN SCIENTIA … QUORUMDAM SIGNIFICATORUM
2148
EX QUIBUSDAM.
2149
|VIII.9.2a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Scito quod omnis pars extrahitur de numero significatorum.
2150
Eritque significatorum primus planeta a quo incipitur; et secundus
2151
<planeta> in quem pervenitur; tertius vero <planeta> a quo proicitur;
2152
et quartus, locus partis.
2153
Cum ergo ex significatoribus his tres fuerint noti … et unus
2154
ignotus, possibile erit nobis scire locum ignoti.
2155
Igitur cum fuerint loca partis et duorum significatorum
2156
nota et volueris scire gradum ascendentis, accipe a significatore
2157
primo in (gradum) secundi significatoris per gradus equales, et
2158
proice quod collectum fuerit de gradu partis [verso ordine, i.e.]
2159
a fine signi versus inicium. Et quo finitus fuerit numerus, ibidem
2160
erit gradus ascendentis.
2161
|VIII.9.2b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Si autem fuerint loca trium significatorum nota et locus
2162
primi significatoris ignotus, accipe a significatore <secundo> in
2163
partem per successionem signorum et proice quod collectum fuerit
2164
de gradu significatoris <secundi> [ut supra], a fine scilicet signi
2165
<secundi> versus inicium, et quo pervenerit, ibidem erit gradus
2166
significatoris primi.
2167
Et si fuerit gradus significatoris secundi ignotus, accipe
2168
a gradu significatoris <secundi> in gradum significatoris … et
2169
adde desuper quod abierit significatorum primus in signo suo.
2170
Post hoc proice eum de gradu significatoris primi [recto ordine],
2171
ab inicio (scilicet) signi in finem eius, dans unicuique signo XXX.
2172
gradus, et quo finitus fuerit numerus, ibidem erit gradus
2173
significatoris secundi.
2174
|VIII.9.3a|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Cuius rei exemplar est quod Sol cum esset in Ariete in
2175
XVII. gradu, qui est significator primus; et Luna esset in Leone
2176
in XX. gradu, que est significatrix … tertia; pars quoque fortune
2177
esset in Libra in XVIII. gradu, que est significatrix quarta.
2178
Cumque sciremus loca trium significatorum et ignoraremus
2179
gradum ascendentis vellemusque eius habere notitiam, accepimus
2180
a Sole in Lunam per gradus equales, fueruntque quatuor signa et tres
386
2181
gradus. Cumque proiceremus hoc … (per gradus equales) retro, deficit
2182
numerus in <19o> gradu Geminorum, novimusque quod ascendens esset
2183
signum Geminorum secundum numerum ipsorum graduum.
2184
|VIII.9.3b|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Et si gradus Solis esset ignotus, acciperemus a gradu
2185
ascendentis in partem, que sunt quatuor signa et tres gradus;
2186
postea proiceremus hoc de loco Lune a fine signi in inicium
2187
eius, finireturque numerus in XVII. gradu Arietis, diceremusque
2188
quod Sol esset in Ariete in simili gradu.
2189
Rursum, si gradus Lune esset ignotus, acciperemus
2190
<a parte in ascendentem> essetque quatuor signa et tres gradus.
2191
Post hoc adderemus desuper quod abiret Sol in signo suo; deinde
2192
proiceremus hoc de inicio signi Solis recto ordine finireturque
2193
numerus in XX. gradu Leonis sciremusque quod Luna esset ibidem.
2194
|VIII.9.4|[ar. ed. Yamamoto/Burnett]Perfectus est LIBER INTRODUCTORII MAIORIS IN MAGISTERIO SCIENTIE
2195
ASTRORUM, translatus a IOHANNE HISPALENSI. – Explicit.