The Sabian Handbook – Latin
- Title (Arabic):
- al-Zīǧ al-ṣābiʾ
- Title (English):
- The Sabian Handbook
- Title (Latin):
- De motu stellarum
- Author:
- al-Battānī (Albategnius).
- Translation:
- Plato of Tivoli.
- Transcribed from:
- al-Battānī (Albategnius), De numeris stellarum et motibus (Bologna, 1645). Online at http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/MPIWG:SSECF0KQ.
- Additional sources:
[Nuremberg 1537]: al-Battānī (Albategnius), De motu stellarum (Nuremberg, 1537). Online at https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:bvb:12-bsb10151849-8.
- Transcribed by:
- Carolin Helmer.
- Download:
- TEI-XML
Contents
- ALBATEGNIVS DE NVMERIS STELLARVM, ET MOTIBVS.
- PRAEFATIO Platonis Tiburtini IN ALBATEGNIVM.
- LIBER MAHOMETI Filij Geber filij Crueni, QUI VOCATVR ALBATEGNI, In numeris stellarum, et in locis motuum earum, experimenti ratione conceptorum.
- In libri Proemio. Capitulum I.
- In diuisione caelestis circuli, multiplicatione partium ad inuicem, ac inuentione lateris tetrigonalis numeri, necnon in diuisione vnius per aliam. Capitulum II.
- In cognitione quantitatum chordarum partium circuli, et in positione medietatum chordarum duplicitatis arcus in tabulis, vt vsu exercitentur in omnibus numerorum maner ijs, loco chordarum, et in his, quae sequuntur ad chordarum notitiam, nec non in scientia chordarum conuenientium per arcus, et arcuum conuenientium per chordas, chordarum quoque perfectarum per arcus, et arcuum per chordas. Capitulum III.
- In notitia quantitatis declinationis circuli signorum a circulo aequinoctiali, quemadmodum obseruatione diligenti in diuisione huius declinationis, et ipsius arcuum scientia, quod est declinatio solita circulo directo supra, quem sphaera voluitur, a nobis est inuentum. Capitulum IV.
- In notitia arcubus circuli signorum comparata, quid aequinoctialis circuli, sub aequinoctiali linea, quae aequationis linea nuncupatur, sursum tendat, quas recte quantitates per medij diei circulum in in omni parte terrae signa pertranseunt, ideoque signorum ascensiones in circulo directo nominantur. Capitulum V.
- In scientia proprietatum vniuscuiusque linearum ad inuicem, et aequinoctiali circulo parallelarum, quarum ab ipso versus septentrionem fit declinatio, et in enarratione locorum terrae inhabitatorum, quorum longitudo, e latitudo in figurae certe libro depraehenditur. Capitulum VI.
- In cognitione amplitudinis orientalium hyemalium, et aestiualium, eorumque occidentalium ex circulis orizontis regionum, qui sunt arcus inter circulum aequinoctialem, et loco circuli signorum in orizonte circulo constituti, et vocatur a zenith orientalium, et occidentalium circuli orizontalis. Capitulum VII.
- In scientia altitudinis poli septentrionalis, per diei longioris augmentum cum notum fuerit. Capitulum VIII.
- In scientia augmenti diei longioris per altitudinem poli notam. Capitulum IX.
- In scientia altitudinis, et vmbrae alternatim, cum vmbra extensa, vel versa fuerit. Capitulum X.
- In cognitione zenith altitudinis, et vmbrae circuli orizontis in vna quaque regione, et qualibet diei hora in partibus circuli signorum, et hoc est id, quod abscindit arcus, qui transit per zenith capitis, atque Solem ex circulo orizontis per terminum emersionis, et occasus. Capitulum XI.
- In notitia lineae medij diei in vna quaque terra, quod est zenith meridianum, et illius, quod cum eo apparet in zenith orientis aequinoctialis, et occidentis multis modis. Capitulum XII.
- In scientia quantitatis ascensionis circuli aequinoctialis cum partibus circuli signorum per orizontem in vno quoque locorum terrae, quod vocatur signorum ascensiones in omni regione, et eorum, quae sequuntur in cognitione ascensionum, cuiuslibet gradus in his ascensionibus, et in ascensionibus circuli directi, necnon in scientia partium circuli signorum per has ascensiones, et quantitates arcus diei, et noctis, ac eorum aequalium horarum temporum, quoque horarum diei, et noctis inaequalium, necnon in scientia alternationis horarum aequalium ad inaequales, et inaequalium ad aequales. Capitulum XIII.
- In cognitione latitudinum regionum, quod est altitudo poli septentrionalis in primis ab orizonte cum instrumentali in scriptione. Capitulum XIV.
- In scientia altitudinis Solis in media die, vniuscuiusque diei in omni terra. Capitulum XV.
- In notitia horarum diei praeteritarum, et ascendentis per Solis aestimationem, ac in cognitione altitudinis, et vmbrae per aexistimationem. Capitulum XVI.
- In scientia altitudinis ex horis diei transactis. Capitulum XVII.
- In scientia longitudinum stellarum fixarum, et erraticarum ab aequinoctiali circulo cum in latitudine a signorum circulo declinauerint, et in notitia partium circuli signorum, quae cum eis in medio caeli fuerint ex earum locis in circulo signorum in longitudine, et latitudine. Capitulum XVIII.
- In notitia arcus diei, vniuscuiusque stellarum, quod est dimidium eius morae super terram, et sub terra, nec non temporum horarum eius super terram, et sub terra. Capitulum XIX.
- In scientia gradus circuli signorum, cum quo stellarum quaelibet ascendit, et illius cum quo occidit. Capitulum XX.
- In cognitione horarum noctis praeteritarum per stellas. Capitulum XXI.
- In scientia altitudinis cuiuslibet stellae, et horis noctis transactis. Capitulum XXII.
- In notitia zenith cuiuslibet stellae per ipsius altitudinem ab orizonte. Capitulum XXIII.
- In scientia longitudinis cuiuslibet stellarum ab aequidiei circulo, et ipsius, quod cum ea in medio caeli ex signorum partibus fuerit per cognitionem zenith illius loci, per quem ascendit, vel occidit ex circulo orizontis, per quem iterum declinatio partis circuli signorum ab aequaediei circulo depraehenditur. Capitulum XXIV.
- In cognitione cuiuslibet partis signorum, in qua quaelibet stella fuerit, et latitudinis stellae per ipsius longitudinem ab aequinoctiali circulo, necnon, et ipsius partis, quae in medio caeli cum ipsa fuerit, ea prius nota. Capitulum XXV.
- In scientiam longinquitatis stellarum ad inuicem secundum earundem locorum ordinem in caelo in longitudine, et latitudine. Capitulum XXVI.
- In notitia quantitatis spacij temporum anni obseruatione instrumentali comparata, necnon in scientia motuum Solis mediorum in diebus, et mensibus, atque annis ex illo. Capitulum XXVII.
- In scientia alternationis motuum Solis, per ea, quae cum eo apparuerint ex locis ipsius longitudinis longioris ex signorum partibus. Capitulum XXVIII.
- In notitia differentiarum dierum cum suis noctibus, cum aliquam diem, noctemque suam, in simul alij diei cum nocte sua conferemus, et qualiter vnius in alium conuersio fiat. Capitulum XXIX.
- In caelorum Lunae, ipsiusque motuum cognitione, necnon earum differentiarum, quae in ipsius apparuerint in horis coniunctionum, et praeuentionum solarium, et in eorum notitia, quae his adiunguntur ex secunda differentia secundum eius elongationem a Sole, non in scientia occasione, in vtriusque eclypsis, ac longitudine vtriusque luminaris a terra, et augmenti, seu diminutionis Lunae, per ipsius elongationem a Sole. Capitulum XXX.
- In enarratione caelorum stellarum errantium, et earum qualitatum. Capitulum XXXI.
- In scientia Tarec Arabum, et Romanorum, ac Persarum, atque Alkept alternatim. Capitulum XXXII.
- In cognitione loci Solis, in quo videtur ex circulo signorum per vtrumlibet Altarec Romanorum, et Arabum. Capitulum XXXIII.
- In scientia horarum aequationis in omni regione, quae sunt horae aequales mediae, quae post mediam diem fuerint in ciuitate Aracta, per quas inueniuntur motus in omni hora, et medius cursus planetae in ipsa hora ex horis diei, et noctis depraehendemus, et in scientia conuersionis harum horarum in horas regionis. Capitulum XXXIV.
- In aequatione ascendentis, et duodecim domorum per horas diei, et noctis, et in cognitione horarum per ascendens. Capitulum XXXV.
- In scientia loci Lunae veraciter in circulo signorum, in vna horarum vniuscuiusque diei. Capitulum XXXVI.
- In scientia loci nodi septentrionalis, et meridiani, quod est caput, et cauda, per quae fit Lunae transitus in latitudine. Capitulum XXXVII.
- In scientia latitudinis Lunae, quod est longitudo eius a cingulo signorum ad septentrionem, et meridiem. Capitulum XXXVIII.
- In scientia diuersitatis aspectus Lunae contingentis in longitudine, et latitudine, necnon suarum quantitatum in partibus orizontis, et in notitia occasionis, per quam hoc ei accidit in certis modis. Capitulum XXXIX.
- In scientia longitudinis Lunae a terra ex variatione ipsius aspectus in circulo altitudinis, quae est inter Zenith capitis, et horizontem, qui abscondit locum Lunae in cingulo signorum. Capitulum XL.
- In scientia apparitionis Lunae in principio mensis, et in fine, ac in notitia Zenith ipsius locis, in quo apparuit in caelo, necnon eius altitudinis in ipsa hora ab horizonte, et in figura illius, quod de ipsa, tunc illuminabitur, et in coaequatione, vel in aequatione duorum cornuum ipsius. Capitulum XLI.
- In notitia coniunctionum, et oppositionum mediarum Solis, et Lunae veraciter per vtrumlibet Tarec Romanorum, et Alhept. Capitulum XLII.
- In notitia eclypsium luminarium, et earum quantitatum, ac horarum in regionibus, necnon, et partis lunaris circuli, inqua eclypsis originem sumet, et terminationem, ac in ipsius figura in horum, quoque cognitionis notitia per numeros, et tabulas. Capitulum XLIII.
- Inscientia eclypsium solarium, earumque differentiam quantitatum in vna quaque regione, et suarum horarum in ipsis, necnon in cognitione partis solaris circuli, earum principium, et finem indicantis, et in ipsarum figurarum repraesentatione, ac in horarum notitia per numeros, et tabulas. Capitulum XLIV.
- In notitia locorum, et stellarum errantium in circulo signorum omni hora. Capitulum LXV.
- In scientia quantitatum quinque errantium, earumque retrogradationum. Capitulum XLVI.
- In notitia latitudinum stellarum quinque errantium. Capitulum XLVII.
- In scientia apparitionis, et occultationis earundem. Capitulum XLVIII.
- In notitia nouem figurarum quas habent stellae fixae, et quaedam errantium respectu Solis. Capitulum XLIX.
- In enarratione longinquitatum stellarum a terra, et earum diametrorum quantitatum, et corporum, et spacij circulorum eorundem. Capitulum L.
- In scientia motuum stellarum fixarum, secundum quod veraciter instrumentis inuentum, et in positione verorum locorum earum in tabulis in longitudine, ac latitudine. Capitulum LI.
- In hoc, quod dicunt imaginari authores, quod cęlum ante, et retro motum habeat, et in eo, quod ex illo mendacium sequitur. Capitulum LII.
- In scientia horarum reuolutionum annorum, quod est cum Sol ad locum redierit a quo prius venerat. Capitulum LIII.
- In certitudine quantitatum Alhicterisal, quae secundum latitudinem stellarum scilicet existunt, cum supra signorum circulum radios proiecerint. Capitulum LIV.
- In cognitione ascensionum signorum in caeli quartis. Capitulum LV.
- In faciendo planum horologium, ad inaequalium horarum notitiam in omni terra, et in aptatione positionis eius in zenith medij diei, et qualiter etiam orizontis zenith, quod ex zenith ciuitatis mecha depraehendatur. Capitulum LVI.
- In libri perfectione, et in faciendo instrumentum ad caeli similitudinem, quod omnium appellatur, necnon in constitutione duorum instrumentorum, quae sunt aspectus. Capitulum XLVII.
- Secundo sequitur, De compositione Alhidadae, per quam fiunt obseruationes.